Innovatie in de Zorg. niets nieuws onder de horizon, wel bitter noodzakelijk. Patrick Edgar Senior Manager Zorginkoop

Transcriptie

1 Innovatie in de Zorg niets nieuws onder de horizon, wel bitter noodzakelijk Patrick Edgar Senior Manager Zorginkoop

2 Indeling presentatie 1. Wat is innovatie? 2. Wat wil de zorgverzekeraar bereiken en hoe doet ie dat? 3. Waarom lopen we vast? 4. De uitdaging 5. Hogere productiviteit door innovatie? 6. Ketenzorg als vorm van zorginnovatie? 2

3 Wat is innovatie? 1. Het gaat om nieuwe ideeën, goederen, diensten en processen. 2. Binnen organisaties maar ook tussen organisaties. 3. Een ontdekking die nooit uit het laboratorium komt, blijft een uitvinding 4. Als de uitvinding slechts een verbetering betekent is het geen innovatie 5. Pas als het proces echt op een andere manier wordt georganiseerd is het een innovatie Vb internet een technische verbetering, die pas na de ontwikkeling van e- business-strategieën een innovatie werd. De innovatie die internet ons heeft is zo groot dat het een revolutie wordt genoemd.. 3

4 Innovatie in de zorg Soorten innovaties in de zorg? 1. Geneesmiddelen 2. Operatietechnieken 3. Productinnovatie 4. ICT 5. Financieringsstructuren. Integrale financiering? 6. Organisatiewijzigingen: buurtzorg? Ketenzorg?

5 wat wil de zorgverzekeraar bereiken? Koopkracht verzekerden vergroten Verbeteren doelmatigheid van zorg Helpen bij het kiezen zorgverlener Hoe doen we dat? Flexibel contracteren! 5

6 wanvertoners Pluspraktijken Kwaliteitsverbetering als stimulans Onveilige zorg Kwaliteitniveau gaat omhoog Maatwerk Ondernorm Slim vertrouwen 6

7 Is innovatie in de zorg nodig? Het gaat toch goed? Nederlanders leven steeds langer, en brengen die extra jaren ook in goede gezondheid door. De levensverwachting zal tot jaar 2050 met nog eens 6 jaar stijgen Bron: RIVM / VTV2010 7

8 Bij ongewijzigd beleid stijgen de zorgkosten explosief en in de komende jaren ontstaat er een groot arbeidstekort in de zorg Zorgkosten als aandeel van het BBP ( ) Arbeidstekort in de zorg ( ) [*1.000] 30% 25% 20% 15% +92% Zorgkosten als aandeel van BBP Scenario "worst case" Scenario "best guess Scenario "best case +36% +23% Arbeidstekort in de zorg 10% % Bron: CPB, RIVM, interne prognose Bron: CPB, Deloitte, Zorginnovatieplatform, interne prognose 8 ILLUSTRATIEVE PROGNOSE!

9 Groei inkomsten en uitgaven (%) bbp/j 2,0 1,5 1,5 zorg/j 2,9 4,1 2,5 9

10 Het aantal patiënten met een chronische aandoening stijgt in de komende jaren enorm. Aantal patiënten met een chronische aandoening in 2005 en in 2025 [*1.000] groei prevalentie Borstkanker Osteoporose Diabetes Astma COPD Depressie Hartinfarc t Beroerte Hartfalen Dementie Bron: RIVM 10

11 Co- en multimorbiditeit Bij personen ouder dan 55 jaar: 37 % meer dan 1 chronische ziekte. Huidige ziektespecifieke richtlijnen zijn daar niet op ingericht. 11

12 12 Bij ongewijzigd beleid stijgen de zorgpremies explosief

13 13 It s the economy, stupid!

14 Belangrijke vraagstukken Stijgende Zorgvraag Vergrijzing leidt tot vraagstijging. Al 4,5 miljoen mensen hebben een chronische ziekte. Daarvan hebben 1,3 miljoen mensen meerdere ziekten tegelijkertijd. Groot Gezondheidsverschil Laag opgeleide Nederlanders leven gemiddeld 6 á 7 jaar korter dan hoog opgeleiden. Gebrek aan Menskracht Op elke 2 werknemers in de zorg moet er 1 bijkomen. Totaal extra zorgverleners nodig komende decennia. Stijgende Zorgkosten Zonder ingrijpen zullen de premies voor consumenten en werkgevers in het jaar 2030 tenminste verdubbeld zijn. 14

