Bijlage 2 Specifieke SORKC-schema s

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bijlage 2 Specifieke SORKC-schema s"

Transcriptie

1 Bijlage 2 Specifieke SORKC-schema s In deze bijlage zijn zeven specifieke SORKC-schema s opgenomen. Het algemeen logopedische SORKC-schema uit Hoofdstuk 3 is uitgewerkt voor stemstoornissen door Riep Niemeijer en Margreet Hoenders, articulatiestoornissen door Hiltje Burgler en Gré Feringa, stotteren/broddelen door Els van Bodegom, dysartrie door Saakje da Costa, taalontwikkelingsstoornissen door Grietha de Boer, afasie door Trude Smitskamp en hoorstoornissen door Albert Verstallen. De schema s beginnen met de R van SORKC, omdat die volgorde logisch is bij het logopedisch onderzoek.

2 SORKC-SCHEMA STEMSTOORNISSEN REACTIE/GEDRAG Wat is de aard en de ernst van de stemstoornis? Wat is de duur en hoe was de ontwikkeling sinds het ontstaan? Aard en ernst Aspecten: stem, articulatie, fonetogram. Door de logopedist; uit observatie en gesprek. Duur Hoe lang is de stemstoornis aanwezig? Hoe zijn de stemklachten begonnen, waardoor ontstaan? Door de logopedist; uit gesprek. Ontwikkeling Hoe heeft de stemstoornis zich ontwikkeld sinds het ontstaan? Verloop van de klacht. Invloed van eventuele eerdere behandeling. Door logopedist; uit gesprek en rapportage van een collega. SITUATIE In welke situatie(s) doet de stemstoornis zich voor? Hoe en waardoor verandert de stem? Hiërarchie Wanneer bestaat de meeste hinder van de klacht? Bij kinderen ook situaties op school en thuis beschrijven. Door de logopedist; uit gesprek, hiërarchielijst, zelfobservatieopdrachten. Effect van therapiesituaties Hoe verandert de stem en hoe is dat te verklaren? Proef van Lombard, nasaleerproef, effect van instructie, drukproef van Gutzman, nasaliteitsproeven, manipulatie van het strottenhoofd. Door de logopedist; uit observatie na instructie/model en proeven. ORGANISME Welke kenmerken van, en processen in de cliënt beïnvloeden de stem? Somatische aspecten Structuur en functionele mogelijkheden van de larynx en alle bij de stemgeving betrokken organen: gehoor, longfunctie, neurologische afwijkingen, algemene gezondheidstoestand, medicijngebruik, operaties, pijnklachten, slikproblemen, medische prognose. Door de KNO-arts, eventueel door de neuroloog. Houding, mond- of neusademing, ademproblemen, mutatie, hoesten, kuchen, schrapen, roken. Door de logopedist; uit observatie en gesprek. Psychische aspecten Cognitieve aspecten: Leervermogen, persoonlijkheid. Door de psycholoog, psychiater of logopedist; uit gesprek.

3 Emotionele/relationele aspecten: Eigen oordeel over de stem, eigen visie op de oorzaak, eigen beleving van de klacht, eigen typering van persoonlijkheid van de cliënt, of van de ouders van het kind. Door de logopedist; uit gesprek. Motivationele aspecten: Verwachtingen, motivatie, al of niet gestuurd (door wie?). Eventueel de motivatie van de ouders voor medewerking aan de behandeling. Door de logopedist; uit gesprek. Sociale aspecten Gegevens werk- of schoolsituatie, thuissituatie. Sociale contacten (opleiding, werk, verenigingen, vrienden). Door de logopedist; uit gesprek. Eventueel door de maatschappelijk werker. KONTINGENTIE en CONSEQUENTIE Welke stimuli (aangename/onaangename consequenties) volgen op het stemgebruik en beïnvloeden het? Op welke wijze in tijd en frequentie is deze consequentie verbonden met de stem? Reacties van de omgeving op de stem en eigen reacties op de stem. Door de logopedist; uit gesprek. Analyse In hoeverre kan men de aard, de ernst, het ontstaan en de ontwikkeling van de stemstoornis verklaren vanuit antecedente, consequente en faciliterende factoren? Advies In overleg met de verwijzer en leden van het interdisciplinaire team wordt geadviseerd wel/geen behandeling, door wie, met welke frequentie en over de aard van de interventie: Medisch, technisch, psychisch, sociaal, voorlichting, logopedische behandeling.

4 SORKC-SCHEMA ARTICULATIESTOORNISSEN REACTIE/GEDRAG Wat is de aard en de ernst van de articulatiestoornis? Wat is de duur en hoe was de ontwikkeling sinds het ontstaan? Aard en ernst Aspecten: afwijkende klanken, mondgewoonten, resonantiestoornissen, spraakproductie in de modaliteiten spontaan spreken, lezen en nazeggen op klank, syllabe-, woord- en zinsniveau. Mondgedrag in rust, bij spreken en slikken. Nasaliteitsproeven. Door de logopedist; uit observatie en test. Duur Hoelang bestaat de articulatiestoornis? Ontwikkeling Hoe heeft deze zich sinds het ontstaan ontwikkeld? Eet-, drink- en zuiggewoonten. Door de logopedist uit observatie en gesprek. SITUATIE In welke situatie(s) doet de articulatiestoornis zich voor? Hoe en waardoor verandert de articulatiestoornis? Hiërarchie In hoeverre is het actuele spreekgedrag representatief? In welke situaties meer/minder last van de klacht? Door de logopedist; uit gesprek. Effect van therapiesituaties Hoe verandert de articulatiestoornis? Instructie/stimulatie, contextonderzoek, nasaliteitsproeven, mondgedrag. Door de logopedist; uit observatie en test. ORGANISME Welke kenmerken van, en processen in de cliënt beïnvloeden de articulatiestoornis? Somatische aspecten Structuur en functie van de spraakorganen, gehoor en gebit. Door de knoarts en de orthodontist. Motorische ontwikkeling, spraakproblemen in de familie, algemene gezondheidstoestand. Door de logopedist; uit gesprek. Psychische aspecten Cognitieve aspecten: Perceptie, leervermogen, persoonlijkheid. Door de psycholoog. Spraak-/taalontwikkeling, dialect, tweetaligheid. Door de logopedist; uit gesprek. Emotionele/relationele aspecten: Emotioneel-relationele ontwikkeling. Beleving van de klacht. Door psycholoog en logopedist; uit gesprek. Motivationele aspecten: Verwachtingen, motivatie, al of niet gestuurd (door wie?). Eventuele motivatie van de ouders voor medewerking aan de behandeling. Door de logopedist; uit gesprek.

5 Sociale aspecten Gegevens werk- of schoolsituatie, thuissituatie, sociale contacten (opleiding, werk, verenigingen, vrienden). Door logopedist; uit gesprek. Eventueel door maatschappelijk werker. KONTINGENTIE en CONSEQUENTIE Welke stimuli (aangename/onaangename consequenties) volgen op het spreken en beïnvloeden het? Op welke wijze in tijd en frequentie is de consequentie verbonden met het spreken? Reacties van de omgeving en eigen reacties op de klacht en frequentie daarvan. Door de logopedist; uit gesprek. Analyse In hoeverre kan men de aard, de ernst, het ontstaan en de ontwikkeling van de articulatiestoornis verklaren vanuit antecedente, consequente en faciliterende factoren? Advies In overleg met de verwijzer en leden van het interdisciplinaire team wordt geadviseerd wel/geen behandeling, door wie, met welke frequentie en over de aard van de interventie: Medisch, technisch, psychisch, sociaal, voorlichting, logopedische behandeling.

