Recreatie en Toerisme Gelderland

Transcriptie

1 Recreatie en Toerisme Gelderland Inleiding Gelderland is een populaire provincie voor een vakantie. Jaarlijks worden gemiddeld bijna 3,5 miljoen vakanties in deze provincie doorgebracht. In 2006 bedroeg het aantal vakanties bijna 3,7 miljoen. Het gaat daarbij om binnenlandse vakanties en om vakanties van buitenlanders. Gelderland is veruit de belangrijkste provincie voor binnenlandse vakanties. De bestedingen tijdens deze binnenlandse vakanties bedragen in Gelderland in de periode gemiddeld bijna 420 miljoen euro per jaar. Ongeveer één op de achttien Gelderse arbeidsplaatsen hangt samen met de sector recreatie en toerisme. Deze sector is met bijna banen vertegenwoordigd in Gelderland. Ongeveer 14% van alle Nederlandse logiesaccommodaties is te vinden in Gelderland (1007 accommodaties in 2006). Het grootste deel hiervan ligt op de Veluwe (48%) en in de Achterhoek (34%). Ruim één vijfde van de totale oppervlakte die in Nederland in gebruik is voor verblijfsrecreatie bevindt zich in Gelderland (Bodemstatistiek 2003). Het grootste deel hiervan (61% oftewel bijna 2600 hectare) is gelegen op de Veluwe. In de Achterhoek is ruim 840 hectare beschikbaar voor verblijfsrecreatie. Dit is één vijfde van het provinciale totaal. Nederlanders maken in totaal ruim 113 miljoen dagtochten met als bestemming Gelderland (2001/2002). Hierbij wordt 1,3 miljard euro uitgegeven. In de volgende paragrafen wordt kort ingegaan op een aantal van bovenstaande kenmerken en ontwikkelingen ten aanzien van de sector recreatie en toerisme in Gelderland. Als gevolg van de vernieuwde opzet van het Continu Vakantie Onderzoek in 2002, zijn de uitkomsten ten aanzien van de binnenlandse vakanties niet zonder meer vergelijkbaar met de cijfers van de voorgaande jaren. De steekproef van het CVO is ten opzichte van eerdere jaren bijna verdubbeld, waardoor de betrouwbaarheid van de uitkomsten in gunstige zin is beïnvloed. Ook worden sinds 2002 vakanties bij familie, vrienden of kennissen in het buitenland meegeteld. Binnenlandse vakanties Met een marktaandeel van gemiddeld 17,3% in de periode is Gelderland onder de binnenlandse toeristen zowel bij de korte als bij de lange vakanties- veruit de populairste vakantieprovincie de afgelopen jaren. Noord Brabant en Limburg volgen ieder met een aandeel van 11,7%. Het totaal aantal binnenlandse vakanties in Nederland is in de periode afgenomen, gevolgd door een toename in 2006 (+ 2,7%). In Gelderland was in de periode sprake van een toename gevolgd door een afname in Het afgelopen jaar is het aantal binnenlandse vakanties in Gelderland fors 1