15 uitdaging Stijgende Zorgvraag Vergrijzing leidt tot vraagstijging. Al 4,5 miljoen mensen hebben een chronische ziekte. Daarvan hebben 1,3 miljoen mensen meerdere ziekten tegelijkertijd. Gebrek aan Menskracht Op elke 2 werknemers in de zorg moet er 1 bijkomen. Totaal extra zorgverleners nodig komende decennia. Productiviteit van het Zorgsysteem Groot Gezondheidsverschil Laag opgeleide Nederlanders leven gemiddeld 6 á 7 jaar korter dan hoog opgeleiden. Stijgende Zorgkosten Zonder ingrijpen zullen de premies voor consumenten en werkgevers in het jaar 2030 tenminste verdubbeld zijn. 15

16 Hogere productiviteit vereist innoveren op 7 aspecten 1. Beschikbaarheid en toegang 2. Meer preventie en advies 3. Just-in-time effectieve zorg 4. Minder fouten, hogere kwaliteit 5. Betere (keten)samenwerking 6. Leefstijl & zelfmanagement 7. Opheffen verspilling Gezondheidswinst tegen aanvaardbare kosten Gewonnen levensjaren Voorkomen van ziekten Sneller herstel en revalidatie Hogere kwaliteit van leven, minder levens- en arbeidsbeperkingen ervaren, ondanks een ziekte Minder kosten of verlies van inkomsten als gevolg van ziekten of beperkingen 16

17 Innoveren op meerdere thema s tegelijkertijd Informatie innovatie Proces innovatie Sociale innovatie Technologische innovatie Voorop lopen in transparantheid van vraag en aanbod De zorg(infrastructuur) slimmer, efficiënter en mensgerichter maken. Integraal gezondheidsbeleid voor kwetsbare doelgroepen Met nieuwe technologie ook de patiënt aan het stuur zetten. Zorgaanbod Kwaliteitsindicatoren transparant maken Kwaliteitsprogramma Fysiotherapie Praktijkinformatie voor huisartsen Zorgvraag Maatwerk voor collectiviteiten Zorgbemiddeling Zorgzoeker Sterke integrale eerstelijn, preventie en zelfmanagement Zorgprogramma s voor chronisch zieken Over schotten en grenzen heen Dementieketen Zorginstellingen Lean Gebiedsgerichte, integrale aanpak van gezondheidsproblemen samenwerkingsprogramma s grotere steden regionale herconfiguratie zorginfrastructuur Verbinding AWBZ WMO - ZvW Zelfmanagement & procesinnovatie Telezorg voor chronisch zieken (Stichting Zorg. Binnen Bereik) ehealth precompetitieve samenwerking e-mental health 17

18 Geld blijkt niet het belangrijkste opstakel te zijn. Conflicterende Belangen Innovatie gaat vaak gepaard met verandering van rollen, macht, belangen en geldstromen. Contraproductieve prikkels Het financieringsysteem benadeelt regelmatig de investerende innovator. Rendement laat soms lang op zich wachten. Weinig zelfcorrectie De achterblijvers in innovatie en modernisering worden pas laat of soms helemaal niet gecorrigeerd. Volgzame consument Door gebrek aan kennis, informatie en vraagkracht te weinig druk vanuit de markt op zorginnovatie. 18

19 Een duidelijke vorm van zorginnovatie is ketenzorg Basisidee is goed: Zorgstandaarden zijn leidend Alleen basisverzekering zorg opgenomen in het ketentarief. Zorgprogramma is breder. Geen standaard tijdsinzet per patiënt, maar een gemiddeld tijdsinzet per patiënt Dit betekent dat er geen standaard programma moet worden aangeboden, maar zorg op maat. In de praktijk zien we dit onvoldoende terug. Discussie: wordt segmentatie patiëntenpopulatie voldoende toegepast? 19

20 DM type 2 keten - opbouw Gemiddelde tijdsinzet per patiënt per discipline (in minuten): Aanvullende zorgmodules: Stoppen met roken en voetbehandeling Discussie: is de zorgstandaard te leidend geworden? In de praktijk zou niet elke patiënt bovenstaande minuten aan zorg hoeven te krijgen. Sommige minder, sommige meer. Maar gebeurt dit ook? 20

