Individueel arbeidsrecht

Transcriptie

1 Individueel arbeidsrecht Deell De overeenkomsten tot het verrichten van arbeid Vakantie en verlof Mr. dr. ]. van Drongelen Prof. mr. W.J.P.M. Fase Vierde druk Zutphen2011 UITGEVERIJ

2 Inhoudsopgave Lijst van afkortingen /17 Voorwoord / 21 1 Inleiding / Het arbeidsrecht; een begripsbepaling / Het collectieve en individuele arbeidsrecht / Inleiding Het collectieve arbeidsrecht / Het individuele arbeidsrecht / Nietigheid en vernietigbaarheid / 27 2 De overeenkomsten tot het verrichten van arbeid / Inleiding/ De overeenkomst tot aanneming van werk / Aanneming van werk in regie / De overeenkomst van opdracht / De arbeidsovereenkomst / Inleiding/ De gezagsverhouding / Loon/ Arbeid/ Gedurende zekere tijd / Het toenemende belang van de partijbedoeling en de maatschappelijke positie van de 'werker' / Het aangaan van de arbeidsovereenkomst / Werving en selectie / De aspirant-werkgever / De sollicitant / Rechtsbescherming / Redelijkheid en billijkheid / Wet op de medische keuringen / Liegrecht en zwijgrecht / Wilsgebreken / De arbeidsovereenkomst met een minderjarige / Bijzondere regeling voor minderjarigen I Personen van 16 jaar of ouder / Personenj onger danl6jaar/ Bijstand van wettelijk vertegenwoordiger / De kosten van de arbeidsovereenkomst / 45

3 Kosten geschrift / Verstrekken van een afschrift aan de werknemer / Informatieplicht van de werkgever / Welke gegevens moeten worden verstrekt? / De huishoudelijke hulp / Vorm van de te verstrekken gegevens / Tijdstip van het verstrekken van de informatie / Bewijslast / Aansprakelijkheid van de werkgever / Nietigheid / Overheidspersoneel / De 'ambtenaar' I De aanstelling / De openbare dienst / Het werkzaam zijn' / De arbeidscontractant / Toepasselijkheid wettelijke regeling arbeidsovereenkomst / Gemengde overeenkomsten / Leerovereenkomst geruisloos arbeidsovereenkomst geworden? / Flexibele arbeidsrelaties / Inleiding/ De oproepverhouding / De freelanceverhouding / De thuiswerkverhouding / De uitzendverhouding / Uitzendovereenkomst / 'Uitoefening van het beroep of bedrijf' / 'Ter beschikking stellen van een derde' / 'Onder toezicht en leiding van de derde' / 'Opdracht' / Bijzondere regels voor de uitzendovereenkomst / De intraconcernuitlening / Het terzijde schuiven van een reeks arbeidsovereenkomsten aangegaan voor bepaalde tijd ƒ Berekening van de periode van 26 weken / Het tegengaan van de draaideurconstructie / Het zogenoemde 'uitzendbeding' / Beëindiging op verzoek van de derde / Onverwijlde opzegging door de (uitzendjwerknemer / De duur van het uitzendbeding / De uitzend-cao (ABU) en het fasensysteem / Fase Al Fase B / Fase Cl Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs / 'Tegen vergoeding' / 'Een ander'/ 'Onder diens gezag en leiding' I 72

4 'Anders dan krachtens met deze gesloten arbeidsovereenkomst' / Uitzonderingen / 'Geleverde zaak of tot stand gebracht werk' / Collegiale uitlening / De intraconcernuitlening / Nadere voorschriften / Loonverhoudingsvoorschrift / Verbod op het bedingen van een tegenprestatie van de arbeidskracht / Onderkruiperverbod / Informatieverplichting over de arbeidsomstandigheden van de arbeidsplaats / Inlenersaansprakelijkheid / Het rechtsvermoeden van het bestaan van een arbeidsovereenkomst / 79 3 De gezagsverhouding/ Inleiding/ De invulling van de gezagsverhouding / Het instructierecht van de werkgever / Ordevoorschriften / 85 4 Het loon / Inleiding/ Het loonbegrip / Loon / Geen loon / Het minimumloonbegrip / G eoorloofde loonvormen / Inleiding/ Geld / Loon in natura / De dienstwoning / Diensten en dergelijke / Effecten en dergelijke / Werkelijke waarde / Sanctie op voldoening van het loon in een niet-geoorloofde loonvorm / Verjaring / De betekenis van de woorden 'niet-bevrijdend' / Voldoening van het in geld vastgestelde loon / Inleiding/ Buitenlandse valuta / Sanctie op onjuiste voldoening van het in geld vastgesteld loon / Voldoening van het anders dan in geld vastgesteld loon / Inleiding/ Sanctie op onjuiste voldoening van het anders dan in geld vastgesteld loon / 95