2 toegenomen. Er werden in Gelderland in 2006 ca. 3,3 miljoen binnenlandse vakanties doorgebracht. Het marktaandeel van alle binnenlandse vakanties neemt in Gelderland in de periode toe van 17,1% in 2003 tot 17,5% in 2004, gevolgd door een lichte afname in 2005 tot 17,3%. In 2006 is het marktaandeel toegenomen tot 18,6%. Bij de toeristische vakanties dit zijn alle vakanties exclusief de vaste standplaatsvakanties- zien we een tegengesteld beeld. Het marktaandeel neemt in genoemde periode eerst af van 16,3% (2003) tot 16,2% (2004), gevolgd door een toename in 2005 tot 16,5%. In 2006 is dit aandeel vrijwel gelijk gebleven (16,6%). Het totaal aantal toeristische vakanties in Gelderland schommelt rond de 2,2 miljoen Binnenlandse vakanties (x 1000) Gelderland Bron: Continu Vakantie Onderzoek Binnen Gelderland neemt de Veluwe de belangrijkste plaats in, gevolgd door de Achterhoek. Gemiddeld wordt ruim één op de tien binnenlandse vakanties in Nederland op de Veluwe doorgebracht. In 2006 bedraagt het marktaandeel zelfs 11,5%. Bij de gepresenteerde regio s is uitgegaan van de gebiedsindeling zoals die beleidsmatig sinds enkele jaren gehanteerd wordt ( Mooi dichtbij uitwerkingsnota recreatie en toerisme; 12 november 2003). Met name de toeristengebieden Veluwe en Arnhem/Nijmegen wijken af van de oorspronkelijke indeling van toeristengebieden zoals die daarvoor gebruikt werd. In de bijlage is het aantal binnenlandse vakanties weergegeven conform de indeling van toeristengebieden zoals het CBS die hanteert. De provincie Gelderland streeft er naar de Veluwe op nummer 1 te krijgen van de binnenlandse vakantie bestemmingen. De Veluwe heeft in de periode de achterstand op de Noordzeekust verkleind en neemt sinds 2002 de 2e plaats in. Het verschil met de Noordzeebadplaatsen bedraagt nu nog vakanties tegenover vakanties in In absolute zin was er echter met uitzondering van nauwelijks of geen sprake van groei in de periode Zowel op de Veluwe, de Noordzeebadplaatsen als 2

3 landelijk was er in 2005 sprake van een daling van het aantal binnenlandse vakanties, gevolgd door een herstel in Dit herstel was op de Veluwe wel krachtiger (+8%) dan in de Noordzeebadplaatsen (5,3%) en nationaal (+2,8%). Ook bij de presentatie van de uitkomsten volgens de provinciale indeling van toeristengebieden zien we een soortgelijk beeld. In 2005 is - na een lichte toename in het aantal binnenlandse vakanties op de Veluwe iets gedaald tot , gevolgd door een krachtig herstel in De landelijke ontwikkeling blijft hierbij achter. Binnenlandse vakanties (x 1.000) Gelderse toeristengebieden 1), Gelderland en Nederland, en gemiddelde Regio/Periode gemiddelde Veluwe Achterhoek Arnhem/Nijmegen Rivierengebied Gelderland Nederland ) In de jaren 2003 en 2004 is Brummen opgenomen bij de Achterhoek i.p.v. de Veluwe; Druten is opgenomen bij Arnhem/Nijmegen i.p.v. het Rivierengebied. De voormalige gemeente Didam is in 2005 i.v.m. herindeling samengevoegd met de gemeente Bergh. De nieuwe gemeente Montferland behoort tot het toeristengebied Achterhoek. Didam maakte in de jaren 2003 en 2004 deel uit van het toeristengebied Arnhem/Nijmegen. Bron: Continu Vakantie Onderzoek / Bewerking Bureau Economisch Onderzoek Provincie Gelderland De belangrijkste herkomstprovincies van vakantiegangers in Gelderland zijn Noord- en Zuid-Holland (respectievelijk 16% en 26% van de toeristische vakanties). De helft van de vakantiegangers is afkomstig uit de Randstad. Ook Noord-Brabant is een duidelijke herkomstprovincie voor Gelderland, 12% van de binnenlandse toeristen in Gelderland komt uit deze provincie. Het aantal toeristische vakantiegangers uit de eigen provincie (13% in 2006) bevindt zich hier net boven. Uit de noordelijke en oostelijke provincies komen respectievelijk 10% en 9% van de vakantiegangers in Gelderland. De zuidelijke provincies zijn samen goed voor een aandeel van 17%. Opvallend zijn de verschillen tussen de regio s. Op de Veluwe komen iets meer vakantiegangers uit Noord- en Zuid Holland (respectievelijk 17% en 27%), terwijl het aantal vakantiegangers uit Gelderland zelf wat achterblijft (11%). Ruim één vijfde (22%) van alle binnenlandse vakantiegangers in de Achterhoek (wederom exclusief vaste standplaatsen) komt uit de eigen provincie. Bijna een kwart van de vakantiegangers in de Achterhoek komt uit Zuid Holland. Het 3

