Wij hebben besloten om ons werkstuk in te delen in drie deelvragen en één hoofdvraag. De hoofdvraag die we willen beantwoorden in dit werkstuk is:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wij hebben besloten om ons werkstuk in te delen in drie deelvragen en één hoofdvraag. De hoofdvraag die we willen beantwoorden in dit werkstuk is:"

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 3533 woorden 11 maart keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wist u dat de afgelopen tien jaar gemiddeld 270 natuurrampen per jaar hebben plaatsgevonden? En wist u ook dat er maar liefst ongeveer mensen zijn omgekomen door hevig natuurgeweld? Dit was voor ons vooral de reden om iets te gaan schrijven over dit onderwerp (natuurrampen) in de vorm van een werkstuk. Een andere reden om te schrijven over natuurrampen, was omdat wij allebei wat meer over dit onderwerp wilden weten. Om het onderwerp wat in te korten, hebben we besloten om het over lithosferische natuurrampen te houden. Alle natuurrampen die op aarde voorkomen zijn onderverdeeld in vier soorten, ieder met zijn eigen plaats en geweld. Ze zijn ingedeeld naar de vier sferen van de aarde. Hieronder staat een tabel die wat vertelt over de verdeling van natuurrampen: Sfeer Soorten geweld Lithosfeer Interne geologische processen binnen de aardkorst Aardbevingen, vulkaanuitbarstingen Atmosfeer Stormen, droogte Hydrosfeer Oppervlaktewater Overstromingen van zeeën en rivieren Morfosfeer Geweld op het aardoppervlak Lawines, modderstromen, bodemerosie, bosbranden Wij hebben besloten om ons werkstuk in te delen in drie deelvragen en één hoofdvraag. De hoofdvraag die we willen beantwoorden in dit werkstuk is: Wat speelt er zich af rondom een lithosferisch natuurramp? Deze deelvraag beantwoorden wij, door middel van een samenvatting, met drie deelvragen. Deze deelvragen zijn: 1. Welke lithosferische natuurrampen zijn er? 2. Wat is de rol van de mens in lithosferische natuurrampen? 3. Wat staat de aarde te wachten op het gebied van lithosferische natuurrampen? Wij hopen dat u dit werkstuk met veel plezier zult lezen en dat zelfs u er misschien nog wat van opsteekt. Pagina 1 van 8

2 Jeroen Bos Robin Klem H1. Lithosferische natuurrampen; welke zijn er en hoe ontstaan ze? Onder de lithosferische natuurrampen vallen de natuurrampen die plaats vinden onder de aardkorst. De soorten geweld die hier bij horen zijn: 1. Aardbevingen 2. Vulkaanuitbarstingen In dit hoofdstuk worden deze twee natuurverschijnselen, een natuurverschijnsel is overigens heel wat anders dan een natuurramp, behandeld. 1.1 Aardbevingen; een lithosferische natuurramp Aardbevingen zijn natuurverschijnselen waarbij aardplaten langs elkaar, in tegenovergestelde richting, schuiven. De grond gaat dan zo heftig trillen, dat het desbetreffende gebied totaal verwoest kan worden. Sinds 1976 zijn er maar liefst mensen omgekomen. Maar hoe ontstaat nu een aardbeving? De aarde is opgebouwd uit mantels (zie 1.2). Op de buitenste mantel plakken als het ware harde, stenen platen, schollen of platen genaamd. Alle platen/schollen samen worden de aardkorst genoemd, ook wel de lithosphere genoemd. Onder de aardkorst ligt de buitenste mantel. Deze mantel bestaat uit een soort van stroop, die continu zeer langzaam ronddraait. Deze ronddraaiende beweging heeft invloed op de platen. De krachten die tijdens deze beweging gevormd worden, noemt men endogene krachten; krachten van binnenuit. Deze endogene krachten zorgen ervoor dat de platen bewegen. Tijdens deze beweging, komen er op een gegeven moment twee of meer platen bij elkaar. Hier ligt de oorzaak voor een aardbeving. Wanneer twee platen aan elkaar grenzen kunnen er verschillende dingen gebeuren, drie in totaal: 1. De platen bewegen uit elkaar 2. De platen worden samengedrukt 3. De platen bewegen langs elkaar heen Op het moment dat twee platen uit elkaar bewegen, ontstaat er een gat. Er stroomt dan magma door dit gat heen en het koelt dan af tot lava. Zodra de lava uit het gat komt, koelt het weer af tot een nieuw stuk lithosfeer. Op die manier wordt dit gat gedicht. Wanneer de platen samengedrukt worden, ontstaat er een tekort aan ruimte. Omdat de platen tegen elkaar aandrukken, kan het gebeuren dat één van de platen onder de ander schiet. Ook kan het gebeuren dat geen van platen naar beneden wordt gedrukt. Dan ontstaat er een overvloed aan materiaal, wat kan leiden tot bergen. Twee platen kunnen ook langs elkaar heen bewegen. Hier ligt dé oorzaak voor een aardbeving. Doordat twee platen langs elkaar bewegen, ontstaat er een gigantische druk tussen de platen. Deze druk wordt op Pagina 2 van 8

3 een gegeven moment te groot en er breken stukken van de platen af. Dit veroorzaakt een beving. Nabevingen zijn eigenlijk kleine aardbevingen. Door het afbreken van stukken plaat, neemt de druk af. Maar soms is deze druk nog niet helemaal weggenomen en breken er alsnog kleine stukjes plaat af en dit veroorzaakt de nabevingen. Het denkbeeldige punt waar een aardbeving ontstaat, wordt het hypocentrum genoemd. Deze bevindt zich meestal ± 30 km onder de aardkorst. Het punt recht boven het hypocentrum op de aardkorst wordt het epicentrum genoemd. In het epicentrum voelt men de zwaarste schokken. Hier is dan ook de zwaarste schade te merken. De kracht van een aardbeving wordt aangeduid met de zogenaamde Schaal van Richter (zie vorige pagina). In deze meter wordt met een cijfer (1-10) aangegeven hoe sterk de trillingen waren tijdens de aardbeving. De Schaal van Richter is een logaritmische schaal, dat wil graag zeggen dat de kracht van de aardbeving tien keer zo groot is wanneer het Richtergetal met één toeneemt. Zo is een aardbeving met kracht 6 tien keer sterker dan een aardbeving met kracht 5. De studie die zich bezighoudt met dingen als de schaal van Richter, epicentra en hypocentra wordt de seismologie genoemd. Een andere schaal is de schaal van Mercalli. Deze schaal gaat niet in op de sterktes van de aardbevingen, maar meer op de gevolgen. De gevolgen staan hieronder, volgens de schaal van Mercalli, vermeld. Mercalli is met zijn schaal uitgegaan van het epicentrum van het rampgebied. Hoe verderaf van het epicentrum, hoe lichter de schokken zijn. De kracht van de trillingen neemt dan af. De wetenschap die zich bezig houdt met aardbevingen is de zogenaamde seismologie. Dit woord bestaat uit twee Griekse woorden, namelijk seismos (seismos) en logos (logos). Het betekent letterlijk vertaald leer van de schuddingen. Men meet de sterkte van de aardbevingen met een bepaald instrument, een seismograaf genoemd. 1.2 Vulkaanuitbarstingen; ook een lithosferische natuurramp De naam vulkaan heeft een Romeinse oorsprong, namelijk van de god van het vuur en het metaal (de wapens), die Vulcanus heette. Deze god was een smid die, zoals de sagen zeggen, zijn smidse onder de Etna had, een vulkaan op Sicilië, een eiland dat toen ook door de Romeinen veroverd was. Ook onder andere vuurspuwende bergen had hij een smidse. Een vulkaan kon uitbarsten als straf van de goden. Wanneer deze heel boos op de mensen waren spuwde de berg vuur. Verder zijn er per werelddeel nog vele legendes en verhalen over vulkanen. Een vulkaan is een berg, waar een gat in zit die tot diep in de aarde leidt. Dit gat het de krater. Hierdoor komen lava en andere stoffen van binnen de aarde naar boven. Een vulkaan kan op verschillende manieren ontstaan, bijvoorbeeld door een aardbeving, waardoor een gat in de grond ontstaat. Uit dit gat komt dan lava, een mengsel van gesmolten stenen, dat, tot bij de vulkaan, magma heet. Deze stromen uit de vulkaan, en kan op die manier veel schade veroorzaken. Ook onder water vinden er vulkaanuitbarstingen plaats, zoals bij de Middenatlantische Rug, een bergketen midden in de Atlantische Pagina 3 van 8

