Vaccineren tegen pneumokokken: Dweilen met de kraan open? Karin Elberse

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vaccineren tegen pneumokokken: Dweilen met de kraan open? Karin Elberse"

Transcriptie

1 Vaccineren tegen pneumokokken: Dweilen met de kraan open? Karin Elberse 1

2 Kolonisatie (dragerschap) Invasieve ziekte (IPD) 2

3 Dragerschap en infectie Dragerschap: % van de kinderen 1-2 jr (Spijkerman et al. EID 2011) - afname in volwassenen tot paar procent Invasieve pneumokokken ziekte: Schatting van IPD incidentie is gebaseerd op de isolaten die naar het Referentielaboratorium Bacteriële Meningitis (NRLBM) 9 Sentinel labs (ca. 25% NL bevolking) sturen alle IPD isolaten in 3

4 Vaccinatie tegen de pneumokok Polysaccharide kapsel: Belangrijk virulentiefactor (anti-fagocytair) Target voor vaccinatie 7-valent conjugaat vaccin (Prevenar) 2006 in RVP 10-valent conjugaat vaccin (Synflorix) 2011 in RVP 13-valent conjugaat vaccin (Prevenar13) Serotypen 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F, 1, 5, 7F, 3, 6A, 19A 23-valent vaccin (Pneumovax) weinig gebruikt, niet programmatisch voor 65+ers, alleen bij risicogroepen Polysaccharide vaccin 4

5 5

6 6

7 Incidentie per 100,000 Afname IPD incidentie van PCV7 serotypen Data NRLBM 0-4 years of age PCV

8 Totale IPD incidentie daalt 8

9 IPD incidentie van niet-pcv7 serotypen neemt af 9

10 IPD incidentie van niet-pcv7 serotypen neemt af Invloed PCV10 10

11 Incidentie per 100,000 Data NRLBM Netto IPD incidentie in >5 jaar blijft ongeveer gelijk, maar IPD van PCV7 daalt en IPD van niet-vaccin serotypen stijgt. 5 years of age 25.0 PCV7 All Non-vaccine

12 Incidentie per 100,000 Data NRLBM Incidenties per serotype, 0-4 jaar F 3 6A 19A 8 22F 12F 9N 10A 33F PCV10 PCV13 overig Nog weinig tot geen daling in IPD incidentie door PCV10 serotypen In zouden we ong. 12 gevallen van IPD hebben voorkomen met een PCV13 vaccin 12

13 Incidentie per 100,000 Data NRLBM Incidenties per serotype, 5 jaar F 3 6A 19A 8 22F 12F 9N 10A 33F PCV10 PCV13 overig Nog weinig tot geen kudde-immuniteit door PCV10 serotypen Forse steiging IPD incidentie door serotype 19A Ook steiging IPD incidentie door serotypen 8, 22F en 12F 13

14 Greep uit het pneumokokkenonderzoek CIb - IDS Seroprevalentie in niet-gevaccineerden van antilichamen tegen 13 serotypen (PIENTER2) Onderzoek optimale vaccinatieschema (PIM: pneumo iets minder) Harmonisatie van moleculaire serotyperingsmethode in Europa Serotypering zonder kweek van een stam uit patiëntenmateriaal Onderzoek naar de gevolgen van de vaccinatie (Populatie) Kiemsurveillance: Invloed van de vaccinatie op de populatiestructuur Verandering in eigenschappen circulerende pneumokokken 14

15 Moleculaire methode om serotype af te leiden: CST PCR wzh gen (506 bp) + sequencen Verschillen in sequentie bepalen serotype Resultaat: Capsular Type (CT) Voorbeelden: CT01-01 = serotype 1 CT14-01 = serotype 14 CT14-02 = serotype 14 met andere sequentie dan CT14-01 Meer inzicht in serotype-distributie door de mogelijkheid om CST uit te voeren op klinische monsters zonder kweek 15

16 Bepalen genetische achtergrond van een stam: MLVA Tandem repeats aanwezig in BOX elementen in genoom MLVA gebaseerd op 8 BOX loci Locus 1: Locus 2: Locus 3: Locus 4: Locus 5: Locus 6: Locus 7: Locus 8: Aantal repeats: MLVA profiel stam : toekenning van een MLVA type (MT) 16

17 Combinatie van typeermethoden Kapsel Capsular sequence typing (CST) serotype Druk van het vaccin op het kapsel Genetische achtergrond Multiple-locus variable number tandem repeat analysis (MLVA) Combineren van typeermethode: Opsporen van vaccine escape varianten Variatie in genetische achtergrond Kapsel switch 17

18 MLVA, , n= jaar MLVA, n= jaar Elberse et al. Vaccine 2012 Kleine verschillen in genetische achtergrond van de pneumokokkenpopulatie na invoering vaccinatie 18

19 Elberse et al. Vaccine 2012 MLVA, , n= jaar MLVA, n= jaar Eén serotype 1 complex neemt toe en één complex neemt af 19

20 Elberse et al. Vaccine 2012 Verandering in genetische achtergrond niet-vaccin serotype 1 20

21 Elberse et al. Vaccine 2012 Kapsel switch 14 Minimum spanning tree van MLVA Kleuren gebaseerd op CST 21

22 Kapsel switch In : 4 stammen met vaccin-serotype 19F kapsel en genetische achtergrond van een ander serotype In : 5 stammen met zowel niet-vaccin als vaccin serotype kapsel, maar niet 19F, en genetische achtergrond van een ander serotype Mogelijk door de druk van het vaccin geen 19F kapsel switches meer 22

23 Kapselgenencluster codeert voor maken kapsel Serotype is afhankelijk van kapsel polysaccharide Kapselgenencluster codeert voor het produceren van het polysacchariden Voor elk serotype ander kapselgenencluster Kapselgenencluster serotype 6A: 23

