Op vakantie in het buitenland. Als je ouder bent, kun je met een bankpas overal geld opnemen.

Transcriptie

1 Tekst bij powerpointpresentatie spreekbeurt basisschool Dia 1: Inleiding Wie is er wel eens bij een bank geweest?. Wie van jullie heeft al een eigen bankrekening?.. In Nederland heeft 8 van de 10 jongeren die net zo oud zijn als wij een bankrekening. Dat zijn ze bijna allemaal. En dat is ook helemaal niet gek, want als je een bankrekening opent, kun je zelf sparen en krijg je meestal een leuk cadeautje. Zo n bankrekening is natuurlijk hartstikke handig. Als je er je spaargeld op zet, krijg je er wat extra geld bij, jaarlijks krijg je rente. En ook heb je een pasje. Dat is leuk. Je kunt er je geld mee storten en vaak ook pinnen. Een bank doet van alles. Ik noem wat voorbeelden: Stel, je ouders willen een groter huis kopen. Leuk. Spannend. Jij een nieuwe kamer. Dat nieuwe huis kopen lukt omdat de bank een handje helpt. Zij zorgen voor het geld dat nodig is. De bank leent het geld aan je ouders en zij betalen het in delen terug. Ander voorbeeld: Je rijdt met de fiets tegen de nieuwe auto van de buurman. Flinke kras op de wagen. Je ouders hebben bij de bank een verzekering geregeld voor dat soort dingen. Op vakantie in het buitenland. Als je ouder bent, kun je met een bankpas overal geld opnemen. Er zijn dus heel veel momenten komt de bank om de hoek kijken. Dia 2: Geld Bij een bank draait alles om geld en om klanten. Geld is er om te betalen. Het bestaat al heel lang en het is uitgevonden voor het gemak. Vroeger, toen het geld nog niet was uitgevonden, was betalen wat lastig. Als de mensen iets wilden kopen, moesten ze met andere dingen betalen, bijvoorbeeld met koeien. Maar dan moest je wel iemand vinden die toevallig een koe nodig had. En koeien meenemen naar de winkel was natuurlijk onhandig. Als je nog geld terug moest krijgen, was het helemaal een gedoe. Daarom werd al snel het geld uitgevonden. Je ruilde de koe voor geld. En van het geld kon je weer andere spullen kopen. Geld is dus eigenlijk een alternatief ruilmiddel. Het geld zag er vroeger trouwens niet altijd zo uit als wij dat nu kennen: munten en briefjes. Het kon toen van alles zijn: schelpen, stenen, klompjes goud of zilver of de slagtanden van een olifant. Op het eiland Yap in de Grote Oceaan gebruikten ze munten van steen. Die munten waren wel drie meter hoog, met een gat in het midden. Zo kon niemand gemakkelijk je geld stelen. Maar als je boodschappen moest doen, was het ook niet echt handig. Gelukkig bedachten de mensen al snel iets gemakkelijkers: munten van zilver en goud. Met daarop een stempel, waarop stond hoeveel ze waard zijn. Dat was een prima uitvinding. Voor het eerst paste geld gewoon in je portemonnee. Het idee is al bijna jaar oud. Maar het was zo goed, dat we nog steeds munten gebruiken. Ook al zijn die tegenwoordig van ander metaal.

2 Dia 3: papiergeld/valsemunters Natuurlijk zijn munten nog steeds erg zwaar als je veel geld wilt meenemen. Daarom hebben ze in China -in de zevende eeuw- het papiergeld uitgevonden: briefjes waarop staat hoeveel ze waard zijn. Daarbij kwam natuurlijk een nieuw probleem om de hoek kijken: papiergeld is namelijk een stuk gemakkelijker na te maken dan munten. En het is vaak ook nog méér waard. Dat trekt natuurlijk boeven aan die vals geld maken. Weten jullie hoe je zulke mensen noemt? Valsemunters, inderdaad. Eigenlijk raar, want ze maken geen munten na. Dat is veel te moeilijk. Een papiertje namaken lijkt veel gemakkelijker. Je zou denken dat een kopieerapparaat of een kleurenprinter genoeg is. Gelukkig is het niet zo makkelijk als het lijkt. Ze hebben het namaken van papiergeld namelijk ook zo moeilijk mogelijk gemaakt. De nieuwste eurobiljetten zijn beveiligd tegen kopiëren, ze zijn gemaakt van speciaal papier en iedereen kan in een oogopslag zien of ze echt zijn of niet. Wie weet hoe je dat kunt zien? <papier, inkt, watermerk, glanzende strip, etc.> Deze euro s zijn trouwens een geval apart. Ze bestaan pas sinds En het is voor het eerst in de geschiedenis dat je in veel verschillende landen in Europa hetzelfde geld kunt gebruiken. Nog maar tien jaar geleden had ieder land zijn eigen geldsoort. Valuta noemen we dat. Denk aan de Franse Franc of de Italiaanse Lire; de juf of meester kent ze vast nog van vakanties. Eerst moest je telkens geld wisselen als je naar het buitenland ging. Nu hoeft dat bij de meeste Europese landen niet meer. Dia 4: banken Tegenwoordig lopen de meeste mensen niet meer met grote pakken geld op zak. Dat is te zwaar en onveilig. Stel dat je overvallen wordt. Dan ben je alles kwijt. Je kunt het beter naar de bank brengen, waar het veilig achter slot en grendel ligt. Banken zijn uitgevonden in de 17 e eeuw, dat is ongeveer vierhonderd jaar geleden. Voor die tijd brachten de mensen hun geld vaak naar de goudsmid om te bewaren. Zo n goudsmid had meestal een stevige kluis. Na een tijdje kwam de goudsmid erachter dat al dat geld daar maar lag te liggen. Terwijl er andere mensen waren die het goed konden gebruiken. Hij kon die mensen geld lenen. Ze betaalden het dan later terug, met rente. Dat wil zeggen: ze betaalden altijd iets méér terug dan ze hadden geleend. Natuurlijk was het uitgeleende geld niet van de smid zelf, maar van andere mensen die het hem in bewaring hadden gegeven. Die mensen kregen dus ook een deel van de rente. En zo werkt het eigenlijk nog steeds: als je geld op je spaarrekening zet, krijg je rente. En als je geld leent van de bank, moet je rente betalen. En de goudsmeden van vroeger, die zijn tegenwoordig bankiers.

