MEDICATIEMANAGEMENT IN RVT s: KNELPUNTEN EN UITDAGINGEN

Transcriptie

1 MEDICATIEMANAGEMENT IN RVT s: KNELPUNTEN EN UITDAGINGEN Dr. Apr. Veerle Foulon Onderzoekscentrum voor Farmaceutische Zorg en Farmaco-economie, K.U.Leuven Overzicht 1. Observaties PHEBE studie 2. Toelichting kwalitatief onderzoek K.U.Leuven 3. Knelpunten en mogelijke oplossingen 4. Toekomstperspectieven 5. Waar kan u morgen mee aan de slag? 1

2 Resultaten PHEBE studie INLEIDING : residenten in RVT s (1.5% van de bevolking) 2. Kosten voor geneesmiddelen: 123 miljoen euro (= 5.6 % van het totale budget voor geneesmiddelen) 3. Gemiddelde uitgave per maand en per bewoner voor chronische medicatie: 140 euro (gemiddeld remgeld voor terugbetaalde medicatie: 23 euro; gemiddelde eigen betaling: 27 euro) % van de geneesmiddelen voor RVT s worden geleverd door de lokale apotheker Resultaten PHEBE studie INLEIDING 5. Bewoners nemen tussen 0 en 22 geneesmiddelen; gemiddelde: Hoog verbruik van psycholeptica (68%), laxativa (50%) en antidepressiva (48%) 7. Voorschrijfkwaliteit Overmedicatie / ondermedicatie Foutief voor geschreven medicatie (Te) dure medicatie 2

3 Resultaten PHEBE studie 8. Geneesmiddelenbeheersystemen slecht uitgebouwd 9. Implementatie van formularium en impact op voorschrijven beperkt INLEIDING 10. Kwaliteit geneeesmiddelenbeheersysteem ~ Activiteiten van CRA Activiteiten van apotheker Kwaliteit van het verplegend personeel Visie op zorgverstrekking / medicatiemanagement Aanbevelingen PHEBE studie INLEIDING 1. Maatregelen nodig om implementatie van formularium te verbeteren 2. Afspraken nodig omtrent keuze en gebruik van generische geneesmiddelen 3. Onderzoek nodig ivm mogelijkheden van unit-dosissen 4. Heroriëntatie nodig van de rol van CRA, voorschrijvende arts, toeleverende apotheker en verpleegkundige 3

4 Kwalitatief onderzoek KUL DOEL 1. Welke knelpunten kunnen op niveau van het RVT geïdentificeerd worden? 2. Welke oplossingen worden aangereikt door de betrokkenen? 3. Wat is de haalbaarheid van de voorgestelde oplossingen? 4. Wat betekent dit voor de rol van de apotheker? Methodologie Kwalitatief onderzoek in 3 Vlaamse RVT s: ONDERZOEK Sint-Anna, Beringen Ten Kerselaere, Zonnestraal, Lint Heist-op-den-Berg 4