24 Variatie in kapselgenen Elberse et al. PLoS One 2011 Bentley et al. PLoS Genet

25 Elberse et al. PLoS One 2011 MLVA serogroep 6 Kapselsubtypen en genetische achtergrond zijn sterk gerelateerd 25

26 Mogelijke shift in kapselsubtypen binnen serotypen 6A en 19A Total Total Subtype n n n (( % ) n n (%) p value 1 Serotype 6A 6A-I 18 9 (28) 9 (31) A-II (34) 7 (24) A-III (22) (03) A-III 8 7 (22) 1 (03) A-IV 2 (06) 5 (17) A-IV 7 2 (06) 5 (17) A other 10 3 (09) 7 (24) serotype 6B 6B-I 6A other (92) (09) 377 (93) (24) serotype 6B 6B-I other (08) (92) 37 3 (08) (93) Serotype 6C 6C-I 6B other (100) (08) 43 (57) (08) Serotype 6C 6C-I 12 8 (100) 4 (57) C other 3 0 (00) 3 (43) Serotype 19A 19A-I 6C other (41) (00) 143 (24) (43) Serotype 19A 19A-II (27) (41) (44) (24) A-III (32) (27) (32) (44) Serotype 19F 19F-I 19A-III (63) (32) (54) (32) F-II (27) 7 (29) Serotype 19F 19F-I (63) 13 (54) F-III 7 3 (07) 4 (17) F-II (27) 7 (29) F-IV 1 1 (02) 0 (00) Fisher exact test, 19F-III 2 sided 7 3 (07) 4 (17) F-IV 1 1 (02) 0 (00) Fisher exact test, 2 sided Elberse et al. PLoS One

27 Samenvatting kapselgenen Serotype 6A, 6B en 6C: Verscheidene kapselsubtypen gevonden Genetische achtergrond gerelateerd aan subtypen Afname van 6A-III, kapselgenen lijken meest op 6B-I Serotype 19A en 19F: Genetische achtergrond minder gerelateerd aan subtypen Mogelijk switch tussen 19A-I en 19A-II Verschillen in antigene eigenschappen polysaccharide: opbouw en productie Mogelijke gevolgen: Verminderde gevoeligheid voor vaccin geïnduceerde immuniteit 27

28 Samenvatting pre- versus post- vaccinatie IPD incidenties: Vaccin serotypen in kinderen 0-4 jaar nemen af Vaccin serotypen in personen 5 jaar nemen af (kudde-immuniteit) Niet-vaccin serotypen in personen 5 jaar nemen toe De selectieve druk van het vaccin lijkt de genetische achtergrond niet te beinvloeden Combinatie CST en MLVA geeft mogelijkheid om kapsel-switches en vaccin escape varianten te identificeren Blijven monitoren van de kiemsurveillance belangrijk volgende surveillance populatiestructuur in

29 Vaccineren tegen pneumokokken: Dweilen met de kraan open? Vaccin is effectief in de target groep: de kinderen Maar: Effect kudde-immuniteit wordt teniet gedaan Opkomst van verschillende kapselsubtypen binnen serotypen? Toekomst: Implementatie PCV13? Eiwit-vaccins of combinatie eiwit-polysaccharide-vaccins 29

30 Bedankt! RIVM: Leo Schouls Corrie Schot Ingrid van de Pol Han van der Heide Sandra Witteveen Mirjam Knol Gerlinde Pluister NRLBM: Arie van der Ende 30

31 Vaccineren tegen pneumokokken: Dweilen met de kraan open? Karin Elberse 31

Verandering pneumokokkenvaccinatie: van 7-valent naar 10-valent

Verandering pneumokokkenvaccinatie: van 7-valent naar 10-valent 1 Verandering pneumokokkenvaccinatie: van 7-valent naar 10-valent Inhoud Pneumokokkenziekte Achtergrond Ziektelast Achtergrond introductie 7-valent vaccin (Prevenar) Impact Prevenar Achtergrond introductie

Nadere informatie

2 e SMT Workshop Moleculaire Typeringen spa typering en MLST

2 e SMT Workshop Moleculaire Typeringen spa typering en MLST 2 e SMT Workshop Moleculaire Typeringen spa typering en MLST 28 30 Januari, 2013 UMC Utrecht en RIVM Leo M Schouls Laboratorium voor Infectieziekten en Screening (LIS) Centrum voor Infectieziektebestrijding

Nadere informatie

CHAPTER 9. Samenvatting

CHAPTER 9. Samenvatting CHAPTER 9 Samenvatting Samenvatting Streptococcus suis is een belangrijke oorzaak van zenuwverschijnselen, kreupelheid en sterfte bij biggen. De infectie, die vooral bij biggen van speenleeftijd (rond

Nadere informatie

Opname van pneumokokkenvaccinatie in het RVP heeft geleid tot aanzienlijke daling van pneumokokkenziekte

Opname van pneumokokkenvaccinatie in het RVP heeft geleid tot aanzienlijke daling van pneumokokkenziekte Samenvatting Opname van pneumokokkenvaccinatie in het RVP heeft geleid tot aanzienlijke daling van pneumokokkenziekte Pneumokokken kunnen ernstige ziekten veroorzaken, zoals hersenvliesontsteking, bloedvergiftiging

Nadere informatie

Achtergrond en praktijk. Verandering in het vaccinatieschema Pneumokokken

Achtergrond en praktijk. Verandering in het vaccinatieschema Pneumokokken Verandering in het vaccinatieschema Pneumokokken Achtergrond en praktijk Inhoud 1. Essentie (3) 2. Achtergrond Invasieve Pneumokokkenziekte (4-6) 3. Achtergrond vaccinatieschema (7) 4. Caribisch Nederland

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Eenvoudig verhaal De laatste 20 jaar zijn ziekenhuisuitbraken en infecties veroorzaakt door de tot dan toe als onschuldig beschouwde darmbacterie Enterococcus faecium sterk toegenomen.

Nadere informatie

Kinkhoest niet onder controle.

