De IMVO-thermometer. Een onderzoek naar de handelsrelaties tussen Nederlandse MKB ers en ontwikkelingslanden en opkomende markten
|
|
- Helena van der Meer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De IMVO-thermometer Een onderzoek naar de handelsrelaties tussen Nederlandse MKB ers en ontwikkelingslanden en opkomende markten Juni 2013 Ontwikkelingslanden en opkomende markten domineren de lijst van snelst groeiende economieën en haalden in 2012 meer dan de helft van de wereldwijde buitenlandse investeringen binnen. Deze economieën zijn belangrijke potentiële handelspartners voor Nederlandse bedrijven, waarvan meer dan 99% tot het MKB behoort. Betrouwbare informatie over de relatie tussen Nederlandse MKB ers en (maatschappelijk verantwoord) ondernemen in ontwikkelingslanden en opkomende markten is nog nauwelijks beschikbaar. Daarom hebben Keala Research, M-Research, SeaCityLady en Sustainalize in opdracht van MVO Nederland deze relatie onderzocht. Internationaal zakendoen Van de Nederlandse MKB ers is naar eigen zeggen 24% actief in ontwikkelingslanden (OL) en opkomende markten (OM): 12% direct (6% OM, 6% OL) 12% indirect (5% OM, 2% OL, 5% land onbekend) MKB'ers die ondernemen met ontwikkelingslanden en opkomende markten 12% 76% 12% Direct zaken met OL & OM Indirect zaken met OL & OM Geen zaken met OL & OM Figuur 1: percentage MKB ers dat naar eigen zeggen zaken doet met BIC- en PSD-landen Bij direct zakendoen heeft het bedrijf een directe handelspartner, agent of handelsonderneming in een ontwikkelingsland. Indirect zakendoen betekent dat het bedrijf producten inkoopt bij Nederlandse (of Europese) leveranciers. Bij indirect zaken doen weet 37% van het MKB niet uit welk land de producten afkomstig zijn..
2 Over het onderzoek In het eerste kwartaal van 2013 zijn in totaal MKB-ondernemers telefonisch gevraagd naar hun handelsrelaties met ontwikkelingslanden en opkomende markten. Daarnaast is een onderzoek uitgevoerd naar de fysieke handelsstromen tussen Nederland en deze economieën en de rol van wederuitvoer (indirecte import) hierin. Ondernemers uit vier sectoren zijn oververtegenwoordigd in het onderzoek, te weten: tuinbouw, leder, textiel & kleding, installatie & cleantech. Dit zijn de focussectoren van het IMVO-programma van MVO Nederland. Voor resultaten met betrekking tot het totale MKB, zijn de interviews in deze branches herwogen naar de populatieaantallen. Met ontwikkelingslanden worden PSD-landen bedoeld: de private sector development -landen zoals gedefinieerd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Onder opkomende markten wordt verstaan de BIC -landen: Brazilië, India, China. Focussectoren Alle vier focussectoren ondernemen relatief vaak met ontwikkelingslanden, met de sectoren leder en textiel & kleding als uitschieters. De sectoren leder en textiel & kleding ondernemen vooral met landen in Azië. De sector tuinbouw doet vooral zaken met Ethiopië en Kenia, maar ook met Colombia. Bedrijven in de sector installatie & cleantech blijken vooral zaken te doen met Suriname, Indonesië, Vietnam en de Filippijnen, maar ook met Mali en Angola. Indirect halen zij relatief vaak producten uit Brazilië. Landen Nederlandse MKB ers doen vooral direct en indirect zaken met de volgende PSD- en BIC-landen (6% of hoger is uitgelicht, meerdere antwoorden waren mogelijk): Land Direct zakendoen Indirect zakendoen China 42% 71% Brazilië 24% 3% India 14% 18% Nigeria 9% 5% Colombia 5% 1% Tanzania 4% 1% Suriname, Sierra-Leone, Peru, 4% - Malawi, Bangladesh, Angola Zuid Afrika 3% 1% Thailand 3% 4% Kenia 3% 19% Indonesië 1% 7% Ethiopië 1% 12% Gambia - 5% Mozambique - 5% Figuur 2: overzicht van PSD- en BIC-landen waarmee Nederlandse MKB ers (in)direct zaken doen