4 Oceaan. Hier smelt het lava direct en zo ontstaan er bergen, omdat de lava een extra laag op de al bestaande laag stenen vormt. Op deze manier zijn ook de eilanden van Hawaï ontstaan ( de zogenoemde hotspots, plekken waar de aardlagen verbranden). Het magma ( komt van het Griekse woord dat versteend deeg betekent) wordt ver onder de grond gevormd. Vanaf de buitenste kern, de kern die vloeibaar is, stroomt de magma richting de mantels. Het punt waar de alkalische magma zich vormt heet het gloeipunt. Rond 700 kilometer diepte is een tweede zone waar alkalische magma kan ontstaan. Rond 125 kilometer diepte ontstaat het kalkalkalische magma. Rond 80 kilometer diepte ontstaat de tholeïtische magma, het uiteindelijke product van de vulkaan. Structuur Staat Temperatuur Samenstelling Binnenste kern Vast 5000 C IJzer en nikkel Buitenste kern Vloeibaar 3500 tot 2800 C IJzer, silicium en nikkel Binnenmantel Vast 2800 tot 1700 C IJzer, perovskiet en oxiden van de genoemde stoffen Buitenmantel Vast 1700 tot 1300 C Zie binnenmantel Lithosfeer- Vast oceanischcontinentaal Vast Onder aan 1300 tot 6 C, koud op oppervlak Basalt Graniet en Basalt Hierboven ziet u alle lagen van de aarde op een rijtje, hoe ze heten, de staat, de temperatuur die zich in de laag bevindt en de samenstelling van de lagen. Dan volgt de uitbarsting. De manier van uitbarsten is het explosieve verschijnen. Dit ontstaat eigenlijk maar op 500 meter diepte. In de magma ontstaan bellen, die in grootte toenemen. Ook neemt de druk vlakbij de krater enorm toe, waardoor er in fragmenten lava uit de krater wordt gespuwd. Het tegengestelde is het effusieve uitbarsten, waarbij de lava zich over de wanden van de vulkaan naar beneden laten glijden. Er vindt dus geen grote explosie plaats. Van de effusieve lavastromen zijn er drie bekend. De eerste is de Pahoehoestroom, een naam die is afgeleid uit het Hawaïaans. Dit zijn grote stromen die zich over een gebied van enkele kilometers van de vulkaan laten afdalen. Dan is er nog de Aa-stroom, een stroom die zich van de berg afbeweegt op de manier van rupsbanden. In deze stroom bevinden zich ook rotsblokken. Ten derde zijn er nog Lavablokken, die ongeveer hetzelfde zijn als de aa-stromen, maar dan zijn het met name rotsblokken die de berg afdalen. Een vulkaan kan op meerdere manieren voorkomen: 1. De spleetvulkaan: dit is een lange scheur in de aarde waar de magma uitkomt. Deze vulkanen komen voor op plekken waar de aardplaten uit elkaar schuiven. Dit zijn de soort vulkanen die vaak voorkomen in de Middenatlantische Rug. 2. De schildvulkaan: Deze vulkanen hebben een brede, ondiepe vorm. Dit soort vulkanen ontstaat doordat de lava die eruit vloeit zeer dun en warm is, maar ook langzaam afkoelt. 3. De koepelvulkaan: Dit is het tegengestelde van de schildvulkaan. De lava koelt juist snel af waardoor er hoge, dunne vulkanen ontstaan. Pagina 4 van 8

5 4. De slakkenkegel: Deze vulkaan is eigenlijk hetzelfde als de koepelvulkaan, maar spuwt naast lava ook veel as uit, zoals de Vesuvius deed in Pompeï. De gevormde berg is meestal ook dikker. 5. De samengestelde vulkaan: Deze vulkaan is gelijk aan de slakkenkegel, maar kent een soort van zijuitgangen, waar ook lava uit kan komen. 6. De salderavulkaan: Deze vulkaan had ooit een grote krater, maar die zijn volgelopen en er zijn meerdere kleinere kraters overheen gegroeid. 7. De stratovulkaan: Deze vulkaan kende ook eerst 1 krater, maar dat zijn er meerdere geworden. Door een grote uitbarsting zijn de andere kraters dichtgegaan en is er nog maar 1 overgebleven. Een vulkaan kan op verschillende tijden uitbarsten. Hiermee worden jaren bedoeld. Een vulkaan kan actief zijn, wat betekent dat deze binnen enkele jaren weer kan uitbarsten. De tweede vorm is de slapende vulkaan. Dit type vulkaan kan eeuwenlang niet uitbarsten, maar uiteindelijk toch een grote uitbarsting produceren. Het derde type is de uitgedoofde of dode vulkaan. Bij dit type zijn de aardlagen goed dichtgegroeid, zodat de magma er niet doorheen kan branden. Deze vulkanen barsten dan ook nooit meer uit. Maar dat een dode vulkaan nooit meer uitbast is niet waar. Soms gebeurt het toch dat deze vulkaan, na vele eeuwen, weer actief wordt en uiteindelijk toch weer uitbarst. De krater van een vulkaan kan ook dichtgroeien en een reservoir voor regenwater zijn. Soms gaat dit water gepaard met zwavel dat zich in de krater bevind, waardoor er gevaarlijke zwavelmeren ontstaan. Meestal staat een vulkaan bekent om een lavaspuwende, allesvernietigende berg. Maar er zijn ook andere zaken op de aarde, die een zekere vorm van uitbarsten hebben, zoals bij vulkanen. Zo n andere vorm van een vulkaan is bijvoorbeeld een geiser. Dit is een vulkaan met een waterhoudende grondlaag, en als het water warm wordt, gaat het koken, waardoor het uitzet. Ook deze vloeistof zoekt zich een weg naar buiten. Een bekende geiser is de Old Faithful, die in het Yellowstone National Park staat. Deze geiser spuit elke 65 minuten 4 minuten lang heet water tot 50 meter de lucht in. Dit water kan temperaturen bevatten van 130 graden Celsius. Als je bedenkt dat per 33 meter diepte de temperatuur 1 graden stijgt, betekent dit dat de geiser zijn oorsprong vindt op ongeveer 4290 meter diepte. H2. De rol van de mens in lithosferische natuurrampen De mens heeft veel invloed op het veranderen van natuurgeweld in een natuurramp. De meest gebruikte omschrijving van een natuurramp (dus geen natuurgeweld) is als volgt: Een ramp ten gevolge van natuurgeweld, waarbij tenminste één miljoen schade is en/of honderd dodelijke slachtoffers vallen en/of honderd mensen gewond zijn. 2.1 Bouwtechnische kwaliteit De kans dat natuurgeweld een natuurramp wordt, wordt mede bepaald door de bouwtechnische kwaliteit van woningen en andere gebouwen. In rijke landen zijn de gebouwen sterker, hun bouwplannen zijn soms Pagina 5 van 8