4 aandeel bezoekers uit Noord-Holland (10%) blijft duidelijk achter t.o.v. het Gelderse gemiddelde. Het aandeel toeristen uit Noord- Brabant dat de Achterhoek bezoekt (14%) bevindt zich iets boven het Gelderse aandeel. De verdeling van de toeristen die het KAN gebied bezoeken vertoont veel gelijkenis met het Gelderse beeld. Ruim een kwart van de vakantiegangers in het Rivierengebied komt tenslotte uit de naastgelegen provincie Utrecht. Dit aandeel bevindt zich ruim boven het provinciale gemiddelde van 9%. Precies één vijfde deel van de vakantiegangers is afkomstig uit de eigen provincie. Aantal binnenlandse toeristische vakanties absoluut x 1000 (en in %) naar landsdeel van herkomst, Gelderse toeristengebieden en Gelderland, 2006 Toeristengebied / Gelderland Oost Noord West Zuid Totaal landsdeel (Overijssel,Flevo- (Friesland,Groning- (Noord- en Zuid- (Limburg, Noord- land) en,drente) Holland,Utrecht) Brabant, Zeeland) Veluwe 141 (11%) 117(9%) 153 (12) 677 (52%) 213 (16%) 1301 (100) Achterhoek 107 (22%) 44 (9%) 36 (7%) 208 (43%) 90 (19%) 483 (100) Arnhem/Nijmegen 37 (10%) 40 (10%) 31 (8%) 201 (52%) 73 (19%) 384 (100) Rivierengebied 16 (20%) 3 (4%) 8 (10%) 46 (57%) 8 (10%) 81 (100) Gelderland 301 (13%) 204 (9%) 228 (10%) 1132 (50%) 384 (17%) 2250 (100) Bron: Continu Vakantie Onderzoek / Bewerking Bureau Economisch Onderzoek Provincie Gelderland Van alle binnenlandse vakanties in Nederland wordt gemiddeld bijna een kwart (24,3%) op een vaste standplaats doorgebracht in de periode Het hoge aandeel vaste standplaatsvakanties in Gelderland (29,6%) wordt verklaard doordat op de Veluwe ruim 35% van de vakanties een vaste standplaats vakantie is. In 2005 werden in Gelderland ruim 1,5 miljoen korte (2 tot en met 4 dagen) binnenlandse vakanties doorgebracht en bijna even zoveel (1,47 miljoen) lange vakanties van 5 dagen of meer. In 2006 was het aantal korte vakanties toegenomen tot ruim 1,8 miljoen. Het aantal lange vakanties bleef vrijwel gelijk (1,49 miljoen). In Gelderland en Nederland betrof het in 51% van de gevallen een korte vakantie in In 2006 bedraagt het aandeel van de korte vakanties in Gelderland 55%, tegenover 50% landelijk. Het grootste aandeel binnen de lange vakanties komt voor rekening van vakanties met een duur van 5 tot en met 8 dagen. Deze categorie neemt in Gelderland 29% en in Nederland 33% van alle doorgebrachte vakanties voor haar rekening. Binnenlandse vakanties met een vakantieduur van 9 tot en met 15 dagen hebben in beide genoemde regio s een aandeel van respectievelijk 11% en 10%. Vakanties met een verblijfsduur van 16 dagen of langer komen met 6 procent in beide gevallen het minst voor. 4