5 4.5.3 Verhindering tot de voldoening van het anders dan in geld vastgestelde loon / Ongewilde gevolgen? / Sanctie in verband met de verhindering tot de voldoening van het anders dan in geld vastgestelde loon / Het inzagerecht van de werknemer / Inleiding/ Nadere invulling van het inzagerecht / Inzagerecht voor derde(n) / Sanctie / Geheimhouding / Het tijdstip van loonbetaling / Inleiding/ Betaling van het 'naar tijdruimte vastgesteld geldloon' / Betalingstermijn / Verlenging van de betalingstermijn / Vernietiging van de verlenging van de betalingstermijn / Het 'niet naar tijdruimte vastgesteld geldloon' / Het stukloon / Het stukloon en de voorschotregeling Het winstaandeel / Vernietiging betalingstermijnen van het stukloon en het winstaandeel / Samenloop / De sanctie op niet tijdige loonbetaling / Wettelijke verhoging / Berekening wettelijke verhoging / Omvang wettelijke verhoging / Matigingsrecht van de rechter / Vernietigbaarheid / Plaats van voldoening van het loon I Inleiding/ De plaats van het voldoen van het in geld vastgesteld loon / De plaats van het voldoen van het niet in geld vastgesteld loon / Drank- en Horecawet / Looninhouding en loonbesteding / Inleiding / Looninhouding door de werkgever / Verboden inhoudingen op het loon / Staangeld / Toegestane inhoudingen / Loonbesteding, gedwongen winkelnering Fooien / Studieovereenkomst/ Looninhouding en loonbesteding, de uitzonderingen Pensioenfondsen en pensioenverzekering / Pensioenovereenkomst / Formele voorschriften voor pensioenfonds /111

6 Pensioenverzekering/ Aangewezen fondsen / Beperking inhoudingsmogelijkheden / Aangewezen spaarregelingen / Minderjarigen / De sanctie, nietigheid / De volgovereenkomst / Matigingsrecht van de rechter / Verjaring/ De vaststelling van de hoogte van het loon / Inleiding/ De hoogte van het loon en het gebruik / De hoogte van het loon en de redelijkheid / Reikwijdte van de toepasselijkheid van de regeling over de vaststelling van de hoogte van het loon / De overheidsbemoeienis met de vaststelling van de hoogte van het loon / Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag / De hoogte van het minimumloon / Het minimumloon en de ontkoppeling / Het minimumloon en 'normale arbeidsduur' / De handhaving van het minimumloon / De Wet op de loonvorming / Loonmaatregel / Loonmaatregel, uitzonderlijke situatie / Loonmaatregel, externe factoren / Karakter van de loonmaatregel / Andere maatregelen / De termijn van de loonmaatregel / Vrijstelling en ontheffing van de loonmaatregel / Sancties / Minimumaanspraak op loon / Inleiding/ Berekening van de periode / Geen arbeid, geen loon / Geen arbeid wel loon (1); toerekening naar redelijkheid / Inleiding / Toerekening naar redelijkheid / Privéomstandigheden van de werknemer, de uitzonderingen / Verwijtbaar handelen of nalaten / Risicosfeer van de werkgever / Het verbod van werktijdverkorting / Ontheffing / Vrijstellingen/ Sancties / Strafbaar feit / Verbod van werktijdverkorting en loondoorbetaling / Schorsing of op non-actiefstelling / 134

7 Collectieve acties / De bereidheid van de werknemer om de overeengekomen arbeid te verrichten / De overeengekomen arbeid / De vermindering van de loonaanspraak / De beperking van het loondoorbetalingsrisico / Andere wettelijke uitzonderingen / Geen arbeid wel loon (2); ziekte, zwangerschap en bevalling / Inleiding / Het begrip 'ziekte' / Situationele of situatieve arbeidsongeschiktheid / Alcohol- of drugsverslaving / De begrippen 'zwangerschap' en 'bevalling' / Loondoorbetaling bij ziekte / Loondoorbetaling en zwangerschap en bevalling / Berekening van de periode van 104 weken / Zwangerschaps- en bevallingsverlof en de samentelling / 148 Voorbeelden / Verlenging van de periode van 104 weken / Beperkingen van de loondoorbetalingsverplichting bij ziekte / Opzet/valse informatie/ Belemmering of vertraging genezing / Weigeren passende arbeid / Arbeidsovereenkomst blijft intact / Vermindering van de loondoorbetalingsverplichting / Opschorting van de loondoorbetalingsverplichting / Afwijkingsmogelijkheid / Een deskundigenverklaring oftewel een 'second opinion' / Inleiding! Overleggen van de deskundigenverklaring / Inhoud van de deskundigenverklaring / Aanduiding deskundige / Verplichtingen deskundige / Het achterwege blijven van een deskundigenverklaring / De loonstrook / Sanctie / Verrekening / Tijdens de looptijd van de arbeidsovereenkomst / Sanctie/ Rekening-courant en faillissement / Aan einde van de looptijd van de arbeidsovereenkomst / Overdracht en verpanding van het loon / Inleiding / Het doen van afstand door de werknemer / Volmacht tot invordering van het loon / Sanctie/ Het consumentenkrediet /169 10

