Introductie van voeding na pancreatitis

Transcriptie

1 Introductie van voeding na pancreatitis Deze brochure is bedoeld voor patiënten die herstellende zijn van een alvleesklierontsteking (= pancreatitis). In deze brochure wordt uitgelegd hoe u het beste kunt eten in de herstelfase van een alvleesklierontsteking. Waaruit bestaat ons voedsel? Ons voedsel bestaat voor het grootste gedeelte uit eiwitten, vetten en koolhydraten. Deze laatste twee stoffen leveren energie (= kcalorieën), eiwitten leveren bouwstoffen. Daarnaast bevat ons voedsel ook vitaminen, mineralen, spoorelementen en water. Eiwitten zijn nodig voor de opbouw van spieren, organen, zenuwen en bloedcellen en leveren daarnaast ook energie. Eiwitten komen o.a. voor in vlees, vis, kip, ei, kaas, melk en melkproducten, peulvruchten en sojaproducten. Vetten zijn met name van belang voor het leveren van energie. Vetten komen o.a. voor in boter, (dieet)margarine, (dieet)halvarine, olie, vlees, vis, kip, kaas, melk en melkproducten, hartige snacks zoals kroket en nootjes, koek en gebak. Koolhydraten zijn ook nodig voor de levering van energie. Koolhydraten komen o.a. voor in aardappelen, macaroni, rijst, spaghetti, brood, koek, zoet, suiker, groenten, fruit, vruchtensap. Wat is de functie van de alvleesklier? De alvleesklier (pancreas) is een orgaan dat achter de maag in de bovenbuik ligt. De alvleesklier speelt een belangrijke rol in de spijsvertering. Eén van de functies van de alvleesklier is het produceren van sappen met verteringsenzymen. Dit zijn stoffen die het voedsel in kleine stukjes splitsen, zodat het voedsel kan worden opgenomen in de darm. Er worden drie soorten spijsverteringsenzymen door de alvleesklier gemaakt namelijk lipase, protease en amylase. Lipase splitst het vet in kleinere deeltjes, protease de eiwitten en amylase de koolhydraten. Wat is een alvleesklierontsteking? Er zijn twee soorten ontstekingen: de acute en de chronische alvleesklierontsteking. De acute ontsteking is een ziektebeeld met een heftige ontsteking. De chronische ontsteking is een ziekte die altijd aanwezig is en acuut kan opvlammen. Er zijn daarnaast twee fasen te onderscheiden bij beide alvleesklierontstekingen, namelijk de acute fase en de herstelfase. Diëtetiek DIET mei 2015 pagina 1/5

2 In de acute fase mag u meestal niet eten omdat dit de pijn kan verergeren. Met de herstelfase van de alvleesklierontsteking wordt bedoeld de tijd vlak na de acute fase waarin de pijn, misselijkheid en/of braken en de koorts verminderd zijn en u weer mag beginnen met eten. Om twee redenen is het van groot belang dat u voorzichtig begint met eten. Ten eerste kan de pijn weer terugkomen doordat de alvleesklier geprikkeld wordt. Ten tweede is de functie van de alvleesklier nog niet helemaal hersteld, waardoor er nog niet voldoende enzymen gemaakt worden om uw voedsel te verteren. De enzymen voor het afbreken van koolhydraten herstellen het eerst, daarna die voor eiwitten en tot slot de enzymen voor vetten. De opbouw van de voeding: De invoer van de voeding bestaat uit drie stappen. Meestal duurt één stap enkele dagen. Dit is echter afhankelijk van hoe u de voeding verdraagt. Bij alle stappen is het van belang om de voeding goed verspreid over de dag in minimaal 6 kleine maaltijden te gebruiken. Stap I Bij de eerste stap gebruikt u alleen koolhydraten, aangezien deze de minste activiteit van de alvleesklier vragen. Producten waar u uit kunt kiezen zijn: beschuit, rijstwafels, brood, ontbijtkoek, lange vingers; brood: jam, honing, vruchtenhagel, stroop, suiker; dranken: water, thee, bouillon, vruchtensap, limonade, frisdrank zonder koolzuur; fruit, vruchtenmoes (met uitzondering van avocado); groenten (bereid zonder vet); aardappelen, rijst, macaroni (bereid zonder vet); snoep: zuurtjes, gomballen; waterijs Voorbeeld dagmenu stap I 1 snee brood 1 beschuit 1 portie honing 1 snee brood 1 beschuit 1 portie honing Diëtetiek DIET mei 2015 pagina 2/5