6 zelfs dusdanig aangepast dat ze bestemd zijn tegen aardbevingen. Ze zijn dan aardbevingsbestendig. Er is hiervoor een speciaal, plan opgesteld, de zogenaamde Eurocodes. Europa hamert erop dat dit plan ook internationaal zal worden gebruikt, zodat er minder doden en gewonden zullen vallen tijdens een aardbeving. Ook wil men dat alle kennis en technologische ontwikkelingen internationaal worden afgesproken, met name met Japan. Door Japan lopen namelijk 3 breuklijnen van drie verschillende platen, waardoor de kans op een aardbeving erg vergroot wordt. Dat gebeurt dan ook vaak, met name in Kobe en Tokio. Tien jaar geleden, op 17 januari 1995 vond er in Kobe een zware aardbeving plaats, waarbij 500 doden vielen. Hiernaast is deze aardbeving te zien. Ook is Japan erg vatbaar voor vulkaanuitbarstingen, er zijn namelijk vele vulkanen op dit eiland. Veel hiervan zogenaamde dode vulkanen, maar er zijn er ook een heleboel die nog steeds actief zijn. Ook zijn er veel vulkanen rond Japan onderzee. Wanneer deze uitbarsten is er een grote kans op een tsunami (een grote, vernietigende zeegolf) die richting Japan gaat. Hiernaast komen de vulkanen ook nog een voor in redelijk dichtbevolkte gebieden. 2.2 Derdewereldlanden Andere gebieden in de wereld waar de kans van natuurgeweld tot natuurramp door slechte woningen wordt veroorzaakt, zijn de derdewereldlanden. Aardbevingen, stormen en modderstromen hebben in derdewereldlanden en veel groter en vernietigender effect dan in gebieden waar betere, sterkere huizen zijn. Een goed voorbeeld van een derdewereldland is Bangladesh. Veel huizen in dit land zijn niet goed gemaakt, maar soms ook nog eens van hout. Wanneer een aardbeving een elektriciteitspaal kapot weet te maken ontstaat er vuur. Omdat er houten huizen zijn, kan er brand ontstaan wat weer kan leiden tot meer slachtoffers. Tegenwoordig zijn er steeds meer steden in derdewereldlanden die sneller groeien. Hierdoor is de armere bevolking genoodzaakt om op risicovolle plekken te gaan wonen; in de dichtbevolkte, dure stad is namelijk geen werk, dus geld voor hen. De huurprijzen worden naarmate een stad groeit ook hoger. Deze risicovolle plekken zijn vaak doelwitten voor de zogenaamde landslides. Hierbij valt soms plotseling de aarde in elkaar. Deze gebieden zijn overigens ook extra gevoelig voor overstromingen en modderstromen. De reden dat dit natuurgeweld vaak uitmondt in een natuurramp komt niet alleen door slecht huizen, maar ook door een gebrek aan kennis en geld, waardoor er niet direct reddings- of evacuatiehulp kan worden geboden. Wanneer er dan in het getroffen gebied ook nog een slecht medische zorg is, is een natuurramp zo bereikt. 2.3 Mensen zoeken het gevaar op Een andere reden voor een uitmonding van natuurgeweld in een natuurramp is dat sommige steden dicht bij een vulkaan of breuklijn ligt. Een voorbeeld van een stad die dicht bij een breuklijn licht is Tokio (Japan). Hij ligt eigenlijk op het snijpunt van de Euraziatische plaat, de Filippijnse plaat en de Pacifische plaat. De kans dat er dus een (zware) aardbeving plaatsvindt in of rondom Tokio is zeer groot. Een voorbeeld voor een plaats dichtbij een vulkaan is het plaatsje Los Banos in centraal Ecuador. Deze stad is een stad naast een vulkaan. De vulkaankrater naast hen is van hen afgericht, zodat wanneer er een vulkaanuitbarsting plaatsvindt, zij niet getroffen zullen worden. Tenminste, dat is wat de inwoners denken. Wanneer een uitbarsting plaatsvindt zullen zij alsnog onder de lava terechtkomen, omdat deze Pagina 6 van 8

7 vulkaan een spleetvulkaan is, waarbij de lava ook in hun richting zal stromen. Ten tweede is er een mogelijkheid dat de huidige krater verstopt raakt en dat er door de toenemende druk er een nieuwe krater ontstaat die wel in de richting van Los Banos staat. H3. Wat staat ons nog te wachten? De aarde is nog lang niet af van aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Er zijn zelfs enkele zeer catastrofale rampen voorspeld. Uit de grote groep toekomstige rampen beschrijven wij er twee. Ten eerste de vulkaanuitbarsting op Las Palmas, en ten tweede de aardbeving in Californië. 3.1 Las Palmas; de verwoesting van Oost-Amerika? Er wordt veracht dat er een grote vulkaanuitbarsting in de vulkaan La Caldera de Taburiente ( Las Palmas) zal komen. De volgende theorie is ontwikkeld door Simon Day en Steven Ward. Door de vulkaanuitbarsting zal een gedeelte van de zijkant van de vulkaan afbreken en in zee storten. Door de grote hoeveelheid stenen die in de zee komt zal een tsunami ontstaan. Deze tsunami zal op de oostkust van de Verenigde Staten afstormen, waardoor alle steden aan de oostkust (van Boston tot Miami) weggevaagd zullen worden. Hij zal ongeveer 20 kilometer landinwaarts gaan en daar grote schade aanrichten. Maar hoe kan bij een uitbarsting een heel stuk vulkaan uitbarsten? Dit is niet omdat de vulkaanwand slap is, omdat bij eerdere uitbarstingen is de wand intact is gebleven. Er is een andere oorzaak. De vulkaan is van buiten naar binnen opgebouwd uit een laag van steen, maar daaronder ligt een laag water. Als de La Caldera de Taburiente uitbarst zal de zeer warme temperatuur het water doen koken. Als water kookt neemt het volume toe; 1 liter water wordt ongeveer 1700 liter water. Het zet dus uit; de druk op de stenen wand neemt gigantisch toe. De stenen wand zal naar voren komen en uiteindelijk van de vulkaan afglijden. Dit brok massief gesteente zal de tsunami veroorzaken. Hierdoor ontstaat dus de tsunami. Men verwacht dat deze ongeveer 100 meter hoog zal zijn en zal met een bloedvaart van maar liefst 800 km/h richting de oostkust van de VS gaan. Omdat dit waarschijnlijk wel eens zou gebeuren houden de seis- en vulkanologen de vulkaan goed in de gaten. Indien er een uitbarsting volgt en de wand afbreekt, duurt het acht uur voordat de tsunami de oostkust van de Verenigde Staten bereikt, dus genoeg tijd om minimaal 20 kilometer uit de kust vandaan te komen. 3.2 De dreiging voor West - Amerika Maar de Verenigde Staten zullen het erger treffen. Zo is berekend dat er ooit een zeer zware aardbeving zal komen in de buurt van de scheur in de aarde bij Los Angeles. Deze grote breuk heet de San Andreasbreuk. Omdat hier twee platen liggen is men bang voor een aardbeving, die vele miljoenen mensen zal treffen. In de grondlagen in de Grand Canyon hebben seismologen kunnen aflezen dat deze aardbeving er komen zal. Wanneer is nog niet duidelijk, maar men is wel voorbereid. Zo worden er aardbevingbestendige gebouwen gebouwd. Conclusie Pagina 7 van 8