6 SORKC-SCHEMA STOTTEREN en BRODDELEN REACTIE/GEDRAG Wat is de aard en de ernst van het stotteren en/of broddelen? Wat is de duur en hoe was de ontwikkeling sinds het ontstaan? Aard en ernst Aspecten: houding, adem, stem, spreekritme, stotteren, C.L.I. (differentiaaldiagnose Broddelen, taalbegrip, taalproductie, articulatie), non-verbale communicatie, consistentie, adaptatie, stotterverwachting, stottervermijding, stottergedrag, frequentie, duur, intensiteit en dergelijke. Identificatieen imitatiemogelijkheden, vermijden (klanken, personen, situaties). Door de logopedist; uit observatie en gesprek. Duur Sinds wanneer bestaat het stotteren en/of broddelen? Ontwikkeling Hoe heeft het zich sinds het ontstaan ontwikkeld? SITUATIE In welke situatie(s) doet het stotteren en/of broddelen zich voor? Hoe en waardoor veranderen symptomen? Hiërarchie In welke situatie treedt het stotteren en/of broddelen op? Welke invloed hebben klanken, woorden, zinnen, lichamelijke gewaarwordingen, emoties, cognities, attitudes? Door de logopedist; uit gesprek, vragenlijsten, zelfobservatieopdrachten. Wensen en doelstellingen (eventueel ook van de ouders). Door de logopedist; uit gesprek. Effect van therapiesituaties Hoe veranderen de symptomen van stotteren en/of broddelen en hoe is dat te verklaren? Proefbehandeling met spreektechnieken: ontspanning, vertraging, afleiding, bewustzijn, identificatie- en imitatiemogelijkheden, verschuiven van feedback. Door de logopedist; uit observatie na instructie/ model en proeven met apparatuur, uit gesprek. ORGANISME Welke kenmerken van, en processen in de cliënt beïnvloeden het stotteren en/of broddelen? Somatische aspecten Somatische en neurologische gegevens. Door de arts, eventueel door de neuroloog. Motorische ontwikkeling en spraakproblemen in de familie. Door de logopedist; uit gesprek en anamnesevragenlijst. Houding, adem, stem, articulatie, taal, gehoor, spreekritme en controlemogelijkheden hiervan. Door de logopedist; uit observatie.

7 Psychische aspecten Cognitieve aspecten: Leervermogen, karakeristieke stijl van denken en handelen. Door de psycholoog. Inzicht in de klacht. Opleiding, beroep, interesses, dialect, tweetaligheid. Door de logopedist; uit gesprek. Emotionele/relationele aspecten: Persoonlijke stijl van emotioneel en relationeel beleven van de klacht (stottervermijding en stotterverwachting en spanningsniveau). Door de psycholoog en de logopedist; uit gesprek. Motivationele aspecten: Verwachtingen, motivatie, al of niet gestuurd (door wie?). Door de logopedist; uit gesprek. Sociale aspecten Thuissituatie, sociale contacten (opleiding, werk, verenigingen, vrienden). Door de logopedist; uit gesprek. Eventueel door de maatschappelijk werker. KONTINGENTIE en CONSEQUENTIE Welke stimuli (aangename/onaangename consequenties) volgen op het stotteren en/of broddelen en beïnvloeden het? Op welke wijze in tijd en frequentie is de consequentie verbonden met het stotteren en/of broddelen? Reacties van de omgeving op de klacht en eigen reacties op de klacht. Door de logopedist; uit gesprek. Analyse In hoeverre kan men de aard, de ernst, het ontstaan en de ontwikkeling van het stotteren/broddelen verklaren vanuit antecedente, consequente en faciliterende factoren? Advies In overleg met de verwijzer en leden van het interdisciplinaire team wordt geadviseerd wel/geen behandeling, door wie, met welke frequentie en over de aard van de interventie: Medisch, technisch, psychisch, sociaal, voorlichting, logopedische behandeling.

8 SORKC-SCHEMA DYSARTRIE REACTIE/GEDRAG Wat is de aard en de ernst van de dysartrie? Wat is de duur en hoe was de ontwikkeling sinds het ontstaan? Aard en ernst Aspecten: Houding en bewegen. Door de logopedist en/of fysiotherapeut; uit observatie. Primaire mondfuncties, tonus en sensibiliteit, ademing, stemgeving, spreken, accenten. Door de logopedist; uit observatie. Ondersteunende of vervangende communicatie (hulpmiddelen). Door de logopedist en eventueel door de fysiotherapeut/ergotherapeut; uit gesprek. Duur Hoelang is de dysartrie aanwezig? Wanneer is de klacht ontstaan? Ontwikkeling Hoe heeft de klacht zich sinds het ontstaan ontwikkeld? Hoe is het verloop van de stoornis? SITUATIE In welke situatie(s) doet de dysartrie zich voor? Hoe en waardoor verandert de dysartrie? Hiërarchie In welke situatie(s) treedt de dysartrie op? In welke situatie(s) is het spreken relatief het best/ slechtst? Door de logopedist; uit gesprek. Effect van therapiesituaties Hoe verandert de dysartrie? Nagaan van de invloed op het spreken (de verstaanbaarheid) van bijv. houdingsverbetering (-verandering), verhogen of verlagen van de spanning in adem- en articulatiemusculatuur, mondcontrole en dergelijke. Door logopedist; uit observatie en gesprek. ORGANISME Welke kenmerken van, en processen in de cliënt beïnvloeden de dysartrie? Somatische aspecten Aard van de neurologische afwijking, lokalisatie, andere neurologische stoornissen, algemene gezondheidstoestand, medicijngebruik, neurologische aspecten van kauw-, slik- en ademproblemen, sensibiliteits- en smaakstoornissen, medische prognose, visus en gehoor. Door de neuroloog. Psychische aspecten Cognitieve aspecten: Persoonlijkheid, geheugen, perceptie, non-verbale intelligentie, handelen (apraxie). Door de (neuro)psycholoog. Emotionele/relationele aspecten: Opleiding, beroep, premorbide taalgebruik/spreken. Beleving van de klacht met betrekking tot het spreken, eten, drinken, ademen. Door de logopedist, uit gesprek.

9 Motivationele aspecten Motivatie tot behandeling. Door de logopedist; uit gesprek. Sociale aspecten Thuissituatie, sociale contacten, hobby s en het belang van spreken in deze situaties. Door de logopedist; uit gesprek. Eventueel door de maatschappelijk werker. KONTINGENTIE en CONSEQUENTIE Welke stimuli (aangename/onaangename consequenties) volgen op de dysartrie en beïnvloeden deze? Op welke wijze in tijd en frequentie is de consequentie verbonden met de dysartrie? Reacties van de omgeving en eigen reacties op de klacht en de frequentie daarvan. Door de logopedist; uit gesprek. Analyse In hoeverre kan men de aard, de ernst, het ontstaan en de ontwikkeling van de dysartrie verklaren vanuit antecedente, consequente en faciliterende factoren? Advies In overleg met de verwijzer en leden van het interdisciplinaire team besluiten nemen over de vorm en de aard van de interventie: Medisch, technisch, psychisch, sociaal, voorlichting, logopedische behandeling.