3 Redenen om zaken te doen De belangrijkste motivatie voor Nederlands MKB om zaken te doen met PSD- of BIClanden zijn winstkansen en de nabijheid van lucratieve afzetmarkten. Zie onderstaand figuur (meerdere antwoorden waren mogelijk). Motivaties van MKB om direct zaken te doen met OL en OM Winstkansen Nabijheid lucratieve afzetmarkten Aanwezigheid grondstoffen Lage lonen Van oudsher Klantbinding Figuur 3: motivaties van Nederlandse MKB ers om zaken te doen met PSD- en BIC-landen Wederuitvoer Ontwikkelingslanden spelen zeer aannemelijk een veel belangrijker rol in de Nederlandse economie dan blijkt uit de enquête onder MKB ers. Dit blijkt uit de analyse van fysieke handelsstromen. Volgens cijfers van het CBS (2011) is 22% van de totale waarde van door het Nederlandse MKB geïmporteerde goederen en diensten afkomstig uit PSD- en BIC-landen. In werkelijkheid ligt dit percentage hoger, omdat het niet is gecorrigeerd voor wederuitvoer in de andere toevoerende landen. Ofwel: een product dat gemaakt wordt in een PSD- of BIC-land, maar via Duitsland wordt geïmporteerd naar Nederland, wordt onterecht als 100% Duitse import geboekt. Hieronder wordt dit principe geïllustreerd aan de hand van de import van kleding en elektronica in Nederland. Europese landen, zoals Duitsland, zijn belangrijke exporteurs van kleding naar Nederland. De Duitse export van kleding blijkt echter voor 43% te bestaan uit wederuitvoer. Dit is kleding uit andere landen (vermoedelijk China en Bangladesh) die zonder waardevermeerdering wordt doorgevoerd. Daarnaast komt nóg een onbekend deel van de Duitse kledingexport vrijwel direct uit ontwikkelingslanden. Door waardetoevoeging (bijvoorbeeld: verpakken of labelen) wordt dit deel niet als wederuitvoer geregistreerd. Wederuitvoer als % van totale uitvoer per categorie Kleding Elektrische machines en (CPB 2009, CBS 2011, eigen berekeningen) (61/62) apparaten (85) Duitsland 43% 64% België 24% 79% Frankrijk 39% 66% Denemarken 49% 88% Figuur 4: wederuitvoerpercentage van totale uitvoer voor 2 productcategorieën.
4 Figuur 5: kledingimport naar Nederland, onderverdeeld naar toevoerend land Figuur 6: elektronica-import naar Nederland, onderverdeeld naar toevoerend land
5 Maatschappelijk verantwoord ondernemen MVO wordt door 12% van de MKB ers als belangrijke marktontwikkeling gezien, en staat hiermee op de tweede plaats. Belangrijke marktontwikkelingen volgens MKB ondernemers Wegvallen klantvraag Maatschappelijk verantwoord Buitenlandse concurrentie Digitalisering Afhankelijkheid van overheidsregulering Structurele marktveranderingen Figuur 7: belangrijke marktontwikkelingen volgens MKB ers 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% Twee derde (67%) van het totale MKB verwacht dat in 2013 meer bedrijven in de eigen branche verantwoord zullen ondernemen. MVO doelstellingen & gedrag Circa de helft van de bedrijven heeft MVO-doelstellingen (53% milieu, 47% sociaal, 30% beide). 84% van de MKB-bedrijven vertoont MVO-gedrag op minstens 1 gebied (milieu, sociaal of dialoog) 58% onderneemt verantwoord op een of twee van deze drie gebieden 26% van de MKB-bedrijven onderneemt MVO-activiteiten op alle drie gebieden (sociaal, milieu en dialoog); 16% vertoont geen algemeen MVO-gedrag. OESO-richtlijnen De OESO-richtlijnen zijn bij gemiddeld 10% van de MKB-ondernemers bekend (28% bij ondernemers die direct zakendoen met PSD- en BIC-landen, 18% bij indirect zakendoen). Uit bovenstaande blijkt echter dat het MVO-gedrag van ondernemers veel hoger is dan deze 10%. Dit betekent dat ondernemers zich wel gedragen naar de geest van de OESOrichtlijnen, ook al zijn deze niet als zodanig bekend.
