Interactieve sessie. Leraren als change agents. Leraren als change agents

Transcriptie

1 Interactieve sessie Leraren als change agents drs. Monique van der Heijden, Hogeschool de Kempel dr. Jeannette Geldens, Kempelonderzoekscentrum dr. mr. Herman Popeijus, Kempelonderzoekscentrum prof. dr. Douwe Beijaard, ESoE Duur: 60 minuten 1 Definitie Leraren als change agents Leraren basisonderwijs die met regelmaat en op actieve wijze bezig zijn met het veranderen en ontwikkelen van het onderwijs in de klas en op school. 2 1

2 Leraren als change agents Een studie naar de leraar als change agent in het primair onderwijs Theorie Centrale vraag Leraren zijn sleutelfiguren in het realiseren van succesvolle schoolvernieuwingen of veranderingen in het onderwijs (Bakkenes et al., 2009; Fullan, 2007; Van Driel et al., 2001) Centrale vraag: op welke wijze en in welke mate functioneren leraren als change agents in de basisschool? Antwoord vanuit het perspectief van de leraar als change agent (Fullan, 1993) 3 Onderzoeksvragen 1. Wat zijn kenmerken van een leraar basisonderwijs als change agent? 2. In hoeverre typeren leraren basisonderwijs zichzelf als change agent? 3. Op welke wijze is deze typering gerelateerd aan persoonsfactoren, contextfactoren en het professionele zelfbeeld van leraren basisonderwijs? 4. Hoe verhoudt zich het antwoord op de vragen 2 en 3 tot het feitelijk functioneren van de leraar basisonderwijs als change agent in de praktijk? 4 2

3 Relevantie en Opbrengsten De resultaten van dit onderzoek dragen bij aan kennis voor het functioneren van leraren bij innovaties en veranderingen in het onderwijs. tot op heden een fragmentarisch beeld en soms tegenstrijdig. De resultaten kunnen voorts benut worden in de opleiding van leraren basisonderwijs en ten behoeve van personeels- en professionaliseringsbeleid in scholen. 5 Methode Deelstudie 1: een oriënterende studie naar kenmerken van de leraar als change agent: interviews met betrokkenen uit het basisonderwijs. Doel is tweeledig: 1. het beantwoorden van onderzoeksvraag 1; 2. het verkrijgen van gegevens voor het ontwikkelen van een belangrijk onderdeel van de vragenlijst voor deelstudie 2. Deelstudie 2: grootschalig survey-onderzoek voor het beantwoorden van de tweede en derde onderzoeksvraag. Deelstudie 3: dieptestudie naar de opvattingen en gedragingen van enkele leraren basisonderwijs als change agent geselecteerd op basis van de resultaten van deelstudie 2 (onderzoeksvraag 4). Gestart met deelstudie 1 Alle input is welkom! 6 3

4 Concept Mapping Wat zijn kenmerken van een leraar basisonderwijs die met regelmaat en op actieve wijze bezig is met het veranderen en ontwikkelen van het onderwijs in de klas en op school? Kenmerken: karakteristieke, waarneembare en onderscheidende eigenschappen. 1. Eerst individueel a.d.h.v. een eigen voorbeeld: noteer kenmerken op post-its. 2. In groepjes (drie- of viertallen): a) vergelijk de kenmerken met elkaar en licht indien nodig een kenmerk toe. Dezelfde kenmerken? Post-its op elkaar plakken. b) Maak een Concept Map: categoriseer de genoemde kenmerken op een A3. Welke kenmerken horen bij elkaar en waarom?; Benoem de categorieën en trek waar nodig verbindingslijnen tussen de kenmerken en/of categorieën; A.u.b. namen noteren op het A3. 7 Kenmerken Kenmerken zijn karakteristieke, waarneembare en onderscheidende eigenschappen. Twee categorieën: gedrag en attitude. Vooralsnog worden in dit onderzoek de volgende omschrijvingen gehanteerd: Gedrag: Waarneembare, observeerbare handelingen (vgl. Fishbein & Ajzen, 1975). De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn handel en wandel, zijn wijze van doen, optreden en reageren (Van Dale, 2011). Attitude: Een zienswijze of standpunt van een individu tot een bepaald object (een persoon, een ding, een idee, enz.) (Gall, Borg, & Gall, 1996). Een houding, denkwijze, een instelling waar emoties, motivaties en overtuigingen deel van uit maken. Cognitieve en affectieve component (vgl.triandis, 1971) Naast gedragscomponent 8 4