5 Verloop van de studie ONDERZOEK 1. Observatie van het medicatieverloop per RVT processtroomdiagram 2. Identificatie van knelpunten opstellen leidraad interview 3. Semi-gestructureerde interviews met directie, artsen (CRA), apotheker en verpleegkundigen 4. Kwalitatieve analyse van de interviews 5. Identificatie van knelpunten en mogelijke oplossingen ARTS 24 CRA controleert en filtert ingegeven GM van VPK ARTS onderzoekt patiënt - ARTS schrijft GM voor (papieren VS) - en vult GM + posologie aan op medicatieplan Tijdstip x op dag x - VPK legt GM klaar ( s nachts, in VM, in NM) - en noteert dit op medicatieplan 20 - VPK controleert GM - en duidt dit aan VPK / verzorgende geeft GM op juiste tijdstip 7 OTC niet van toepassing Bezoek ARTS Patiënt heeft last Nieuw OTC GM Moet voorgeschreven worden OTC van toepassing Patiënt heeft GM al in kast - GM toedienen - Aanvullen op medicatieplan RVT - VPK controleert gekregen GM - en sorteert per patiënt in kast 12 Na weekend naar APR van RVT gaan 9 VS doorbellen of 23 faxen naar APR Eventueel gebruik van GM uit noodkast als start Na 13u30 Weekend VS centraal verzamelen Verzamelen VS per afdeling APR komt VS halen Voor 13u30 CRA als huisarts - VPK telt elk weekend uit hoeveel/welke GM opnieuw moeten voorgeschreven worden - en opschrijven in schrift Routinebezoek ARTS Andere ARTS VPK telt in weekend GM uit als ARTS die week komt - en opschrijven op communicatieblad huisarts in patiëntendossier 15 - Nieuwe afspraak maken met ARTS - en noteren Om de twee weken VPK geeft nieuwe GM of veranderingen in in IRIS-programma Afdrukken medicatieplan voor 14 dagen Opname nieuwe patiënt Opstellen medicatieplan met ARTS Opgebruiken van GM van thuis Ondertekenen van formulier door FAMILIE dat RVT medicatie van patiënt beheert APR VS sorteren per afdeling 22 GM worden in agenda opgeschreven 24 18u: chauffeur van ESCAPO brengt GM naar RVT - Afstempelen VS datum GM klaarzetten in bak - en stempel apotheek GM klaarleggen in bak - Etiketten kleven Afleveringsnota - en GM van afleveringsnota tellen + etiketten = 3 e controle juist GM In computer ingeven Afdrukken van Facturen 1 keer per maand, in 4-voud Nummer RVT Naam patiënt SIS-kaart controle ARTS GM scannen = 2 e controle juist GM klaargenomen 11 Contra-indicaties Medicatiehistoriek Interacties Controle Zelfde generiek Wijziging dosis Attest Zorgprestaties Elke vrijdag overzicht van VS en attesten die nog binnengebracht moeten worden 18 LEGENDE GM = Geneesmiddel APR = Apotheker VPK = Verpleegkundige VS = Voorschrift Startpunt Keuze Activiteit Activiteit met deelactiviteiten Verloop activiteit Informatiestroom Uitleg 5

6 ARTS 24 CRA controleert en filtert ARTS onderzoekt patiënt ingegeven GM van VPK ARTS schrijft GM voor (papieren VS) - en vult GM + posologie aan op medicatieplan Tijdstip x op dag x 20 - VPK legt GM klaar ( s nachts, in VM, in NM) - en noteert dit op medicatieplan - VPK controleert GM - en duidt dit aan VPK / verzorgende geeft GM op juiste tijdstip 7 OTC niet van toepassing Bezoek ARTS Patiënt heeft last Nieuw OTC GM Moet voorgeschreven worden OTC van toepassing Patiënt heeft GM al in kast - GM toedienen - Aanvullen op medicatieplan RVT 12 - VPK controleert gekregen GM - en sorteert per patiënt in kast Na weekend naar APR van RVT gaan 9 VS doorbellen of 23 faxen naar APR Eventueel gebruik van GM uit noodkast als start Na 13u30 Weekend APR komt VS halen Voor 13u30 Knelpunten: 14. Arts onderzoekt patiënt niet altijd als hij op bezoek komt (bezoek soms beperkt tot snel voorschrijven van GM) 9. Voorschriften worden meestal doorgebeld, omdat er maar één fax centraal ter beschikking staat. Bij telefonisch doorgeven van GM kunnen veel meer fouten gebeuren of het kan zijn dat de informatie die wordt doorgegeven onvoldoende is. 20. Het klaarleggen van de medicatie per bewoner neemt ongelooflijk veel tijd in beslag en er kunnen ook wel eens fouten insluipen. 6