5 Dagrecreatie Het CBS houdt eens in de vijf jaar een onderzoek naar dagrecreatie. De meest recente cijfers hebben betrekking op 2001/2002. Nederlanders maakten in dat jaar bijna één miljard dagtochten 1 vanaf het huisadres. Een kleine 12% van deze dagtochten wordt in Gelderland doorgebracht. In totaal worden ruim 113 miljoen dagtochten in Gelderland doorgebracht. Dagrecreanten in Gelderland gaven hierbij bijna 1,3 miljard euro uit. Ten opzichte van 1995/1996 is het aantal dagtochten naar Gelderland toegenomen met 6%. Op het gebied van de dagrecreatie is de positie van Gelderland veel minder prominent dan bij de binnenlandse vakanties. Op zich is dit overigens niet zo vreemd. Immers, ruim 80% van de dagjes uit in Gelderland wordt namelijk gemaakt door de eigen inwoners. Inwoners van de aangrenzende provincies Utrecht, Brabant en Overijssel maken in totaal ruim 12,5 miljoen dagtochten in Gelderland. Activiteiten die in Gelderland zoal worden ondernomen zijn toeren, toeschouwer/ begeleider bij sport, sport en sportieve recreatie, recreatief winkelen en bezoek aan een attractiepunt. De provincie Gelderland participeert sinds 2007 in het tweejaarlijkse Continu Vrije Tijds Onderzoek. Het CVTO geeft inzicht in de omvang, structuur en ontwikkeling van de Nederlandse vrijetijdsmarkt. Het CVTO is een grootschalig onderzoek naar het vrijetijdsgedrag van de Nederlandse bevolking. Alle (dag) recreatieve activiteiten die worden ondernomen buiten de eigen woning en waarbij men minimaal één uur van huis is (inclusief reistijd) worden als vrijetijdsactiviteit aangemerkt. Bezoek aan familie/vrienden en kennissen en activiteiten ondernomen tijdens vakanties blijven buiten beschouwing. De provinciale uitkomsten komen in het laatste kwartaal van dit jaar beschikbaar. Hierover zal een aparte rapportage worden opgesteld. Gelderland is een populaire fietsprovincie. Uit recent onderzoek komt naar voren dat Gelderland, net als in 2006, voor recreatieve fietsers de meest aantrekkelijke fietsprovincie is. Bijna één kwart van de fietsers (23,1%) kiest voor de provincie Gelderland als de prettigste fietsprovincie van het jaar. Dat is een hoger percentage dan vorig jaar. Tweede is Drenthe met 18,7% van de stemmen, op de voet gevolgd door Noord-Brabant (16,5%). Dat is de uitslag van een onderzoek, dat de fietswebsite fietsen.123.nl heeft verricht. 1 Een dagtocht is een recreatieve activiteit buitenshuis van minimaal 2 uur, zonder overnachting 5

6 Behalve voor fietsers is Gelderland ook de meest populaire wandelprovincie van Nederland. Daarbij is, net als bij het recreatieve fietsen, ook voor alle wandelaars de Veluwe de meest geliefde regio. Dit blijkt uit het in 2005 gehouden Trendbox-onderzoek "Nationale Wandelmonitor". Buitenlandse vakanties In de periode bezochten 3,4% van alle buitenlandse vakantiegangers Gelderland. In 2006 waren dat er bijna buitenlanders. Nationaal hebben ruim 10,7 miljoen buitenlandse gasten een of meerdere nachten doorgebracht in een Nederlandse logiesaccommodatie. Gelderland heeft als vakantieprovincie voor buitenlandse gasten geen grote betekenis. Wel is 2005 een goed jaar geweest voor Gelderland t.o.v Het aantal buitenlandse gasten nam toe met 16% tegenover een landelijke toename van 3,8%. Het aantal overnachtingen steeg met 22% in de provincie, terwijl landelijk sprake was van een afname met 0,7%. In 2006 was sprake van een lichte teruggang van het aantal gasten in Gelderland (-1,4%), tegenover een groeicijfer van 7,3% landelijk. Bij de overnachtingen is dit beeld vrijwel overeenkomstig. In de Achterhoek is in 2005 sprake van een forse toename van het aantal Duitse vakantiegangers met 45% ten opzichte van Het aantal Duitse gasten is in de Achterhoek in 2006 ( gasten) vrijwel overeenkomstig het niveau van Wel blijven de gasten langer in de Achterhoek getuige de forse groei van het aantal overnachtingen met bijna een kwart in 2006 tot een totaal van overnachtingen. Buitenlandse gasten en buitenlandse overnachtingen in Nederlandse logiesaccommodaties, Gelderland en Nederland, Gasten uit buitenland (x 1000) Overnachtingen van gasten uit buitenland (x 1000) Jaartal Gelderland Nederland Gelderland Nederland Bron: CBS, Statistiek Logiesaccomodaties 6

