Dieetadvies tijdens en na oncologische behandelingen. Tinne Roodhooft- Onco- diëtiste AZ Herentals Lies Schrauwen Onco diëtiste AZ Turnhout

Transcriptie

1 Dieetadvies tijdens en na oncologische behandelingen Tinne Roodhooft- Onco- diëtiste AZ Herentals Lies Schrauwen Onco diëtiste AZ Turnhout

2 Overzicht Taak oncodiëtiste Ondervoeding bij kanker Voedingsadvies bij radiotherapie Voedingsproblemen bij chemotherapie - chirurgie Bij en vervangvoeding Voeding na behandeling FOD: Nationaal kankerplan

3 Taak oncodiëtiste Preventief Gezonde levensstijl/voeding NA DIAGNOSE oncologie = ondersteunende functie Optimaal verloop behandeling Herstel Levenskwaliteit Herstel/behoud van een goede voedingstoestand Bijwerkingen positief beïnvloeden NA BEHANDELING Gezonde levensstijl/voeding

4 Relatie verminderde voedingstoestand en kanker Voedselinname door ziekte Malaiseklachten Functiestoornissen Lokalisatie/grootte tumor Voedingsbehoefte door katabole toestand en verliezen (fistels, puncties) Voedselinname door externe factoren: Psychologische stress Voorziening Behandeling: chemo, bestraling Voedingstoestand Kankercachexie: metabole stoornissen eiwit, vet en KH-vertering

5 Wanneer doorverwijzen? Diagnose oncologische aandoening + 1 van onderstaande gegevens: Onbedoeld gewichtsverlies: >5% / 1m of >10% / 6m en/of BMI <18,5 kg/m² (>65j: <20 kg/m²) Geen of nauwelijkse voedselinname (of wordt verwacht): >5 dagen Symptomen (> 1w): belemmering absorptie, passage, voedselinname Ongewenste gewichtstoename tijdens behandeling Nood aan voedingsinformatie

6 Relevante gegevens Diagnose: soort tumor, lokalisatie, stadiëring, ev. co-morbiditeit Symptomen/nevenwerkingen: Algemeen: anorexie, aversie, smaaken reukveranderingen, vermoeidheid, hulpbehoevendheid bij eten Specifiek: mondproblemen, slik- en/of passageklachten, maagdarmproblemen

7 Relevante gegevens Medicatie/therapie: Soort behandeling Opzet (curatief/palliatief/symptomatisch) Medicatie co-morbiditeit Antropometrische gegevens: Lengte, gewichtsverloop, alternatieve of aanvullende behandelingen

8 Doelstelling dieettherapie Voedingstoestand: Handhaven/verbeteren of niet onnodig laten verslechteren Symptomen/nevenwerkingen: verminderen of niet onnodig laten toenemen Optimaal informeren: relatie voeding en kanker(behandeling)

9 Dieetkenmerken Soort voeding Wat? Goede voeding 1. Normen van een gezonde voeding 2. Bevat alle noodzakelijke voedingsstoffen Adequate voeding Palliatieve voeding 1. Handhaven voedingstoestand: voldoende energie en voedingsstoffen 2. Toereikend voor dagelijks functioneren 3. Gezondheidsbevordering is geen prioriteit (preventie diabetes, hart-en vaatziekten, kanker) 1. Maximaal welbevinden 2. Oplossen en kunnen omgaan met klachten 3. Handhaven voedingstoestand is geen prioriteit Termijn Gezondheid bevorderen op lange termijn (genezing) Middellange termijn Korte termijn Indien nodig: voedingsstoffenverrijking of -beperking

10 Ondervoeding bij kanker Doel van het screenen: Het opsporen van patiënten die geen risico op ondervoeding vertonen. Vroegtijdig herkennen van risicopatiënten voedingsplan voorkomen complicaties Het identificeren van patiënten met ondervoeding

11 Methode: MUST malnutrition universal screening tool BMI Ongewenst gewichtsverlies Voedingsintake > 20 0 < 5% 0 Weinig of geen voedingsintake gedurende > 5 dagen 2 18, % 1 < 18 2 > 10 % 2 Totaal score 1 = risico op ondervoeding 2 = ondervoed

