UMCG Centrum voor Revalidatie. Strategisch beleidsplan

Transcriptie

1 UMCG Centrum voor Revalidatie Strategisch beleidsplan

2 Missie Het Centrum voor Revalidatie helpt mensen met beperkingen met zelfstandig functioneren in de maatschappij. Wij zijn het hoogste adres voor revalidatie. Visie Het CvR wil voldoen aan de verwachting van onze klanten en waar mogelijk deze verwachtingen overtreffen. Het CvR biedt zowel revalidatiegeneeskunde als revalidatie chronisch zieken aan patiënten met complexe hulpvragen. Patiënten en professionals hebben hun eigen verantwoordelijkheid voor het welslagen van de behandeling, maar wij vinden dat het beste resultaat tot stand komt in gezamenlijke verantwoordelijkheid. Als kennis- en expertisecentrum voor de noordelijke regio draagt het CvR ook bij aan de innovatie van de revalidatie. Inhoudsopgave Vooraf 3 Overheidsbeleid en maatschappelijke ontwikkelingen 4 Landelijk beleid 4 Regionaal beleid 4 UMCG beleid 5 Medisch beleid Revalidatiegeneeskunde 5 Medisch beleid behandelcluster Chronisch Zieken 5 Terugblik 6 Strategische keuzes voor 2015 en Comprehensive Centers 7 Bredere schakelfunctie tussen ziekenhuisopname en thuissituatie 8 Overdracht van zorg en expertise in de regio 8 Eigen regie voor de patiënt 9 Generieke en diagnosespecifieke behandelmodules 9 Samengevat 10 2

3 Vooraf Het Centrum voor Revalidatie heeft voor de jaren 2015 en 2016 zijn beleid bepaald op basis van: - Overheidsbeleid - Maatschappelijke ontwikkelingen - Ontwikkelingen in de Revalidatiesector - UMCG beleid - Medisch beleidsplan afdeling Revalidatiegeneeskunde - Medisch beleid behandelteams Chronisch Zieken - Bedrijfsculturele inzichten Wij willen ervoor zorgen dat ons zorgaanbod goed toegankelijk is voor iedereen die ervoor in aanmerking komt. We leggen hierbij sterk de nadruk op het aangaan, onderhouden en versterken van onze relaties in de keten. 3

4 Overheidsbeleid en maatschappelijke ontwikkelingen Landelijk beleid Nederland is bezig met een transitie. De verzorgingsstaat maakt plaats voor de participatiesamenleving. Hoe de participatiesamenleving er precies uit komt te zien is niet duidelijk. Wel is duidelijk dat eigen verantwoordelijkheid, autonomie, eigen keuze en eigen regie kernwoorden zijn bij deze ontwikkeling. De komende jaren zal deze transitie meer en meer vorm krijgen, waarbij de invulling een dynamisch proces zal zijn. Net zo als de verzorgingsstaat vanaf de jaren vijftig geen eenduidige invulling heeft gehad, zal dat ook gelden voor de participatiesamenleving. Het is wel duidelijk dat er een omslag wordt gemaakt naar actief burgerschap. Op allerlei beleidsterreinen wordt van mensen verwacht dat zij zelf initiatief nemen, zelf stappen zetten en dingen regelen en pas als dit niet lukt, kan de overheid fungeren als vangnet. Voor de gezondheidszorg spelen hierbij verschillende factoren een rol. Dat de zorgbehoefte de komende jaren groter wordt is een gegeven. Dat vraagt een omslag van arbeidsintensieve zorg naar persoonsgerichte zorg. Mensen zullen meer zelf gaan doen en zorg zal meer geautomatiseerd worden 1. Voor de gezondheidszorg zijn voor de komende jaren een aantal zaken wél zeker. Het macrobudget voor de gezondheidszorg mag niet groeien, de langdurige zorg is alleen nog toegankelijk voor zeer specifieke doelgroepen. Er vindt een concentratie van complexe zorg plaats en spreiding van minder complexe zorg, dit laatste gecombineerd met nieuwe manieren om zorg aan te bieden. Zowel door het gebruik van technologie als door andere verantwoordelijkheidsdeling tussen zorgaanbieder en patiënt. Daarnaast blijft het aantonen van de kwaliteit en doelmatigheid van zorg van belang, zowel naar patiënten als naar toezichthouders en financiers toe. Regionaal beleid Het verzorgingsgebied van het Centrum voor Revalidatie betreft de drie noordelijke provincies. Echter ook vanuit de daar aangrenzende provincies komen patiënten naar ons toe. De zorgverzekeraars in deze regio maken zich sterk voor een andere inrichting van de zorg. Menzis, als grootste zorgverzekeraar in de provincie Groningen, stuurt op een herinrichting van het zorglandschap 2 waarbij de basis wordt gelegd bij preventie en e-health voorzieningen (de nulde lijn). Hierna vindt zorgaanbod plaats in een versterkte eerste lijn, die ontstaat door substitutie van zorg vanuit de tweede lijn, en waar de regie nadrukkelijk bij de huisarts wordt gelegd. Hiermee wordt het tweedelijns zorgaanbod minder omvangrijk. Dit laatste komt onder andere tot uitdrukking bij de vormgeving van het nieuwe ziekenhuis van de Ommelander Ziekenhuisgroep 3. Achmea, als grootste zorgverzekeraar in Drenthe, stuurt met name op concentratie van complexe zorg en nabijheid van de overige zorg. Voor de chronische zorg wordt ingezet op een verschuiving van de tweede naar de eerste lijn. 1 Met de kennis van later. Naar een toekomstgericht zorgbeleid. Advies uitgebracht door de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Den Haag, De zorg geborgd in Noord en Oost Groningen. Van Lauwerzee tot Dollard tou, Menzis, 31 oktober

