Het spiraalmodel: Psychisch verzuim aanpakken en mentale weerbaarheid vergroten

Transcriptie

1 Het spiraalmodel: Psychisch verzuim aanpakken en mentale weerbaarheid vergroten Dr. Rob Hoedeman, bedrijfsarts BG-Dagen,

2 Programma Introductie Wat zijn stress, coping en mentale weerbaarheid? Duale diagnostiek en aanpak Transitie naar de praktijk en discussie

3 Introductie Psychisch verzuim neemt toe, psychische pathologie in de bevolking niet Belang kennis van de bedrijfsarts van stress en burn-out neemt toe Huidige kaders bedrijfsarts ontoereikend: Richtlijn NVAB, LESA en DSM-IV Waarom valt de ene werknemer bij een gegeven werkdruk uit met burn-out en ziet de andere nog de uitdaging?

4 Stress en Coping Lazarus en Folkman (1981): stress ontstaat door de appraisal van een bedreiging die de hulpbronnen (overtuigingen, waarden en doelen) van het individu te boven zou kunnen gaan Appraisal: wat staat er op het spel voor mij? Reappraisal: wat kan ik eraan doen?

5 Verhoogde kans op burn-out Verminderde kans op burn-out Alleenstaand Niet westerse allochtoon Hoge werkdruk Weinig sociale steun (collega s, leidinggevenden) jaar Veel autonomie in werk Zakelijke dienstverlening 11 uur per week of meer huishoudelijke taken

6 Onderbouwde concepten m.b.t. bevorderen van energie, positieve emoties en binding Self Determination Theory (Deci en Ryan). 3 basisbehoeften: relatedness, competence en autonomy Broaden and Build Theory (Frederickson) JDR-model (Salanova, Demerouti, Schaufeli, Bakker) Conservation of Resources Theory (Hobfoll) Capability Approach (Sen, v.d. Klink) PsyCap (Luthans): persoonlijke hulpbronnen Centraal net als bij stressconcept Lazarus: interactie P x E

7 Energie en toewijding

8

9

10

11 Bevlogenheid en workaholisme Bevlogenheid werk is plezierig Toenadering Intrinsieke motivatie Kan na werk/prestatie genieten van niet werken Goede gezondheid Goede sociale relaties Werkverslaving werk moet, is een plicht Vermijding Extrinsieke motivatie Moet altijd door, kan niet van rust genieten Slechte gezondheid Slechte sociale relaties Van Beek et al., (2011); Schaufeli et al. (2008)

12 DUWAS Gemiddelde per schaal en overall: Overwerken (items 1, 10, 16 en 20) Excessief werken (3, 4, 6, 8, 11, 13, 14, 17 en 19) Compulsief werken (2, 5, 7, 9, 12, 15 en 18).

13

14

15

16 Persoonlijke hulpbronnen: hoop, optimisme, selfefficacy en veerkracht - Sneller terugveren na terugslag - Onderscheid wat wel en niet beïnvloedbaar is - Aandacht loslaten voor wat onbeïnvloedbaar is en richten op wat wel beïnvloedbaar is - Onderscheid wat zelf te doen en waarvoor hulp nodig - Doorzetten op de beïnvloedbare aspecten - Alternatieve scenario s bij stagnatie Domeinspecifiek (hier; werk en gezondheid)

17 Benodigde hulpbronnen volgens werknemers (SI Detaille, 2012) Reumatoïde Artritis Suikerziekte Gehoorsverlies Benodigde hulpbronnen t.a.v. werk Steun leidinggevende Zelfacceptatie Informatie Zelfacceptatie Zelfzorg Hulpmiddelen Zelfeffectiviteit Professioneel advies t.a.v. hanteren werk Steun van collega s en leidinggevenden Steun van zorgprofessionals Zorgverzekering Zelfacceptatie

18 Depressie Risicogroepen Risicofactoren Beschermende factoren Depressie in de familie Pesten* Niet passende functie* Hoge intelligentie Zelfinzicht Bij neuroticisme Te weinig steun Begrip en kennis, weten wat beïnvloedbaar is Alleenstaanden Zeer creatieve mensen Daklozen, asielzoekers Werkdruk met te weinig regelmogelijkheden Procedurele onrechtvaardigheid Agressie op de werkplek Ongewenste omgangsvormen Blootstelling kwik en oplosmiddelen Flexibele persoonlijkheid Intern locus of control Goede sociale relaties Plannen/deelnemen plezierige activiteiten Bewegen en sport

19 Stellingen Als bedrijfsarts adviseer ik ook over mentale weerbaarheid van de individuele werknemer inclusief de relevante werkaspecten Als bedrijfsarts adviseer ik de organisatie over wat mentale weerbaarheid en bevlogenheid bevordert

20 Praktische mogelijkheden - Creëren van een gemeenschappelijk referentiekader met werkgever en werknemers - Betrekken intrinsieke motivatie, veerkracht en werkgebonden hulpbronnen in de advisering - Workshops, voorlichting - Begrijpen trends rond technostress, het nieuwe werken en stress i.s.m. globalisering

21 4 Domeinen (HR) Manager Casemanager Werk Waarden/ motivatie/coping privé Bedrijfsarts Andere artsen Medisch

22 Meer weten? - Boek Van burn-out naar veerkracht - Werkwijzer Van burn-out naar bevlogenheid STECR. Verschijning gepland september Folkman S. The Oxford handbook of stress, health and coping. Oxford University Press Dewe PJ, Cooper CL. Work stress and coping. Sage

23 SUCCES BIJ HET TOEPASSEN VAN DEZE INZICHTEN IN DE PRAKTIJK!