3 Dia 5: betalen (pinnen/chippen) Geld is er dus om te betalen. En zoals gezegd draait alles bij de bank om geld. Toch zie je er bijna nooit mensen rondlopen met pakken bankbiljetten of zakken vol euromunten. Dus waar is al het geld? Wie weet daar een antwoord op? <antwoord > Een heel klein deel van het geld hebben de banken in de kas en in de kluis. Maar het meeste geld is helemaal niet in de bankgebouwen. Dat is ook niet nodig, want betalen doe je tegenwoordig steeds vaker elektronisch, met je pincode of je handtekening. Maar dat kan alleen als je ook een rekening hebt bij de bank. Je moet dus klant zijn bij een bank. Dan krijg je automatisch een pasje. Dat is hartstikke makkelijk. In de meeste winkels kun je niet alleen contant betalen, dus met munten en briefjes, maar ook pinnen en chippen met je pasje. Pinnen en chippen kan allebei met hetzelfde bankpasje. Wie weet wat het verschil is? Met een pinpas kun je geld van je rekening halen bij de geldautomaat. Of je kunt ermee betalen in de winkel. Je moet dan eerst je pincode intoetsen. Dat zijn 4 geheime cijfers, die alleen jij kent. Het geld wordt daarna meteen van je bankrekening afgeschreven. Tenminste, als er genoeg op staat. Het is een veilige manier om te betalen, ook voor kleine bedragen. Daardoor hoef je niet zoveel geld op zak te hebben. Chippen is vooral geschikt voor de echt kleine bedragen. Best makkelijk, want je hebt dus geen kleingeld meer nodig, terwijl je toch overal gepast kunt betalen, bijvoorbeeld om een tijdschrift te kopen of in de bibliotheek. Maar ook om een blikje cola of fruit uit een automaat te betalen is het makkelijk. De naam chippen is bedacht omdat er op je bankpas een kleine computerchip zit <laten zien>. In die chip worden allerlei gegevens opgeslagen. Het belangrijkste: de chip onthoudt hoeveel geld er nog op staat; het is eigenlijk een soort portemonnee. Omdat het bij chippen alleen om kleine bedragen gaat, heb je voor de chipknip geen pincode nodig. Met een chipknip kun je ook geen bankrekening leeghalen, want hij moet eerst worden opgeladen bij een oplaadpunt. Dia 6: overmaken/internetbankieren Betalen doe je natuurlijk niet alleen in de winkel. Als je bijvoorbeeld een computerspelletje op Internet bestelt, kan het zijn dat je moet betalen door middel van een machtiging, vooruitbetaling of acceptgiro. Bij een machtiging geef je de verkoper toestemming om geld van jouw rekening af te halen. Vaak is dat handig als je regelmatig moet betalen, bijvoorbeeld het abonnement voor je mobieltje. Een acceptgiro is een betalingsopdracht op papier. Als je daar een handtekening op zet, zorgt de bank dat het geld van jouw rekening wordt overgemaakt. Daarvoor moet je wel de acceptgiro bij de bank inleveren. Overmaken kan nog veel simpeler via Internetbankieren. Wie van jullie kijkt elke dag op internet? Bijna allemaal (waarschijnlijk). Dat is prima, dan kun je ook naar de website van je bank. Met je pinpas, een geheime code en een speciaal computertje kun je dan direct zien hoeveel