21 COPD keten - opbouw Gemiddelde tijdsinzet per discipline (in minuten): Deze opbouw is inclusief SMR programma 21

22 Wat leren we uit substitutie-onderzoek? Er zijn grote verschillen tussen zorggroepen in de gemiddelde kosten per diabeet Gemiddelde zorgkosten per diabeet (incl de lijnsdiabeten ) bij zorggroepen in Overig Consult Keten 2de lijn Wat zijn de oorzaken van deze verschillen? Onduidelijkheid over inhoud keten Verschillen in werkafspraken tweede lijn Inkoopafspraken tweede lijn Discussie: waarom is het aantal gedeclareerde consulten bij diabetes patiënten niet sterker afgenomen?

23 Wat leren we uit substitutie-onderzoek? (2) Ontwikkeling van de gemiddelde kosten per diabeet bij Zorggroep Zwolle Overig 1ste lijn Consult Keten 2de lijn % Kosten consulten dalen bij een ketentarief, maar minder sterk dan we verwacht hadden Kosten tweede lijn nemen iets toe Discussie: draagt ketenzorg bij aan substitutie van tweede naar eerste lijn? En hoe kunnen we ontzorgen stimuleren?

24 Substitutie van 2 de naar 1 ste lijnszorg treedt op, maar door bijna een verdubbeling van de 1 ste lijnskosten leidt dit niet tot een besparing. Diabeten behandeld in de 1 ste lijn Diabeten behandeld in de 2 de lijn ( kosten is incl. 1 ste lijn) Aandeel patiënten t.o.v. totaal aantal patiënten: 76,9% ,9% ,6% 79,8% ,8% 23,1% ,1% ,4% 20,2% ,6% Gemiddelde kosten pp X aantal patiënten {*1.000}: % % x % x % Totale kosten {* }: = % = % Bron: declaratiegegevens Achmea

25 Bij zorggroepen zijn de gemiddelde kosten per diabeet met 48% gestegen. Bij niet zorggroepen met 9% Ontwikkeling gemiddelde kosten per diabeet bij Agis/Achmea Zorggroepen en bij niet-zorggroepen Zorggroep Agis/Achmea +48% Eerste lijn overig Consulten Geen Zorggroep Keten Tweede lijn +9% Bron: declaratiegegevens Achmea

26 Integraal bekostiging zorgt voor meer substitutie, maar leidt ook tot een explosieve stijging van 1 ste lijnskosten. Percentage diabetespatiënten behandeld in de 2 de lijn Gemiddelde kosten diabetespatiënten behandeld in 1 ste lijn Gemiddelde kosten diabetespatiënten behandeld in 2 de lijn Integraal bekostigde zorg 22,5% 21,3% 20,4% 19,1% -15,1% % % Regulier bekostigde zorg 23,8% 23,4% 23,1% 22,0% -7,6% % % Bron: declaratiegegevens Achmea

27 Hoe past Houten in onze visie? Kenmerken: GEZ contract Diabetes integraal ketencontract In Houten zijn georganiseerde eerstelijnssamenwerkingsverbanden waardoor De zorgverlening meer transparant is (GEZ en Diabetes indicatoren maken onderdeel uit van de afspraken) De zorgverleners de bereidheid tonen tot multidisciplinair wijkgericht werken De zorgverleners de bereidheid tonen om de zorg voor kwetsbare groepen op te pakken De zorgverleners zodanig georganiseerd zijn dat zij een aantrekkelijke samenwerkingspartner voor andere zorgaanbieders (waaronder tweede lijn) zijn en daarmee ook voor de zorgverzekeraar Zij potentieel meer zorg kunnen opvangen vanuit de tweede lijn en tegelijkertijd zelfmanagement kunnen stimuleren en kunnen doorverwijzen naar de nulde lijn (waaronder welzijn) 27

28 Weeffouten systeem belemmeren zorginnovatie 1. Dubbele bekostiging 2. Substitutie komt niet tot stand want geen verschuiving budgetten 3. Chronische zorg dbc met enige segmentatie (geen gezonde diabeten) 4. Oplossing Regiobekostiging? Nog volstrekt onvoldoende uitgewerkt 5. NB elk systeem kent zijn nadelen, dus ook een nieuw systeem!

29

30 30 Niet de zorguitgaven maar een verslapping van het moderniseringsbeleid van de zorgsector is de échte schadepost voor de samenleving. Innoveren moet.