Kinkhoest niet onder controle. Kinkhoest niet onder controle. Een overzicht van de epidemiologische situatie. 2 18 absoluut aantal meldingen 16 14 12 1 8 6 4 2 199 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 jaar 22 23 24 25 26

Nadere informatie

Vragen en antwoorden; invoering nieuw inentingsschema tegen pneumokokken. Versie 1. 27.11.2013

Vragen en antwoorden; invoering nieuw inentingsschema tegen pneumokokken. Versie 1. 27.11.2013 Vragen en antwoorden; invoering nieuw inentingsschema tegen pneumokokken. Versie 1. 27.11.2013 De achtergrond van de overgang naar het nieuwe inentingsschema met 1 prik minder Waarom is het niet meer nodig

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlanse samenvatting Kinkhoest is een ernstige en zeer besmettelijke ziekte van de bovenste luchtwegen welke wordt veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. In de

Nadere informatie

NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2012.

NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2012. NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2012. Inleiding In 2012 bevestigden de twee laboratoria van het Nationaal Referentie Centrum Bordetella pertussis een

Nadere informatie

Meningokokkenvaccinatie

Meningokokkenvaccinatie Meningokokkenvaccinatie Huidige stand van zaken Huisartsen symposium Ikazia 21 november 2018 Saskia Gardeniers, kinderarts Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Nothing to disclosure

Nadere informatie

NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2013.

NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2013. NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2013. Inleiding In 2013 bevestigden de twee laboratoria van het Nationaal Referentie Centrum Bordetella pertussis een

Nadere informatie

Pneumokokkenziekte in Nederland

Pneumokokkenziekte in Nederland Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Pneumokokkenziekte in Nederland Achtergronddocument voor de Gezondheidsraad RIVM Rapport 2017-0181 M.J. Knol

Nadere informatie

Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken. Nr. 2018/05. Samenvatting

Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken. Nr. 2018/05. Samenvatting Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken Nr. 2018/05 Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken pagina 2 van 6 Veel mensen dragen pneumokokken bij zich zonder ziek te worden. De pneumokok kan echter ernstige

Nadere informatie

Duiding Vaccinatiegraad

Duiding Vaccinatiegraad Duiding Vaccinatiegraad Gelderland-Midden Trendgegevens verslagjaren 2006-2018 27 september 2018 -Bestuurlijk Overleg Publieke Gezondheid Gelderland Midden 27-09-2018 1 Aanleiding: Verandering verantwoordelijkheden

Nadere informatie

De klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis

De klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis De klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis Marieke Sanders, PhD student Lab. Immunogenetica & Kinderinfectieziekten VUmc Servaas Morré & Marceline van Furth

Nadere informatie

Surveillance van de pneumokokkeninfecties in België. Verslag voor 2017 (finaal)

Surveillance van de pneumokokkeninfecties in België. Verslag voor 2017 (finaal) Surveillance van de pneumokokkeninfecties in België. Verslag voor (finaal) Ook tijdens fungeerde het laboratorium microbiologie van het Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg te Leuven als nationaal referentiecentrum

Nadere informatie

Centrum Immunologie van Infectieziekten en Vaccins

Centrum Immunologie van Infectieziekten en Vaccins Centrum Immunologie van Infectieziekten en Vaccins Het centrum Immunologie van Infectieziekten en Vaccins (IIV) is het kenniscentrum op het gebied van immunologie en vaccinologie. IIV adviseert de overheid

Nadere informatie

Rapportering voor het jaar 2011 Referentiecentrum voor Salmonella en Shigella. Instelling: WIV-ISP Straat: Wytsmanstraat 14 Stad: 1050 Brussels

Rapportering voor het jaar 2011 Referentiecentrum voor Salmonella en Shigella. Instelling: WIV-ISP Straat: Wytsmanstraat 14 Stad: 1050 Brussels Rapportering voor het jaar 2011 Referentiecentrum voor en Shigella Coördinator referentiecentrum Namen: Dr. Bertrand Sophie en Dr. Mattheus Wesley Tel: 02/642 50 82 of 02/642 50 89 Instelling: WIV-ISP

Nadere informatie

Ribotype BR027 zet de langzame daling van zijn incidentie voort terwijl andere ribotypes zoals BR014, BR020, BR002 en BR078 in grote mate toenemen.

Ribotype BR027 zet de langzame daling van zijn incidentie voort terwijl andere ribotypes zoals BR014, BR020, BR002 en BR078 in grote mate toenemen. Surveillance van diarree geassocieerd met Clostridium difficile in de Belgische ziekenhuizen: resultaten van de nationale surveillance in 2012. Rapport van het referentiecentrum. M. Delmée, V. Avesani,

Nadere informatie

Epidemiologie van Clostridium difficile infecties in België. Rapport 2016 Samenvatting

Epidemiologie van Clostridium difficile infecties in België. Rapport 2016 Samenvatting Epidemiologie van Clostridium difficile infecties in België Rapport 2016 Samenvatting AUTEURS C. VALENCIA, M.-L. LAMBERT Voor het Nationale Referentielaboratorium: M. DELMÉE, J. VAN BROECK Epidemiologie

Nadere informatie

Kinkhoest: Van Kiemsurveillance naar Interventie.

Kinkhoest: Van Kiemsurveillance naar Interventie. 1 Kinkhoest: Van Kiemsurveillance naar Interventie. 2 Kinkhoestvaccinatie in NL. 1953 ingevoerd. Hele cel vaccin ontwikkeld door RIVM. 2002 boostervaccinatie voor 4-jarigen met acellulair vaccin. Sinds

Nadere informatie

Het Rijks- vaccinatie- programma in Nederland. Surveillance en ontwikkelingen in

Het Rijks- vaccinatie- programma in Nederland. Surveillance en ontwikkelingen in Het Rijks- vaccinatie- programma in Nederland Surveillance en ontwikkelingen in 217-218 Inhoud Inhoudsopgave Algemeen Angle-Ri Huidig RVP Angle-Ri Potentiële Angle-Ri Huidig vaccinatieschema Vaccinatiegraad