8 Onder de lithosferische natuurrampen vallen aardbevingen en vulkanen. Aardbevingen ontstaan doordat twee platen (schollen) langs elkaar in tegenovergestelde richting schuiven. Hierdoor ontstaat er een gigantische druk tussen de platen. Op een gegeven moment wordt de druk te groot waardoor stukken plaat afbrokkelen. Dit heeft de heftige trillingen tot gevolg. De kracht van aardbevingen wordt uitgedrukt in de zogenaamd schaal van Richter. Er is ook nog een andere schaal, namelijk de schaal van Mercalli. Het denkbeeldige punt waar een aardbeving begint heet het hypocentrum. Het punt daar recht boven op de aardkorst heet het epicentrum. Hier zijn de zwaarste schokken te voelen. De wetenschap die zich bezig houdt met aardbevingen heet de seismologie. De aarde bestaat uit verschillende lagen. Rond de randen van deze lagen wordt magma gevormd. Deze magma probeert zich via scheuren in de aardkorst een weg naar buiten te banen. Hier door ontstaat een vulkaanuitbarsting. Deze uitbarstingen kunnen, in bergachtige gebieden, overstromingen en aardbevingen tot gevolg hebben. Gelukkig spuiten niet alle vulkanen vuur. Zo zijn er dode vulkanen, die op zijn. Ook zijn er de zogenaamde slapende vulkanen, die na veel eeuwen opeens weer uitbarsten. En tot slot de actieve vulkaan, die elk moment kan uitbarsten. De leer der vulkaan is de vulkanologie. Wanneer natuurgeweld een natuurramp wordt, speelt de mens hierin meestaal een grote rol. Een reden hiervoor zijn de bouwtechnische kwaliteiten (denk aan huizen etc.). Meestal zijn deze erg slecht, in die mate slecht dat ze niet aardbevingsbestendig zijn. Hierdoor komen er meestal meer dan 100 slachtoffers, waardoor het een natuurramp wordt. Een andere reden zijn de derdewereldlanden. Door een gebrek aan geld (dus medicijnen) en kennis loopt natuurgeweld hier meestal uit tot een natuurramp. De steden groeien hier ook snel, waardoor armere groepen genoodzaakt zijn te verhuizen naar plekken die gevoelig zijn voor landslides. Ook zoeken sommige mensen het gevaar op, zoals bij de Japanse stad Tokio, die veel last heeft van aardbevingen, en bij een stadje in Ecuador, Los Banos genaamd. Dit stadje heeft vooral last van vulkanische activiteiten pal naast hun dorp! De aarde is nog lang niet af van de aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Zo zijn er twee reeds bekende dreigingen. Ten eerste de La Caldera de Taburiente op Las Palmas. Tijdens een uitbarsting van deze vulkaan zal er een groot blok in de zee komen, die een tsunami zal veroorzaken die veel grote steden aan de oostkust van Amerika zal verwoesten. Ten tweede is er de San Andreasbreuk bij Californië. Er is door seismologen voorspeld dat bij deze breuk ooit een grote, zeer catastrofale aardbeving zal plaatsvinden. Pagina 8 van 8

Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4

Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4 Krachten van de natuur hoofdstuk 1B4 Cursus 4.1: De aarde beeft Opbouw van de aarde Clip: Opbouw van de aarde De aarde is, van binnen naar buiten, opgebouwd uit: 1. de binnenkern De kern van de aarde is

Nadere informatie

De horizontale bewegingen van de platen

De horizontale bewegingen van de platen De horizontale bewegingen van de platen!sommige platen bestaan uit oceanische korst, sommige uit continentale korst, sommige uit beiden.!een continentale plaat is lichter dan een oceanische plaat Platen

Nadere informatie

Werkblad bij de geoquest Vulkanen

Werkblad bij de geoquest Vulkanen Naam: Werkblad bij de geoquest Vulkanen 1. Wat zijn vulkanen? Een vulkaan is een berg opgebouwd uit lava en as. 2. a)hoe ontstaan vulkanen? Vulkanen ontstaan door breuken in de aardkorst. Door de stromingen

Nadere informatie

Inleiding Waarom dit onderwerp?

Inleiding Waarom dit onderwerp? Inleiding Ik zou graag willen weten hoe vulkanen ontstaan. En wat de oorzaak kan zijn dat vulkanen uitbarsten. Waarom dit onderwerp? Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik laatst heel vaak de Etna op tv

Nadere informatie

Naam: VULKANEN. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld?

Naam: VULKANEN. Vraag 1. Uit welke drie lagen bestaat de aarde? Vraag 2. Hoe dik is de aardkorst gemiddeld? Naam: VULKANEN Voordat je begrijpt hoe vulkanen ontstaan, moet je eerst weten hoe de aarde in elkaar zit. De aarde is een bol die uit drie lagen bestaat. De binnenste laag is de kern. De temperatuur is

Nadere informatie

inhoud 1. Vulkanen 2. Een kijkje in de aarde 3. Schuivende platen 4. Het ontstaan van vulkanen 5. Een kijkje in een vulkaan 6.

inhoud 1. Vulkanen 2. Een kijkje in de aarde 3. Schuivende platen 4. Het ontstaan van vulkanen 5. Een kijkje in een vulkaan 6. Vulkanen inhoud. Vulkanen 3 2. Een kijkje in de aarde 4 3. Schuivende platen 5 4. Het ontstaan van vulkanen 6 5. Een kijkje in een vulkaan 9 6. De uitbarsting 0 7. Soorten vulkanen 2 8. De supervulkaan

Nadere informatie

Wat zie jij op het plaatje? Schrijf het vehaal af. De golf was zo hoog als een. Er staan heel veel huizen onder

Wat zie jij op het plaatje? Schrijf het vehaal af. De golf was zo hoog als een. Er staan heel veel huizen onder Lees het verhaal van de aardbeving. Stel je voor: de aarde beweegt. De lampen schudden heen en weer. Je hele huis schudt heen en weer. Het huis stort in! Alles is kapot. Dat kan gebeuren bij een aardbeving.

Nadere informatie

Vulkanen. Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz.

Vulkanen. Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz. Vulkanen Blz. 1 Vulkanen Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik een onderwerp wou dat niet vaak voor komt. En dan kan je er ook nog iets van leren. Blz.2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 voorblad Blz.

Nadere informatie

Natuurrampen. Natuurrampen. Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting.