6 MVO en internationaal zakendoen Er blijkt een positief verband te bestaan tussen algemeen MVO-gedrag en direct zakendoen met ontwikkelingslanden. Zie onderstaande figuur. 60% Ondernemers die direct zakendoen met OL en OM 50% 40% 30% 20% 10% 0% Geen MVO gedrag Soms MVO gedrag Veel MVO gedrag Figuur 8: bedrijven die MVO-gedrag vertonen, doen relatief vaak zaken met PSD- en BIC-landen Internationaal MVO-gedrag Er werd ook gevraagd of de bedrijven internationaal maatschappelijk verantwoord gedrag vertoonden, in zes verschillende categorieën, zoals: eisen aan leveranciers over arbeidsomstandigheden en milieumaatregelen in het betreffende land. In onderstaande grafieken staan de resultaten voor direct en indirect zakendoen. IMVO-afspraken bij direct zakendoen met OL en OM eerlijk zaken doen in [land]? Dat wil zeggen 57% de kwaliteit en betrouwbaarheid van 52% milieu met zakelijke relaties [land]? 39% Heeft uw bedrijf milieubesparende maatregelen genomen in [land]? 47% Heeft uw bedrijf direct iets geregeld met betrekking tot de inspraak van werknemers 26% Stelt uw bedrijf eisen betreffende arbeidsomstandigheden aan uw zakelijke 50% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Figuur 9: percentage MKB ers dat MVO-afspraken maakt bij direct zakendoen met OL en OM, per MVO-categorie
7 IMVO-afspraken bij indirect zakendoen met OL en OM eerlijk zaken doen in [land]? Dat wil zeggen niet corrupt. milieu met zakelijke relaties [land]? Heeft uw bedrijf afspraken gemaakt met uw leverancier of groothandel over arbeidsomstandigheden? Stelt uw bedrijf eisen betreffende arbeidsomstandigheden aan uw zakelijke relaties in [land]? Bijvoorbeeld m.b.t. Figuur 10: percentage MKB ers dat MVO-afspraken maakt bij indirect zakendoen met OL en OM, per MVO-categorie De percentages voor internationaal MVO-gedrag zijn lager dan die voor het MVO-gedrag in Nederland. Van de ondernemers die direct zakendoen én zelf veel aan MVO doen, heeft 88% ook iets betreffende MVO geregeld in de ontwikkelingslanden waar zij actief zijn. Bij ondernemers die indirect zakendoen én die zelf veel aan MVO doen, laat 57% ook internationaal MVO-gedrag zien. Hoe doen anderen het? De MKB ers die een mening hebben over het MVO-gedrag van collega-ondernemers zijn overwegend positief: 56% beoordeelt hun gedrag als goed of redelijk. Tegelijk ziet een groot deel van de ondernemers misstanden bij collega-ondernemers: 19% van de directe ondernemers meent dat collega-ondernemers zich niet zo goed gedragen, dat zij weinig aandacht hebben voor arbeidsomstandigheden. 17% vindt dat collega-ondernemers zich schuldig maken aan uitbuiting bij indirect zakendoen (4% bij direct zakendoen). De indeling in categorieën is gebaseerd op eigen uitspraken van de ondernemers, bijvoorbeeld: Goed: Ik ben heel positief over hun gedrag / De bedrijven waar wij mee te maken hebben handelen correct Redelijk: Ik heb gezien dat het beter kan / Kan beter; de aandacht is er niet helemaal Neutraal: De meeste ondernemers passen zich aan lokale situatie aan Matig: Het moet beter; verstrengeling van