8 5 De arbeid/ Inleiding/ Persoonlijk arbeid verrichten / Geen dwangsom of gijzeling bij niet-nakoming van de persoonlijke arbeidsprestatie / Het rechtsvermoeden van de omvang van de arbeid / Recht op arbeid/tewerkstelling / De Wet aanpassing arbeidsduur / Inleiding/ Een wettelijk recht op aanpassing van de arbeidsduur / Drempels voordat een verzoek kan worden gedaan / Voorwaarden waaraan het verzoek moet voldoen / Het overleg tussen de werkgever en de werknemer / Zwaarwegende bedrij fs- of dienstbelangen / Vermindering van de arbeidsduur / Vermeerdering van de arbeidsduur / De beslissing/ Vermeerdering van de arbeidsduur; afwijking bij collectieve arbeidsovereenkomst / Bijzondere positie van de kleine bedrijven / De Arbeidstijdenwet / Inleiding/ Leidinggevend en hoger personeel / De vrijwilliger / Het verbod van kinderarbeid / Uitzonderingen / Algemene verplichtingen van de werkgever / Arbeids- en rusttijden / Het begrip 'arbeidstijd' / Het begrip 'rusttijd' / Het begrip 'dienst' / Het begrip 'pauze' / Het begrip 'nachtdienst' / Het begrip 'consignatie' / De begrippen 'week' en 'dag' / De begrippen 'wekelijks' en 'dagelijks' / Het begrip 'aard van de arbeid' / Het begrip 'bedrijfsomstandigheden' / De samenloop / Overwerk/ De verplichting tot het verrichten van overwerk / Handhaving / De Arbeidsomstandighedenwet / Inleiding/ Het algemene kader voor het arbeidsomstandighedenbeleid / Inhoudelijke algemene principes voor arbeidsomstandighedenbeleid / Algemene doelvoorschriften /199 11

9 De arbeidshygiènische strategie / Aanpassing arbeidsplaats werknemer met structurele functionele beperking / Psychosociale arbeidsbelasting / Doelvoorschriften gericht op specifieke arbeidsrisico's / Concrete doelvoorschriften / Procesnormen / De zogenoemde 'systeembepalingen' / De risico-inventarisatie en -evaluatie / Plan van aanpak / Uitvoering organiseren / Evaluatie en bijstelling / Enkele bijzondere werkgeversverplichtingen / De inschakeling van deskundigheid / Werknemersverplichtingen / Handhaving / De Wet arbeid vreemdelingen / De kern van de Wet arbeid vreemdelingen: verbod / Uitzonderingen / De tewerkstellingsvergunning / De aanvraag I Weigeringsgronden / De dwingende weigeringsgronden / De facultatieve weigeringsgronden / Duur van een tewerkstellingsvergunning / Beperkingen en voorschriften / Intrekking/ Verlenging/ De identificatieplicht / Demedewerkingsplkht/ Handhaving/212 6 Gedurende zekere tijd / Inleiding/ De arbeidsovereenkomst aangegaan voor bepaalde tijd / Inleiding/ Aangegaan in tijdseenheden / Aangegaan voor een objectief bepaalbare duur / Aangegaan onder ontbindende voorwaarde / Objectief bepaalde duur of ontbindende voorwaarde? / De voortgezette arbeidsovereenkomst aangegaan voor bepaalde tijd/ Inleiding/ 'Zonder tegenspraak' / 'Vroegere voorwaarden' / De omzetting van een arbeidsovereenkomst aangegaan voor bepaalde tijd in aangegaan voor onbepaalde tijd / Inleiding/218 12