12 Ondervoeding: dieetprincipes Energieverrijkt: basaalmetabolisme (Harris & Benedict) + toeslagen Eiwitverrijkt: 1,2 tot 1,5 g/kg actueel lichaamsgewicht (BMI>27 kg/m 2 corrigeren naar gewicht dat bij BMI=27 kg/m 2 hoort) Vocht: minimaal 1,5 l + verliezen Refeeding syndroom

13 Ondervoeding: bijzonderheden Bijzonderheden: Uitgangspunt: bepalen van het gewichtsverlies Gewicht van 1 maand en/of 6 maanden geleden genomen te worden Aanwezigheid van oedeem en ascites? Evaluatie: gebeurt bij voorkeur via VVM-index (te bepalen via bio-electrische impedantie analyse) boven evaluatie BMI (nog niet mogelijk in ZH) Orale voeding (eventueel aangevuld met drinkvoeding) Optimalisatie voedingstoestand onvoldoende Enteralevoeding Enterale voeding is niet mogelijk Altijd voorkeur boven TPN Parenterale voeding Laatste optie

14 Voedingsadvies bij radiotherapie Lies Schrauwen (diëtiste AZ Turnhout)

15 Waarom voedingsadvies bij radiotherapie. Goede voedingstoestand behandeling slaat beter aan lagere toxiciteit betere weerstand (minder infecties en complicaties) betere levenskwaliteit 15

16 Voedingsadvies radiotherapie? Hoofd en hals RT Borstbestralingen Long Onderbuik (colon, blaas, prostaat, baarmoeder)

17 RT Hoofd en hals (slokdarm, glottis, larynx, ) Bijwerkingen: Mucositis, xerostomie, smaakvermindering, slijmvorming Kauw en slikproblemen Gewichtsverlies kcal+ voeding met aangepaste consistentie niet irriterende enterale(sonde) voeding parenterale voeding 17

18 RT Borst Bijwerkingen Slikproblemen Zachte voeding (gewichtstoename, hormonale therapie) Gezonde voeding

19 RT Long Bijwerkingen Slikproblemen, gewichtsverlies zachte, kcal+ voeding

20 RT Onderbuik (colon, baarmoeder, blaas, prostaat, rectum) Mogelijke bijwerkingen diarree, flatus Licht verteerbare voeding (start rt) Voeding op maat!

21 Voedingsproblemen bij chemotherapie - chirurgie Diarree - constipatie Misselijkheid - braken Smaak en geurverandering Ongewenst gewichtsverlies Verlies van eetlust Slijmvorming,droge mond,aften. Advies diëtiste

22 Wanneer starten met bij of vervangvoeding? Voeding per os mogelijk Ja Neen Energie en eiwitrijke voeding Energiebehoefte gedekt Nee: start bijvoeding Ja: aanhouden Start sondevoeding Geen sondevoeding mogelijk: start TPN Energiebehoefte gedekt Ja: aanhouden Nee: start sondevoeding

23 Kostprijs bijvoeding Geconcentreerde energierijke bijvoeding KOSTPRIJS Firma hoev. Eenh. 2/dag week Remedus Nutricia Fortimel compact 125ml 2, Nestlé Resource ml 2, FreseniusFresubin Protein energy drink 200ml 2, Nestlé Resource 2.0 Fibre 200ml 3, FreseniusFresubin 2kcal (fibre) 200ml 2, Verkrijgbaarheid: Zonder voorschrift Gééntussenkomst door de mutualiteit (ook niet voor maximum factuur) 23

24 Voeding na behandeling Streven naar gezond lichaamsgewicht Gezonde evenwichtige en gevarieerde voeding Actieve voedingsdriehoek

25 De actieve voedingsdriehoek BASIS van een evenwichtige, gevarieerde voeding 25

26 De actieve voedingsdriehoek volgens de huidige leef- en voedingsgewoontes in Vlaanderen. 26

27 FOD: Nationaal kankerplan Sinds 1 januari 2011 financiert het kankerplan oncodiëtisten in de ziekenhuizen die beschikken over een: Zorgprogramma Oncologische basiszorg OF Zorgprogramma oncologie Met als doel de voeding van personen getroffen door kanker te verbeteren. Deze patiënten kunnen kosteloos beroep doen op een diëtiste.

28 Meer informatie? Tinne Roodhooft t Lies Schrauwen t