belangen is vaak aan de orde / Is ruimte voor verbetering zeker op het gebied van arbeidsomstandigheden Slecht: Slecht! Uitbuiting van ecologische en sociale omstandigheden ten gunste van winstbelang / Zeer slecht voor hun personeel Van alle ondervraagde bedrijen vindt 44% dat het bedrijf zelf verantwoordelijk is voor het MVO-gedrag in het buitenland, 27% vindt de lokale overheid verantwoordelijk, 25% vindt het een verantwoordelijkheid van bedrijf en (lokale) overheid samen. 19% 18% 33% 36% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
8 Tips voor zaken doen in ontwikkelingslanden De belangrijkste tips voor zakendoen in ontwikkelingslanden zijn het inzetten van een agent (28%) en het opzetten van lokale netwerken (21%). Per land variëren de suggesties: In India geeft 80% als tip om een agent in te zetten In Brazilië adviseert 46% het opzetten van een lokaal netwerk In China zeg 20% de taal en cultuur te leren (kennen), inclusief de sociale media In ontwikkelingslanden geeft 24% het advies goede afspraken te maken en de nakomst hiervan goed te controleren. Toekomst & marktkansen Belangrijkste thema s waarin het MKB denkt dat de branche in de toekomst zal gaan investeren zijn: Duurzaam werken & energiebesparing (14%) ICT & digitalisering (14%) Innovatie & product- en marktontwikkeling (12%) Een grote groep van 46% van het MKB geeft aan dat zij en hun branchegenoten in 2013 vooral bezig zijn met overleven en niet zullen gaan investeren. Met name in de bouw en dienstverlening geldt dit sterk. De verwachting voor 2013 is dat het Nederlands MKB als geheel iets minder (-1%) zal gaan ondernemen met ontwikkelingslanden. Van alle ondervraagde ondernemers ziet 25% vooral redenen om wel te gaan ondernemen in/met ontwikkelingslanden, 75% staat daar negatief tegenover. Onder de focussectoren zijn de verwachtingen voor ondernemen in ontwikkelingslanden hoger: tuinbouw 31% leder 48% textiel & kleding 45% installatie & cleantech 31% Verantwoording Het onderzoek is telefonisch en computergestuurd afgenomen. De interviews zijn uitgevoerd conform de ESOMAR- en MOA-gedragscodes voor marktonderzoek en de Wbp (Wet Bescherming Persoonsgegevens). Voorafgaand aan het telefonisch onderzoek is een groepsdiscussie gevoerd. Achteraf zijn individuele interviews gevoerd. De doelgroep voor het onderzoek is het Nederlandse MKB (2-250 werknemers). De volgende branches zijn uitgesloten: horeca, overheid, onderwijs, gezondheidszorg en cultuur. De populatie is gebaseerd op LISA, een stichting die op basis van CBS- en KvKgegevens actuele en betrouwbare populatiegegevens genereert en beheert. De resultaten zijn herwogen naar branche en aantal werknemers. Representativiteit van onderzoeksuitkomsten betekent dat deze kunnen worden gegeneraliseerd naar de gehele populatie. Analyse heeft plaatsgevonden door middel van de meest gangbare toetsen en testen. In dit rapport worden de uitkomsten significant genoemd bij een betrouwbaarheid van 95% ( =0,05). Dat wil zeggen dat de kans op een waarneming buiten het vastgestelde interval niet groter is dan 5%.