Natuurrampen. Natuurrampen. Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting. Natuurrampen Natuurrampen Natuurrampen Enkele voorbeelden... Oorzaken: bijvoorbeeld lawine, aardbeving, orkaan, overstroming, tsunami en vulkaanuitbarsting. Gevolgen: bijvoorbeeld bedolven mensen, doden,

Nadere informatie

5 havo 2 End. en ex. processen 1-4

5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 5 havo 2 End. en ex. processen 1-4 Rusteloze aarde De Toch miljoenenstad ging het in 79 Napels na Chr. ligt grandioos op nog geen mis 10km De inwoners van de Vesuvius, van niemand Pompei waren lijk zich

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen en vulkanen

Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen en vulkanen Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen en vulk Werkstuk door een scholier 2828 woorden 10 februari 2010 6,3 95 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Vulk De aarde Wat zijn platen? Wat is een spreidende rug?

Nadere informatie

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 5. www.degeo-online.nl. 1ste druk

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 5. www.degeo-online.nl. 1ste druk De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 5 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,

Nadere informatie

Vulkaanuitbarsting in het nieuws!

Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Kopieerblad 1 Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Vulkaanuitbarsting in het nieuws! Wat weet je over de vulkaanuitbarsting die heeft plaatsgevonden? Waar heeft de vulkaanuitbarsting plaatsgevonden? Duid

Nadere informatie

Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel

Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel Aardrijkskunde Bewegende aarde Leerjaar 2ha HBAK Antwoordmodel ------------------------------------------------------------------------------------------ Let op: - Je bent zelf verantwoordelijk voor het

Nadere informatie

INHOUD. Inleiding Aardbevingen Bergen Bosbranden Koraal Lawines Meteorieten Onweer...

INHOUD. Inleiding Aardbevingen Bergen Bosbranden Koraal Lawines Meteorieten Onweer... INHOUD Inleiding...6 1 Aardbevingen...8 2 Bergen... 10 3 Bosbranden... 12 4 Koraal... 14 5 Lawines... 16 6 Meteorieten... 18 7 Onweer... 20 8 Opwarming van de aarde... 22 9 Orkanen... 24 10 Overstromingen...

Nadere informatie

Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 3. Over scheuren en platen 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 6.

Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 3. Over scheuren en platen 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 6. Aardbevingen Inhoud 1. Aardbevingen 3 2. Een kijkje in de aarde 4 3. Over scheuren en platen 5 4. Schuivende platen 6 5. Langs de breuklijnen 9 6. Tsunami s 10 7. Het epicentrum 11 8. De seismograaf 12

Nadere informatie

5,8. Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis. Hoofdstuk 2 Vulkanen 2.1 Wat is nu precies een vulkaan?

5,8. Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis. Hoofdstuk 2 Vulkanen 2.1 Wat is nu precies een vulkaan? Werkstuk door een scholier 2157 woorden 29 december 2005 5,8 62 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Algemene geschiedenis Duizenden jarenlang hebben mensen uit verschillende culturen geloofd

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde De aarde van binnen en de gevolgen daarvan

Praktische opdracht Aardrijkskunde De aarde van binnen en de gevolgen daarvan Praktische opdracht Aardrijkskunde De aarde van binnen en de gevolgen daarvan Praktische-opdracht door een scholier 3026 woorden 8 maart 2004 5,4 83 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoe is de aarde van

Nadere informatie

Werkstuk ANW Aardbevingen

Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk door een scholier 879 woorden 3 juni 2004 5,7 57 keer beoordeeld Vak ANW Hoe ontstaat een aardbeving Om deze deelvraag te beantwoorden moet ik eerst uitleggen dat de

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 5 Samenvatting door M. 2129 woorden 27 juni 2012 6,3 1 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in

Nadere informatie

Beschrijven de Ring van vuur.

Beschrijven de Ring van vuur. Samenvatting door M. 1687 woorden 8 oktober 2012 6 51 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 5, Azie rampen 1, De ring van vuur. Drie soorten natuurrampen die vaak in Azie voorkomen.

Nadere informatie

Aardbevingen. Teleblik quizzen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/47695

Aardbevingen. Teleblik quizzen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/47695 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Teleblik quizzen 18 november 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/47695 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme Werkstuk door een scholier 1712 woorden 16 mei 2001 5,8 169 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Vulkanologie Vulkanologie is een wetenschap die zich bezig houdt met alle

Nadere informatie

c) Waarom denk jij dat straten en vliegvelden a) Wat is het onderwerp van dit artikel? b) In welk werelddeel ligt Costa Rica?

c) Waarom denk jij dat straten en vliegvelden a) Wat is het onderwerp van dit artikel? b) In welk werelddeel ligt Costa Rica? Wereldoriëntatie A B C a) Waar rommelt het? b) Wat is de naam van de vulkaan? c) Hoe hoog was de aswolk? 2) Lees tekst 1 op pagina 13 hiernaast. a) Wat weet jij al over vulkanen? Maak een woordweb met

Nadere informatie

5,7. Werkstuk door een scholier 2362 woorden 6 januari keer beoordeeld. Natuurkunde INLEIDING

5,7. Werkstuk door een scholier 2362 woorden 6 januari keer beoordeeld. Natuurkunde INLEIDING Werkstuk door een scholier 2362 woorden 6 januari 2005 5,7 369 keer beoordeeld Vak Natuurkunde INLEIDING Ik heb het onderwerp vulkanen gekozen omdat ik wel eens op een tv programma heb gezien hoe een vulkaan

Nadere informatie

NRC Artikel van 19 september 2011

NRC Artikel van 19 september 2011 NRC Artikel van 19 september 2011 http://www.nrc.nl/nieuws/2011/09/19/dodental-aardbeving-india-loopt-op/ Leerstofanalyse 1. belangrijke leerstof elementen feiten: van de buitenwereld afgesloten rampgebied,

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen - gevolgen delfstofwinning in NL

Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen - gevolgen delfstofwinning in NL Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen - gevolgen delfstofwinning in NL Praktische-opdracht door een scholier 2086 woorden 28 oktober 2005 4,7 44 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardbevingen

Nadere informatie

De kracht van de natuur

De kracht van de natuur De kracht van de natuur inhoud blz. Natuurrampen 3 1. Aardbevingen 4 2. Vulkanen 7 3. Lawines 10 4. Tornado s 13 5. Tsunami s 14 Pluskaarten 15 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden 18 Natuurrampen

Nadere informatie

Daarbij stierven 200 duizend mensen.

Daarbij stierven 200 duizend mensen. Filmpje op www.youtube.com/watch?v=vua_y9c4zu4&feature=related Google trefwoorden: filmpje, plaattektoniek, teleac, youtube Aardbevingen Beweging in de aarde In 2004 was de tsunami in Azië na aardbeving

Nadere informatie

BEWEGENDE AARDE: KWARTET

BEWEGENDE AARDE: KWARTET BEWEGENDE AARDE: KWARTET Theoretisch kader In dit kwartetspel leer je door middel van het beantwoorden van vragen over van alles dat met het bewegen van de aarde te maken heeft. Elk kwartet heeft een onderwerp,

Nadere informatie

DE RUSTELOZE AARDE De aarde leeft... daar komen jullie in dit 'dossier' meer over te weten.

