Hulpverlening voor kinderen na partnergeweld: Wat werkt? Hoe? Voor wie?

Transcriptie

1 Hulpverlening voor kinderen na partnergeweld: Wat werkt? Hoe? Voor wie? 7 november 2016 Mathilde Overbeek Yulius Academie / Vrije Universiteit Clasien de Schipper, Francien Lamers-Winkelman, Carlo Schuengel

2 PARTNERGEWELD Partnergeweld komt veel voor Getuige zijn van partnergeweld is emotionele kindermishandeling, en kinderen lopen een verhoogd risico op problemen (Kernic et al., 2003; Kitzmann et al., 2003) Vergelijkbare effecten blootstelling partnergeweld en lichamelijke kindermishandeling (Kitzmann et al., 2003) 2

3 GERANDOMISEERDE STUDIE Positieve effecten deelname aan cursussen Door verschillen in cursussen onduidelijk wat werkt Daarom gerandomiseerde studie met 2 condities: Interventie programma ( En nu ik! ) Focus op partnergeweld, emoties en coping Controle programma ( Jij hoort erbij ) Focus op algemeen werkzame factoren 3

4 INTERVENTIEPROGRAMMA EN NU IK! Preventieve cursus voor kinderen blootgesteld aan partnergeweld Kinderen tussen 6-12 jaar 9 bijeenkomsten: parallelle groepen voor ouders en kinderen (90 min) En nu ik! 6-8 ouders en kinderen, 2 groepsbegeleiders 4

5 CONTROLEPROGRAMMA JIJ HOORT ERBIJ Bijeenkomst 1: Kennis maken Bijeenkomst 2: Spelletjescircuit Bijeenkomst 3: Gezond eten Bijeenkomst 4: Klussen Bijeenkomst 8: Afscheidsfilm maken Bijeenkomst 5: Film kijken + videospelletjes Bijeenkomst 6: Club t-shirt schilderen Bijeenkomst 7: Estafette 5 Bijeenkomst 9: Afscheid

6 ONDERZOEKSVRAGEN Werkt aandacht voor het trauma beter dan algemene factoren in een cursus voor kinderen en ouders na partnergeweld? Hoe zorgen factoren in een cursus voor een afname in probleemgedrag? Voor welke kinderen werkt een cursus het best? 6

7 ONDERZOEKSPOPULATIE 164 ouder-kind paren Incidenten lichamelijk en psychologisch geweld afgelopen jaar > 200 Lichamelijk geweld Psychologisch geweld 7

8 ONDERZOEKSPOPULATIE En nu ik! Jij hoort erbij Totaal Sekse Jongen Meisje Χ 2 = 1.41, p =.235 Cultuur Autochtoon Allochtoon Χ 2 =.009, p =.926 Leeftijd 9,4 jaar (SD=1,6) 9,0 jaar (SD=1,4) 9,2 jaar (SD=1,5) t (153) = 1.41, p =.160 Totaal N = 100 N = 55 N = 155 8

9 MEEGEMAAKTE NARE GEBEURTENISSEN Geweld tussen ouders Scheiding ouders Emotionele kindermishandeling Lichamelijke kindermishandeling Seksueel misbruik Emotionele verwaarlozing Lichamelijke verwaarlozing Nare gebeurtenissen kinderen in dit onderzoek Nare gebeurtenissen normsteekproef Ouder met verslaving Ouder psychiatrische problemen Ouder in gevangenis

10 ONDERZOEKSVRAGEN Werkt aandacht voor het trauma beter dan algemene factoren in een cursus voor kinderen en ouders na partnergeweld? Hoe zorgen factoren in een cursus voor een afname in probleemgedrag? Voor welke kinderen werkt een cursus het best? 10

11 STELLING 1 Trauma-focus is belangrijk in hulpverlening aan kinderen die geweld tussen hun ouders hebben meegemaakt. 11

12 RESULTATEN Alle kinderen gaan vooruit Minder: - emotionele problemen - gedragsproblemen - posttraumatische stress Volgens ouders, leerkrachten en kinderen. MAAR: Trauma-gericht En nu ik! werkt niet beter dan algemeen Jij hoort erbij 12

13 VERSTRIJKEN VAN DE TIJD Tijd sinds einde partnergeweld : M = 9.6 maanden (SD = 15.6) Geen verschillen tussen condities in wanneer partnergeweld gestopt is (F (1, 160): 0.04, p =.85) Tijd sinds einde partnergeweld hing niet samen met mate van problemen voor aanvang cursus -> Verstrijken van de tijd onvoldoende verklaring voor herstel 13

14 ONDERZOEKSVRAGEN Werkt aandacht voor het trauma beter dan algemene factoren in een cursus voor kinderen en ouders na partnergeweld? Hoe zorgen factoren in een cursus voor een afname in probleemgedrag? Voor welke kinderen werkt een cursus het best? 14

15 HOE WERKT HET? 36 groepen (26 En nu ik!, 10 Jij hoort erbij ) Video-opnamen van 2 7 bijeenkomsten per groep gecodeerd (M = 5.75) Algemeen werkzame factoren: kind & ouder: positieve aandacht, delen ervaringen Specifiek werkzame factoren: kind: emotie-differentiatie, emotie-regulatie, coping ouder: aanleren opvoedingsvaardigheden Trauma-specifiek werkzame factoren: Kind: emotiefocus & coping m.b.t. geweld, delen geweld-ervaringen ouder: kind ondersteunen en delen geweld-ervaringen 15