Een onderzoek naar de handelsrelaties tussen Nederlandse MKB ers en ontwikkelingslanden en opkomende markten
De IMVO-Thermometer Editie II, juli 2014 Een onderzoek naar de handelsrelaties tussen Nederlandse MKB ers en ontwikkelingslanden en opkomende markten Ontwikkelingslanden en opkomende markten domineren
Nadere informatieDe IMVO-Thermometer. Samenvatting. MVO Nederland - IMVO-thermometer - 20 december Editie IV, december 2016
De IMVO-Thermometer Editie IV, december 2016 Een onderzoek naar de handelsrelaties tussen Nederlandse MKB ers en ontwikkelingslanden en opkomende markten. Ontwikkelingslanden en opkomende markten domineren
Nadere informatieDoelgroepenonderzoek: De IMVO Thermometer 2014
Doelgroepenonderzoek: De IMVO Thermometer 2014 ten behoeve van MVO Nederland M-Research, marktonderzoek en advies Conclusr Research B.V. Van Gilselaan 16 Lage Mosten 3 4702 GK Roosendaal Postbus 3327 4800
Nadere informatieDe IMVO-Thermometer. Samenvatting. MVO Nederland - IMVO-thermometer - 7 december 2015. Editie III, november 2015. Over het Thermometeronderzoek
De IMVO-Thermometer Editie III, november 2015 Een onderzoek naar de handelsrelaties tussen Nederlandse MKB ers en ontwikkelingslanden en opkomende markten Ontwikkelingslanden en opkomende markten domineren
Nadere informatieDHIsubsidieregeling. China Project Development
DHIsubsidieregeling Hoofdpunten Regeling: tender Bedrijfsactiviteit: investering en export (kapitaal) goederen Doelmarkt: opkomende landen en ontwikkelingslanden (DGGF- land) Subsidiedoel: concreet project,
Nadere informatieInternationale handel visproducten
Internationale handel visproducten Marktmonitor ontwikkelingen 27-211 en prognose voor 212 Januari 213 Belangrijkste trends 27-211 Ontwikkelingen export De Nederlandse visverwerkende industrie speelt een
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Verenigde Staten-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Verenigde Staten-Nederland 1 1. Goederenexport van de Verenigde Staten naar andere landen Tabel 1: Voornaamste exportpartners uit de Verenigde Staten (bedragen x 1.000 euro)
Nadere informatieAanvraagformulier IMVO vouchers
Aanvraagformulier IMVO vouchers Versie augustus 2015 Met dit aanvraagformulier kunt u een IMVO voucher aanvragen bij MVO Nederland. De IMVO vouchers (Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Nadere informatieADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2007 tot en met 2011
Ministerie van Veiligheid en Justitie ADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 27 tot en met 211 Maart 212 Overzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Ivoorkust-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Ivoorkust-Nederland 1 1. Goederenexport van Ivoorkust naar andere landen Tabel 1: Voornaamste exportpartners Ivoorkust (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland 1 1. Goederenexport van Zuid-Afrika naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zuid-Afrikaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Kenia-Nederland juli 2019
Handels- en investeringscijfers Kenia-Nederland juli 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. David Mark via Pixabay Nairobi, Kenia Wat kunt u verwachten bij
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Nigeria-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Nigeria-Nederland 1 1. Goederenexport van Nigeria naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Nigeriaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zweden-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zweden-Nederland 1 1. Goederenexport van Zweden naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zweedse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Portugal-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Portugal-Nederland 1 1. Goederenexport van Portugal naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Portugese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Duitsland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Duitsland-Nederland 1 1. Goederenexport van Duitsland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Duitse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Hongkong-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Hongkong-Nederland 1 1. Goederenexport van Hongkong naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Hongkongse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieExportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler
Exportmonitor 2011 Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Uit de Exportmonitor 2011 blijkt dat het noordelijk bedrijfsleven steeds meer aansluiting vindt bij de wereldeconomie. De Exportmonitor
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Luxemburg-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Luxemburg-Nederland 1 1. Goederenexport van Luxemburg naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Luxemburgse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Pakistan-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Pakistan-Nederland 1 1. Goederenexport van Pakistan naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Pakistaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1 1. Goederenexport van Libië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Libische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Israël-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Israël-Nederland 1 1. Goederenexport van Israël naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Israëlische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Noorwegen-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Noorwegen-Nederland 1 1. Goederenexport van Noorwegen naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Noorse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Turkije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Turkije-Nederland 1 1. Goederenexport van Turkije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Turkse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Saoedi-Arabië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Saoedi-Arabië-Nederland 1 1. Goederenexport van Saoedi-Arabië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Saoudi-Arabische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Tunesië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Tunesië-Nederland 1 1. Goederenexport van Tunesië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Tunesische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Algerije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Algerije-Nederland 1 1. Goederenexport van Algerije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Algerijnse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1 1. Goederenexport van Slowakije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Slowaakse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieInternationaal succesvol, ook voor u dichtbij!? TNS Nipo
Internationaal succesvol, ook voor u dichtbij!? TNS Growth Map Achtergrond De Kamer van Koophandel Amsterdam heeft zich tot doel gesteld bedrijven in de regio internationaal meer actief te krijgen om zo
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers China-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers China-Nederland 1 1. Goederenexport van China naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Chinese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN
Nadere informatieStatistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012
Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Inleiding Lorette Ford De economische ontwikkeling van een land kan door middel van drie belangrijke economische indicatoren