7 Bestedingen De bestedingen tijdens binnenlandse vakanties bedragen in Gelderland in de periode gemiddeld bijna 420 miljoen euro per jaar. Het toeristengebied Veluwe neemt gemiddeld ca. 60% van het Gelderse totaal voor haar rekening. Het aandeel van de Achterhoek bedraagt bijna 22% in de afgelopen periode. De totale bestedingen nemen zowel in Gelderland als in Nederland in de periode af, gevolgd door een toename in De relatieve afname bedraagt in Gelderland in de periode bijna het dubbele van de nationale afname (-10,7% versus -5,6%). De toename lag in Gelderland in 2006 met ruim 4,5% iets boven het landelijke gemiddelde. Bestedingen aan binnenlandse vakanties (x miljoen euro) Gelderse toeristengebieden 1 en Gelderland en gemiddelde Regio/Periode gemiddelde Veluwe 265,4 242,7 239,4 251,8 249,8 Achterhoek 100,0 97,7 84,3 82,1 91,0 Arnhem/Nijmegen 70,6 62,4 61,8 71,6 66,6 Rivierengebied 8,6 7,5 11,8 9,8 9,4 Gelderland 444,7 410,3 397,3 415,4 416,9 Nederland ) In de jaren 2003 en 2004 is Brummen opgenomen bij de Achterhoek i.p.v. de Veluwe; Druten is opgenomen bij Arnhem/Nijmegen i.p.v. het Rivierengebied. De voormalige gemeente Didam is in 2005 i.v.m. herindeling samengevoegd met de gemeente Bergh. De nieuwe gemeente Montferland behoort tot het toeristengebied Achterhoek. Didam maakte in de jaren 2002 en 2004 deel uit van het toeristengebied Arnhem/Nijmegen. Bron: Continu Vakantie Onderzoek / Bewerking Bureau Economisch Onderzoek Provincie Gelderland De totale toeristische en recreatieve bestedingen worden voor Nederland geschat op 28 miljard euro 2. Voor Gelderland komt de raming uit op ca. 3,1 miljard. Het Gelderse aandeel bedraagt daarmee 11%. Het betreft hier de som van alle bestedingscategorieën (binnenlandse dag- en verblijfsrecreatie, inkomend toerisme, binnenlandse bestedingen van uitgaand toerisme via reisbemiddeling en bestedingen aan toeristischrecreatieve goederen in Nederland). Werkgelegenheid In toenemende mate wordt de toeristisch-recreatieve sector als een economische pijler van betekenis gezien. Deze sector levert een substantiële bijdrage aan de werkgelegenheid. Ongeveer één op de achttien Gelderse arbeidsplaatsen hangt samen met de sector recreatie en toerisme. 2 De economische betekenis van toerisme en recreatie, NRIT,