10 SORKC-SCHEMA TAALONTWIKKELINGSSTOORNISSEN REACTIE/GEDRAG Wat is de aard en de ernst van de taalontwikkelingsstoornis? Wat is de duur en hoe was de ontwikkeling sinds het ontstaan? Aard en ernst Aspecten: Taalbegrip en taalproductie: fonologie, morfologie, syntaxis, semantiek en pragmatiek, woordvolgorde en non-verbale communicatie. Door de logopedist en de linguïst; uit observatie, tests, taalanalysemethoden, gesprek. Duur Hoelang is het taalprobleem aanwezig? Wanneer begon de spraak-/taalontwikkeling? Wanneer gemerkt dat er iets niet goed was? Hoe was de spraak-/taalontwikkeling in vergelijking met andere kinderen? Ontwikkeling Hoe was het verloop van de klacht? SITUATIE In welke situatie(s) doet de taalstoornis zich voor? Hoe en waardoor verandert het taalbegrip en taalgebruik? Hiërarchie Hoe praat het kind in verschillende situaties, zoals thuis, op school, bij het spelen, alleen, tegen kinderen, tegen volwassenen? Is er verschil in het moment van de dag? Door de logopedist; uit gesprek, vragenlijsten, observatieopdrachten voor de ouders. Effect van therapiesituaties Hoe verandert het taalbegrip en/of taalgebruik? Effect van gereduceerd taalaanbod, imitatiemogelijkheden op klank-, woord- en zinsniveau. Effect van modelleren, expanderen en/of corrigeren. Reactie van het kind als de nadruk op non-verbale aspecten komt te liggen. ORGANISME Welke kenmerken van, en processen in de cliënt beïnvloeden dit ongewenste gedrag? Somatische aspecten Structuur en functie van stem- en spraakorganen. Waarnemings organen voor horen, zien en tasten. Algemene gezondheidstoestand, neurologische rijping, E.E.G., motoriek. Door de huisarts, de kno-arts, de neuroloog, de revalidatiearts, de kinderarts, de fysiotherapeut, de audioloog, de orthodontist. Spraak- en taalproblemen in de familie. Door de logopedist, uit gesprek.

11 Psychische aspecten Cognitieve aspecten: Aanlegfactoren, (non)verbale ontwikkeling/iq, schoolprestaties. Door de psycholoog en/of de orthopedagoog. Emotionele/relationele aspecten: Pragmatisch functioneren, persoonlijkheid / karakter, emotionele ontwikkeling, psychische stoornis? Door de psycholoog, de (ortho)pedagoog, de psychiater, de leerkracht en door de logopedist. Motivationele aspecten: Verwachtingen, motivatie. Is het kind merkbaar zelf gemotiveerd? Hoe is de omgeving gemotiveerd? Door de psycholoog, de (ortho)pedagoog en de logopedist; uit gesprek. Sociale aspecten Opvoedingsstijl en stimulatiemogelijkheden, plaats in de kinderrij, verwachtingen ten aanzien van het kind, normen ten aanzien van taalgebruik. Thuissituatie, sociale contacten. Door logopedist; uit gesprek. Eventueel door maatschappelijk werker. KONTINGENTIE en CONSEQUENTIE Welke stimuli aangename/onaangename consequenties volgen op de taalontwikkelingsstoornis en beïnvloeden het? Op welke wijze in tijd en frequentie is de consequentie verbonden met de taalontwikkelingsstoornis? Reacties van de omgeving en eigen reacties op het spreken. Door logopedist; uit gesprek. Frequentie van de eigen reacties en de reacties van de omgeving. Analyse In hoeverre kan men de aard, de ernst, het ontstaan en de ontwikkeling van de taalontwikkelingsstoornis verklaren vanuit antecedente, consequente en faciliterende factoren? Advies In overleg met de verwijzer en leden van het interdisciplinaire team wordt geadviseerd wel/geen behandeling, door wie, met welke frequentie en over de aard van de interventie: Medisch, technisch, psychisch, sociaal, voorlichting, logopedische behandeling.

12 SORKC-SCHEMA AFASIE REACTIE/GEDRAG Wat is de aard en de ernst van de afasie? Wat is de duur en hoe was de ontwikkeling sinds het ontstaan? Aard en ernst Aspecten: spontane taal, communicatief, productie, receptie (op klank-, woord-, zins- en contextniveau, zowel mondeling als schriftelijk. Door de linguïst en de logopedist; uit observatie, taalanalyse, afasietest en afasieonderzoek. Duur Hoe lang bestaat de afasie? Ontstaan van de klacht ; bij afasie meestal acuut. Door de neuroloog en de logopedist; uit gesprek. Ontwikkeling Hoe heeft de afasie zich sinds het ontstaan ontwikkeld? Verloop van de stoornis. Van belang is met name de hersteltendens in de eerste weken na het ontstaan. Door de logopedist; uit gesprek. SITUATIE In welke situatie(s) doet de afasie zich voor? Hoe en waardoor verandert de afasie? Hiërarchie In welke situatie(s) is het spreken relatief het best/het slechtst? Door de logopedist; uit gesprek. Effect van therapiesituaties Therapiegerichte opdrachten om na te gaan welke cues als hulpmiddel gebruikt kunnen worden en/of om te bekijken of een bepaalde behandeling aan zal slaan (bijvoorbeeld de M.I.T.). Door de logopedist; uit observatie na instructie/model en gesprek. ORGANISME Welke kenmerken van, en processen in de cliënt beïnvloeden de afasie? Somatische aspecten Aard van de neurologische afwijking, lokalisatie, andere neurologische stoornissen, algemene gezondheidstoestand, medicijngebruik, medische prognose, visus, gehoor. Door de neuroloog. Psychische aspecten Cognitieve aspecten: Persoonlijkheid, geheugen, perceptie, non-verbale intelligentie, handelen (apraxie), door de (neuro)psycholoog. Opleiding, beroep, premorbide taalgebruik. Door de logopedist; uit gesprek. Emotionele/relationele aspecten: Beleving van de klachten, emotionele attitude ten opzichte van de handicap. Door de logopedist; uit gesprek.

13 Motivationele aspecten: Motivatie voor de behandeling. Door de logopedist; uit gesprek. Sociale aspecten Gegevens sociaal onderzoek, onder andere de thuissituatie, sociale contacten, hobby s. Door de maatschappelijk werker. Belang van het spreken in deze contacten, hobby s. Door de logopedist; uit gesprek. KONTINGENTIE en CONSEQUENTIE Welke stimuli (aangename/onaangename consequenties) volgen op de afasie en beïnvloeden deze? Op welke wijze in tijd en frequentie is de consequentie verbonden met de afasie? Reacties van de omgeving en eigen reacties op de afasie. Door het team en door de logopedist; uit gesprek. Analyse In hoeverre kan men de aard, de ernst, het ontstaan en de ontwikkeling van de afasie verklaren vanuit antecedente, consequente en faciliterende factoren? Advies In overleg met de verwijzer en leden van het interdisciplinaire team wordt geadviseerd wel/geen behandeling, door wie, met welke frequentie en over de aard van de interventie: Medisch, technisch, psychisch, sociaal, voorlichting, logopedische behandeling.

14 SORKC-SCHEMA GEHOOR REACTIE/GEDRAG Wat is de aard en de ernst van de hoorstoornis? Wat is de duur en hoe was de ontwikkeling sinds het ontstaan? Aard en ernst Aspecten: Gehoordrempel, toondrempelaudiogram, spraakverstaanvaardigheid, spraakaudiogram, kruisdiagram. Door de logopedist en de audiologisch assistent; uit observatie. Bijzonder audiometrisch onderzoek, zoals objectieve testen. Door de audioloog. Gelaatgerichtheid/spraakafzien, communicatief functioneren; misverstanden, navragen, niet verstaan, gebruik van gebaren of andere communicatiehulpmiddelen. Door de logopedist; uit observatie en gesprek. Duur Hoelang bestaan de hoorklachten? Wanneer zijn ze ontstaan? Ontwikkeling Hoe hebben de hoorklachten zich sinds het ontstaan ontwikkeld? Hoe was het verloop? Door kno-arts en logopedist; uit gesprek. SITUATIE In welke situatie(s) doet de hoorstoornis zich voor? Hoe en waardoor verandert het spraakverstaan? Hiërarchie In welke situaties zijn de hoorklachten vooral storend? Door de logopedist; uit gesprek. Effect van therapiesituaties Wat is het effect van hoorapparatuur op spraakverstaan, op reacties op harde geluiden, op richting horen? Door de logopedist; uit observatie en gesprek. ORGANISME Welke kenmerken van, en processen in de cliënt beïnvloeden de (gevolgen van) de hoorstoornis? Somatische aspecten Structuur en functiemogelijkheden gehoororgaan, onder andere beoordeling van het middenoorsysteem; lokalisatie van de hoorstoornis. Door de KNO-arts of audioloog. Structuur en functiemogelijkheden in het gehele KNO-gebied, voor zover van invloed op middenoorsysteem. Door de knoarts en de logopedist; uit observatie. Algehele gezondheidstoestand, medicijngebruik, medische prognose. Door de kno-arts. Fysieke mogelijkheden om met (kleine) hoorapparatuur om te kunnen gaan. Door de logopedist; uit observatie.