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Colombia-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Colombia-Nederland 1 1. Goederenexport van Colombia naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Colombiaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Ghana-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Ghana-Nederland 1 1. Goederenexport van Ghana naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Ghanese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Indonesië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Indonesië-Nederland 1 1. Goederenexport van Indonesië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Indonesische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieAanvraagformulier IMVO vouchers
Aanvraagformulier IMVO vouchers Versie 2016 Met dit aanvraagformulier kunt u een IMVO voucher aanvragen bij MVO Nederland. IMVO staat voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Met de
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Mexico-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Mexico-Nederland 1 1. Goederenexport van Mexico naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Mexicaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers België-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers België-Nederland 1 1. Goederenexport van België naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Belgische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland 1 1. Goederenexport van Brazilië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Braziliaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Marokko-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Marokko-Nederland 1 1. Goederenexport van Marokko naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Marokkaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Frankrijk-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Frankrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van Frankrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Franse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland 1 1. Goederenexport van Vietnam naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Vietnamese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Italië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Italië-Nederland 1 1. Goederenexport van Italië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Italiaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Hongarije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Hongarije-Nederland 1 1. Goederenexport van Hongarije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Hongaarse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Estland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Estland-Nederland 1 1. Goederenexport van Estland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Estse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieDutch Good Growth Fund (DGGF)
Dutch Good Growth Fund (DGGF) DGGF doel: mkb financiering mogelijk maken in ontwikkelingslanden MKB financiering in DGGF landen wordt als high risk gezien door financiers: - Hoge transactiekosten - Beperkte
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1 1. Goederenexport van Rusland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Russische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Singapore-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Singapore-Nederland 1 1. Goederenexport van Singapore naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Singaporese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieOverzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen over de jaren
Overzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen over de jaren 26-21 1.1. Overzicht betrekking hebbend op de procedure tot opneming van buitenlandse adoptiefkinderen in Nederlandse gezinnen over
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Bulgarije-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Bulgarije-Nederland 1 1. Goederenexport van Bulgarije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Bulgaarse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Kroatië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Kroatië-Nederland 1 1. Goederenexport van Kroatië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Kroatische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Egypte-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Egypte-Nederland 1 1. Goederenexport van Egypte naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Egyptische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1 1. Goederenexport van Australië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Australische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Polen-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Polen-Nederland 1 1. Goederenexport van Polen naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Polen exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN 2015
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Griekenland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Griekenland-Nederland 1 1. Goederenexport van Griekenland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Griekse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1 1. Goederenexport van Zuid-Korea naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zuid-Koreaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro). Bron: International
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019
Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Dan Pretoria, Zuid -Afrika Wat kunt u verwachten bij deze
Nadere informatieREISBEURZEN 2014. Studenten reizen naar het Zuiden
REISBEURZEN 2014 Studenten reizen naar het Zuiden Wat? Wie? Waarom? Hoe? Ik? Duurzaam beheer van land en water in Tanzania Duurzame landbouw in Ecuador Toepassingen met niet-metallische materialen in Ecuador
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1 1. Goederenexport van de Verenigde Arabische Emiraten naar andere landen Tabel 1: Voornaamste exportpartners van de Verenigde Arabische
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Benin-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Benin-Nederland 1 1. Goederenexport van Benin naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Beninse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Chili-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Chili-Nederland 1 1. Goederenexport van Chili naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Chileense exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Tunesië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Tunesië-Nederland 1 1. Goederenexport van Tunesië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Tunesische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieAanvraagformulier IMVO vouchers
Aanvraagformulier IMVO vouchers Versie 2017 Met dit aanvraagformulier kunt u een IMVO voucher aanvragen bij MVO Nederland. IMVO staat voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Met de
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1 1. Goederenexport van Canada naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Canadese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Iran-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Iran-Nederland 1 1. Goederenexport van Iran naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Iraanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN 2014
Nadere informatieADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2012 tot en met 2016
Ministerie van Veiligheid en Justitie ADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 212 tot en met 216 Maart 217 Overzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen
Nadere informatieADOPTIE Trends en Analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2011 tot en met 2015
Ministerie van Veiligheid en Justitie ADOPTIE Trends en Analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 211 tot en met 215 Februari 216 Overzicht van het aantal verleende beginseltoestemmingen
Nadere informatieADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2004 tot en met Datum 30 maart 2009
ADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 24 tot en met 28 Datum 3 maart 29 Overzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen over de jaren 24-28 1.1.
