Invloed van het Belgische vergoedingssysteem voor medische ongevallen op het gedrag van artsen

Transcriptie

1 Invloed van het Belgische vergoedingssysteem voor medische ongevallen op het gedrag van artsen Tom Vandersteegen Wim Marneffe Tom De Gendt Irina Cleemput UHasselt Symposium Patiëntveiligheid en Medische Aansprakelijkheid Dominique Vandijck 24 februari 2015

2 Overzicht Doelstelling Methodologie Resultaten Conclusie Verder onderzoek

3 Impact van WMO: Doelstelling Analyseren van de impact van de Wet Medische Ongevallen op het gedrag van artsen Ex ante gedrag: gedrag vóór medisch ongeval defensieve geneeskunde Ex post gedrag: gedrag na medisch ongeval disclosure (open communicatie en transparantie)

4 Impact van WMO: Methodologie Online vragenlijst (literatuur en artsenpanel) Verspreid via ziekenhuizen en VBS-GBS Arts-specialisten (geen huisartsen en arbeidsgeneesheren) Eind volledig ingevulde vragenlijsten (=2% arts-specialisten in België)

5 Impact van WMO: Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (1/4) Figuur 1. Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (n=508) 40% 35% 30% 30,71% 33,66% 25% 20% 15% 15,35% 16,93% 10% 5% 3,35% 0% Niet Beperkt Matig Goed Zeer goed

6 Impact van WMO: Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (2/4) Figuur 2. Welk type medisch vergoedingssysteem is momenteel van kracht in België? (n=508) Geen idee 8,27% Eénspoorsysteem: rechtbank 2,16% Eénspoorsysteem: FMO 4,33% Tweesporensysteem: rechtbank + FMO 85,24% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

7 Impact van WMO: Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (3/4) Figuur 3. In welk van onderstaande gevallen staat het FMO in voor de betaling van een schadevergoeding? (n=508) Geen idee 14,76% Altijd, zolang de zorgverlener aansprakelijk is 18,31% Indien de zorgverlener niet aansprakelijk is en de schade ernstig en abnormaal is 64,76% Enkel indien de zorgverlener aansprakelijk is, maar niet/onvoldoende verzekerd is 2,17% 0% 20% 40% 60% 80%

8 Impact van WMO: Vertrouwdheid met het tweesporensysteem (4/4) Figuur 4. Informatiekanalen betreffende de hervorming van het medisch vergoedingssysteem (n=430) Overheid Verzekeringsmaatschappij Collega's 13,02% 10,70% 16,51% Media 48,14% Opleiding/vorming 22,33% Mutualiteit, RIZIV 2,09% Medische vakliteratuur 36,74% Patiënten 0,47% Beroepsverenigingen 39,30% Medische raad (ziekenhuis) 13,95% Directie (ziekenhuis) Andere 4,65% 7,67% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

9 Impact van WMO: Gevolgen van een aansprakelijkheidsclaim (1/2) Figuur 5. Perceptie van de gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim van arts-specialisten (n=508) Reputatieschade 8,66% 4,33% 16,14% 31,50% 39,37% Zelf betalen schadevergoeding Verloren praktijktijd Morele schade 3,54% 2,76% 13,98% 18,50% 34,45% 23,43% 9,65% 12,80% 28,54% 30,31% 24,80% 24,02% 12,60% 10,83% 49,80% Stijging verzekeringspremie 1,18% 5,31% 8,27% 26,77% 58,46% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

10 Impact van WMO: Gevolgen van een aansprakelijkheidsclaim (2/2) Tabel 1 Belang van de gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim (n=508) Gemiddelde rangorde* Morele schade 1,9272** Reputatieschade 2,1496** Zelf betalen schadevergoeding 2,9626** Verloren praktijktijd 3,6004** Stijging verzekeringspremie 4,3602** *Gemiddelde score **Significant verschillend van de andere gevolgen op 5%.