15 Psychische aspecten Cognitieve aspecten: Discrepantie verbale/non-verbale intelligentie. Door de psycholoog. Emotionele/relationele aspecten: Emotioneel-relationele gevolgen van de hoorstoornis. Beleving van de klacht. Emotionele attitude ten opzichte van beperkingen en participatieproblemen. Door de psycholoog, maatschappelijk werker en de logopedist; uit gesprek. Motivationele aspecten: Motivatie voor het gebruik van hoorapparatuur, andere technische hulpmiddelen en het leren van aanvullende communicatiemethoden. Door de logopedist; uit gesprek. Sociale aspecten Thuissituatie en school-/werksituatie voor zover van invloed op hoorproblemen. Door logopedist; uit gesprek. Eventueel door maatschappelijk werker. Sociaal-emotionele gevolgen van de hoorstoornis. Assertiviteit/ weerbaarheid. Door de psycholoog, maatschappelijk werker en de logopedist; uit gesprek. KONTINGENTIE en CONSEQUENTIE Welke stimuli (aangename/onaangename consequenties) volgen op de (gevolgen van) de hoorstoornis en beïnvloeden het? Op welke wijze in tijd en frequentie is de consequentie verbonden met de (gevolgen van) de hoorstoornis? Reacties van de omgeving en de eigen reacties op de gevolgen van de hoorstoornis (buiten sluiten, niet serieus nemen, in bescherming nemen). Door de logopedist; uit observatie en gesprek. Gevolgen voor thuis, school en werk; ongelijke aandachtsverdeling in het gezin, onttrekken aan verplichtingen, speciaal onderwijs, (on)mogelijkheden beroepsuitoefening. Door de logopedist; uit gesprek. Analyse In hoeverre kan men de aard, de ernst, het ontstaan en de ontwikkeling van de hoorstoornis verklaren vanuit antecedente, consequente en faciliterende factoren? Advies In overleg met de verwijzer en leden van het interdisciplinaire team wordt geadviseerd wel/geen behandeling, door wie, met welke frequentie en over de aard van de interventie: Medisch, technisch, psychisch, sociaal, voorlichting, logopedische behandeling.

Iedereen kan last krijgen van stemproblemen en het komt zowel bij kinderen als bij volwassenen voor.

Iedereen kan last krijgen van stemproblemen en het komt zowel bij kinderen als bij volwassenen voor. Stem Adem-/ en stemproblematiek Heesheid Adembeheersing als voorbereiding op zingen Hyperventilatie Spreken in het openbaar Stemproblemen en stemverandering bijv. bij transseksualiteit, pubertijd Symptomen:

Nadere informatie

Logopedie. Logopedie. Ondersteuning bij communicatie- en slikproblemen. Evean. Midden in het leven.

Logopedie. Logopedie. Ondersteuning bij communicatie- en slikproblemen. Evean. Midden in het leven. Logopedie Logopedie Ondersteuning bij communicatie- en slikproblemen Evean. Midden in het leven. Werken aan stem-, spraak-, taal-, slik-, gehoorproblemen stemproblemen Heesheid, schorheid en andere stemproblemen

Nadere informatie

PATIËNTENINFO Dysartrie

PATIËNTENINFO Dysartrie PATIËNTENINFO Dysartrie LOGOPEDIE / AFASIOLOGIE Wat is dysartrie? Dysartrie is een verworven motorische spraakstoornis ten gevolge van een neurologische aandoening. We lichten de belangrijkste termen van

Nadere informatie

De logopedist behandelt problemen op het gebied van: taal spraak gezicht adem stem eten / drinken / slikken

De logopedist behandelt problemen op het gebied van: taal spraak gezicht adem stem eten / drinken / slikken Logopedie 1 De logopedist behandelt problemen op het gebied van: taal spraak gezicht adem stem eten / drinken / slikken 2 Gevolgen van een CVA afasie: problemen in taal en communicatie dysartrie: problemen

Nadere informatie

Wegwijs in afasie voor beginnend personeel bij neurologie Inhoudelijke aspecten van afasie

Wegwijs in afasie voor beginnend personeel bij neurologie Inhoudelijke aspecten van afasie Wegwijs in afasie voor beginnend personeel bij neurologie Inhoudelijke aspecten van afasie 1 Wat ik zeggen wil Eigenlijk wil ik zeggen, wat de bloemen mij zeiden, die ik kreeg, toen ik weer een dagje thuis

Nadere informatie

Gehoor-en Spraak Centrum (GSC) Sophia Kinderziekenhuis

Gehoor-en Spraak Centrum (GSC) Sophia Kinderziekenhuis Gehoor-en Spraak Centrum (GSC) Sophia Kinderziekenhuis U en uw kind hebben een afspraak op het Gehoor- en Spraak Centrum (GSC) van de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde van het Erasmus MC - Sophia.

Nadere informatie

Audiologisch centrum, spraaktaalteam

Audiologisch centrum, spraaktaalteam TOS en Meertaligheid Onderwijsdag 25 mei 2016 Maaike Diender, klinisch linguïst Els de Jong, teamleider spraaktaalteam/logo-akoepedist Audiologisch centrum, spraaktaalteam Gehooronderzoek Logopedisch onderzoek

Nadere informatie

Toelichting algemene en anamnese lijst PPA

Toelichting algemene en anamnese lijst PPA Toelichting algemene en anamnese lijst PPA Bij verdenking van PPA kan de logopedist de volgende documenten (algemene vragenlijst en anamneselijst) gebruiken als leidraad voor systematisch onderzoek. Gestart

Nadere informatie

Libra R&A locatie Blixembosch ALS/PSMA. Amyotrofische Laterale Sclerose/ Progressieve Spinale Musculaire Atrofie

Libra R&A locatie Blixembosch ALS/PSMA. Amyotrofische Laterale Sclerose/ Progressieve Spinale Musculaire Atrofie Libra R&A locatie Blixembosch ALS/PSMA Amyotrofische Laterale Sclerose/ Progressieve Spinale Musculaire Atrofie U heeft de diagnose Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS) of Progressieve Spinale Musculaire

Nadere informatie

1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:

1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek: Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:

Nadere informatie

Partnerparticipatiecursus

Partnerparticipatiecursus Partnerparticipatiecursus Introductie Het komend uur wordt besproken wat logopedie in Vogellanden, Sector Volwassenen, inhoudt. Zowel theoretisch als praktisch. Logopedie Is de behandeling van communicatiestoornissen

Nadere informatie

PATIËNTENINFO Ziekenhuislogopedie

PATIËNTENINFO Ziekenhuislogopedie PATIËNTENINFO Ziekenhuislogopedie LOGOPEDIE / AFASIOLOGIE Stoornisgebieden De dienst Logopedie staat in voor het onderzoek en de behandeling van: Afasie: dat is een verworven taalstoornis, veroorzaakt

Nadere informatie

Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten

Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek: Vroegtijdig starten Uitgebreid

Nadere informatie

Poliklinische revalidatie behandeling

Poliklinische revalidatie behandeling Poliklinische revalidatie behandeling voor volwassenen U heeft samen met uw revalidatiearts besloten dat u gaat deelnemen aan de poliklinische revalidatiebehandeling (PRB). U komt dan één of enkele keren

Nadere informatie

Spraak. Informatie over logopedie

Spraak. Informatie over logopedie Spraak Taal en spraak zorgen ervoor dat wij met elkaar contact kunnen hebben, onze gedachten en gevoelens kenbaar kunnen maken en duidelijk kunnen maken wat we willen en denken. Wanneer iemand problemen

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Logopedie bij een neurologische aandoening

PATIËNTEN INFORMATIE. Logopedie bij een neurologische aandoening PATIËNTEN INFORMATIE Logopedie bij een neurologische aandoening Algemeen Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad ziekenhuis u informeren over logopedie bij een neurologische aandoening.