DE RUSTELOZE AARDE De aarde leeft... daar komen jullie in dit 'dossier' meer over te weten. DE RUSTELOZE AARDE De aarde leeft... daar komen jullie in dit 'dossier' meer over te weten. Voortdurend vinden er aardbevingen plaats en ook vulkanen kunnen na een slaap van duizenden jaren 'opeens' wakker

Nadere informatie

Vulkanen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Vulkanen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52471 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Werkstuk ANW Aardbevingen

Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk ANW Aardbevingen Werkstuk door een scholier 2315 woorden 29 augustus 2001 6,4 230 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Ik heb voor het onderwerp als de aarde beeft gekozen omdat mij dit erg aansprak

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen Werkstuk door een scholier 1570 woorden 9 oktober 2004 5,3 58 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoud - De aardkorst - Soorten vulkanen - Vulkaanuitbarsting - Doorsnede

Nadere informatie

Aardbevingen hv123. banner. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52470

Aardbevingen hv123. banner. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/52470 banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 16 december 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/52470 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Aardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Aardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52470 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 5 paragraaf 1tm5

Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 5 paragraaf 1tm5 Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 5 paragraaf 1tm5 Samenvatting door een scholier 1899 woorden 24 juni 2016 1 2 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Aardrijkskunde hoofdstuk 5 par 1 t/m

Nadere informatie

Natuurverschijnselen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Natuurverschijnselen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 21 december 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87250 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

Wat doe je in deze les? Handleiding Uitbreidingsles Studerend lezen niveau B

Wat doe je in deze les? Handleiding Uitbreidingsles Studerend lezen niveau B Handleiding Uitbreidingsles Studerend lezen Een onderdeel van Nieuwsbegrip XL zijn de strategielessen. De strategielessen zijn bedoeld om de strategieën voor begrijpend lezen bij de leerlingen te introduceren

Nadere informatie

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling Japanese Red Cross/Toshirharu Kato Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling Hallo! Heb jij al ooit een tsunami meegemaakt? Nee? Dat is heel normaal, want in België kwam er nog geen

Nadere informatie

Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave

Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave Werkstuk door een scholier 1483 woorden 31 december 2001 6 412 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave Inleiding Wat is een aardbeving Hoe onstaat een aardbeving Voorzorgsmaatregelingen voor aardbevingen.

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Natuurrampen

Werkstuk Aardrijkskunde Natuurrampen Werkstuk Aardrijkskunde Natuurrampen Werkstuk door een scholier 3576 woorden 18 oktober 2010 5,8 431 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wij maken ons werkstuk over natuurrampen. Maar wat zijn

Nadere informatie

Soorten vulkanen. Tefra vulkaan: Werkende vulkaan: Er zijn heel veel soorten vulkanen en ik ga er 6 opnoemen en er wat over vertellen dat zijn,

Soorten vulkanen. Tefra vulkaan: Werkende vulkaan: Er zijn heel veel soorten vulkanen en ik ga er 6 opnoemen en er wat over vertellen dat zijn, Voorwoord Ik doe mijn werkstuk over vulkanen, ik doe hem over vulkanen omdat ik er echt niets over wist, en het leek me een superleuk en interessant onderwerp, ik ga u iets leren wat voor soorten uitbarstingen

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanen Werkstuk door een scholier 2869 woorden 24 oktober 2003 5,1 64 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding: Vulkanen, we weten allemaal wat het zijn. De bekendste vulkanen

Nadere informatie

eruptie uitbarsting van een vulkaan, waarbij lava, gesteente, gassen en as de lucht in worden geblazen

eruptie uitbarsting van een vulkaan, waarbij lava, gesteente, gassen en as de lucht in worden geblazen eruptie uitbarsting van een vulkaan, waarbij lava, gesteente, gassen en as de lucht in worden geblazen vakwoorden geothermisch heeft te maken met de hitte binnenin de aarde gloedwolk ander woord voor pyroclastische

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vwo I

Eindexamen aardrijkskunde vwo I Aarde Opgave 4 De Colorado en de Grand Canyon Bestudeer de bronnen 1 tot en met 5 die bij deze opgave horen. Het Colorado Plateau in de staat Arizona (VS) bestaat uit zeer oude gesteenten. In de loop van

Nadere informatie

Fysische Geografie. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/67092

Fysische Geografie. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/67092 Auteur Jorick Boll Laatst gewijzigd 23 november 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/67092 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

5,3. Werkstuk door R woorden 19 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

5,3. Werkstuk door R woorden 19 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding Werkstuk door R. 1394 woorden 19 oktober 2016 5,3 8 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Bij het vak aardrijkskunde kreeg iedereen een opdracht om het werkstuk over verschillende natuurrampen (verschijnsels)

Nadere informatie

5,7. Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde

5,7. Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart 2006 5,7 89 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen in Pakistan Inleiding: De aardbevingen in Pakistan

Nadere informatie

Project natuurrampen.

Project natuurrampen. Project natuurrampen. Klas Vicky Januari 2013 1. Overstromingen 2. Vulkanen 3. Tornado s 4. Aardbevingen 5. Tsunami s 6. Orkanen 1. Overstromingen 1.1. Wat zijn overstromingen? Je kan pas spreken van een

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen

Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen Werkstuk Aardrijkskunde Aardbevingen Werkstuk door een scholier 2601 woorden 12 november 2004 6,3 420 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave Inleiding Zakelijke gegevens 1. Voorspellen 2. Wat

Nadere informatie

Werkstuk door een scholier 3622 woorden 6 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding.

Werkstuk door een scholier 3622 woorden 6 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding. Werkstuk door een scholier 3622 woorden 6 december 2002 6 266 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding. In de wereld komen veel vulkanen en aardbevingen voor. Je hoort er wel eens van op TV of op de

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme

Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme Werkstuk Aardrijkskunde Vulkanisme Werkstuk door een scholier 1846 woorden 26 juni 2003 6,8 61 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Schollen of Platen. De aarde is opgebouwd uit verschillende lagen. Deze

Nadere informatie

4 Dodelijke vloedgolf

4 Dodelijke vloedgolf 4 Dodelijke vloedgolf 1 a voor de kust van Sumatra b 9.0 c zeer catastrofaal d doordat de zeebodem werd opgetild en weer neergegooid e omdat de golven op zee niet erg hoog waren 2 a De zeebodem remt het

Nadere informatie

Aardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Aardbevingen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 02 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52470 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

5,5. Samenvatting door Aukje 2315 woorden 5 juli keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Aardrijkskunde H5: Azië: verwoestende krachten

5,5. Samenvatting door Aukje 2315 woorden 5 juli keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Aardrijkskunde H5: Azië: verwoestende krachten Samenvatting door Aukje 2315 woorden 5 juli 2016 5,5 2 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde H5: Azië: verwoestende krachten 1 De Ring van Vuur In Azië komen een aantal natuurrampen vaker voor:

Nadere informatie

5,1. Profielwerkstuk door P woorden 16 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

5,1. Profielwerkstuk door P woorden 16 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding Profielwerkstuk door P. 5711 woorden 16 december 2005 5,1 35 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Vol met kennis die ik opgedaan heb in dit jaar, presenteer ik u nu mijn profielwerkstuk. Allereerst

Nadere informatie

Vulkaanuitbarsting in IJsland

Vulkaanuitbarsting in IJsland Auteur: Lieve Hoet Een vulkaan barst uit IJsland Vulkanen vind je op heel veel plaatsen in de wereld, maar de vulkaan waarover iedereen nu praat, ligt in IJsland. Dit eiland ligt net onder de poolcirkel