4 geld er op je rekening staat. <random reader laten zien>. Hiermee kun je ook geld overmaken naar de rekening van iemand anders, of bijvoorbeeld naar je eigen spaarrekening. Handig, want je hoeft dus niet meer naar de bank of naar de brievenbus. Je kunt tegenwoordig trouwens op allerlei andere manieren checken hoeveel er op je rekening staat: via een SMS je of een app op je mobieltje bijvoorbeeld. Dia 7: sparen Banken maken betalen makkelijk. Zo makkelijk dat je wel eens zou willen dat je méér geld had om al die leuke spullen te kunnen kopen: een Ipod, een mp3-speler, een spelcomputer, een mountainbike en ga zo maar door. Dat kan niet allemaal ineens. Daarvoor moet je sparen. Misschien heb je zelf thuis ook een spaarpot of een spaarvarken. Slimmer is het om een spaarrekening te openen. Op die rekening zet je telkens het geld dat je even niet nodig hebt. En er komt nog rente bij. Bij die rekening krijg je een pas om geld te storten op je rekening. Je zakgeld kan je natuurlijk ook sparen. Wat is zakgeld? Zakgeld is een vast bedrag dat je van je ouders krijgt. Cash of op je bankrekening. Niet iedereen krijgt evenveel zakgeld. Dit heeft natuurlijk te maken met hoeveel geld je ouders hebben en wat jij allemaal zelf moet betalen. Het is maar net wat je afspreekt. Wie van jullie krijgt er zakgeld? Waarover kun je afspraken maken? Wat moet je allemaal van je zakgeld betalen? Bijvoorbeeld: je telefoon, cadeautjes, sparen. Waar mag je je zakgeld aan uitgeven? Bijvoorbeeld: snoep, snacks, tijdschriften. Wanneer krijg je je zakgeld? Een keer per maand of een keer per week op een vaste dag is het handigst. Hoe krijg je je zakgeld? Cash of op je bankrekening? Wat zou je kunnen doen als je te weinig zakgeld krijgt om iets te kopen wat je graag wilt hebben? Oplossingen kunnen zijn: - meer zakgeld aan je ouders vragen. - wachten tot je wel genoeg geld hebt gespaard. - afspreken dat je zelf een deel spaart en dat je ouders de andere helft betalen. - geld vragen voor je verjaardag/rapport en dat samen met je zakgeld sparen. - klusjes doen en daar geld voor vragen. (Wellicht zijn er kinderen die geen zakgeld krijgen. Je kunt vragen of zij de reden daarvan weten. Zo niet, dan kunnen zij het hun ouders vragen. Stel dat zij van hun ouders zakgeld zouden krijgen, wat zouden zij met het zakgeld doen?)

5 Dia 8: lenen/hypotheek Soms willen mensen niet sparen. Omdat het niet kan of omdat ze niet willen. Als bijvoorbeeld thuis de auto kapot gaat en er een nieuwe moet komen. Want de meeste mensen kunnen niet maandenlang zonder auto. In zo n geval kun je geld van de bank lenen. Dat is eigenlijk het omgekeerde van sparen: je krijgt een bedrag ineens en daarna betaal je het in kleine delen terug aan de bank. In plaats van dat je rente krijgt, moet je nu rente aan de bank betalen. Je betaalt met andere woorden altijd iets méér terug dan je hebt geleend. Daarom is sparen gunstiger voor jezelf. Tenzij het niet anders kan. En stel dat je ouders een huis willen kopen. Dat is zo duur, dat de meeste mensen het niet ineens kunnen betalen. Dan lenen ze het geld van de bank. Een lening om een huis te kopen noemen we een hypotheek. De meeste hypotheken in Nederland zijn afgesloten bij de Rabobank. Dia 9: verzekeren Behalve handelen in geld, doen banken ook aan verzekeren. Wie weet wat een verzekering is? Ik zal een voorbeeld geven. Stel je speelt met je voetbal op straat en hij raakt een paar auto s en een ruit. Natuurlijk een ongelukje Maar de schade is wel groot: twee auto s met flinke deuken en een kapot raam. Dat gaat misschien wel duizenden euro s kosten. En wie zal dat betalen? Omdat jij nog geen achttien bent, komen ze bij je ouders terecht. Moeten die al dat geld zo maar betalen? Als het goed is zijn ze daarvoor verzekerd. Het betekent dat ze iedere maand een klein bedrag betalen om risico s als deze af te dekken. Daardoor hoeven ze zelf niet in de (geld)problemen te raken als er eens een keer iets gebeurt. In dat geval betaalt de verzekering. Een verzekering is dus een regeling waarmee je financiële risico s beperkt. Je kunt je bijvoorbeeld verzekeren tegen de gevolgen van ziekte, auto-ongelukken, brand of inbraak