Nadere informatie

De Klinisch Linguïst. Specialist in. Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen

De Klinisch Linguïst. Specialist in. Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen De Klinisch Linguïst Specialist in Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen Copyright Vereniging voor Klinische Linguïstiek (VKL) April 2000 Secretariaat: Vereniging voor Klinische Linguïstiek

Nadere informatie

Poliklinische kinderrevalidatie

Poliklinische kinderrevalidatie Poliklinische kinderrevalidatie POLIKLINISCHE KINDERREVALIDATIE Het Kennemer Gasthuis heeft de mogelijkheid om kinderen in de leeftijd van 0 tot ongeveer 16 jaar poliklinisch te revalideren. Het gaat

Nadere informatie

Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind

Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind 15 december 2016 Drs. F. Sobieraj klinisch linguïst / logopedist Kentalis Een landelijke organisatie gespecialiseerd in diagnostiek,

Nadere informatie

Vragenlijst klantervaringsonderzoek logopedie 2015 Instellingen

Vragenlijst klantervaringsonderzoek logopedie 2015 Instellingen Vragenlijst klantervaringsonderzoek logopedie 2015 Instellingen Wat vond u van uw behandeling bij de logopedist? Uw logopedist en de beroepsvereniging NVLF, zijn geïnteresseerd in uw mening. Uw mening

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE LOGOPEDIE BIJ STEMPROBLEMEN

PATIËNTENINFORMATIE LOGOPEDIE BIJ STEMPROBLEMEN PATIËNTENINFORMATIE LOGOPEDIE BIJ STEMPROBLEMEN LOGOPEDIE BIJ STEMPROBLEMEN Algemeen Door middel van deze informatiefolder wil Maasstad Ziekenhuis u informeren over logopedie bij stemproblemen. Wij adviseren

Nadere informatie

Protocol Logopedie. SBO De Brigantijn. Kanaalstraat 38, 5711 EJ Someren Hogeweg 6, 5751 KX Deurne

Protocol Logopedie. SBO De Brigantijn. Kanaalstraat 38, 5711 EJ Someren Hogeweg 6, 5751 KX Deurne Protocol Logopedie SBO De Brigantijn Kanaalstraat 38, 5711 EJ Someren Hogeweg 6, 5751 KX Deurne Inhoudsopgave: 1. Wat verstaan wij onder logopedie blz. 3 2. Dossierscreening blz. 3 3. Logopedische screening

Nadere informatie

Logopedie en Myotone Dystrofie de ziekte van Steinert

Logopedie en Myotone Dystrofie de ziekte van Steinert Logopedie en Myotone Dystrofie de ziekte van Steinert afdeling logopedie Deze folder is bedoeld voor mensen met de ziekte van Steinert (Myotone Dystrofie). In deze folder vindt u meer informatie over de

Nadere informatie

Deze presentatie wordt u aangeboden door:

Deze presentatie wordt u aangeboden door: Deze presentatie wordt u aangeboden door: Presentatie logopedie Wat is logopedie Wat behandelt de logopedist Hoe verloopt de normale spraaktaalontwikkeling Screening en verwijzing Vergoeding Handige websites

Nadere informatie

Taal. Informatie over logopedie

Taal. Informatie over logopedie Taal Taal is... Het geheel van de door de spraakorganen, op basis van het taalvermogen voortgebrachte tekens waarvan de mens gebruik maakt om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te

Nadere informatie

Protocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen. kinderen INHOUD

Protocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen. kinderen INHOUD Protocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen bij jonge kinderen Versie geïntegreerd model van Wiechen 2/jarigen 1 november 2011 INHOUD 1. Inleiding 2. Taal A. De normale taalontwikkeling en

Nadere informatie

Logopedie Sophie Gortzak maart 2010

Logopedie Sophie Gortzak maart 2010 Logopedie Sophie Gortzak maart 2010 Inleiding Ik doe mijn werkstuk over logopedie omdat ik het een interessant onderwerp vond en mijn moeder is logopedist. Mijn hoofdstukken zijn: 1Wat is logopedie? 2Wie

Nadere informatie

Wat is logopedie? Wat doet een logopedist? Wanneer is logopedie nodig?

Wat is logopedie? Wat doet een logopedist? Wanneer is logopedie nodig? Wat is logopedie? Wat is logopedie? Logopedie is zorg die nodig is als er problemen zijn met stem, spraak, taal, gehoor en slikken. Logopedisten behandelen stoornissen op het gebied van de persoonlijke

Nadere informatie

Wat is logopedie? Wanneer is logopedie nodig?

Wat is logopedie? Wanneer is logopedie nodig? Wat is logopedie? Wat is logopedie? Logopedie is zorg die nodig is als er problemen zijn met stem, spraak, taal, gehoor en slikken. Logopedisten behandelen stoornissen op het gebied van de persoonlijke

Nadere informatie

Revalidatie na een CVA

Revalidatie na een CVA Revalidatie na een CVA Revalidatie Locatie Hoorn/Enkhuizen Revalidatie na een CVA Revalidatie van mensen die een CVA hebben gehad (revalidanten) is erop gericht hen zo zelfstandig mogelijk te laten functioneren.

Nadere informatie

Uitgebreid stemonderzoek door de logopedist

Uitgebreid stemonderzoek door de logopedist Uitgebreid stemonderzoek door de logopedist 2 Uw KNO-arts heeft voorgesteld om vanwege uw stemklachten een uitgebreid stemonderzoek door de logopedist te laten verrichten. Deze folder geeft u informatie

Nadere informatie

Afasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg 125 6814 ME Arnhem Tel. 026-3512512 (werkdagen van 10.00-14.00 uur) Fax 026-3513613 E-mail: avn@afasie.

Afasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg 125 6814 ME Arnhem Tel. 026-3512512 (werkdagen van 10.00-14.00 uur) Fax 026-3513613 E-mail: avn@afasie. D Y S A R T H R I E, V E R B A L E A P R A X I E E N D Y S FA G I E s p r e e k - e n s l i k p r o b l e m e n t e n g e v o l g e v a n h e r s e n l e t s e l Afasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg

Nadere informatie

Dysartrie. spraakstoornis bij volwassenen

Dysartrie. spraakstoornis bij volwassenen Dysartrie spraakstoornis bij volwassenen Voor u ligt de informatiefolder over dysartrie. In deze folder vindt u meer informatie over de spraakproblemen die u op dit moment ervaart. Het is belangrijk om

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Afasie. Dienst Logopedie & Afasiologie. GezondheidsZorg met een Ziel

Patiënteninformatie. Afasie. Dienst Logopedie & Afasiologie. GezondheidsZorg met een Ziel i Patiënteninformatie Dienst Logopedie & Afasiologie Afasie GezondheidsZorg met een Ziel Wat is afasie? Afasie is een verworven taalstoornis ten gevolge van een hersenletsel. We lichten de belangrijkste

Nadere informatie

Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS)

Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Joyce Rompelberg (Logopedist, Spraak- taalpatholoog) Linda Berben (Pedagogisch Behandelaar, Taalcoach, Relatiebeheer) David https://www.youtube.com/watch?v=1hortdwhtyw

Nadere informatie

Logopedie bij Multiple Sclerose (MS) Paramedische afdeling

Logopedie bij Multiple Sclerose (MS) Paramedische afdeling Logopedie bij Multiple Sclerose (MS) Paramedische afdeling Door Multiple Sclerose (MS) kunnen verschillende klachten ontstaan die het voor u moeilijker kunnen maken om u goed te uiten. Dit gebeurt bijvoorbeeld

Nadere informatie

I Autonome verzorgingsinstelling. Informatiebrochure. Spraak-, taal- en slikproblemen

I Autonome verzorgingsinstelling. Informatiebrochure. Spraak-, taal- en slikproblemen I Autonome verzorgingsinstelling Informatiebrochure Spraak-, taal- en slikproblemen IIVoorwoord Beste patiënt, Beste familie, Deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak- en/

Nadere informatie

Logopedie. Dysartrie, een verworven spraakstoornis. Afdeling: Onderwerp:

Logopedie. Dysartrie, een verworven spraakstoornis. Afdeling: Onderwerp: Afdeling: Onderwerp: Logopedie, een verworven spraakstoornis 1 Inleiding U (of uw partner/familielid) bent opgenomen in het Ikazia Ziekenhuis in verband met hersenletsel. Wanneer er sprake is van een taal-

Nadere informatie

De klanken en woorden kunnen niet of onvoldoende gevormd worden, zodat men voor anderen slecht verstaanbaar is.

De klanken en woorden kunnen niet of onvoldoende gevormd worden, zodat men voor anderen slecht verstaanbaar is. 2 Problemen met spraak De klanken en woorden kunnen niet of onvoldoende gevormd worden, zodat men voor anderen slecht verstaanbaar is. Stotteren is ook een spraakstoornis, waarbij het vloeiend verloop

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Logopedie bij een neurologische aandoening Afasie Communicatieproblematiek bij rechterhemisfeerletsel Dysartrie Dysfagie

PATIËNTEN INFORMATIE. Logopedie bij een neurologische aandoening Afasie Communicatieproblematiek bij rechterhemisfeerletsel Dysartrie Dysfagie PATIËNTEN INFORMATIE Logopedie bij een neurologische aandoening Afasie Communicatieproblematiek bij rechterhemisfeerletsel Dysartrie Dysfagie Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad ziekenhuis

Nadere informatie

Dysartrie bij volwassenen

Dysartrie bij volwassenen Dysartrie bij volwassenen Inleiding U bent door uw huisarts of specialist doorverwezen naar de logopedist voor de behandeling van uw spraakstoornis dysartrie. In deze folder wordt u uitgelegd wat dysartrie

Nadere informatie

Introductie Waarvoor worden de onderzoeksresultaten gebruikt? Anonimiteit en privacy Invulinstructie

Introductie Waarvoor worden de onderzoeksresultaten gebruikt? Anonimiteit en privacy Invulinstructie Geachte lezer, Introductie Uw logopedie praktijk heeft u uitgenodigd voor deelname aan een patiëntervaring onderzoek. De vragenlijst gaat over uw ervaringen met de ontvangen logopedische zorg en heeft

Nadere informatie

Afasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen

Afasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen Voorlichting RST Zorgverleners Inhoud Spraak- en taalproblemen bij ouderen Afasie Dysartrie Verbale apraxie Dysfagie Datum, Instelling Plaats Door Baukje Dijk, logopedist Doel voorlichting Na deze bijeenkomst

Nadere informatie

Multidisciplinaire Parkinson Screening

Multidisciplinaire Parkinson Screening Multidisciplinaire Parkinson Screening Multidisciplinaire Parkinson Screening 1. Inleiding 3 2. Het Multidisciplinair Parkinson Team 3 3. Werkwijze 4 4. De Neuro Day Care 5 5. Het onderzoek 5 6. Tot slot

Nadere informatie

Ik heb vragen rond 'expressieve taalstoornis' of 'taalstoornis' alleen en begon nu wat te twijfelen of dat synoniemen zijn voor dysfasie of niet.

Ik heb vragen rond 'expressieve taalstoornis' of 'taalstoornis' alleen en begon nu wat te twijfelen of dat synoniemen zijn voor dysfasie of niet. Vraag In de aanloop naar volgend schooljaar krijgen we heel wat vragen rond de type 7 taal-spraak groep. Onder andere over welke 'termen' ok of niet ok zijn ifv opmaak gemotiveerd verslag / verslag. Ik

Nadere informatie

Behandeling bij u thuis

Behandeling bij u thuis www.zge.nl Behandeling bij u thuis In deze folder maakt u kennis met de behandelaars van Zorggroep Elde: de specialist ouderengeneeskunde, fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist, psycholoog en diëtist.

Nadere informatie

Zorg voor eigen stem

Zorg voor eigen stem Zorg voor eigen stem Afdeling keel-, neus- en oorheelkunde Veel mensen die hun stem dagelijks (professioneel) gebruiken hebben nog weinig inzicht in de functie van de stem: om stemproblemen te voorkomen

Nadere informatie

Geriatrisch Support Team

Geriatrisch Support Team Geriatrisch Support Team Wat is het Geriatrisch Support Team? In het AZ Sint-Lucas bestaat er een zorgprogramma voor de geriatrische patiënt. Dit zorgprogramma omvat een: raadpleging geriatrie erkende

Nadere informatie

Alles over de logopedist

Alles over de logopedist Alles over de logopedist Logopedie, iets voor u? Heeft u wel eens moeite met spreken? Kunnen anderen u niet goed verstaan? Of kunt u uw eten moeilijk wegslikken? In al deze gevallen kunnen de logopedisten

Nadere informatie

WAT DOET DE LOGOPEDIST?

WAT DOET DE LOGOPEDIST? TAAL Afasie Afasie is een taalstoornis die ontstaat door een hersenletsel in de linker hersenhelft. Dit wordt meestal veroorzaakt door een beroerte (CVA), maar kan ook ontstaan door een hersentumor, een

Nadere informatie

Informatieavond leerkrachten en pedagogisch medewerkers van slechthorende kinderen. Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog 4 oktober 2012

Informatieavond leerkrachten en pedagogisch medewerkers van slechthorende kinderen. Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog 4 oktober 2012 Informatieavond leerkrachten en pedagogisch medewerkers van slechthorende kinderen Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog 4 oktober 2012 Programma 19.30 Opening en inleiding audiologie door: Yvonne Simis,

Nadere informatie

van delen tot het geheel. Hij kan bijvoorbeeld zijn kleding binnenstebuiten aantrekken, of zijn kopje naast de tafel zetten.

van delen tot het geheel. Hij kan bijvoorbeeld zijn kleding binnenstebuiten aantrekken, of zijn kopje naast de tafel zetten. Afasie Als iemand een beroerte krijgt gebeurt dat bijna altijd plotseling. De schok is groot. Men heeft zich niet kunnen voorbereiden en men weet niet wat hen overkomt. Het dagelijkse leven wordt verstoord.