16 HOE WERKT HET? Kindgroep: Algemene factoren Specifieke factoren Trauma factoren Oudergroep: Algemene factoren Specifieke factoren Trauma factoren 16

17 HOE WERKT HET? VRAAG: Welke veranderingsmechanismen zorgen voor een afname van problemen bij kinderen na interventie voor blootstelling aan partnergeweld? 17

18 HOE WERKT HET? Verwachte veranderingsmechanismen: Kind: * emotie-differentiatie * coping Ouder: * opvoedingsstress * psychopathologie Ouder & Kind: * ouder-kind interactie 18

19 HOE WERKT HET? FACTOREN -> VERANDERINGSMECHANISMEN Kindgroep: Traumaspecifieke factoren Algemene factoren Oudergroep: Algemene factoren Copingvaardigheden Emotiedifferentiatie Ouder-kind interactie Psychisch functioneren 19

20 HOE WERKT HET? VERANDERINGSMECHANISMEN -> PTSD KIND Kindgroep: Oudergroep: 20 Traumaspecifieke factoren Emotiedifferentiatie Psychisch functioneren ouder Opvoedings stress PTSsymptomen kind PTSsymptomen kind PTSsymptomen kind

21 HOE WERKT HET? VERKLARINGSMODEL ALGEMENE FACTOREN Algemene factoren oudergroep PTSsymptomen kind + + Psychisch functioneren ouder 21

22 HOE WERKT HET? VERKLARINGSMODEL TRAUMA-FACTOREN Traumaspecifieke factoren kindergroep - PTSsymptomen kind - - Emotiedifferentiatie kind 22

23 ONDERZOEKSVRAGEN Werkt aandacht voor het trauma beter dan algemene factoren in een cursus voor kinderen en ouders na partnergeweld? Hoe zorgen factoren in een cursus voor een afname in probleemgedrag? Voor welke kinderen werkt een cursus het best? 23

24 STELLING 2 Voor kinderen met extra risico-factoren naast het partnergeweld werkt een preventief programma minder goed. 24

25 VOOR WIE WERKT HET? Totale groep (155): Cursus na partner geweld Psychische problemen kind Moderatoren: - Psychische klachten verzorgende ouder -Opvoedingsstress - Verstoorde gehechtheid - Kindermishandeling - Inkomen 25

26 VOOR WIE WERKT HET? Kinderen met een ouder met psychische klachten of veel opvoedingsstress hadden minder problemen Preventieve groepsinterventie werkt ook voor kinderen met een meer risicovolle gezinsachtergrond Behalve voor kinderen met symptomen van verstoorde gehechtheid 26

27 VOOR WIE WERKT HET? En nu ik! (100): - Ernst geweldsincidenten - Duur gewelddadige relatie -> En nu ik! werkte niet beter voor kinderen die ernstiger of langduriger huiselijk geweld hadden meegemaakt. 27

28 CONCLUSIES Alle kinderen gaan vooruit na interventie, maar trauma-gerichte cursus niet beter dan algemene cursus Het betrekken van ouders bij de hulpverlening aan hun kinderen lijkt belangrijk Algemeen werkzame factoren zijn van belang voor het verbeteren psychisch functioneren ouders en kinderen Toegevoegde waarde trauma-specifieke factoren is nog onduidelijk Ook voor kinderen die meerdere problemen hebben naast huiselijk geweld, werken beide cursussen 28

29 AANBEVELINGEN Interpreteer resultaten in kaders van dit onderzoek -> getrainde begeleiders -> intake-gesprek -> lotgenoten-contact -> bied een cursus aan! Preventie vs. therapie Screening Belang van betrekken ouders 29

30 MET DANK AAN Organisaties: -Blijf Groep Amsterdam -Riagg Rijnmond Rdam -De Jutters Den Haag Bachelors en masters studenten voor hun hulp En alle ouders en kinderen!! -Blijf Dordrecht -Valkenhorst Breda -Jarabee Twente & Carint -Alg MW NWT 30

31 BEDANKT VOOR UW AANDACHT Meer lezen? Hulpverlening voor kinderen na partnergeweld Wat werkt? Hoe? Voor wie? Mathilde Overbeek SWP 31

32 OUDERRAPPORTAGE PROBLEMEN KIND Internaliserende problemen Tijd : F (1, ) = 38.83*** Tijd*Conditie: F(1, )= 0.61 Externaliserende problemen Tijd : F (1, ) = 20.45*** Tijd*Conditie: F(1, )=.09 *** = p <.001 Tijd Tijd 32

33 LEERKRACHTRAPPORTAGE PROBLEMEN KIND Internaliserende problemen Tijd : F (1, ) = 3.91* Tijd*Conditie: F(1, )=.10 Externaliserende problemen Tijd : F (1, ) = 2.18 Tijd*Conditie: F(1, )=.07 * = p <.05 Tijd Tijd 33

34 POSTTRAUMATISCHE STRESS EN DEPRESSIE OUDER EN KIND RAPPORTAGE Posttraumatische stress (ouder-rapportage) Tijd : F (1, ) = 27.59*** Tijd*Conditie: F(1, )= 2.98 Posttraumatische stress (kind-rapportage) Tijd : F (1, ) = 15.40*** Tijd*Conditie: F(1, )= 2.67 Depressie symptomen (kind-rapportage) Tijd : F (1, ) = 10.24** Tijd*Conditie: F(1, )= Tijd Tijd *** = p <.001 ** = p <.01 Tijd