Nadere informatie

Streptococcus pneumoniae

Streptococcus pneumoniae Nationaal Referentiecentrum Coördinaten van het Referentielaboratorium Dr. J. VERHAEGEN U.Z. - Leuven - Microbiologie Herestraat, 49 3000 Leuven Tel. : 016/34.70.73 Fax : 016/34.79.31 E-mail : Jan.verhaegen@uzleuven.be

Nadere informatie

Citation for published version (APA): van Houdt, R. (2009). Molecular epidemiology of hepatitis B in the Netherlands

Citation for published version (APA): van Houdt, R. (2009). Molecular epidemiology of hepatitis B in the Netherlands UvA-DARE (Digital Academic Repository) Molecular epidemiology of hepatitis B in the Netherlands van Houdt, R. Link to publication Citation for published version (APA): van Houdt, R. (2009). Molecular epidemiology

Nadere informatie

Epidemiologie van Clostridium difficile infecties in België. Rapport 2016 Samenvatting

Epidemiologie van Clostridium difficile infecties in België. Rapport 2016 Samenvatting Epidemiologie van Clostridium difficile infecties in België Rapport 2016 Samenvatting AUTEURS C. VALENCIA, M.-L. LAMBERT Voor het Nationale Referentielaboratorium: M. DELMÉE, J. VAN BROECK Epidemiologie

Nadere informatie

pneumokokkenpolysacharidenconjugaatvaccin (13-valent, geadsorbeerd)

pneumokokkenpolysacharidenconjugaatvaccin (13-valent, geadsorbeerd) EMA/90006/2015 EMEA/H/C/001104 EPAR-samenvatting voor het publiek pneumokokkenpolysacharidenconjugaatvaccin (13-valent, geadsorbeerd) Dit document is een samenvatting van het Europees openbaar beoordelingsrapport

Nadere informatie

Surveillance van de pneumokokkeninfecties in België. Verslag voor 2016.

Surveillance van de pneumokokkeninfecties in België. Verslag voor 2016. Coordinaten van het Nationaal Referentiecentrum : Dr J. VERHAEGEN U.Z. - Leuven - Microbiologie Herestraat, Leuven Tel. : /.. Fax : /.. Jan.verhaegen@uzleuven.be Hoe refereren naar dit rapport: Verhaegen

Nadere informatie

Rijksvaccinatieprogramma Terugblik en blik vooruit

Rijksvaccinatieprogramma Terugblik en blik vooruit Rijksvaccinatieprogramma Terugblik en blik vooruit Eerste Vasteprik-dag Bilthoven, 26 april 2010 Marina Conyn-van Spaendonck Programmamanager RVP Resultaat van RVP Hoge vaccinatiegraad Veel ziekte en sterfte

Nadere informatie

Modelleren van de transmissiedynamiek van waterpokken en gordelroos

Modelleren van de transmissiedynamiek van waterpokken en gordelroos Modelleren van de transmissiedynamiek van waterpokken en gordelroos Michiel van Boven Sandra Waaijenborg Jacco Wallinga Alies van Lier 1 Hope-Simpson s reactivatie hypothese The peculiar age distribution

Nadere informatie

Kinkhoest kiemsurveillance: verklaren en voorspellen?

Kinkhoest kiemsurveillance: verklaren en voorspellen? 1 Kinkhoest kiemsurveillance: verklaren en voorspellen? 2 Aangiften 1991 2012 1800 Aangiften NL 1991 2012 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 3 Kinkhoest: niet alleen een NLs probleem. VS: aangiften

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Samenvatting K inkhoest is een ernstige infectie aan de bovenste luchtwegen, veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. Kinkhoest was in het begin van de 20 e eeuw een

Nadere informatie

De mensheid lijdt het meest. Door vaccinaties? Infectieziekten?

De mensheid lijdt het meest. Door vaccinaties? Infectieziekten? De mensheid lijdt het meest Door vaccinaties? Infectieziekten? Corien Heemstra, huisarts in Veldhoven belangenverstrengeling: eenmalig betaald een praatje gehouden voor het personeel van MSD Kees Verduin,

Nadere informatie

Artikel Bacteriële meningitis in Nederland

Artikel Bacteriële meningitis in Nederland Artikel Bacteriële meningitis in Nederland 1-21 A. van der Ende en L. Spand Bacteriële meningitis is een ernstige infectie van de membranen die de hersenen en ruggemerg omgeven met een hoge mortaliteit

Nadere informatie

Medische informatie. Het KCE evalueerde het nieuwe vaccin tegen meningokokken B

Medische informatie. Het KCE evalueerde het nieuwe vaccin tegen meningokokken B Medische informatie Het KCE evalueerde het nieuwe vaccin tegen meningokokken B Meningokokkeninfecties, zeldzaam maar wel ernstig Invasieve meningokokkeninfecties (IMD) worden veroorzaakt door Neisseria

Nadere informatie

Stand van zaken en vooruitzichten. 1 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen

Stand van zaken en vooruitzichten. 1 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen BLAUWTONG Stand van zaken en vooruitzichten Jozef Hooyberghs FAVV DG Controlebeleid Gent, 21 november 2007 1 Federaal Agentschap voor de Inhoud Situatie in België Situatie in Europa Maatregelen in België

Nadere informatie

ASO: Toon Schiemsky Supervisor: Prof. Dr. X. Bossuyt Datum: 15 maart Optimalisatie van de pneumokokken polysacharide antistoffen test

ASO: Toon Schiemsky Supervisor: Prof. Dr. X. Bossuyt Datum: 15 maart Optimalisatie van de pneumokokken polysacharide antistoffen test ASO: Toon Schiemsky Supervisor: Prof. Dr. X. Bossuyt Datum: 15 maart 2016 Optimalisatie van de pneumokokken polysacharide antistoffen test Inleiding pneumokokken polysacharide antistoffen test Inleiding

Nadere informatie

Mazelen en rubella surveillance overzicht, 1 mei 14 aug 2013 (week 33)