Nadere informatie

Stoornis of breder? De stoornis beschrijven De 5 aspecten in een handzaam schema! Casuïstiek Conclusie

Stoornis of breder? De stoornis beschrijven De 5 aspecten in een handzaam schema! Casuïstiek Conclusie Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek Edith Hofsteede-Botden Rianneke Crielaard Kentalis Sint-Michielsgestel Team Spraak-Taal Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek

Nadere informatie

Advies- en behandelcentrum. Logopedie. Communiceren op maat

Advies- en behandelcentrum. Logopedie. Communiceren op maat Advies- en behandelcentrum Logopedie Communiceren op maat Wat is logopedie? Logopedie binnen het Advies- en behan del centrum houdt zich bezig met advisering, onderzoek en behandeling van stoornissen en

Nadere informatie

Logopedie na een beroerte

Logopedie na een beroerte Logopedie na een beroerte Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2011 pavo 0473 Inleiding Veel mensen hebben na een beroerte problemen met praten of slikken. De neuroloog regelt dat u hiervoor naar de logopedist

Nadere informatie

Het belang van (ondersteuning van) communicatie bij personen met een verstandelijke handicap

Het belang van (ondersteuning van) communicatie bij personen met een verstandelijke handicap Het belang van (ondersteuning van) communicatie bij personen met een verstandelijke handicap Prof. dr. Bea Maes, Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek, K.U.Leuven 1. Centrale rol van taal en communicatie

Nadere informatie

Dysartrie. Logopedie

Dysartrie. Logopedie Dysartrie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysartrie?... 2 2 Gevolgen van dysartrie... 3 3 Behandeling van dysartrie... 4 Onderzoek... 4 Behandeling... 4 4 Richtlijnen voor een betere communicatie... 5

Nadere informatie

Dysartrie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Dysartrie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Dysartrie Dysartrie is een spraakstoornis ten gevolge van een neurologische aandoening. Iemand met een dysartrie heeft moeite om verstaanbaar te spreken. In deze folder leest u wat dysartrie inhoudt en

Nadere informatie

Logopedie op SBO de Evenaar

Logopedie op SBO de Evenaar Logopedie op SBO de Evenaar Schooljaar 2010-2011 Presentatie van: Corine Brouwer en Olga van Schaik Inhoud De visie afgezet tegen de behandelcriteria voor logopedie Verdeling logopedie schooljaar 2010-2011

Nadere informatie

Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische

Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische bewegingen Akinesie Bevriezen Rigiditeit Verhoogde spiertonus,

Nadere informatie

Libra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose

Libra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose Libra R&A locatie Blixembosch MS Multiple Sclerose Deze folder is bedoeld voor mensen met multiple sclerose (MS) die worden behandeld bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch. Tijdens uw

Nadere informatie

Formats voor verslagen

Formats voor verslagen Bijlage 4 Formats voor verslagen Onderzoeksverslag Verslag van het logopedisch onderzoek van..., door..., d.d.... Personalia Inleiding Aanmelding, verwijzing, klacht en vraagverheldering Intakegesprek

Nadere informatie

Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen

Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde Informatie voor verwijzers Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen Kinderen met problemen of vragen op

Nadere informatie

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland

Nadere informatie

Paramedische begeleiding bij de ziekte van Parkinson. Neurologie

Paramedische begeleiding bij de ziekte van Parkinson. Neurologie Paramedische begeleiding bij de ziekte van Parkinson Neurologie Inleiding U bent in behandeling bij de neuroloog en de Parkinsonverpleegkundige in het ziekenhuis in verband met de ziekte van Parkinson.

Nadere informatie

Vragenlijst voor ouders / verzorgers

Vragenlijst voor ouders / verzorgers Vragenlijst voor ouders / verzorgers Betreft: naam: Geb. datum: Vroege spraak- en taalontwikkeling - Start: Is de spraak- en taalontwikkeling op tijd begonnen:. gebrabbeld:. tijdstip eerste woorden:. tijdstip

Nadere informatie

AUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR. Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek

AUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR. Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek AUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek Het spraaktaalteam van het ACHN Multidisciplinair team bestaat uit: Gedragswetenschappers (orthopedagogen/psychologen)

Nadere informatie

DYSARTHRIE, VERBALE APRAXIE EN DYSFAGIE

DYSARTHRIE, VERBALE APRAXIE EN DYSFAGIE DYSARTHRIE, VERBALE APRAXIE EN DYSFAGIE DYSARTHRIE, VERBALE APRAXIE EN DYSFAGIE SPREEK- EN SLIKPROBLEMEN TEN GEVOLGE VAN HERSENLETSEL www.hersenletsel.nl Dysarthrie, verbale apraxie en dysfagie Dysarthrie

Nadere informatie

ALS, PSMA en PLS Afdeling revalidatie.

ALS, PSMA en PLS Afdeling revalidatie. ALS, PSMA en PLS Afdeling revalidatie www.nwz.nl Inhoud Wat is ALS, PSMA en PLS? 3 Het ALS-behandelteam 4 Uw vragen 8 Notities 9 2 U bent voor behandeling van ALS, PSMA of PLS verwezen naar de afdeling

Nadere informatie

Stotteren Logopedie Postadres Bezoekadres

Stotteren Logopedie Postadres Bezoekadres Stotteren Logopedie Colofon Dit is een uitgave van gemeente De Ronde Venen Postbus 250 3640 AG Mijdrecht T 0297 29 16 16 E gemeente@derondevenen.nl Deze folder is er om u zo helder en duidelijk mogelijk

Nadere informatie

TOP poli. Kindergeneeskunde

TOP poli. Kindergeneeskunde TOP poli Kindergeneeskunde Team Ontwikkelings Problematiek (TOP) TOP staat voor Team Ontwikkelings Problematiek. Dit is een speciaal team met verschillende deskundigheden. U kunt hier terecht met uw kind

Nadere informatie

GGD WIJZER GEZOND EN VEILIG IN BASISSCHOOL EN BUITENSCHOOLSE OPVANG

GGD WIJZER GEZOND EN VEILIG IN BASISSCHOOL EN BUITENSCHOOLSE OPVANG 5. Spraak- en taalontwikkeling 5.1 Taalontwikkeling 5.2 Taalproblemen 5.3 Tweede taalverwervingsproblemen 5.4 Problemen met auditieve vaardigheden /fonologisch bewustzijn 5.5 Stemproblemen 5.6 Spraakproblemen

Nadere informatie

Slikken of stikken?! Symposium (On)zichtbare hinder in het dagelijks leven door hersenletsel

Slikken of stikken?! Symposium (On)zichtbare hinder in het dagelijks leven door hersenletsel Slikken of stikken?! Symposium (On)zichtbare hinder in het dagelijks leven door hersenletsel 19-03-2018 Francien Lammerts, logopedist Groene Hart Ziekenhuis Voorstellen Francien Lammerts, logopedist Groene

Nadere informatie

Kijk op het jonge kind. Sabina Groen

Kijk op het jonge kind. Sabina Groen Kijk op het jonge kind Sabina Groen Kijk op het jonge kind Wie ben ik? Opleiding geneeskunde Maastricht 1989-1996 Kinder-en jeugdpsychiatrie AMC Kindergeneeskunde AMC Kinderrevalidatie Heliomare Opleiding

Nadere informatie

Stemproblemen bij volwassenen

Stemproblemen bij volwassenen Stemproblemen bij volwassenen 2 Uw behandelend arts heeft voorgesteld om vanwege uw stemklachten een onderzoek en of behandeling door de KNO-arts te laten verrichten. Deze folder geeft u informatie over

Nadere informatie

Polikliniek Revalidatie

Polikliniek Revalidatie Revalidatie Geneeskunde Polikliniek Revalidatie Volwassenen Inleiding Uw revalidatiearts heeft in overleg met u besloten dat u in aanmerking komt voor poliklinische revalidatie. U revalideert om te herstellen

Nadere informatie

Amyotrofische Lateraal Sclerose (ALS) Informatie en behandeling

Amyotrofische Lateraal Sclerose (ALS) Informatie en behandeling Amyotrofische Lateraal Sclerose (ALS) Informatie en Amyotrofische Lateraal Sclerose Amyotrofische Lateraal Sclerose (ALS) is een neuromusculaire aandoening. Het is een ziekte van zenuwcellen die leidt

Nadere informatie

Spraak-, stem- en taalstoornissen

Spraak-, stem- en taalstoornissen Informatie voor patiënten Spraak-, stem- en taalstoornissen Informatie voor patiënten G456-C CWZ / 09-04 Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Uw behandelend arts heeft voorgesteld om vanwege uw spraak- en/of

Nadere informatie

Afdeling revalidatie

Afdeling revalidatie Afdeling revalidatie Inleiding Als u op de revalidatie-afdeling komt, krijgt u te maken met één of meerdere medewerkers. Dit hangt vooral af van de reden van uw verwijzing naar de revalidatie-afdeling.