Nadere informatie

5,1. Werkstuk door een scholier 3834 woorden 25 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding

5,1. Werkstuk door een scholier 3834 woorden 25 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inleiding Werkstuk door een scholier 3834 woorden 25 februari 2000 5,1 418 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wij hebben zelf niet het onderwerp mogen uitkiezen. Dat was al voor ons gedaan. Het werkstuk

Nadere informatie

Kevin: Ik ben zelf een keer in een vulkaan geweest en ik heb van de vulkaan twee foto s (zie onderaan de bladzijde)

Kevin: Ik ben zelf een keer in een vulkaan geweest en ik heb van de vulkaan twee foto s (zie onderaan de bladzijde) Werkstuk door een scholier 2432 woorden 2 april 2002 5,5 1005 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1 Inleiding Wij houden ons werkstuk over: Hoe ontstaan bergen, vulkanen en aardbevingen. Het werkstuk maken

Nadere informatie

Een vulkaan onder Nederland

Een vulkaan onder Nederland lespakket Natuurkunde studie Aardwetenschappen Een vulkaan onder Nederland Jij bent de geoloog in dienst en verantwoordelijk voor het geruststellen van de (Europese) bevolking. Jij moet bepalen wie er

Nadere informatie

EEN SLAPENDE VULKAAN ONTWAAKT

EEN SLAPENDE VULKAAN ONTWAAKT EEN SLAPENDE VULKAAN ONTWAAKT Veel belangstelling bij de naderende uitbarsting van de Mount St. Helens (najaar 2004). 30 september 2004 DE VULKANISCHE ACTIVITEIT RONDOM MOUNT ST. HELENS IS TOEGENOMEN.

Nadere informatie

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in.

TSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in. EEN KRACHTIGE NATUURRAMP ERKBOEK VOOR LEERLINGEN Vul hier je naam in. INHOUD at is een tsunami? 2 Vul hier je groep in. Hoe ontstaat een tsunami? 3 aar komen tsunami s voor? 4 De gevolgen van een tsunami

Nadere informatie

AARDBEVINGEN EEN SCHOKKENDE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Wat is een aardbeving?

AARDBEVINGEN EEN SCHOKKENDE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Wat is een aardbeving? EEN SCHOKKENDE NATUURRAMP ERKBOEK VOOR LEERLINGEN Vul hier je naam in. INHOUD at is een aardbeving? 2 Hoe ontstaat een aardbeving? 3 Aardbevingen in Nederland 4 De schaal van Richter 5 aar komen aardbevingen

Nadere informatie

7, Samenvatting door een scholier 2070 woorden 12 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Hoofdstuk 2 Aardrijkskunde

7, Samenvatting door een scholier 2070 woorden 12 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Hoofdstuk 2 Aardrijkskunde Samenvatting door een scholier 2070 woorden 12 december 2006 7,8 15 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Aardrijkskunde 2.1 Ondergrondse rampen: aardbevingen / vulkanen. Aardoppervlak: aardverschuivingen

Nadere informatie

5,5. Werkstuk door een scholier 2130 woorden 7 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde

5,5. Werkstuk door een scholier 2130 woorden 7 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde Werkstuk door een scholier 2130 woorden 7 mei 2007 5,5 70 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Wat is een tsunami? Een tsunami is een grote schokgolf die in de kustgebieden enorme verwoestingen kan aanrichten.

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1

Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1 Samenvatting Aardrijkskunde Systeem Aarde Hoofdstuk 1 Samenvatting door N. 1932 woorden 2 maart 2016 7,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Samenvatting Aardrijkskunde Systeem aarde Hoofdstuk

Nadere informatie

Plaattektoniek. Fieke van Lith. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Plaattektoniek. Fieke van Lith. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Fieke van Lith 17 October 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/88104 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Werkstuk Aardrijkskunde Opbouw aarde, aardbevingen en vulkanen

Werkstuk Aardrijkskunde Opbouw aarde, aardbevingen en vulkanen Werkstuk Aardrijkskunde Opbouw aarde, aardbevingen en vulkanen Werkstuk door een scholier 3969 woorden 24 mei 2002 6,1 391 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Hoe is de opbouw van de aarde? In het midden

Nadere informatie

5,5. Werkstuk door een scholier 2883 woorden 17 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde

5,5. Werkstuk door een scholier 2883 woorden 17 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde Werkstuk door een scholier 2883 woorden 17 augustus 2002 5,5 312 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding. 182.166 doden en meer dan 357.800 gewonden. Dit was het resultaat dat de aardbeving in San

Nadere informatie

Extreme woonplekken vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Extreme woonplekken vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 December 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/63450 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Wonen - Extreme woonplekken. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Wonen - Extreme woonplekken. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content StudioVO Laatst gewijzigd Licentie Webadres 14 July 2013 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/44995 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht

Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht Japanese Red Cross/Toshirharu Kato Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht Dit bundeltje is een aanvulling op het lespakket rond Aardbevingen.

Nadere informatie

1.1 Het ontstaan van de aarde

1.1 Het ontstaan van de aarde Boekverslag door H. 1566 woorden 16 december 2007 6.8 27 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1.1 Het ontstaan van de aarde Actualiteitsprincipe: het heden is de sleutel tot het verleden. ONS ZONNESTELSEL.

Nadere informatie

25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal

25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal 25 april 2015: aardbeving verwoest Nepal Land Inwoners: 30.430.267 (België: 10.449.361) Oppervlakte: 147.181 km² (België: 30 528 km²) BNP/capita: $ 2 400 (België: $41 700) Bevolking Levensverwachting bij

Nadere informatie

6,6. Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde

6,6. Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde Antwoorden door een scholier 1458 woorden 14 februari 2011 6,6 11 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Paragraaf 1: 1a rijst, zon, massage, kruiden, palmbomen, vruchtbaar land B 1(B) 2(E) 3(G) 4(A) 5(K)

Nadere informatie

Hoe wordt een aardbeving veroorzaakt, gemeten en wat zijn de gevolgen ervan?

Hoe wordt een aardbeving veroorzaakt, gemeten en wat zijn de gevolgen ervan? Aardbevingen Hoofdvraag: Hoe wordt een aardbeving veroorzaakt, gemeten en wat zijn de gevolgen ervan? Deelvragen: 1. Hoe wordt een aardbeving veroorzaakt? 2. Hoe kun je aardbevingen meten? 3. Kun je aardbevingen

Nadere informatie

Mexico kan het schudden

Mexico kan het schudden 1 Doelgroep De lesbrief is bedoeld voor leerlingen in de onderbouw vmbo, havo en vwo. Het uitwerken van de opdrachten kost de leerling ongeveer een tot anderhalf lesuur (van 50 minuten). De onderzoeksvragen

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde Opbouw van Reliëf door Vulkanisme

Praktische opdracht Aardrijkskunde Opbouw van Reliëf door Vulkanisme Praktische opdracht Aardrijkskunde Opbouw van Reliëf door Vulkanisme Praktische-opdracht door een scholier 2770 woorden 4 maart 2009 5,2 11 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Opbouw van reliëf door vulkanisme

Nadere informatie

Bij convergente plaatgrenzen glijdt de oceanische plaat onder de continentale, omdat oceanische platen

Bij convergente plaatgrenzen glijdt de oceanische plaat onder de continentale, omdat oceanische platen Samenvatting door een scholier 1961 woorden 27 oktober 2009 4,8 9 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 2 2.1 Is elke ramp een natuurramp? Veel rampen