Mazelen en rubella surveillance overzicht, 1 mei 14 aug 2013 (week 33) Mazelen en rubella surveillance overzicht, 1 mei 14 aug 2013 (week 33) Bron gegevens: Osiris/CIb LCI/CIb IDS. Auteurs: Esther Swart, Mirjam Knol (CIb EPI). Met dank aan Henriette Giesbers, VZP, en Irmgard

Nadere informatie

beschouwd als een aandoening bij jonge dieren, gekenmerkt door fibrineuze polyserositis, polyartritis,

beschouwd als een aandoening bij jonge dieren, gekenmerkt door fibrineuze polyserositis, polyartritis, De ziekte van Glässer De ziekte van Glässer wordt veroorzaakt door Haemophilus parasuis (Hps). De ziekte werd vroeger beschouwd als een aandoening bij jonge dieren, gekenmerkt door fibrineuze polyserositis,

Nadere informatie

Epidemiologische surveillance van invasieve meningokokkeninfecties

Epidemiologische surveillance van invasieve meningokokkeninfecties Epidemiologische surveillance van invasieve meningokokkeninfecties - 7 Auteurs: Nele Boon and Tine Grammens, Wesley Mattheus², Chloé Wyndham-Thomas Revisie: Paloma Carrillo, Romain Mahieu, Sophie Quoilin,

Nadere informatie

Casus: Campylobacter fetus in rauwmelkse schapenkaas

Casus: Campylobacter fetus in rauwmelkse schapenkaas Casus: Campylobacter fetus in rauwmelkse schapenkaas Birgitta Duim, Aldert Zomer, Jaap Wagenaar Faculteit Diergeneeskunde, Universiteit Utrecht, Utrecht WHO/OIE Reference laboratory for Campylobacter Hetty

Nadere informatie

Transmissie van MDR/XDR-TB in de Europese Unie. Jessica de Beer RIVM

Transmissie van MDR/XDR-TB in de Europese Unie. Jessica de Beer RIVM Transmissie van MDR/XDR-TB in de Europese Unie Jessica de Beer RIVM 1 Outline Moleculaire typering; Waarom?? Techniek Cluster analyse Laboratorium flow Beijing genotype Europese MDR/XDR-TB surveillance

Nadere informatie

LCI-richtlijn Kinkhoest

LCI-richtlijn Kinkhoest LCI-richtlijn Kinkhoest Diagnostiek (met medewerking van de NVMM) Microbiologische diagnostiek Directe diagnostiek Voor detectie van infectie met B.pertussis is PCR van nasofaryngeaal materiaal aanzienlijk

Nadere informatie

8 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM ( )

8 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM ( ) 8 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM (1998-2012) Inleiding Kinkhoest is een acute, zeer besmettelijke infectie van de bovenste luchtwegen die veroorzaakt wordt door de bacterie Bordetella

Nadere informatie

Pneumokokkenepidemiologie bij de volwassenen

Pneumokokkenepidemiologie bij de volwassenen Inleiding De pneumokok is een belangrijke verwekker van pneumonie, sepsis, meningitis, sinusitis, otitis media en acute exacerbaties van chronisch obstructief longlijden. Op basis van kapseltypering onderscheidt

Nadere informatie

Tuberculose Kerncijfers 2016

Tuberculose Kerncijfers 2016 Tuberculose Kerncijfers 216 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb In 216 werden 889 tbc-patiënten gemeld aan het NTR (861 in 215). Dit is een toename van 3% ten opzichte van 215. De incidentie

Nadere informatie

Stamtyperingen Dr. Thierry De Baere

Stamtyperingen Dr. Thierry De Baere H.-Hartziekenhuis Roeselare - Menen vzw Wilgenstraat 2-8800 Roeselare Stamtyperingen Dr. Thierry De Baere Bacteriële stam-typering : wat? = opsporen van verschillen op stam-niveau tussen verschillende

Nadere informatie

Regionaal organiseren van hepatitis zorg. Concept Nationaal Hepatitisplan

Regionaal organiseren van hepatitis zorg. Concept Nationaal Hepatitisplan Regionaal organiseren van hepatitis zorg Concept Nationaal Hepatitisplan Nationale Hepatitis Dag 2015 Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker Geen (potentiële) belangenverstrengeling Geen

Nadere informatie

Het Rijksvaccinatie Programma

Het Rijksvaccinatie Programma Het Rijksvaccinatie Programma Hoe ziet het er uit? Wat zijn de problemen? Hoe pakt de Rijksoverheid die aan? Wat zijn de doelstellingen van het huidige programma? Wat is er nodig voor de toekomst? Nicoline

Nadere informatie

Inputparameters voor de kosteneffectiviteitanalyse

Inputparameters voor de kosteneffectiviteitanalyse Inputparameters voor de kosteneffectiviteitanalyse Nr. 2018/05A, Den Haag 28 februari 2018 Achtergronddocument bij: Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken Nr. 2018/05, Den Haag 28 februari 2018 Inputparameters

Nadere informatie

Vaccinatie tegen meningokokken. Aan: de staatssecretaris van de Volksgezondheid, Welzijn en Sport Nr. 2018/28, Den Haag 19 december 2018

Vaccinatie tegen meningokokken. Aan: de staatssecretaris van de Volksgezondheid, Welzijn en Sport Nr. 2018/28, Den Haag 19 december 2018 Vaccinatie tegen meningokokken Aan: de staatssecretaris van de Volksgezondheid, Welzijn en Sport Nr. 2018/28, Den Haag 19 december 2018 Inhoud Vaccinatie tegen meningokokken pagina 2 van 65 inhoud Samenvatting

Nadere informatie

Meningokokken. 04 februari 2011

Meningokokken. 04 februari 2011 Meningokokken 04 februari 2011 Andere informatiebronnen Meningokokken webpagina Vragen en antwoorden meningokokken Vaccinatie meningokokken ACWY Vaccinatie meningokokken B Vaccinatie meningokokken C Afbeeldingen

Nadere informatie

Streptococcus pneumoniae

Streptococcus pneumoniae Het surveillanceprogramma werd tot en met mei 1993 door twee referentielaboratoria waargenomen. Sinds januari 1994 is alleen nog het Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg te Leuven nationaal referentielaboratorium

Nadere informatie

Tuberculose Kernpunten 2014 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb In 2014 werden 823 tbc-patiënten gemeld aan het NTR (in ).