Nadere informatie

Het voorkomen van stemstoornissen

Het voorkomen van stemstoornissen Het voorkomen van stemstoornissen Logopedie Beter voor elkaar 2 Preventie van stemstoornissen Stemhygiëne is de zorg voor een gezonde stem. Met stemhygiëne worden maatregelen bedoeld die de gezondheid

Nadere informatie

Informatiebrochure Apraxie

Informatiebrochure Apraxie Informatiebrochure Apraxie UZ Leuven 2 Beste familie, deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak-, taal - en/of slikproblemen die uw familielid momenteel ondervindt. In deze

Nadere informatie

SPRAAK-, STEM- EN TAALSTOORNISSEN BIJ KINDEREN

SPRAAK-, STEM- EN TAALSTOORNISSEN BIJ KINDEREN SPRAAK-, STEM- EN TAALSTOORNISSEN BIJ KINDEREN 541 Inleiding U bent op de polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde wegens spraak- of stemproblemen van uw kind. Kinderen die slecht spreken kunnen zich vaak

Nadere informatie

Libra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose

Libra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose Libra R&A locatie Blixembosch MS Multiple Sclerose Deze folder is bedoeld voor mensen met multiple sclerose (MS) die worden behandeld bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch. Tijdens uw

Nadere informatie

Vragenlijst leerlingonderzoek kleuterklas

Vragenlijst leerlingonderzoek kleuterklas Begeleidingsdienst voor vrijescholen Hoofdstraat 14-b 3972 LA Driebergen tel. 0343-524090 fax 0343-531772 email:begeleidingsdienst@vrijescholen.com Vragenlijst leerlingonderzoek kleuterklas Informatie

Nadere informatie

Stemproblemen bij volwassenen

Stemproblemen bij volwassenen Keel-, Neus- en Oorheelkunde Stemproblemen bij volwassenen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Hoe maakt u geluid?... 3 Stemstoornissen... 3 Oorzaken... 3 Ontsteking van de stembanden... 3 Irritatie van

Nadere informatie

Functionele anamnese op basis van de ICF

Functionele anamnese op basis van de ICF Functionele anamnese op basis van de ICF Een herstelgerichte benadering vraagt om een herstelgerichte anamnese. Hiervoor is het van belang om niet alleen psychische kwetsbaarheden in kaart te brengen maar

Nadere informatie

1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats.

1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats. Slikproblemen Eten en drinken Bij normaal eten en drinken is er een hechte samenwerking tussen mond, keel, strottenhoofd en slokdarm. Het slikproces kan globaal in 4 fasen verdeeld worden: 1. Voorbereidende

Nadere informatie

Parkinsoncafe Breda 27-09-2013

Parkinsoncafe Breda 27-09-2013 Parkinsoncafe Breda 27-09-2013 Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische bewegingen Akinesie Bevriezen

Nadere informatie

Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling

Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) De aandoening Multiple Sclerose (MS) kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijkse leven. In deze folder leest u wat het behandelprogramma

Nadere informatie

RSZK KempenVitaal. Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen SAMEN ZORGEN WIJ VOOR ZORG

RSZK KempenVitaal. Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen SAMEN ZORGEN WIJ VOOR ZORG Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen SAMEN ZORGEN WIJ VOOR ZORG is een praktijk voor paramedische zorg in de regio waar diëtisten, ergotherapeuten, logopedisten, fysiotherapeuten, psychologen en specialisten

Nadere informatie

TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN

TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN INFORMATIE VOOR OUDERS/VERZORGERS TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN Meertaligheid en fonologische stoornis TAALSTOORNIS KINDEREN: PROBLEMEN MET DE PRODUCTIE VAN SPRAAKKLANKEN

Nadere informatie

Concentratie- en geheugenproblemen als beperking op de communicatieve interactie

Concentratie- en geheugenproblemen als beperking op de communicatieve interactie Concentratie- en geheugenproblemen als beperking op de communicatieve interactie Francien Lammerts Logopedist Groene Hart Ziekenhuis Neurologie symposium concentratie & geheugen 15 november 2016 Voorstellen

Nadere informatie

INHOUDSTAFEL I ONTWIKKELEN: EEN LEVENSLANG PROCES 19. Voorwoord 13. Pictogrammen 14. Doelstellingen 15

INHOUDSTAFEL I ONTWIKKELEN: EEN LEVENSLANG PROCES 19. Voorwoord 13. Pictogrammen 14. Doelstellingen 15 INHOUDSTAFEL Voorwoord 13 Pictogrammen 14 Doelstellingen 15 I ONTWIKKELEN: EEN LEVENSLANG PROCES 19 A Wat is ontwikkeling? 21 1 Definitie en kenmerken 21 1.1 Definitie 21 1.2 Algemene kenmerken van ontwikkeling

Nadere informatie

Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek. Datum invullen. Ingevuld door. Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam.

Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek. Datum invullen. Ingevuld door. Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam. Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek Datum invullen Ingevuld door Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam Voorletters Telefoonnummer Mobiele nummer E-mail adres Gegevens kind

Nadere informatie

Uitgangsvragen en aanbevelingen

Uitgangsvragen en aanbevelingen Uitgangsvragen en aanbevelingen behorende bij de richtlijn Diagnostiek en Behandeling van afasie bij volwassenen. De aanbevelingen dienen te worden gelezen in relatie tot de tekst in de desbetreffende

Nadere informatie

RICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE

RICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE Samenvatting versie voor mensen met afasie en naasten Afasie is een taalstoornis, geen intelligentiestoornis Juli 2017 1 van 23 Inhoud Inleiding... 3 H1:

Nadere informatie

Wat is het Revastraatje? Afspraak maken Het onderzoek Ergotherapeutisch / Fysiotherapeutisch onderzoek

Wat is het Revastraatje? Afspraak maken Het onderzoek Ergotherapeutisch / Fysiotherapeutisch onderzoek Revastraatje Uw kind is via de revalidatiearts aangemeld voor het Revastraatje op de polikliniek Kinderrevalidatie van het UMC St Radboud. Het Revastraatje is een multidisciplinair revalidatieprogramma

Nadere informatie

Welkom bij de kinderrevalidatie. Revalidatiegeneeskunde

Welkom bij de kinderrevalidatie. Revalidatiegeneeskunde Welkom bij de kinderrevalidatie Revalidatiegeneeskunde mca.nl Welkom bij de kinderrevalidatie Uw kind is doorverwezen naar de Revalidatiegeneeskunde. Op deze afdeling werkt een team dat gespecialiseerd

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme. Informatie en behandeling

Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme. Informatie en behandeling Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme Informatie en behandeling Ziekte van Parkinson en Parkinsonisme De ziekte van Parkinson is een chronische progressieve neurologische aandoening. Bij deze ziekte gaat

Nadere informatie

Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid

Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid In te vullen door: school (leerkracht/ib er) in overleg met ouders, eventueel met iemand die als tolk kan fungeren. Als er bij kinderen voor wie Nederlands

Nadere informatie