5 UMCG beleid Het nieuwe strategisch beleid van het UMCG Bouwen aan de toekomst van gezondheid 2020 richt zich op: Focus op complexe zorg/complexe patiënt in UMCG Borgen van de basiszorg met partners in de regio Vorming Comprehensive Centers op speerpunten En deze centra deel laten uitmaken van netwerken Hiermee is netwerkvorming in en buiten het UMCG een belangrijke wijze om de ambities van het UMCG uit te dragen. Het UMCG ziet goede kansen om via samenwerking in de regio te komen tot vernieuwing, onder andere op het gebied van kwaliteit en doelmatigheid, zorgconcepten, behandelwijzen, opleiding en onderwijs 4. Medisch beleid Revalidatiegeneeskunde De medische staf Revalidatiegeneeskunde heeft voor 2015 en 2016 een drietal prioriteiten benoemd: Profileren, zowel binnen als buiten het UMCG Modulair werken: o Arbeid en participatie o Bewegen en Sport o Zelfmanagement en leefstijl Sturen op outcome. Het modulair werken sluit aan bij de participatiedoelen van revalidatiepatiënten. De expertise op deze gebieden kan ook breder worden ingezet en zo worden gebruikt om de positieve bijdrage van revalidatie voor meer patiënten beschikbaar te maken. Generieke progamma s voor prerevalidatie, transplantatierevalidatie en leefstijlmanagement worden ontwikkeld waarna deze meegenomen kunnen worden in het zorgaanbod vallend onder de comprehensive centers voor oncologie, acute zorg en transplantaties en bij de relevante zorgketens in het UMCG. Medisch beleid behandelcluster Chronisch Zieken Het behandelcluster Chronisch Zieken zoekt in het UMCG aansluiting bij het comprehensive center voor transplantaties. Momenteel worden al revalidatieprogramma s aangeboden aan patiënten na harttransplantaties. Dit aanbod zal, in samenwerking met de afdeling Revalidatiegeneeskunde, worden uitgebreid naar andere patiëntencategorieën. Het Nationaal Actieprogramma Chronische Longziekten (NACL) richt zich de komende vijf jaar op het verbeteren van preventie en zorg, meer doelmatigheid en spreekt tevens de ambitie uit dat meer longpatiënten werken. In het behandelcluster Chronisch zieken betekent dit een voortdurende focus op de goede begeleiding van patiënten naar de thuissituatie. Zowel tijdens de revalidatiebehandeling als ook tijdens de nazorgfase. Hiermee worden heropnames in de ziekenhuizen voorkomen. Het maken van sluitende ketenzorgafspraken in de regio met overige zorgaanbieders moet eveneens leiden tot grotere doelmatigheid en behoud van behandelresultaat. Tot slot wordt onderzocht in hoeverre Arbeid meer nadruk in de revalidatiebehandeling kan krijgen. 4 Bouwen aan de toekomst van gezondheid UMCG, voorjaar 2014 (pag.13). 5