11 Impact van WMO: Kans op een aansprakelijkheidsclaim Tabel 2 Perceptie van de kans op een aansprakelijkheidsclaim (n=508) Gemiddelde arts Arts uit eigen specialisme Arts persoonlijk Alle arts-specialisten 13,68% 14,24% 9,08% Geslacht Vrouwen Ŧ 15,98% 13,01% 7,62% Mannen 12,84%* 14,68% 9,61% <45 jaar Ŧ 18,08% 17,07% 11,01% Leeftijd jaar 11,65%*** 11,68%* 7,64% >55 jaar 11,10%*** 13,56% 8,38% Gewest Brussels Hoofdstedelijk en Vlaams Ŧ 14,63% 14,73% 9,19% Waals 10,77%** 12,71% 8,74% Specialisme Gemiddeld 13,04% 10,68%*** 6,50%*** Laag 15,59% 10,00%*** 5,72%*** Hoog Ŧ 13,29% 18,92% 12,44% Betrokken bij gerechtelijke procedure Nee Ŧ 13,40% 12,11% 7,50% Ja 14,20% 18,23%*** 12,05%*** Ŧ Referentiegroep *Significant op 10%, **Significant op 5%, ***Significant op 1% Acht respondenten werkzaam in een specialisme dat niet opgenomen is in de lijst van de Orde der Geneesheren werden hier buiten beschouwing gelaten.

12 Impact van WMO: Aanzet tot zorgvuldig handelen Tabel 3 Factoren waardoor artsen aangezet worden om medische handelingen met voldoende zorgvuldigheid uit te voeren (n=508) Opleiding tot zorgverlener Bijscholing en extra vorming (bv. LOK) Medische vakliteratuur Medische congressen, conferenties, studiedagen, enz. Multidisciplinariteit van zorgverlening (samenwerken met collega s, enz.) Controle door collega s (informele controle, checklist, audit, enz.) Externe accreditatie (NIAZ, JCI, enz.) Procedures uitgevaardigd door ziekenhuis en/of afdeling Deontologische regels Gevolgen van een aanvraag tot schadevergoeding bij het FMO* Gevolgen van een medische aansprakelijkheidsclaim voor de rechtbank Niet Weinig Redelijk Veel Heel veel Geen idee 22 (4,33%) 31 (6,10%) 15 (2,95%) 12 (2,36%) 17 (3,35%) 54 (10,63%) 124 (24,41%) 71 (13,98%) 13 (2,56%) 115 (26,74%) 109 (21,46%) 20 (3,94%) 77 (15,16%) 49 (9,65%) 53 (10,43%) 37 (7,28%) 120 (23,62%) 134 (26,38%) 99 (19,49%) 44 (8,66%) 83 (19,30%) 81 (15,94%) 51 (10,04%) 121 (23,82%) 143 (28,15%) 111 (21,85%) 110 (21,65%) 113 (22,24%) 99 (19,49%) 162 (31,89%) 96 (18,90%) 78 (18,14%) 91 (17,91%) 154 (30,31%) 162 (31,89%) 198 (38,98%) 200 (39,37%) 187 (36,81%) 137 (26,97%) 81 (15,94%) 114 (22,44%) 181 (35,63%) 61 (14,19%) 80 (15,75%) *n= 430 aangezien 78 bevraagde artsen niet op de hoogte waren van de hervorming van het medisch vergoedingssysteem en bijgevolg ook niet beïnvloed konden worden door het FMO. 248 (48,82%) 111 (21,85%) 100 (19,69%) 127 (25,00%) 151 (29,72%) 73 (14,37%) 44 (8,66%) 50 (9,84%) 169 (33,27%) 63 (14,65%) 119 (23,43%) 13 (2,56%) 6 (1,18%) 3 (0,59%) 5 (0,98%) 6 (1,18%) 11 (2,17%) 26 (5,12%) 12 (2,36%) 5 (0,98%) 30 (6,98%) 28 (5,51%)

13 Impact van WMO: Defensieve praktijken (1/3) Figuur 6. De impact van de hervorming van het vergoedingssysteem voor medische ongevallen op defensief handelen van arts-specialisten (n=430) Het aantal patiëntencontacten verminderen Minder patiënten behandelen met een hoog risicoprofiel Minder medische handelingen uitvoeren die risicovol zijn Minder uren werken Vroeger op pensioen gaan Overstappen naar een minder risicovol specialisme Meer patiënten doorverwijzen om een diagnose te bevestigen (second opinion) Meer geneesmiddelen voorschrijven Meer diagnostische onderzoeken voorstellen om een diagnose te bevestigen Meer invasieve onderzoeken voorstellen om een diagnose te bevestigen 3,49% 14,42% 16,28% 4,42% 13,96% 9,53% 18,14% 3,25% 23,03% 15,35% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Niet van toepassing Helemaal niet akkoord Niet akkoord Neutraal Akkoord Helemaal akkoord

