Gezamenlijke aanpak vernieuwing ouderenzorg in Amsterdam

Transcriptie

1 Gezamenlijke aanpak vernieuwing ouderenzorg in Amsterdam Anja Hommel, programmamanager WMO, gemeente Amsterdam Karin Boudewijns, manager VV&T Achmea, divisie Zorg & Gezondheid

2 De kosten van de gezondheidszorg groeien sterk Oorzaken: vergrijzing en ontwikkelingen medische technologie Bron: Vws

3 Mevrouw Beek is 83 jaar heeft hartfalen, artrose en er is een vermoeden van dementie. Haar man is onlangs overleden, haar kinderen wonen elders in het land. De huisarts De ouderenconsulent WMO De geriater De specialist in het ziekenhuis De praktijkondersteuner huisarts De wijkverpleegkundige De casemanager De welzijnswerker

4 Ouderen verschillen sterk van elkaar in vitaliteit. Standaardoplossingen werken niet. Zeer vitaal 47% van de ouderen sport 47% van de ouderen heeft een auto 25% van de ouderen loopt een extra risico op gezondheidsproblemen 20% van de ouderen gebruikt thuiszorg Minder vitaal 15% van de 85+ers is ernstig depressief 72% van de ouderen gaat ieder jaar op vakantie 20% van de ouderen voelt zich weleens tot vaak onveilig in de eigen buurt 10% van de ouderen leeft in verzorging-of verpleeghuis Bron: CBS Statline , SCP 2011, Veiligheidsmonitor Rijk

5 Verschil in vitaliteit leidt tot verschil in behoeften Vitaal Multimorbide Kwetsbaar Afhankelijk Omvang 32% 32% 21% 14% Thuis Thuis Thuis Verpleeghuis Situatie Individuele behoefte Niet/weinig ziekte en functieverlies Vitaal blijven Deel uitmaken van maatschappij Meerdere (chronische) ziekten Behoud van regie Voorkomen verergering symptomen Gedeeltelijk afhankelijk van verzorging anderen Vergroten mate zelfredzaamheid in thuissituatie Contact met andere mensen Volledig afhankelijk van verzorging door anderen Thuis voelen; privacy Aandacht, contact met andere mensen 5 Bron: :Westendorp, R. & Waal, van der, M. (2011). Anders kijken naar de ouderenzorg. Zorgmarkt, nummer 11; Visiedocument seniorenbeleid 2012 Achmea 5

6 De volgende stap is een integrale aanpak van zorgverzekeraars, zorgverleners en lokale overheid samen Bijvoorbeeld: In de afgelopen 15 jaar is het aantal opnames voor een heupfractuur niet gedaald 150 Aantal opnames 1 [index] Hoge(re) leeftijd Ondergewicht Vrouw zijn Er zijn dan ook veel verschillende risicofactoren voor een heupfractuur Fracturen verdelen Lage botmineraal dichtheid Evenwichtsproblemen Gebruik kalmerende middelen Verblijf in verpleeghuis Gebruik hulpmiddelen lopen Algemene gezondheidstoestand Verminderd gezichtsvermogen Heupfracturen in familieanamnese het verkleinen van deze risico s kan alleen door een combinatie van interventies gericht op voorkomen vallen en het voorkomen van letsels Missie gezondheidswinst Zorgverzekeraars werken samen met gemeenten en andere partijen aan preventie door zicht te richten op persoonlijke en omgeving omstandigheden 1. Gecorrigeerd voor veranderingen in leeftijdssamenstelling en omvang van de bevolking Bron: Nationaal Kompas, RIVM, CBS, Gezondheid en zorg in cijfers,

7 Het versterken van informele zorg voorkomt vervolgkosten Bijvoorbeeld: 12% ouderen sociaal geïsoleerd 1 Uit onderzoek blijkt dat ouderen na de dood van hun partner vaak in sociaal isolement komen en psychosociale problemen krijgen Geschatte kosten: kosten Achmea 2011 Sociaal isolement leidt tot verhoogde zorgvraag Verwerking verlies en opdoen nieuwe sociale contacten Interventie: GGZ aanbod + WMO aanbod leidt tot kwalitatieve winst 25% tot 35% per jaar maar ook tot kwantitatieve opbrengsten Bron: Sociaal isolement bij ouderen, Anja Machielse, Gepubliceerd in Geron, Tijdschrift over ouder worden en maatschappij, nummer 2, 2006.t 7

