Voorstel 33 Bart Zandvliet

Transcriptie

1 Naam indiener (contactpersoon): Bart Zandvliet Mailadres: Telefoonnummer: Naam van de presentator: Bart Zandvliet 1. Titel van de presentatie: Docententeam ontwikkelt zich als leergemeenschap Actie onderzoek naar invloedrijke factoren en interventies. 2. De aanleiding voor het onderzoek en de onderzoeksvragen. Bijv: wat is het probleem en wat gaat op grond van dit onderzoek veranderen in de onderwijspraktijk? Welke vragen wil je met dit onderzoek beantwoorden? De afgelopen jaren zijn de veranderingen binnen het onderwijs en de druk van buitenaf, zoals de invloed van bedrijfsleven, ouders en overheid toegenomen. Er is veel politieke en maatschappelijke discussie over de kwaliteit binnen het onderwijs. Docenten en docententeams moeten zich steeds meer verantwoorden en professionaliseren (wet BIO, CAO, CGO, focus op vakmanschap, professioneel statuut). Een goede manier om met de veranderingen en de druk op verdere professionalisering om te gaan is het ontwikkelen van een leergemeenschap (Van Veen, Zwart, Meirink, & Verloop, 2010) en door als team met behulp van collectieve reflectie de onderwijspraktijk te verbeteren (Brown & Duguid, 1991). Een leergemeenschap staat in het teken van permanent delen van kennis en kunde door de leden van de leergemeenschap. Ze onderzoeken continue de eigen onderwijspraktijk om deze te verbeteren (Verbiest, 2012). Om als docententeam optimaal te functioneren in een steeds veranderende maatschappij is het noodzakelijk dat docententeams snel op deze veranderingen kunnen anticiperen. De verwachting is dat docententeams in de toekomst meer met veranderende situaties te maken krijgen (Coenders, 2010). Veen, Zwart, Meirink, & Verloop (2010) stellen dat de professionele ontwikkeling van docenten verbetert wanneer zij persoonlijk hun vakdidactiek en pedagogiek professionaliseren en hun vakdidactiek en pedagogiek gericht zijn op het verbeteren van studentenresultaten. Wanneer docententeams als een leergemeenschap functioneren kunnen docententeams sneller en efficiënter hun doelen in beoogde resultaten omzetten (Verbiest, 2012). Wanneer een team doelen en waarden koppelt aan de visie en missie van het team en de organisatie, kan dit tot grote verbeteringen leiden (Pearce & Herbik, 2004). Doel van het onderzoek was om bij te dragen aan het ontwikkelingsproces van het onderwijsteam naar een leergemeenschap. De hoofdvraag was welke factoren en interventies deze ontwikkeling stimuleren. Bij de beantwoording van deze vraag hebben we gebruik gemaakt van bestaand onderzoek naar factoren (en interventies), maar ook van reflectie op onze eigen ervaringen in het ontwikkelingsproces. 3. De methode(n) van onderzoek: welke methode is gebruikt om een antwoord te geven op de onderzoeksvragen? Actie onderzoek Vanuit literatuuronderzoek zijn voorgenomen interventies geformuleerd om de ontwikkeling van de leergemeenschap te stimuleren. Er is gekozen om eerst de teamleden te interviewen om een overzicht te verkrijgen van aanknopingspunten voor de ontwikkeling naar een leergemeenschap. Vervolgens zijn de resultaten van de interviews geïnventariseerd en vergeleken met het literatuuronderzoek om tot aanbevelingen aan het team te komen. Het team heeft in dialoog de aanbevelingen van de onderzoeker omgezet naar een aanpak om als team naar een leergemeenschap te ontwikkelen. 1

2 Vanuit deze aanpak is er een teamvisie geformuleerd en heeft het team gewerkt aan het creëren van een gemeenschappelijke pedagogische aanpak die moest bewerkstellen dat er een gedeelde visie komt en meer gelijkheid in handelen en gedachten van het onderwijsproces. De teamleden hebben vervolgens collegiale lesbezoeken gedaan. De collegiale lesbezoeken bevorderden het overleg op professionele inhoud en het met en van elkaar leren. De laatste interventie hebben we gewerkt aan het verbeteren van de communicatie. Door op een andere manier te communiceren, zowel in omgang als inhoud, ontwikkelt de leergemeenschap zich verder. 4. De opbrengsten: wat heeft het onderzoek (tot nu toe) opgeleverd? Denk aan resultaten én conclusies. De resultaten van het onderzoek verwijzen naar de factoren die binnen dit actieonderzoek het meeste effect hebben gehad op de teamontwikkeling: Algemeen: het doen van actieonderzoek (-> teamleren) Bij interventie één (interviews): probleembewustzijn creëren (-> kritische reflectie) Bij interventie twee (teambijeenkomst wereldcafé): het benoemen en samen formuleren van verbeterpunten en positieve punten (-> onderwijspraktijk centraal om te leren) Bij interventie drie (creëren van een visie): een teamvisie formuleren (-> meer gelijkheid in gedachten) Bij interventie vier (het creëren van een gemeenschappelijke pedagogische aanpak): delen van kennis op het vakgebied (-> formeel en informeel leren) Bij interventie vijf (het initiëren van collegiale lesbezoeken): het bevorderen van samen werken en samen leren (-> gezamenlijke reflectie) Bij interventie zes (het verbeteren van de communicatie): het bevorderen van de communicatie door middel van een sessie feedback (-> actief leren) Binnen dit onderzoek is gebleken dat verschillende uitgevoerde interventies het ontwikkelen van een leergemeenschap beïnvloeden. Het uitvoeren van actieonderzoek wordt binnen dit onderzoek als één van de belangrijkste gezien om de leden van een onderwijs team de eigen praktijk te laten verbeteren (samen werken en leren). De resultaten van dit onderzoek zijn van belang voor de verbetering van het functioneren van het onderwijs team van het ROC Nova College te Haarlem. Deze ontwikkeling van het onderwijs team (leergemeenschap) zou tot verbeteringen in meerdere teams binnen het ROC Nova College kunnen leiden. 5. De (mogelijke) benutting van de opbrengsten in de schoolpraktijk: hoe zullen de opbrengsten resultaten worden gebruikt? In je eigen school? ook in andere? We gaan met de opgedane kennis, input geven aan andere leer- en werkvormen en teambijeenkomsten. Een verdere uitbouw van een complete onderwijsvisie en missie is onderdeel van deze cyclus. Onderzoeker ziet zijn rol in de verdere implementatie, om de stappen die zijn ondernomen verder uit te bouwen. Kijkend naar de uitkomsten van het onderzoek, is de onderzoeker tot de overtuiging gekomen dat de juiste mix van werkvormen en positieve resultaten kan leiden tot zowel een sterke verbetering van de ontwikkeling van de leergemeenschap, als de 2