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde H1 De actieve aarde

Samenvatting Aardrijkskunde H1 De actieve aarde Samenvatting Aardrijkskun H1 De actieve aar Samenvatting door P. 1673 woorn 27 februari 2013 7,3 8 keer beooreld Vak Metho Aardrijkskun De Geo 1.1: De aar is zo n 4,5 miljard jaar oud Schotse geoloog Hutton

Nadere informatie

28 september 2018: Aardbevingen en tsunami verwoesten Indonesië

28 september 2018: Aardbevingen en tsunami verwoesten Indonesië 28 september 2018: Aardbevingen en tsunami verwoesten Indonesië Land Inwoners: 260.580.739 (België: 11.491.346) Oppervlakte: 1.910.931 km² (België: 30.528 km²) BNP/capita: $ 13 120 (België: $ 48 258) Bevolking

Nadere informatie

6,7. Werkstuk door een scholier 2612 woorden 23 april keer beoordeeld

6,7. Werkstuk door een scholier 2612 woorden 23 april keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 2612 woorden 23 april 2008 6,7 127 keer beoordeeld Vak Biologie Vulkanen Voorwoord! Ik heb dit onderwerp gekozen omdat, ik het interessant vind om wat meer te weten over vulkanen,

Nadere informatie

week januari 2010 opdrachten niveau D Opdrachten bij tekst 1

week januari 2010 opdrachten niveau D Opdrachten bij tekst 1 Opdrachten bij tekst 1 Opdracht 1 (klas): Tekst lezen 1. Lees de tekst volgens het stappenplan. 2. Ken je de betekenis van onderstaande woorden uit de tekst al? Geef bij elk woord een omschrijving. Ken

Nadere informatie

4,7. Praktische-opdracht door een scholier 2517 woorden 25 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Vulkanisme

4,7. Praktische-opdracht door een scholier 2517 woorden 25 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Vulkanisme Praktische-opdracht door een scholier 2517 woorden 25 maart 2003 4,7 30 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Vulkanisme Deelvragen: 1. Het ontstaan en de werking van een vulkaan. 2. Het voorspellen van uitbarstingen.

Nadere informatie

Kernpunten. Conclusie en nawoord. Essay naar de temperaturen binnen de kern van de aarde. Auteur: Sebastien Immers. Copyright Augustus 2010

Kernpunten. Conclusie en nawoord. Essay naar de temperaturen binnen de kern van de aarde. Auteur: Sebastien Immers. Copyright Augustus 2010 Kernpunten Essay naar de temperaturen binnen de kern van de aarde. Conclusie en nawoord Auteur: Sebastien Immers Copyright Augustus 2010 Voor meer informatie: info@immerspher.com Internetadressen: http://www.immerspher.com

Nadere informatie

inhoud blz. Inleiding 1. Wat is een berg? 2. Hoogte 3. Hoe ontstaan bergen? 4. Soorten gebergte 5. Beroemde bergen 6. Bergweetjes Pluskaarten

inhoud blz. Inleiding 1. Wat is een berg? 2. Hoogte 3. Hoe ontstaan bergen? 4. Soorten gebergte 5. Beroemde bergen 6. Bergweetjes Pluskaarten Bergen inhoud blz. Inleiding 3 1. Wat is een berg? 4 2. Hoogte 5 3. Hoe ontstaan bergen? 6 4. Soorten gebergte 9 5. Beroemde bergen 12 6. Bergweetjes 16 Pluskaarten 19 Bronnen en foto s 21 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

Tornado en orkaan hv123. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Tornado en orkaan hv123. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/76067 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

INLEIDING TOT DE PETROLOGIE

INLEIDING TOT DE PETROLOGIE INLEIDING TOT DE PETROLOGIE Prof. Dr. Johan De Grave Johan.DeGrave@ugent.be Cursus: Prof. Dr. Peter Van den haute Prof. Paul De Paepe VULKANISCHE ERUPTIETYPES Vulkanische erupties indelen op basis van:

Nadere informatie

Werkstuk Nederlands Vulkanen

Werkstuk Nederlands Vulkanen Werkstuk Nederlands Vulkanen Werkstuk door een scholier 3389 woorden 20 maart 2005 5,1 76 keer beoordeeld Vak Nederlands INHOUDSOPGAVE: INLEIDING DE AARDE PLATEN HET ONTSTAAN VAN EEN VULKAAN LOCATIE VAN

Nadere informatie

5,1. Werkstuk door een scholier 4618 woorden 18 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave:

5,1. Werkstuk door een scholier 4618 woorden 18 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Inhoudsopgave: Werkstuk door een scholier 4618 woorden 18 november 2003 5,1 122 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave: Exogene krachten Endogene Krachten Erosie Verwering Opbouw van de aarde Eigen deel Bronvermelding

Nadere informatie

Planetaire Samenstanden en Aardbevingen 2014-10-05 door Frank Hoogerbeets

Planetaire Samenstanden en Aardbevingen 2014-10-05 door Frank Hoogerbeets Planetaire Samenstanden en Aardbevingen 2014-10-05 door Frank Hoogerbeets Volgens de gevestigde wetenschap zijn aardbevingen het gevolg van de beweging van tektonische platen, die wordt veroorzaakt door

Nadere informatie

Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12

Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 Aardrijkskunde Samenvatting Hoofdstuk 2 Endogene en Exogene processen 2 t/m 12 2: De opbouw van de aarde Kern: 3700 km dik, binnenste deel vast, buitenste deel vloeibaar -> aardmagnetisme Aardmantel: 2900

Nadere informatie

Vulkanen. Door: Sjaak Bonestaak

Vulkanen. Door: Sjaak Bonestaak Vulkanen Door: Sjaak Bonestaak Dit werkstuk is bedoeld als voorbeeld. De eisen van het werkstuk zijn: - Een voorpagina (Naam van het onderwerp, één of meerder afbeeldingen, je naam) - Een inleiding (Waarom

Nadere informatie

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De aarde 1. Het Heelal De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte. De oerknal Wetenschappers denken dat er meer dan 15 miljoen jaar geleden een enorme ontploffing

Nadere informatie

De vlakke cirkel onderaan werd vroeger gebruikt als dorsvloer. We treffen wel meerdere van deze goed bewaarde dorsvloeren aan.

De vlakke cirkel onderaan werd vroeger gebruikt als dorsvloer. We treffen wel meerdere van deze goed bewaarde dorsvloeren aan. De vlakke cirkel onderaan werd vroeger gebruikt als dorsvloer. We treffen wel meerdere van deze goed bewaarde dorsvloeren aan. Donderdag 4 december 2014 Soort Plaats Afstand Duur : Luswandeling (Cañada

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Aardbevingen

Praktische opdracht ANW Aardbevingen Praktische opdracht ANW Aardbevingen Praktische-opdracht door een scholier 5350 woorden 24 december 2003 6,1 103 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave: voorwoord; 1. hoofdvraag en deelvragen 2. wat zijn

Nadere informatie

Hoe ontstaat een vulkaan.

Hoe ontstaat een vulkaan. Werkstuk door een scholier 3522 woorden 28 maart 1999 6 529 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wij doen ons werkstuk over vulkanen. Vulkanen zijn hele mooie dingen om te zien. Wij vertellen wat

Nadere informatie