Tuberculose Kernpunten 2014 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb In 2014 werden 823 tbc-patiënten gemeld aan het NTR (in ). Tuberculose Kernpunten 2014 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb In 2014 werden 823 tbc-patiënten gemeld aan het NTR (in 2013 844). De incidentie in 2014 was 4,9 per 100.000 inwoners. Van de

Nadere informatie

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK

IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK 29 januari + 30 januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS

Nadere informatie

Veranderingen in HPV seroprevalentie van 7 hoogrisico HPV typen tussen en

Veranderingen in HPV seroprevalentie van 7 hoogrisico HPV typen tussen en Veranderingen in HPV seroprevalentie van 7 hoogrisico HPV typen tussen 1995-96 en 2006-07 Mirte Scherpenisse, Madelief Mollers, Rutger Schepp, Hein Boot, Chris Meijer, Guy Berbers, Fiona van der Klis and

Nadere informatie

Uw sleutel tot effectieve zeugenvaccinatie en bestrijding van PRRS

Uw sleutel tot effectieve zeugenvaccinatie en bestrijding van PRRS Porcilis PRRS Uw sleutel tot effectieve zeugenvaccinatie en bestrijding van PRRS Aandachtspunten in de PRRS bestrijding: Zorg dat de bio-security van het bedrijf op orde is of geoptimaliseerd wordt. Biggen

Nadere informatie

Pneumokokkenziekte (invasief) Richtlijn

Pneumokokkenziekte (invasief) Richtlijn Pneumokokkenziekte (invasief) Richtlijn Meldingsplichtige ziekte groep C Laboratorium en behandelend arts melden binnen 1 werkdag aan de arts infectieziektebestrijding van de GGD. De GGD meldt anoniem

Nadere informatie

DRAAIBOEK INFECTIEZIEKTEN CLB. Pneumokokkose. Er is een gemiddelde letaliteit van 5-7%, maar bij ouderen kan de letaliteit oplopen tot 40%.

DRAAIBOEK INFECTIEZIEKTEN CLB. Pneumokokkose. Er is een gemiddelde letaliteit van 5-7%, maar bij ouderen kan de letaliteit oplopen tot 40%. 165 Pneumokokkose Indien er een klinisch beeld van meningitis wordt vastgesteld zonder dat de onderliggende kiem reeds gekend is, zie algemene fiche Meningitis. Ziektebeeld Pneumokokkose is een acute of

Nadere informatie

Streptococcus pneumoniae

Streptococcus pneumoniae Nationaal Referentiecentrum Coördinaten van het Referentielaboratorium Dr. J. VERHAEGEN U.Z. - Leuven - Microbiologie Herestraat, 49 3000 Leuven Tel. : 016/34.70.73 Fax : 016/34.79.31 E-mail : Jan.verhaegen@uzleuven.be

Nadere informatie

Impact van vaccinatie op de epidemiologie van pneumokokken-, mazelen- en bofinfecties

Impact van vaccinatie op de epidemiologie van pneumokokken-, mazelen- en bofinfecties Impact van vaccinatie op de epidemiologie van pneumokokken-, mazelen- en bofinfecties VVK Voorjaarsvergadering, 16 April 2016 Epidemiology van Infectieziekten Directie Volksgezondheid en Surveillance Wetenschappelijk

Nadere informatie

Vaccinaties nu en in de toekomst

Vaccinaties nu en in de toekomst Vaccinaties nu en in de toekomst Gezondheidsconferentie Vaccinaties tijdens de Europese Vaccinatieweek. Mechelen, 21 april 2012 1 Marina Conyn-van Spaendonck Programmamanager RVP Vaccinaties, succesvolle

Nadere informatie

VAX. Meningitis p. 1-4 K Preventie. Nederland p. 7-8 K Rijksvaccinatieprogramma. Zuigelingen

VAX. Meningitis p. 1-4 K Preventie. Nederland p. 7-8 K Rijksvaccinatieprogramma. Zuigelingen VAX I NR. 32 Jan. 2002 Gelet op de actualiteit i.v.m. de stijging van het aantal gevallen van meningokokken C - infecties en de introductie op de Belgische markt van nieuwe geconjugeerde vaccins tegen

Nadere informatie

info voor patiënten Wat na cochleaire implantatie Revalidatie

info voor patiënten Wat na cochleaire implantatie Revalidatie info voor patiënten Wat na cochleaire implantatie Revalidatie 01. Inleiding Na cochleaire implantatie kan u in ons centrum minstens 1 jr multidisciplinaire revalidatie volgen. Dit houdt in dat u op geregelde

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Genetic variation in Helicobacter pylori Pan, Z. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Genetic variation in Helicobacter pylori Pan, Z. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Genetic variation in Helicobacter pylori Pan, Z. Link to publication Citation for published version (APA): Pan, Z. (1999). Genetic variation in Helicobacter pylori

Nadere informatie

Out of Africa: mtdna en Y chromosoom. Jean-Jacques Cassiman KuLeuven

Out of Africa: mtdna en Y chromosoom. Jean-Jacques Cassiman KuLeuven Out of Africa: mtdna en Y chromosoom Jean-Jacques Cassiman KuLeuven 12.05.2007 Kern DNA CME 06 CME 06 CME 06 Start in 2007: twee zonen per generatie (25j) In 2258 (10 generaties of 250 jaar) zullen er

Nadere informatie

Parijs is nog ver. (Zoetemelk)

Parijs is nog ver. (Zoetemelk) Parijs is nog ver (Zoetemelk) Summary Samenvatting samenvatting 191 samenvatting De mensheid is in voortdurende interactie met al dan niet pathogene micro-organismen en de evolutie heeft vooral geselecteerd