8 52000 Werkgelegenheid recreatie en toerisme Gelderland, Bron: PWE Gelderland De werkgelegenheidsontwikkeling in deze categorie is voorspoedig verlopen, zij het dat de laatste jaren een kentering is opgetreden. In de eerste helft van de jaren negentig nam de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid aanzienlijk sneller toe ten opzichte van de totale Gelderse werkgelegenheid. In de tweede helft van de jaren negentig is het verschil veel minder pregnant geworden. Thans liggen de groeivoeten dichter bij elkaar. Het verschil met de totale werkgelegenheidsontwikkeling bedraagt gemiddeld 0,6 procentpunt in de periode De gemiddelde jaarlijkse groei bedraagt in de afgelopen periode 0,9%. In het Rivierengebied en in mindere mate op de Veluwe, is de omvang van de toeristischrecreatieve werkgelegenheid in de afgelopen periode het hardst gegroeid. In het Rivierengebied was ook de groei van de totale werkgelegenheid het hoogst. In de Achterhoek en in de regio Arnhem/Nijmegen blijft de groei van de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid iets achter ten opzichte van het Gelderse gemiddelde. Dit geldt eveneens voor de totale werkgelegenheidsontwikkeling in deze regio s. De groeiverschillen tussen de regio s zijn echter relatief gering. In de bijlage is wederom de ontwikkeling van de (toeristisch-recreatieve) werkgelegenheid weergegeven, maar dan voor de wgr-regio s van Gelderland. Op basis van deze rangschikking kunnen we zien dat de groei van de werkgelegenheid van de sector recreatie en toerisme zich voordat in de wgr regio s Rivierenland en Noordwest Veluwe. Deze laatste regio heeft eveneens het hoogste aandeel van de toeristisch recreatieve werkgelegenheid van alle Gelderse regio s. 8

9 Werkgelegenheid in de sector recreatie en toerisme in vergelijking met het algemeen totaal, toeristengebieden van Gelderland, 2006 en gemiddelde jaarlijkse groei 2001/2006 werkgelegenheid R&T 2006 gemiddelde procentuele jaarlijkse werkgelegenheidsgroei 2001/2006 Toeristengebied banen (x1000) aandeel R&T in % totaal R&T % algemeen totaal % Veluwe 18,4 5,7 1,1 0,3 Achterhoek 9,2 5,4 0,5 0,1 Arnhem/Nijmegen 18,3 5,7 0,5 0,1 Rivierengebied 5,1 4,7 2,0 0,7 Gelderland 50,9 5,6 0,9 0,3 Bron: Provinciale Werkgelegenheidsenquête, Bureau Economisch Onderzoek, Provincie Gelderland 9

10 Bijlage 1 Werkgelegenheid in de sector recreatie en toerisme in vergelijking met het algemeen totaal, wgr gebieden van Gelderland, 2006 en gemiddelde jaarlijkse groei 2001/2006 werkgelegenheid R&T 2006 gemiddelde procentuele jaarlijkse werkgelegenheidsgroei 2001/2006 WGR-regio banen (x1000) aandeel R&T in % totaal R&T % algemeen totaal % Noord Veluwe 6,1 7,5 1,4 0,7 De Vallei 5,6 4,8 1,0 0,1 Stedendriehoek 8,5 5,4 0,7 0,3 Achterhoek 7,3 5,5 0,6 0,0 Arnhem/Nijmegen 18,3 5,7 0,5 0,1 Rivierenland 5,1 4,7 2,0 0,7 Gelderland 50,9 5,6 0,9 0,3 Bron: Provinciale Werkgelegenheidsenquête, Bureau Economisch Onderzoek, Provincie Gelderland Top 10 binnenlandse bestemmingen, Aandeel (%) Aantal vakanties (x1000) Noordzeebadplaatsen Veluwe en Veluwerand Groningse, Friese en Drentse zandgronden Oost-Brabant, Noord- en Midden-Limburg en Rijk van Nijmegen West- en Midden-Brabant Twente, Salland en Vechtstreek Waddeneilanden Zuid-Limburg Deltagebied Achterhoek Overige bestemmingen Totaal De toeristengebieden (indeling CBS) zijn gerangschikt naar de uitkomsten van 2006 Bron: Continu Vakantie Onderzoek 10