14 Impact van WMO: Defensieve praktijken (2/3) Geaggregeerd defensief gedrag Beperkte impact van de WMO op defensieve praktijken Verminderde kans op gerechtelijke procedure Minnelijke aard FMO-procedure Verkeerde perceptie van de Wet Medische Ongevallen Uitblijven rechtspraak van het FMO 1 op 7 respondenten: toegenomen defensieve praktijken Uitblijven rechtspraak van het FMO onzekerheid Perceptie toegenomen kans op aansprakelijkheid door FMO

15 Impact van WMO: Defensieve praktijken (3/3) Specifieke defensieve praktijken Meer diagnostische/invasieve onderzoeken voorstellen: 23,03%/15,35% Meer patiënten doorverwijzen (second opinion): 18,14% - hogere gezondheidszorgkosten + verbetering kwaliteit gezondheidszorg, vermindering medische ongevallen Minder patiënten met hoog risicoprofiel behandelen: 14,42% Minder behandelingen met hoog risico uitvoeren: 16,28% - belemmering toegang gezondheidszorg

16 Impact van WMO: Open communicatie en transparantie (1/2) Figuur 7. De impact van de hervorming van het vergoedingssysteem voor medische ongevallen op de open communicatie en transparantie van artsspecialisten (n=430) Patiënten sneller op de hoogte brengen in geval van een medisch ongeval 21,39% Sneller meewerken aan een onderzoek ingesteld naar aanleiding van een medisch ongeval 23,02% Sneller melding maken van een medisch ongeval 25,12% Sneller medische ongevallen bespreken met collega s 31,63% Sneller medische ongevallen bespreken met directie en/of medische raad 20,07% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Niet van toepassing Helemaal niet akkoord Niet akkoord Neutraal Akkoord Helemaal akkoord

17 Impact van WMO: Open communicatie en transparantie (2/2) Beperkte impact van Wet Medische Ongevallen op open communicatie en transparantie Perceptie toegenomen kans op aansprakelijkheid Uitblijven rechtspraak FMO 1 op 5 respondenten: toegenomen disclosure Verminderde kans op gerechtelijke procedure Minnelijke aard van FMO-procedure Verkeerde perceptie WMO

18 Impact van WMO: Melden van een medisch ongeval (1/3) Figuur 8. Toegang tot een (intern) meldpunt voor medische ongevallen (n=508) 26,38% 14,37% 59,25% Ja Nee Geen idee

19 Impact van WMO: Melden van een medisch ongeval (2/3) Figuur 9. Gebruik van een (intern) meldpunt voor medische ongevallen (n=301) 8,64% 38,54% 52,82% Ja Nee Nog niet betrokken bij een medisch ongeval

20 Impact van WMO: Melden van een medisch ongeval (3/3) Figuur 10. Melden van een medisch ongeval via een (intern) meldpunt Artsen met toegang tot een meldpunt (n=301) Artsen zonder toegang tot een meldpunt (n=207) indien deze wordt opgemerkt en gecorrigeerd voor de patiënt er schade van ondervindt? 75,42% 24,58% indien deze wordt opgemerkt en gecorrigeerd voor de patiënt er schade van ondervindt? 60,87% 39,13% indien deze de patiënt niet kan schaden? 62,13% 37,87% indien deze de patiënt niet kan schaden? 45,41% 54,59% indien deze de patiënt schade had kunnen berokkenen, maar hem uiteindelijk ongedeerd liet? 74,09% 25,91% indien deze de patiënt schade had kunnen berokkenen, maar hem uiteindelijk ongedeerd liet? 54,59% 45,41% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100% Ja Nee Ja Nee

21 Verder onderzoek Impact van de hervorming van het vergoedingssysteem op de arts Eerste studie: eind 2013 interpretatie resultaten (interviews en vragenlijst) Tweede studie over bepaalde specialismen gynaecologen en verloskundigen, anesthesisten, specifieke medische handelingen Nieuwe onderzoeksvoorstellen

22 Bedankt voor uw aandacht