Nadere informatie

Chapter 8. Samenvatting

Chapter 8. Samenvatting Chapter 8 Samenvatting SAMENVATTING Actinobacillus pleuropneumoniae is een Gram-negatieve bacterie die longontsteking veroorzaakt bij varkens. Deze besmettelijke ziekte komt over de gehele wereld voor

Nadere informatie

Invasieve Heamophilus type B influenzae ziekte, versie 11 (PDF aangemaakt op: )

Invasieve Heamophilus type B influenzae ziekte, versie 11 (PDF aangemaakt op: ) Invasieve Heamophilus type B influenzae ziekte, versie 11 (PDF aangemaakt op: 12-3-2019) EPI-azc lblrvpcontact1 lblmeldcrit lblhibmeld1 lblhibmeld2 Indien de patiënt een asielzoeker betreft worden data

Nadere informatie

Pneumokokken vaccinatie

Pneumokokken vaccinatie vaccinaties zullen komen. De inspanningen die daarvoor verricht moeten worden, zullen nooit kunnen opwegen tegen het resultaat. Daarbij verloopt virale meningitis in de meeste gevallen minder ernstig dan

Nadere informatie

EHEC-tiek. Samenvatting van de Duitse uitbraak. Eelco Franz RIVM

EHEC-tiek. Samenvatting van de Duitse uitbraak. Eelco Franz RIVM EHEC-tiek Samenvatting van de Duitse uitbraak Eelco Franz RIVM Centrum Infectieziektebestrijding Lab. Zoonosen en Omgevingsmicrobiologie Nationaal referentielaboratorium STEC 1 28 juni 2011 Inhoud 1. Pathogene

Nadere informatie

HBV-vaccinatieprogramma voor risicogroepen

HBV-vaccinatieprogramma voor risicogroepen HBV-vaccinatieprogramma voor risicogroepen Hans van den Kerkhof Paul van Beek Anouk Urbanus Landelijke Coördinatie Infectieziekte (LCI) Centrum Infectieziektebestrijding RIVM 1 Disclosure belangen Hans

Nadere informatie

Influenza de cijfersop eenrij

Influenza de cijfersop eenrij Influenza de cijfersop eenrij voorlopige schattingen influenza surveillance in Nederland 2017/2018 Rianne van Gageldonk-Lafeber RIVM - Centrum Infectieziektebestrijding Epidemiologie& Surveillance van

Nadere informatie

Afwezige of niet goed werkende milt. Behandeling en voorkomen van infecties

Afwezige of niet goed werkende milt. Behandeling en voorkomen van infecties Afwezige of niet goed werkende milt Behandeling en voorkomen van infecties In deze folder vindt u informatie over de risico s die een afwezige milt of een milt die niet goed werkt met zich mee kunnen brengen.

Nadere informatie

Het vaccin waarmee de meisjes worden geïnjecteerd, beschermt onder andere tegen HPV18.

Het vaccin waarmee de meisjes worden geïnjecteerd, beschermt onder andere tegen HPV18. Examentrainer Vragen HPV-vaccinatie Baarmoederhalskanker is een vorm van kanker die relatief vaak voorkomt bij vrouwen. De ziekte kan zijn veroorzaakt door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV).

Nadere informatie

De immunisatieschema s voor Synflorix dienen gebaseerd te zijn op officiële aanbevelingen.

De immunisatieschema s voor Synflorix dienen gebaseerd te zijn op officiële aanbevelingen. 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Synflorix suspensie voor injectie in voorgevulde spuit Pneumokokkenpolysaccharide conjugaatvaccin (geadsorbeerd) 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 1 dosis (0,5

Nadere informatie

Reeks De eeuwige mens

Reeks De eeuwige mens Reeks De eeuwige mens Vaccinatie Dr. Astrid Oude Lashof Internist-infectioloog Afdeling Medische Microbiologie en Interne geneeskunde Vaccination The number ONE public health achievement of the 20th century!!

Nadere informatie

Tuberculose Kernpunten 2015 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb

Tuberculose Kernpunten 2015 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb Tuberculose Kernpunten 2015 Bron: Nederlands Tuberculose Register, RIVM-CIb In 2015 werden 867 tbc-patiënten gemeld aan het NTR (814 in 2014). De incidentie in 2015 was 5,1 per 100.000 inwoners. Van de

Nadere informatie

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Synflorix suspensie voor injectie in voorgevulde spuit Pneumokokkenpolysaccharide conjugaatvaccin (geadsorbeerd) 2. KWALITATIEVE

Nadere informatie

Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en Screening

Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en Screening Centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en Screening Het centrum Infectieziekteonderzoek, Diagnostiek en Screening (IDS) doet microbiologisch onderzoek, (bijzondere) humane diagnostiek en laboratoriumsurveillance

Nadere informatie

Diversiteit en eigenschappen van Legionella-bacteriën

Diversiteit en eigenschappen van Legionella-bacteriën Diversiteit en eigenschappen van Legionella-bacteriën Dick van der Kooij ISSO Congres, Nijkerk, 27 november 2014 Inhoud Inleiding Ontdekking van Legionella Incidentie van Legionnaires Disease (LD)/veteranenziekte

Nadere informatie

Puntprevalentieonderzoek dragerschap resistente bacteriën in verpleeghuizen. Esther van Kleef (RIVM) Emma Rademakers (PPO coördinator RZN Utrecht)

Puntprevalentieonderzoek dragerschap resistente bacteriën in verpleeghuizen. Esther van Kleef (RIVM) Emma Rademakers (PPO coördinator RZN Utrecht) Puntprevalentieonderzoek dragerschap resistente bacteriën in verpleeghuizen Esther van Kleef (RIVM) Emma Rademakers (PPO coördinator RZN Utrecht) Nationale aanpak ABR 1 schakel ontbreekt ISIS-AR 3 10%

Nadere informatie

Preventie van Gumboro

Preventie van Gumboro Dierengezondheidszorg Vlaanderen Preventie van Gumboro Studiedag Vlees Dierengezondheidszorg Vlaanderen DGZ Onze missie DGZ is dé betrouwbare partner van de Vlaamse veehouder om met gezonde dieren op duurzame