3 in de loop van de middag: warme maaltijd: 1 plak ontbijtkoek () 1 schaaltje appelmoes 1 beschuit : Krijgt u van bovenstaande producten geen klachten? Dan kunt u in overleg met uw diëtist verder met stap II. Stap II Bij de tweede stap worden de eiwitten aan de voeding toegevoegd. Hierdoor wordt de alvleesklier iets meer gestimuleerd dan bij de vorige stap. De alvleesklier is nog niet zodanig hersteld dat u volop vet kunt gebruiken.producten waar u uit kunt kiezen, naast de producten bij stap 1, zijn: cream crackers, biscuitjes, eierkoeken brood: 20+ (smeer)kaas, magere vleeswaren (zoals kalkoenham, runderrookvlees, gekookte ham, kipfilet, runderlever) dranken: magere melk, karnemelk, magere (vruchten)kwark, magere (vruchten)yoghurt, magere yoghurtdrank, mager vlees, magere vis, kipfilet Voorbeeld dagmenu stap II: 1-2 sneden brood 1 portie 20 + (smeer)kaas 1 glas (karne)melk 1-2 sneden brood 1 portie 20 + (smeer)kaas 1 schaaltje magere yoghurt in de loop van de middag: Diëtetiek DIET mei 2015 pagina 3/5 1 plak ontbijtkoek ()

4 Warme maaltijd: 1 portie mager vlees, vis of kip 1 schaaltje magere vla 1 beschuit : Krijgt u van bovenstaande producten geen klachten? Dan kunt u in overleg met uw diëtist verder met stap III. Stap III Bij de derde stap worden de vetten aan uw voeding toegevoegd. Vetten eisen het meest van de alvleesklier. Het is daarom belangrijk de hoeveelheid vet langzaam uit te breiden. Producten waar u uit kunt kiezen, naast de producten uit stap I en II, zijn: broodsmeersel: halvarine brood: 30+ kaas dranken: halfvolle melk en melkproducten bak en braadproducten: magere jus, magere saus, zeer weinig (dieet)margarine of boter voor de bereiding van de warme maaltijd In overleg met uw diëtist kunnen eventueel producten die meer vet bevatten aan uw dieet worden toegevoegd. Voorbeeld dagmenu stap III: in de loop van de middag: 2 sneden brood besmeerd met halvarine 1 portie 30 + kaas 1 glas halfvolle melk 2 sneden brood besmeerd met halvarine 1 portie 30 + kaas 1 portie magere vleeswaren 1 schaaltje magere yoghurt 1 plak ontbijtkoek (besmeerd met halvarine) Diëtetiek DIET mei 2015 pagina 4/5

5 Warme maaltijd: 1 portie mager vlees, vis of kip 1 portie magere jus of saus 1 schaaltje magere vla 1 beschuit besmeerd met halvarine : Algemeen Aangezien alcohol een slechte invloed heeft op de alvleesklier, wordt het gebruik ervan ten strengste afgeraden. Vragen? Heeft u na het lezen van deze brochure vragen over voeding? Dan kunt u terecht bij de diëtisten van Gelre ziekenhuizen: Naam diëtist: Datum: Gelre Apeldoorn, tel: Telefonisch spreekuur, ma t/m vrij: uur en uur Gelre Zutphen, tel: Telefonisch spreekuur, ma t/m vrij: uur en uur Vragen van medische aard kunt u het beste stellen aan uw huisarts of specialist. Diëtetiek DIET mei 2015 pagina 5/5