6 Terugblik In het vorige strategisch beleidsplan van het UMCG Centrum voor Revalidatie (CvR) richtten wij ons op drie doelen: Efficiëntie: steeds slimmer! Zichtbaar: steeds bekender! Revalidatiezorg: steeds beter! Dat wij hierin zijn geslaagd blijkt uit diverse maten: zo zijn er meer patiënten behandeld, de productiviteit is verhoogd, de waardering door patiënten is hoog en de activiteiten die wij hebben ondernomen om ons aanbod zichtbaarder te maken werden zeer gewaardeerd. In de loop van deze beleidsperiode heeft de organisatie een kanteling gemaakt. Het doel van revalidatie heeft een veel prominentere plek gekregen. Dit komt tot uitdrukking in de speerpunten van de medische staf revalidatiegeneeskunde, die nadrukkelijk hebben gekozen voor Bewegen & Sport, Arbeid en Zelfmanagement. De verbouwing van locatie Beatrixoord anticipeert eveneens op deze onderwerpen door in het gebouw gebieden aan te wijzen die bestemd zijn voor Bewegen & Sport of Arbeid. In de interne processen is een omslag gemaakt naar sturen op outcome was in meerdere opzichten een geweldig jaar, dat bol stond van de activiteiten aangezien locatie Beatrixoord 50 jaar bestond. Vier druk bezochte symposia, 3500 mensen die tijdens de open dag in maart kennis namen van de mogelijkheden die het CvR biedt en meerdere publicaties, waaronder de elfdelige televisieserie Beatrixoord, vechten voor herstel, hebben het CvR goed onder de aandacht gebracht van een groot en divers publiek. Een kroon op ons werk was het verkrijgen van het HKZ-certificaat, in de zomer van Op het gebied van de patiëntenzorg werd de richtlijn oncologische revalidatie geïmplementeerd, aan het behandelkader dwarslaesie werd uitvoering gegeven door samenwerkingsovereenkomsten af te sluiten met revalidatiecentra Het Roessingh en Revalidatie Friesland. De samenwerking met de mytylschool kreeg nog meer vorm door de opening van een nieuwe behandelunit bij de school. In 2014 heeft het thema Bewegen en Sport een laatste impuls gekregen met de aanschaf van de GRAIL en de inrichting van het Sport- en Beweegplein met special Cruyffcourt op locatie Beatrixoord. De verzelfstandiging van team Arbeid heeft bijgedragen aan het realiseren van een bredere inzet van Arbeid in de patiëntenzorg. Zowel de initiatieven op het gebied van Sport en Bewegen als die op het gebied van Arbeid zijn ook beschikbaar voor patiënten die klaar zijn met hun behandeling in het CvR alsook voor mensen zonder indicatie voor medisch specialistische revalidatie. 6