Nadere informatieADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2013 tot en met 2017
Ministerie van Justitie en Veiligheid ADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 213 tot en met 217 Februari 218 Overzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland mei 2019
Handels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Thaysey Pixabay, Brazilië Wat kunt u verwachten bij deze handelscijfers:
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1 1. Goederenexport van Zwitserland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zwitserse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1 1. Goederenexport van Ierland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Ierse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieThe digital transformation executive study
The digital transformation executive study De noodzaak van transformatie voor kleine en middelgrote producerende bedrijven Technologie verandert de manier waarop kleine en middelgrote bedrijven zakendoen.
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 1. Goederenexport van Spanje naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Spaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers China-Nederland februari 2019
Handels- en investeringscijfers China-Nederland februari 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Beijing West treinstation, China Wat kunt u verwachten bij
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van het Verenigd Koninkrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Britse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE
Nadere informatieSamenvatting resultaten Zest onderzoek Wat wilt U? onder leden en niet-leden van de Water Alliance in 2014.
Samenvatting resultaten Zest onderzoek Wat wilt U? onder leden en niet-leden van de Water Alliance in 2014. Vanuit het watertechnologisch bedrijfsleven in Nederland is er een sterke behoefte aan een verbindende
Nadere informatieInternationale Kansen & Knelpunten
Onderzoeksrapport Internationale Kansen & Knelpunten Onderzoeksrapport van- en voor de Nederlandse Life Sciences & Health sector Versie 2015 Mede mogelijk gemaakt door: www.tfhc.nl Task Force Health Care
Nadere informatieADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2014 tot en met 2018
Ministerie van Justitie en Veiligheid ADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 214 tot en met 218 Maart219 Overzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen
Nadere informatieADOPTIE. Trendsen analyse. Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2007 tot en met Maart 201 2
Ministerie van Veiligheid en Justitie ADOPTIE Trendsen analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 007 tot en met 0 Maart 0 Ministerie van Veiligheid en Justitie ADOPTIE Trends
Nadere informatieType special need bij geadopteerde kinderen in 2009
Type special need bij geadopteerde kinderen in 29 8% 8% verhoogd med. risico 42% 6% < 4 operaties operaties + revalidatie 5% soc.emo. belaste achtergrond % Afrika 4% 3% % 4% 2% verhoogd risico < 4 operaties
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Australië-Nederland mei 2019
Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Orange Opera House Wat kunt u verwachten bij deze handelscijfers:
Nadere informatieONDERNEMERS OVER BREXIT. Impact voor veel ondernemers nog onduidelijk, groot deel niet voorbereid
ONDERNEMERS OVER BREXIT Impact voor veel ondernemers nog onduidelijk, groot deel niet voorbereid 1 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding van het onderzoek Op 23 juni 2016 heeft het Verenigd Koninkrijk een referendum
Nadere informatieResultaten VVNH monitoring 2008
Resultaten VVNH monitoring 2008 Resultaten totaal In totaal is er door de leden van de VVNH in 2008 iets minder dan 2,3 miljoen m 3 naaldhout, hardhout en plaatmateriaal door de respondenten geïmporteerd.
Nadere informatieDe Evolutie van het Particulier Initiatief Hoe het begint en waar het heengaat... Sara Kinsbergen 19 april 2009 Nijmegen s.kinsbergen@maw.ru.