7 Knelpunten en mogelijke oplossingen (1) 1. Gebrek aan communicatie Arts-apotheker: suggesties door apotheker worden vaak niet geapprecieerd Hoofdverpleegkundige-apotheker: Oplossing? rol apotheker is onduidelijk Structureel overleg Knelpunten en mogelijke oplossingen (2) 2. Geneesmiddel-gerelateerde problemen / fouten Gebrek aan kennis: Verpleegkundigen bezitten te weinig kennis over toedieningsvormen, bijwerkingen, interacties, Gebrek aan medicatiebewaking: Noch arts noch apotheker neemt verantwoordelijkheid op Geen duidelijke afspraken Oplossing? Vorming voor verpleegkundigen, door apotheker RVT formularium Duidelijke omlijning verantwoordelijkheden 7

8 Knelpunten en mogelijke oplossingen (3) 3. Gebrek aan middelen Tijdsgebrek: Door klaarzetten van medicatie, geen tijd voor kwaliteit Arts verliest tijd met administratie Tekort aan personeel: Te weinig aandacht voor medicatie Oplossing? Software Elektronisch voorschrift Automatisch verdeelsysteem/gefractioneerde aflevering > verdere toelichting les 3 Knelpunten en mogelijke oplossingen (4) 4. Gebrek aan algemene structuur Taak CRA onvoldoende omschreven Contact tussen RVT en apotheker niet gestructureerd Organisatie binnen het RVT: hoofdverpleegkundigen, manier van werken artsen, manier van werken Oplossing? 1 arts voor alle bewoners Duidelijke afspraken 8

9 Knelpunten en mogelijke oplossingen (5) 5. Problemen met voorschriften Achterstallige voorschriften, attesten, SIS-kaarten Niet-leesbare voorschriften Onvoldoende informatie bij telefonische bestellingen Onvoldoende informatie ivm posologie Oplossing? Software Elektronisch voorschrift Knelpunten en mogelijke oplossingen (6) 6. Stockproblemen Manueel tellen: tijdrovend geeft aanleiding tot fouten Bestellen van teveel medicatie Oplossing? Automatisering van stockbeheer 9

10 Mogelijke oplossingen: overzicht 1. Informatica automatisering Les 1, Les 3 2. Medische farmaceutisch overleg 3. Vorming Les 6 4. Klinische farmacie? Les 2 Vraag naar MFO: noodzaak Apotheker: Telefonisch contact moet behouden worden, maar we zouden ook eens echt op het terrein moeten gaan. Zo een keer per maand op het overleg aanwezig zijn. Ik wil deze avond zelfs al met MFO beginnen als ze willen. Dat is dringend hé! Als er iets moet veranderen, is dat het eerste hé! MFO is hot item. Maar het moet goed gegeven worden. To the point met dingen uit het leven gegrepen. Zo van: hier se kijk: mannen, zo komt het voor. 10

11 Arts: Vraag naar MFO: onderwerpen Als er een medisch-farmaceutisch overleg wordt georganiseerd zou men moeten kunnen overleggen over het schrappen van de medicatie. Dat is iets wat zeker moet gebeuren. Apotheker: Het is wel nuttig dat wij bijvoorbeeld één keer per jaar, de tien belangrijkste interacties die voorkomen in het RVT inventariseren en op zo n MFO op tafel gooien Directie: Vraag naar MFO: vorm Ik denk dat dit overleg best de volgende vorm zou aannemen. Er wordt iets voorgeschreven. De apotheker heeft zicht op het globale medicatiegebruik. De apotheker kan de arts contacteren om suggesties te doen volgens de afspraken over welke suggesties aan de arts gedaan worden. 11