7 Strategische keuzes voor 2015 en 2016 Het CvR is een zorgfaciliteit van het UMCG. Het omvat twee locaties. De polikliniek Revalidatiegeneeskunde op locatie Groningen is het gezicht van de revalidatie in het UMCG. In Haren is locatie Beatrixoord onderdeel van het CvR. Op deze locatie komen meerdere domeinen samen waarbij revalideren de verbindende schakel is. De combinatie van klinische en poliklinische revalidatiebehandeling enerzijds met anderzijds de aanwezigheid van de polikliniek cardiologie, tbcbehandeling en de op handen zijnde huisvesting van het wervelkolomcentrum en cardiologie- en mogelijkerwijs ook wondzorgbedden maakt dat deze locatie zich meer en meer kan profileren als multispecialistisch revalidatiebehandelcentrum. Vanuit deze concentratie van verschillende specialismen, heeft het CvR voor de komende twee jaar als doel geformuleerd: het organiseren van aansluitend en coherent zorgaanbod, zowel binnen als buiten het CvR. Dit vindt op diverse terreinen plaats. Hieronder volgt eerst een opsomming, gevolgd door een nadere toelichting per onderwerp. - aansluiting bij de Comprehensive Centers in het UMCG - bredere schakelfunctie tussen ziekenhuisopname en thuissituatie - overdracht van kennis en expertise in de regio - eigen regie voor de patiënt - generieke en diagnosespecifieke behandelmodules. Hieraan liggen diverse processen ten grondslag: de zorg wordt aangesloten bij UMCG zorgtrajecten, generieke behandelmodules zullen diagnosegebonden behandelaanbod vervangen, patiënten gaan hun eigen behandelproces mee vormgeven en onderdelen van de revalidatiebehandeling zullen dichterbij de thuissituatie van de patiënt plaatsvinden. Dit vraagt inspirerend leiderschap rondom het uitgangspunt dat de patiënt centraal staat. Patiënten roemen de deskundigheid en betrokkenheid van onze medewerkers. Dit is wat ons onderscheidt van andere revalidatieaanbieders in de regio. We vragen medewerkers hun kennis en expertise te delen, met elkaar en met professionals buiten het CvR. Hiermee profileren wij onze organisatie ten opzichte van andere aanbieders en zorgen wij voor continue interne groei. Comprehensive Centers Het UMCG richt zich op de ontwikkeling van Comprehensive Centers: voor oncologie, transplantaties en voor acute zorg. Daarnaast worden de zorgketens verder gestroomlijnd en inhoudelijk goed op elkaar afgestemd. Voor al deze activiteiten geldt dat revalidatie onderdeel uitmaakt van de zorgketen dan wel een goede bijdrage kan leveren aan de zorgketen. Locatie Groningen van het CvR is hierbij het aangewezen organisatieonderdeel dat deze relatie tot stand kan brengen. Naast de vaste plek die revalidatie heeft in het zorgtraject van bepaalde patiëntcategorieën, bieden de gekozen speerpunten van de medische staf Revalidatiegeneeskunde, te weten: Bewegen & Sport, Arbeid en Zelfmanagement & Leefstijl goede aanknopingspunten om de verbinding met de Comprehensive Centers te leggen. Binnen het Transplantatiecentrum zien wij meerwaarde van de kennis en expertise van de medisch specialistische revalidatie voor patiënten zowel voorafgaand als na afloop van de transplantatie. Binnen de hart- en longrevalidatie is behandelaanbod beschikbaar voor transplantatiepatiënten, vanuit de revalidatiegeneeskunde wordt een pretransplantatie module ontwikkeld. Dit gecombineerd met generieke Bewegen & Sport-, Arbeid- en zelfmanagementmodules maakt dat er vanuit het CvR een goede bijdrage aan de Comprehensive Centers kan worden gegeven. Oncologische patiënten worden beter benaderd door de revalidatie een zichtbare plek te geven in het Comprehensive Cancer Center in de vorm van een triagebureau. Hiermee wordt het aanbod van oncologische revalidatie beter beschikbaar voor de doelgroep. 7