8 Wat bindt gemeente, zorgverzekeraar en veld? Wat kan een gezamenlijke aanpak zijn?

9 1 november 2012 Visie toekomst ouder worden in Amsterdam Hervormingen zijn noodzakelijk; ongeacht wat er op ons af komt aan landelijke ontwikkelingen Amsterdammer is verantwoordelijk voor de manier waarop hij/zij ouder wordt en anticipeert daar ook op Ondersteuningsbehoefte én mogelijkheden Amsterdammer centraal Inzetten op preventie en verschuiving van zwaar naar lichter aanbod Infrastructuur zorg en ondersteuning doelmatig ingericht Zorg dichtbij. Basisaanbod gebiedsgericht en integraal en verbonden met de 1 e lijn; hier zoveel mogelijk A dammers opvangen Gespecialiseerd kwalitatief hoogwaardig aanbod op stedelijk niveau Verbindingen tussen de stelsels (AWBZ, Zvw en Wmo) worden versterkt en benut Gemeente en verzekeraar samen verantwoordelijk voor inrichting gezamenlijk zorg- en ondersteuningsaanbod voor ouderen. Afspraken met aanbieders over te behalen resultaten

10 1 november 2012 Wat willen we bereiken? Burger ervaart geen schotten Geen lacunes en doublures in het brede aanbod van zorg en ondersteuning Vereenvoudiging toegang/indicatiestelling Meer nadruk op eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden (ipv claims en verzekerd recht) Betere aansluiting zorg op sociale netwerken en burgerinitatieven Aanbod meer toegesneden op specifieke problematiek in buurt of wijk Meer aandacht voor preventie in brede zin En natuurlijk ook: Efficiëntere inzet van middelen Beperking beroep op zware voorzieningen Lagere kosten

11 1 november 2012 Reeds in gang gezet Ketenaanpak dementie Cliëntprofielen HHM Beschrijving ondersteuningsvragen en range van producten om tot beoogde resultaten te komen Vuistregels voor inzet van middelen vanuit meerdere domeinen Verkennende gesprekken met 1 e lijn over indicatiestelling Wmo Voorliggend aanbod in de stadsdelen Meer kwetsbare Amsterdammers beter opvangen Onderdeel van continuüm aan zorg en ondersteuning in de stad Versterking vrijwillige inzet en mantelzorgondersteuning Convenant Amsterdam Achmea: geintegreerde 1 e lijn Gebiedsgerichte aanpak in Noord en Nieuwwest O.b.v. gezamenlijke analyses en problematiek Inzet van gebiedsgerichte programma s Verkenning doelgroep ouderen i.h.k.v. decentralisatie begeleiding

12 1 november 2012 Gezamenlijke aanpak in Amsterdam Gezamenlijke analyse (Stadsdeel, Centrale Stad, Achmea) van populatiekenmerken en zorg- en ondersteuningsbehoeften van inwoners. Samen vormgeven aan een solide en samenhangend basisaanbod (eerstelijnszorg, ondersteuning én welzijn) op wijkniveau. Onderdelen zijn: Informatie en cliëntondersteuning Mantelzorg en vrijwillige inzet Basiszorg en ondersteuning Ondersteuning kan per gebied verschillen afhankelijk van gebiedsanalyse en cliëntprofielen Ondersteuning kan per gebied verschillen afhankelijk van gebiedsanalyse en cliëntprofielen.

13 1 november 2012 Gezamenlijke aanpak in Amsterdam (vervolg) Wat willen we bereiken: ontprofessionaliseren en goede ondersteuning aan de voorkant Uitgangspunt is dat je als Amsterdammer zelf de ondersteuning regelt die je nodig hebt. Via je eigen netwerk of via mogelijkheden in de buurt (informele zorgnetwerken) Als je het zelf niet redt dan is er goede professionele ondersteuning. Er op tijd bij zijn en de juiste dingen doen is belangrijk. Alert zijn op risicofactoren (bijvoorbeeld het overlijden partner, ontslag uit het ziekenhuis) Professionals vinden elkaar in wijknetwerk. Zij hebben professionele regelruimte om daar waar nodig extra zorg of ondersteuning te regelen. Amsterdam en Achmea stemmen beleid met elkaar af om via de verschillende inkopen hun gezamenlijke visie te realiseren. Mogelijk gezamenlijk opdrachtgeverschap.

14 1 november 2012 Meer informatie: Beleidsbrief Gedeelde Zorg, Gedeelde verantwoordelijkheid. Amsterdam, Wethouder Zorg, april Uitgangspuntennotitie Amsterdamse aanpak decentralisatie AWBZ-begeleiding. Gemeente Amsterdam, januari Opdrachtgever- en opdrachtnemerschap. Handreiking Transitiebureau begeleiding in de Wmo, maart Voorlichtingsposter Samen Ondernemend. Speelruimte van partners in maatschappelijke ondersteuning.