Nadere informatie

Pneumokokkenziekte (invasief) Richtlijn

Pneumokokkenziekte (invasief) Richtlijn Pneumokokkenziekte (invasief) Richtlijn pneumokokkose pneumokokkeninfectie Samenvatting Verwekker:Streptococcus pneumoniae-bacterie Besmettingsweg:Aerogeen of door direct contact. Incubatietijd:Afhankelijk

Nadere informatie

Eindresultaten project Genotypering van salmonellastammen bij pluimvee met MLVA en PFGE

Eindresultaten project Genotypering van salmonellastammen bij pluimvee met MLVA en PFGE Eindresultaten project Genotypering van salmonellastammen bij pluimvee met MLVA en PFGE Auteur: dierenarts Eva Pierré, DGZ Vlaanderen, met dank aan Dr. Ir. Cécile Boland, CODA. Inhoud 1. Inleiding... 2

Nadere informatie

Surveillance van de pneumokokkeninfecties in België. Verslag voor 2013.

Surveillance van de pneumokokkeninfecties in België. Verslag voor 2013. Coordinaten van het Nationaal Referentiecentrum : Dr J. VERHAEGEN U.Z. - Leuven - Microbiologie Herestraat, Leuven Tel. : /.. Fax : /.. Jan.verhaegen@uzleuven.be Surveillance van de pneumokokkeninfecties

Nadere informatie

Infecties met S. pneumoniae:

Infecties met S. pneumoniae: Infecties met S. pneumoniae: van behandeling tot preventie Pascal Van Bleyenbergh Pneumologie, UZ Leuven Kliniek van pneumokokkenziekte (PZ) 10-30% Invasieve pneumokokkenziekte (IPZ) PNEUMOKOKKEN- ZIEKTE

Nadere informatie

Samenvatting. Adviesvraag

Samenvatting. Adviesvraag Samenvatting Hoewel tuberculose op wereldschaal veel voorkomt, is de ziekte in Nederland geen groot probleem. Vooral migranten uit landen waar wel veel tuberculose is, vormen een risicogroep. Omdat kinderen

Nadere informatie

Kinkhoest is gevaarlijk voor zuigelingen en jonge kinderen

Kinkhoest is gevaarlijk voor zuigelingen en jonge kinderen Samenvatting Kinkhoest is gevaarlijk voor zuigelingen en jonge kinderen Kinkhoest is een gevaarlijke ziekte voor zuigelingen en jonge kinderen. Hoe jonger het kind is, des te vaker zich restverschijnselen

Nadere informatie

Artikel en interview Plotselinge toename van invasieve meningokokkenziekte serogroep W in 2015 en 2016

Artikel en interview Plotselinge toename van invasieve meningokokkenziekte serogroep W in 2015 en 2016 Artikel en interview Plotselinge toename van invasieve meningokokkenziekte serogroep W in 2015 en 2016 M. J. Knol, W.L.M. Ruijs, H. E. de Melker, G. A.M. Berbers, A. van der Ende Meningokokkenziekte wordt

Nadere informatie

Toepassing van modellen bij de bestrijding van infectieziekten. Jacco Wallinga

Toepassing van modellen bij de bestrijding van infectieziekten. Jacco Wallinga Toepassing van modellen bij de bestrijding van infectieziekten Jacco Wallinga 1 Model in de medische wetenschappen De muis als diermodel 2 Model in de epidemiologie Een logistisch regressie model 3 Model

Nadere informatie

DRAAIBOEK INFECTIEZIEKTEN CLB

DRAAIBOEK INFECTIEZIEKTEN CLB DIFTERIE 61 Bronopsporing en contactonderzoek worden gecoördineerd door de dienst Infectieziektebestrijding. Het CLB kan een rol spelen bij de identificatie van en staalname bij contacten op schoolniveau.

Nadere informatie

Autovaccinatie in de praktijk

Autovaccinatie in de praktijk Autovaccinatie in de praktijk Inleiding AUTO-vaccin = STAL-vaccin = BEDRIJFSEIGEN vaccin Bedrijfseigen kiemen Bedrijfseigen situatie Resultaten: bedrijfsspecifiek! Verwachtingen: vaak zeer hoog Een aantal

Nadere informatie

Autovaccin: wondermiddel

Autovaccin: wondermiddel Dierengezondheidszorg Vlaanderen Autovaccin: wondermiddel of fabeltje? Varkensacademie 30/11/18 Inhoud 1. Wat is een vaccin en hoe werkt het? 2. Autovaccin: wat moet ik hierover weten? 2 Waarom vaccineren?

Nadere informatie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s GRAVENHAGE

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s GRAVENHAGE 0530.2015159833 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Chapter 9 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Geschat wordt dat ongeveer 20-30% van de bevolking drager is van Staphylococcus aureus (S. aureus), een Gram-positief

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL suspensie voor injectie voor varkens 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Per dosering (2 ml): Werkzaam bestanddeel: Actinobacillus

Nadere informatie

Vaccinatie 2018 Annelien Coppens Herman Fivez

Vaccinatie 2018 Annelien Coppens Herman Fivez Vaccinatie 2018 Annelien Coppens Herman Fivez 1 Meningococ B Bexsero 2 Invasieve meningokokkeninfecties: Serogroep vnl A/B/C/W135/X en Y Meningitis 50% Bacteriemie/ sepsis (purpura fulminans) 40% hoger

Nadere informatie

Blauw Tong vaccinatie??

Blauw Tong vaccinatie?? Blauw Tong vaccinatie?? Veearts Marcel Van Aert Vakgroep voortplanting, verloskunde en bedrijfsdiergeneeskunde Universiteit Gent Vaccinatie??? Inleiding Gewenste karakteristieken van BT-vaccins BT-vaccins

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29641 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bakker, Dennis Title: Molecular characterization of pathogenic Clostridium difficile

Nadere informatie