5 Vervolg Concept Mapping Gedrag versus attitude 2. Vervolg in groepjes c) Maak in uw Concept Map een onderscheid tussen kenmerken die horen bij de categorie gedrag cq. de categorie attitude: onderstreep de kenmerken die horen bij attitude met dezelfde kleur; Onderstreep de kenmerken die horen bij gedrag met dezelfde (andere) kleur. 9 Commentaar op Tournee Eventueel: Informatie uitwisselen met Commentaar op Tournee 3. Bekijk de Concept Maps van de andere groepjes Overleg en discussieer met elkaar; Geef feedback, noteer deze op een leeg A3. 4. Lees de feedback die uw groepje heeft gekregen Eventueel bijstellen van de Concept Map met een andere kleur stift. 10 5

6 Eerste resultaten Deelstudie 1 Enkele genoemde kenmerken (in willekeurige volgorde): Attitude: 1. Is kritisch 2. Heeft een sterk reflectievermogen 3. Voelt zich verantwoordelijk (in de klas en op schoolniveau) 4. Is nieuwsgierig 5. Stelt zich open voor 6. Heeft lef (durft) 7. Is gemotiveerd Gedrag: 1. Is een goed functionerende leraar: pedagogisch, didactisch en organisatorisch vaardig; 2. Blijft bij in vakkennis, door onder andere veel te lezen; 3. Investeert in de eigen professionele ontwikkeling, onder andere door scholing/professionalisering; 4. Probeert regelmatig nieuwe dingen uit in de praktijk (toepassen); 5. Neemt initiatieven tot samen werken met collega s. 11 Informatie uitwisselen Eventueel: informatie uitwisselen In groepjes: maak een vergelijking tussen uw eigen Concept Map en geschetste kenmerken van deelstudie 1. Overleg en discussieer met elkaar; Geef feedback. 12 6

7 Afronding Wat heeft deze interactieve sessie voor u opgeleverd? Dank voor uw aandacht en inbreng. drs. Monique van der Heijden, Kempelonderzoekscentrum, Hogeschool de Kempel en Eindhoven School of Education (ESoE) Correspondentieadres: Deurneseweg AH Helmond T: E: m.heijden@kempel.nl Kijk ook eens op 13 Literatuur Bakkenes, I., Vermunt, J. D., & Wubbels, T. (2009). Teacher learning in the context of educational innovation: Learning activities and learning outcomes of experienced teachers. Learning and Instruction, 20, Canrinus, E.T., Helms-Lorenz, M., Beijaard, D., Buitink, J., & Hofman, W.H.A. (2011). Profiling teachers sense of professional identity. Educational Studies, 37, Fishbein, M., & Ajzen, I. (1975). Belief, Attitude, Intention and Behavior: An Introduction to Theory and Research. Reading MA: Addison-Wesley. Fullan, M.G. (1993). The Professional Teacher. Why Teachers Must Become Change Agents. Educational Leadership, 50 (6), Fullan, M. (2007). The new meaning of educational change (4th ed.). New York: Teachers College. Gall, M. D., Borg, W. R., & Gall, J.P. (1996). Educational research: An introduction (6th ed.). White Plains New York: Longman. Triandis, H. C. (1971). Attitude measurement and methodology. In H.C. Triandis (Ed.). Attitudes and Attitude Change, New York: John Wiley & Sons, Inc. Van Driel, J., Beijaard, D., & Verloop, N. (2001). Professional development and reform in science education: The role of teachers practical knowledge. Journal of Research in Science Teaching, 38,