12 Directie: Vraag naar MFO: implementatie ik denk dat voor een stukje de stap voor stap aanpak heel nuttig zou zijn... Er zullen zeker artsen zijn die niet positief zullen reageren Verpleegkundige: In een klassiek overleg ga je net die deur niet open zetten, denk ik, omdat iedereen zijn eigen wereldje wil beschermen. Vraag naar vorming op het vlak van farmacotherapie Verpleegkundige: Wel soms, een generisch product, dat je een medicament krijgt en dat we niet altijd goed weten van wat dat het vervangproduct is Directie: ik denk dat het heel belangrijk is dat ook de zorgkundigen toch ook weet hebben voornamelijk dan van toedieningswijzen van medicatie: mag medicatie geplet worden, mogen pleisters geknipt worden, wat zijn de bijwerkingen van medicatie etc. Op dit moment is dit, denk ik, toch nog heel beperkt. De zorgkundigen krijgen nu een opleiding van een aantal maanden; die weten over medicatie, in alle eerlijkheid, geen fluit af. 12

13 Vraag naar vorming op het vlak van farmacotherapie Apotheker: het enige waar ik iets in zie in het systeem van vandaag dat is dus om ook zo n soort bijscholingsmomenten te organiseren en dat staat zeker op de planning ook. En dan kunnen we bijvoorbeeld een keer over retard-vormen spreken. Zoiets zouden we dan zelf organiseren, dat zou echt wel passen Rol van de apotheker: toekomst? Begrip referentie-apotheker / CAA Les 5 DENKPISTES Nota APB Nota KLAV juni 2008 Nota FOD (Werknota CRA) oktober 2008 KLAV, juni

14 Referentie-apotheker: takenpakket DENKPISTES 1. deelnemen, op geregelde tijdstippen, aan overlegvergaderingen met de raadgevend arts; 2. deelnemen, op geregelde tijdstippen, aan zowel individuele als collectieve overlegvergaderingen met de behandelende artsen; 3. deelnemen aan de organisatie van de continuïteit van de medische zorg; 4. meewerken aan het opstellen en gebruik van een geneesmiddelenformularium. 5. organiseren, op geregelde tijdstippen, van zowel individuele als collectieve overlegvergaderingen met de toeleverende apothekers; KLAV, juni 2008 DENKPISTES 6. meewerken aan de organisatie van het overleg met het medisch korps teneinde hen te informeren aangaande indicatie, dosis, duur van gebruik, wijze van toediening, werking, neveneffecten, interacties en kostprijs van de geneesmiddelen; 7. deelnemen en meewerken aan het veiligheidsmanagement en het preventiebeleid van het RVT 8. organiseren van bijscholingsactiviteiten waarop alle toeleverende apothekers worden uitgenodigd; 9. meewerken aan de organisatie van de bijscholingsactiviteiten van verpleegkundig, verzorgend en paramedisch personeel, alsook aan de uitbouw van de algemene hygiëne in de instelling; 10. aandacht besteden aan de palliatieve zorg in het rust- en verzorgingstehuis, in het bijzonder aan de opleiding terzake van het verzorgend, paramedisch en verpleegkundig personeel. KLAV, juni

15 Farmanager Bejaardenzorg IN PROGRESS 1. Aandacht voor de verschillende aspecten verbonden aan het leveren aan RVT s 2. Stimuleren van apothekers om een beter zicht te krijgen op het medicatiemanagement in RVT s 3. Ondersteunen van apothekers bij Organiseren vorming > Les 6 Farmanager Opstarten MFO > Les 6 Farmanager Farmanager, BAF-KLAV, 2008 Huidige situatie? 1. Gebruik van algemene checklist Doel: Huidige situatie in beeld brengen + Kwaliteitsverbetering nastreven TOOLS Methode: -Bevraging a.h.v. checklist -Actiepunten bepalen om tekortkomingen op te vangen -Na bepaalde termijn opnieuw evalueren en bijsturen 15

16 Huidige situatie? 2. Gebruik van processtroomdiagram Doel: Huidige situatie in beeld brengen + Knelpunten traceren TOOLS Methode: -Processen uittekenen -Knelpunten aanduiden -Wat zijn mogelijke oplossingen? Structuur en afspraken? MFO? Vorming personeel? Gefractioneerde aflevering? 16