8 Het CvR zoekt ook nadrukkelijk aansluiting bij de UMCG-zorgtrajecten voor acute zorg en trauma s. De landelijke zorgstandaard traumatisch hersenletsel biedt daarvoor een kader, net als de samenwerking in de zorgketen van het traumacentrum. Daarnaast is het Wervelkolomcentrum (WKC) een belangrijke partner voor de medisch specialistische revalidatie, met name voor de pijnrevalidatie. Met het inhuizen van het WKC op locatie Beatrixoord, samen met Pijnanesthesie, wordt geconcentreerd en goed toegankelijk zorgaanbod voor pijnpatiënten gecreëerd. Bredere schakelfunctie tussen ziekenhuisopname en thuissituatie Een gevolg van veranderende wet- en regelgeving is dat ziekenhuizen sturen op het verkorten van de ligduur. Vaak is dit goed mogelijk, maar er zijn patiëntencategorieën die niet zelfstandig naar huis kunnen. Voor een deel van deze mensen geldt dat zij niet per se in het ziekenhuis hoeven te blijven. Daarnaast is er een groep revalidatiepatiënten die na ziekenhuisontslag nog niet het intensieve programma van de medisch specialistische revalidatie aan kan, maar wel baat heeft bij een vroegtijdige start van de revalidatiebehandeling. Op locatie Beatrixoord zien wij mogelijkheden deze verschillende patiëntengroepen op te nemen. Het betreft drie verschillende patiëntencategorieën. Ten eerst worden, in samenwerking met het Thoraxcentrum, bedden ingericht voor patiënten die voor en na hun operatie gaan revalideren. De klinische zorg wordt aangeboden vanuit het Thoraxcentrum, de revalidatiezorg vanuit het CvR. Ten tweede wordt onderzocht of patiënten met complexe wonden die klinisch behandeld moeten worden opgenomen kunnen worden op locatie Beatrixoord. Hiertoe participeert het CvR in het UMCG-programma complexe wondzorg en maakt onderdeel uit van het universitair Wondexpertise Centrum (uwec). Doel van het uwec is de standaardisatie van wondzorg, in en buiten het UMCG, leidend tot efficiëntie- en kwaliteitsverbetering. Tot slot zal de mogelijkheid onderzocht worden in hoeverre een combinatie van geriatrische en medisch specialistische revalidatie op een klinische afdeling kan worden vormgegeven. Dit zou goede mogelijkheden kunnen bieden voor patiënten die na ziekenhuisopname moeten revalideren en waarbij, als gevolg van ernstige comorbiditeit, pas in een later stadium de daadwerkelijke triage voor geriatrische of medisch specialistische revalidatie kan plaatsvinden. Overdracht van zorg en expertise in de regio Het geheel van politieke en maatschappelijke ontwikkelingen maakt dat het CvR de komende twee jaren inzet op het verankeren en profileren van het medisch specialistisch revalidatieaanbod in de regio. Hiermee maken we de revalidatiezorg voor meer mensen toegankelijk. Enerzijds door de revalidatie dichter (fysiek of digitaal) naar de patiënten te brengen, anderzijds door onze kennis en expertise over te dragen naar behandelaars in de eerstelijn zodat meer patiënten kunnen profiteren van de nieuwste behandelinzichten. Dit laatste heeft met name betrekking op generieke onderdelen van de revalidatie, zoals de door ons toegepaste principes op het gebied van zelfmanagement en behandelcommunicatie. We constateren dat bepaalde groepen patiënten de afstand naar het revalidatiecentrum te groot vinden. Om ervoor te zorgen dat zij wel toegang houden tot het voor hen juiste zorgaanbod is regionale spreiding van de revalidatie van belang. Daarom wil de medisch specialistische revalidatie in ieder geval in het nieuwe ziekenhuis van de Ommelander Ziekenhuisgroep beschikbaar zijn. Dit geldt zowel voor de polikliniek als voor de revalidatiebehandeling. Daarnaast onderzoeken we de komende jaren de mogelijkheden om de revalidatie (deels) dichter bij huis aan te bieden. Dit kan door het geven van groepsconsulten in huisartsenpraktijken, overdracht van delen van het revalidatieprogramma naar de regio zodat patiënten niet voor alle 8