De Evolutie van het Particulier Initiatief Hoe het begint en waar het heengaat... Sara Kinsbergen 19 april 2009 Nijmegen s.kinsbergen@maw.ru.nl Groeit het PI? Hoe groeit het PI? Organisatie Activiteiten
Nadere informatieDruiven: Ontwikkeling wereldhandel en aandeel Chili (export) en Nederland (import) 10%
wereldhandel in 1000 ton Factsheet druiven oktober FACTSHEET DRUIVEN Fruit&VegetableFacts; JanKeesBoon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com Groei wereldhandel in druiven, vooral nieuwe markten Zuid en
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Denemarken-Nederland april 2019
Handels- en investeringscijfers Denemarken-Nederland april 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Nyhavn in Kopenhagen, Denemarken Wat kunt u verwachten bij
Nadere informatieDe importen van Latijns-Amerika en het Caribische gebied (LAC),
De importen van Latijns-Amerika en het Caribische gebied (LAC), - Inleiding Joyce Mahabali De internationale handel is de handel tussen landen. Hiervan is sprake wanneer landen bepaalde goederen en diensten
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Canada-Nederland maart 2019
Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland maart 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Skyline Calgary, Canada Wat kunt u verwachten bij deze handelscijfers:
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers België-Nederland juni 2019
Handels- en investeringscijfers België-Nederland juni 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. David Mark via Pixabay - brouwerij, België Wat kunt u verwachten
Nadere informatieVLIR-ADVIES BETREFFENDE DE STUDIEGELDEN VOOR DIPLOMA- EN CREDITCONTRACTEN VOOR HET ACADEMIEJAAR 2012-2013
VLIR-ADVIES BETREFFENDE DE STUDIEGELDEN VOOR DIPLOMA- EN CREDITCONTRACTEN VOOR HET ACADEMIEJAAR 2012-2013 1. HET DECREET In de artikels tot en met 60 van het decreet van 30 april 2004 betreffende de flexibilisering
Nadere informatieM201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland
M201218 Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, november 2012 Relatief veel snelgroeiende bedrijven in Nederland In deze rapportage
Nadere informatieWat kan de Nederlandse ambassade in België voor u betekenen?
Wat kan de Nederlandse ambassade in België voor u betekenen? walgierscapetowndhakakuwaitmaputoriodejaneirosarajevovilniusammancanberradohakualalumpurmexicocityrigaseoulviennaankaracairo Wat kan de Nederlandse
Nadere informatieAchmea life cycle beleggingen in beeld
Achmea life cycle beleggingen in beeld Scheiden. Uw pensioengeld in vertrouwde handen Wat betekent dat voor uw ouderdomspensioen? Achmea life cycle beleggingen in beeld Voor het beleggen van pensioen bent
Nadere informatieHandelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie
Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14 Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd
Nadere informatieM200513 Tijdsbesteding ondernemend Nederland
M200513 Tijdsbesteding ondernemend Nederland R. Hoevenagel Zoetermeer, december 2005 Tijdsbesteding ondernemend Nederland Ondernemers in Nederland maken lange werkweken. Uit onderzoek van EIM komt naar
Nadere informatieM200719. Een 'directe buitenlandse investering' is méér dan investeren alleen. Buitenlandse investeringen door MKB-bedrijven
M200719 Een 'directe buitenlandse investering' is méér dan investeren alleen Buitenlandse investeringen door MKB-bedrijven drs. R.M. Braaksma dr. J. Meijaard Zoetermeer, november 2007 Een 'directe buitenlandse
Nadere informatieResultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015
Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Inleiding Chris M. Jager In mei en juni 2015 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) een groot aantal bedrijven benaderd met vragenlijsten. Doel
Nadere informatieAandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen
Rapport Aandeel MKB in buitenlandse handel en investeringen Drie afbakeningen van het MKB Oscar Lemmers Dit onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Er waren geen
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland mei 2019
Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Rijstvelden in de provincie Hà Giang, Vietnam - Pixabay Wat kunt
Nadere informatieHoofdstuk 27 Landenrisico
Hoofdstuk 7 Landenrisico Open vragen 7. Het IMF verdeelt de wereldeconomie in industrielanden, opkomende industrielanden en ontwikkelingslanden. Binnen de opkomende industrielanden en ontwikkelingslanden
Nadere informatie