3 professionele ontwikkeling van het onderwijs team. Als vervolg op dit onderzoek zal volgend schooljaar binnen de gehele unit economie van het ROC Nova College een inventarisatie gemaakt worden door onderzoeker om meerdere teams te ondersteunen bij het doen van actieonderzoek. 3

4 Literatuur: Brown, J.S.& Duguid, P. (1991). Organization learning and communities-of-practice: toward a unifeid view of working, learning, and innovation. Organization Science, 2(1), Coenders, M. (2010). Netwerkleren is heel gewoon. Uit Meso Focus 78: Netwerkleren in het onderwijs. Coenders, M. (2012). Hoorcollege Leergemeenschappen: de sociale organisatie van leren, gehouden op , CNA, professioneel meesterschap MBO, Amsterdam. Giesbers, J. & Bergen T. (1992), Professionaliteit en professionalisering van leraren. Culemborg: Nederland: Educaboek. Hattie, J. (2003). What are attributes of excellent teachers? Wellington: New Zealand: Council for educational research. Herbrik, P. & Pearce, C. (2004). Citizenship Behavior at the Team Level of Analysis: The Effects of Team Leadership, Team Commitment, Percieved Team Support, and Team Size. The journal of Social Psychology, 144(3), Klassen, R.& Chiu, M(2010). Effects on teachers self-efficacy and job satisfaction: Teachers Gender, Years of Experience, and Job Stress. Journal of Education Psychology,102(3), MBO Raad, BVE CAO. ( ). Collectieve arbeidsovereenkomst voor beroepsonderwijs en volwasseneneducatie. De Bilt: MBO raad. Nova College (2008). Brochure teams aan zet. Haarlem: Nova College. Nova College (2010). Jaarverslag. Haarlem: Nova College. Nova College (2011b). Strategisch beleidsplan Haarlem: Nova College. Nova College (2011a). Team plan Horeca. Haarlem: Nova College. Pearce, C. L., & Herbik, P. A. (2004). Citizenship behavior at the team level of analysis: The effects of team leadership, team commitment, perceived team support, and team size. The Journal of Social Psychology, 144(3), Ponte, P. (2002). Actieonderzoek door docenten: uitvoering en begeleiding in theorie en praktijk. Leuven/Apeldoorn: Uitgeverij Garant. Ponte, P., Ax, J., Beijaard, D. & Wubbels, T. (2004). Teacher s development of professional knowledge through action research and the facilitation of this by teacher educators. Teaching and Teacher Education, 20, Senge, P.M., Camborn-McCabe, N., Lucas, T., Smith, B., Dutton, J., & Kleiner, A. (2001). lerende scholen. Het vijfde discipline handboek voor onderwijzers, ouders en iedereen die betrokken is bij scholing. Den Haag: Academic Service. 4

5 Senge, P.M. (1992). De vijfde discipline, De kunst en praktijk van de lerende organisatie. Schiedam: Nederland: Scriptum. Simons, P.R.J. (2003a). Leren van docenten: een methodiek voor professionele ontwikkeling. Handboek schoolorganisatie en onderwijsmanagement: leiding geven in bestel, school en klas C3460 (1), Tjepkema, S. (2002). The learning infrastructure of self-managing work teams. Enschede: Twente University Press. Van Veen K., Zwart R., Meirink J. & Verloop N. (2010), Professionele ontwikkeling van leraren. Een reviewstudie naar effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies van leraren, Leiden: ICLON / Expertisecentrum Leren van Docenten (Professional development of teachers, a review study on effective characteristics of professional development interventions of teachers). Van Veldhuizen, B. (2011). Werkend Leren, Lerend Werken. Academisch Proefschrift Universiteit van Utrecht. Houten: in eigen beheer. Verbiest, E. (2012). Professionele leergemeenschappen. Een inleiding. Antwerpen/Apeldoorn:Uitgeverij Garant. Verbiest, E. & Vandenberghe, R. (2003). Professionele leergemeenschappen: een nieuwe kijk op permanente ontwikkeling van leraar en school - 1. Basisschoolmanagement, (15) nr. 5, blz Verbiest, E. & Vandenberghe, R. (2003). Professionele leergemeenschappen: een nieuwe kijk op permanente ontwikkeling van leraar en school - 2.Basisschoolmanagement, (16) nr. 6, blz Wenger, E. (1998). Communities of Practice. Learning, meaning and identity. Cambridge, UK:Cambridge University Press. 5