15 Congres 31 oktober 2012 sessie care deel 2 Zorg voor ouderen uitdaging voor aanbieders Jan Coolen

16 1. Opgave Nog gezond vitaal houden zinvolle rollen Kwetsbaar (multi-morbiditeit, etc) risico s klein houden, preventie zelfredzaamheid op peil houden activeren (ook sociaal steunnetwerk) Blijvende beperkingen langdurige zorg onontkoombaar ook dan sturen op behoud zelfredzaamheid maar kwaliteit van leven steunt vooral op zinvolle rollen, meedoen, sociaal contact dus verbinden van zorg en welzijn

17 2. Kansrijk: fijner leven, minder beperkingen Chronische aandoening aantal mensen met chronische aandoening stijgt in komende tien jaar mede door vergrijzing en toename van ongezonde leefstijl tegelijk steeds langer leven, en steeds langer in goede gezondheid (RIVM, door het succes van behandeling, w.o. geneesmiddelen en hulpmiddelen doordat chronische ziektes niet gepaard hoeven te gaan met beperkingen. Leven met ziekte en beperkingen chronische ziekten leiden niet per se tot een leven in slechte kwaliteit driekwart van mensen met chronische aandoening voelt zich redelijk gezond ervaren gezondheid zo laten mensen zelf weten is afhankelijk van: energie hebben, lekker in je vel te zitten, besef dat je dingen kunt doen die je wilt doen, onafhankelijkheid en keuzevrijheid kunnen meedoen in de samenleving

18 3. Kwetsbare ouderen: naar voren helpt Kwetsbare ouderen meerdere aandoeningen risico op functieverlies (beperkingen) soms combinatie van aandoeningen met laag inkomen, gebrekkige woonsituatie, zwak sociaal netwerk Vroeg erbij loont - tijdig ingrijpen vanaf begin chronische ziekte minder schade werken aan gezonde leefstijl loont meer jaren in redelijke gezondheid Preventie helpt (w.o. gezond gedrag) minder ziektelast (jaren in slechts kwaliteit) minder zorggebruik en minder zorgkosten per oudere persoon

19 4. Gebiedsgerichte aanpak (lokale samenleving) nulde lijn onderlinge hulp en steun algemene voorzieningen support cure care

20 5. Inkoop: bouwstenen vanuit Zvw, Awbz (1) Tijdig opvangen van gezondheidsrisico s - sturen op gezonde leefstijl loont, preventie - vroeg erbij leidt tot minder gezondheidsschade (2) Zorg dicht bij huis sterker maken - brede basiszorg = huisarts + versterkte thuisverpleging - tevens samenhang met mantelzorgondersteuning, ouderenadvisering, welzijn - nieuwe communicatietechnologie breed toepassen (vb. mijnzorgnet ) (3) Medische zorg organiseren rond de patiënt - naar zorgnetwerk rond de patiënt (over grenzen van 1 e en 2 e lijn) - samenhang in preventie, curatieve zorg, zorg thuis (over grenzen van lijnen ) - coördinatie van zorg via thuisverpleging

21 6. Ondersteuning & zorg Ondersteuningsvraag: meest genoemde achtergronden : ik kan mezelf zonder hulp niet redden in dagelijks leven ik wil overbelasting van mantelzorgers tegengaan ik kan zonder begeleiding niet thuis wonen zonder begeleiding ga ik vereenzamen zonder dagvoorziening heb ik een leeg leven dagprogramma ontlast mantelzorger (cliënt met dementie)

22 Inkoop: bouwstenen vanuit Wmo (1) Algemeen loket: - informatie & advies, opstapjes naar voorzieningen - mantelzorgondersteuning, inzet van vrijwilligers - verbinding met breed dienstenpakket (evt zelf betalen) bijvoorbeeld veilige huis (sensoren i.v.m. valpreventie) (2) Sterke verbinding met basiszorg in wijk: huisarts + wijkverpleging - casemanagement als onderdeel van deze basiszorg - lonende preventiemethoden, voorbeeld in de put uit de put - inbreng van vrijwillige en professionele ouderenadvisering (3) Toegang tot begeleiding - ontmoeting- en dagvoorzieningen (welzijn en zorg samen) - individuele begeleiding blijft mogelijk (kan soberder dan nu) - let op specifieke behoeften, voorbeeld palliatief-terminale zorg

23 7. Verbinding: (5) en (6) - gebiedsgerichte aanpak - nieuwe opzet basiszorg en ondersteuning Loket / inloopfunctie thuisdiensten woonservice huisarts wijkverpleging langdurige verzorging ondersteuning mantelzorg informele en formele ouderenadviseur laagdrempelige preventie (vb in de put uit de put ontmoeting- en dagvoorzieningen belang van steunnetwerk (familie, lotgenoten, communities) verbinding zorg en welzijn want ervaren kwaliteit van bestaan is bij kwetsbare ouderen mede afhankelijk van participatie en sociale relaties.

24 evidence uit buitenland geïntegreerde basiszorg voor kwetsbare ouderen health and social care zorg samengebracht via "day health centre" kern ervan = huisarts en wijkverpleging daarmee verbonden : casemanagement sterke betrokkenheid van mantelzorgers focus op preventie en zelfredzaamheid daarnaast herstel & rehabilitatie (minder zorgafhankelijkheid) resultaten afname ziekenhuisopnames, afname kosten medische zorg, toename cliëntsatisfactie en (ervaren) gezondheidstoestand, nog geen eenduidig effect op physical functioning kernpunt: integraal programma heeft voordelen voor ouderen en voor beheersing zorguitgaven (2 e lijn minder, verpleeghuisopname later)