9 contactmomenten naar het CvR hoeven te komen, bijvoorbeeld door te werken met mobiele teams, en de inzet van e-health applicaties die het mogelijk maken dat patiënten in contact blijven met hun behandelaar zonder dat zij naar het revalidatiecentrum hoeven te reizen. De afgelopen jaren is stevig ingezet om de zorgketen huisarts ziekenhuis revalidatiecentrum eerste lijn of verpleeghuis vorm te geven. Voor de meeste diagnosegroepen is dit goed gelukt. Waar nog winst kan worden gehaald is het aantoonbaar maken van de bijdrage van de medisch specialistische revalidatie in de keten. Dit is ook wat zorgverzekeraars in toenemende mate van ons vragen. Het meten van uitkomsten draagt hieraan bij. Binnen de revalidatie wordt dit steeds meer en beter gedaan. Het is nu zaak om hierover ook afstemming in de keten te krijgen. Eigen regie voor de patiënt Naast het beter toegankelijk maken van het revalidatieaanbod door de fysieke afstand te verkleinen, kan zorg ook beter toegankelijk worden gemaakt door de inzet van andere middelen. Als patiënten hun eigen behandeling kunnen plannen zijn zij in staat deze goed af te stemmen op hun andere bezigheden. Toegang tot of actief eigenaarschap van het eigen dossier helpt de patiënt ook bij het voeren van zijn eigen regie. Hetzelfde geldt voor het bieden van de mogelijkheid dat patiënten een deel van de revalidatiebehandeling met minder begeleiding of met begeleiding op afstand uitvoeren. Het behandelproces zal worden vormgegeven met diagnosespecifieke en doelgerichte generieke onderdelen. De generieke modules zijn vormgegeven op inhoud, zoals fysieke training, psychoeducatie of leefstijl waarbij de eigen regie van de patiënt een belangrijk achterliggend sturingsmechanisme is. Zelf plannen, zelf documenteren en zelf meebeslissen vormen belangrijke componenten bij het inrichten van deze behandelmodules. Dit vergt niet alleen het een en ander van onze patiënten, ook voor professionals en de ondersteunende diensten betekent dit een veranderende werkwijze. Dit komt onder andere tot uitdrukking in het eigenaarschap van het medisch dossier, het zelf meebeslissen over de invulling van de revalidatiebehandeling en de planning hiervan. Op locatie Beatrixoord bevordert het nieuw ingerichte gebouw een efficiënte behandelwijze voor onze patiënten en een efficiëntere manier van werken voor onze medewerkers. Dit is van belang omdat het aantal patiënten dat jaarlijks wordt behandeld toeneemt waarbij patiënten intensiever worden behandeld. De nieuwe inrichting stelt de patiënt centraal en voorkomt dat deze nodeloos grote afstanden in het gebouw moet afleggen. Dit principe, de patiënt centraal, gecombineerd met het stimuleren van het voeren van eigen regie door patiënten wordt vertaald in de verdere inrichting van het gebouw. Op locatie Beatrixoord komt dit tot uitdrukking in de herinrichting van de centrale hal, die gebaseerd is op de eigen betrokkenheid van patiënten bij het vormgeven en invullen van hun revalidatiebehandeling. Generieke en diagnosespecifieke behandelmodules De revalidatiebehandeling krijgt meer en meer een modulair karakter. Een module is een eenheid van activiteiten gedurende de behandeling die door één of meerdere behandelaren worden uitgevoerd ten behoeve van een specifiek behandeldoel. Behandelmodules worden ontwikkeld voor bepaalde aandoeningen, de diagnosespecifieke behandelmodules. Daarnaast zijn er behandelmodules die zijn verbonden aan algemene revalidatiedoelen, deze zijn niet gekoppeld aan een specifieke diagnose. Dit zijn de generieke behandelmodules. De financiering van de medisch specialistische revalidatie wordt gekoppeld aan de behandelmodules. Op aangeven van de Nederlandse Zorgautoriteit worden momenteel binnen de brancheorganisaties Revalidatie Nederland en de VRA uniforme behandelmodules ontwikkeld. Dit ondersteunt patiënten en financiers bij hun keuze voor een specifiek revalidatiecentrum. 9

10 De modules Bewegen & Sport, Arbeid en Zelfmanagement zijn de afgelopen jaren al ontwikkeld in het CvR. Het is nu zaak deze behandelmodules zo in te richten dat deze, zo veel als mogelijk, ook daadwerkelijk diagnoseoverstijgend kunnen worden ingezet. Dit betekent dat de nadruk gedurende het behandelproces verschuift van zeer diagnosespecifiek naar steeds meer generiek (zie onderstaande afbeelding). Aangezien het onderscheid tussen generieke en diagnosespecifieke modules ook effect heeft op de achterliggende bedrijfsvoering in het CvR, willen wij onze organisatievoering hierop aanpassen. De generieke behandelmodules krijgen een plek in de organisatiestructuur, naast de (geclusterde) diagnosegebonden behandelteams. Participatie (doelen, domeinen) Diagnosespecifiek (beperking, stoornis) Samengevat De gezondheidszorg in Nederland is stevig in beweging en blijft dat de komende jaren ook doen. Het CvR beweegt mee. Met de door ons gekozen richtingen: - het aansluiten bij de comprehensive centers in het UMCG, - het optimaliseren van de verbinding tussen de ziekenhuisketens en de thuissituatie door nieuwe faciliteiten aan te bieden, - het verzorgen van kwalitatief hoogstaande en toegankelijke revalidatie in ons adherentiegebied, zorgen we voor effectieve en toekomstbestendige revalidatiezorg. In het CvR én daar buiten. 10