10 6.4.2 Arbeidsovereenkomsten aangegaan voor bepaalde tijd voor langer dan 36 maanden/ Uitzondering/ De keten van arbeidsovereenkomsten aangegaan voor bepaalde tijd / Een tijdelijke verruiming van het gebruik van arbeidsovereenkomsten aangegaan voor bepaalde tijd / De zogenoemde 'draaideurconstructie' / Afwijking is mogelijk/ Afwijkingsmogelijkheden bij CAO op een rij / De zogenoemde 'Ragetlie-regel' / Verplichte vacaturemelding aan tijdelijke arbeidskrachten / Vakantie en verlof / Inleiding / De vakantieregeling / Het begrip 'vakantie' / De wettelijke minimumvakantieaanspraken / Aanspraak op vakantie op jaarbasis / Aanspraak op vakantie naar evenredigheid / Afwijking van de evenredige aanspraak op vakantie / De wettelijke minimum- en de bovenwettelijke vakantieaanspraken / Hoofdregel: recht op loon, opbouw vakantieaanspraken / Uitzonderingen op de hoofdregel: geen recht op loon, wel opbouw vakantieaanspraken / Militaire dienst / Onbetaalde vakantie bij een nieuwe werkgever / Het bijwonen van vakbondsvergaderingen / Onvrijwillige werkloosheid / Politiek verlof/ Langdurend zorgverlof / Zwangerschap, bevalling, adoptie en pleegzorg / Ziekte/ Volledige arbeidsongeschiktheid wegens ziekte / Gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid wegens ziekte / Uitzonderingen bij opbouw vakantieaanspraken wegens ziekte / Jeugdige werknemers en het volgen van onderricht / De zogenoemde 'bovenwettelijke vakantieaanspraken' / De als vakantie aan te merken dagen / Geen compensatie met vakantieaanspraken / Geen compensatie met vakantieaanspraken in de Wet arbeid en zorg / Compensatie met vakantie en samenloop met verlofaanspraken / Compensatie met vakantie met instemming / Compensatie met vakantie met instemming in de Wet arbeid en zorg / Ziekte en compensatie met vakantieaanspraken /

11 Ziekte waardoor de werknemer de overeengekomen arbeid niet verricht / Ziekte tijdens een vastgestelde vakantie / Samenloop / De vaststelling van vakantie S De werkgever stelt vast, de werknemer bepaalt / Beslistermijn / 'Gewichtige redenen'/ De rol van het medezeggenschapsorgaan / Minimum aaneengesloten vakantie / Voldoende vakantieaanspraken / Snipperdagen of-uren / Tijdige vaststelling van de vakantie / Recht op loon tijdens de vakantie / Vakantiebonnen / Minimumvakantiebijslag / Afkoop van vakantieaanspraken tijdens de duur van de arbeidsovereenkomst / Verbod van afkoop van vakantieaanspraken / Uitzondering voor bovenwettelijke vakantieaanspraken / Vakantieaanspraken en de afkoop bij het einde van de arbeidsovereenkomst / Beëindigingswijze van de arbeidsovereenkomst speelt geen rol / Betalingsonmacht van de werkgever / Verklaring over het tegoed aan vakantieaanspraken I Verjaring/ Geen afwijking ten nadele van de werknemer, tenzij... / De verlofregelingen/ Inleiding/ Het politiek verlof/ Buitengewoon verlof/ Geen onbeperkt verlof / Het zwangerschaps- en bevallingsverlof/ Duur en ingang van het zwangerschaps- en bevallingsverlof I Meldingsverplichting / Afwijkingsmogelijkheden / Het adoptieverlof/ Duur en ingang van het adoptieverlof/ Meldingsverplichting / Afwijkingsmogelijkheden / Het verlof in verband met pleegzorg / Pleegzorg adoptie / Het calamiteiten- en ander kortverzuimverlof / Zeer bijzondere persoonlijke omstandigheden / Wettelijke of door overheid opgelegde verplichting / Actiefkiesrecht/ Kraamverlof/ Meldingsverplichting /

12 Informatieverplichting / Afwijkingsmogelijkheden / Het kortdurend zorgverlof / Zorgbehoeftige personen / Duur van het kortdurend zorgverlof/ Meldingsverplichting / Ingang van het kortdurend zorgverlof/ Informatieverplichting / Samenloop met calamiteitenverlof/ Afwijkingsmogelijkheden / Het langdurend zorgverlof / Zorgbehoeftige personen / Duur van het langdurend zorgverlof / Vormgeving van het langdurend zorgverlof / 'Meldings'-verplichting / Zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang / Overlegverplichting / Ingang van het langdurend zorgverlof/ Einde van het langdurend zorgverlof / Samenloop met kortdurend zorgverlof / Afwijkingsmogelijkheden / Ouderschapsverlof/ Duur van het dienstverband / Geen territoriale begrenzing / Leeftijd van het kind / Voor een of meer kinderen / Duur van het ouderschapsverlof/ Arbeidsduur en ouderschapsverlof/ Vormgeving van het ouderschapsverlof / Opdeling van het ouderschapsverlof/ Meldingsverplichting / Wijzigingsmogelijkheid voor de werkgever / Niet opnemen of voortzetten ouderschapsverlof / Behoud eigen functie / Afwijkingsmogelijkheden / De levensloopregeling / Tijdelijke heffingskorting ouderschapsverlof/ 288 Bijlage 1 / 291 Bijlage 2 / 295 Rechtspraakoverzicht / 297 Literatuuroverzicht /