Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 afweer
|
|
- Annemie Barbara Mertens
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 afweer Samenvatting door een scholier 1970 woorden 31 mei ,4 6 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar HOOFDSTUK 9 Afweer Je afweersysteem maakt onderscheid tussen lichaamseigen en lichaamvreemde cellen. Je eigen eiwitmoleculen aan de buitenkant van je cellen roepen geen afweerreactie op, de vreemde eiwitmoleculen aan de buitenkant van een ziekteverwekker roept wel een afweerreactie op. Het celmembraan is opgebouw uit een dubbele laag fosfolipiden en eiwitten. 9.1 Ziekteverwekkers: geen toegang Bacteriën maken je ziek door de giftige stoffen die ze producten. Bij het vermeerderen van virussen sterven de gastheercellen af. Schimmels infecteren cellen. Dekweefsel van je huid, longen en darmen houden ziekteverwekkers en lichaamsvreemde stoffen tegen en vormen de grens tussen je inwendige en uitwendige milieu. Opperhuid: is enkele cellagen dik, bestaat uit -Kiemlaag: onderste laag van de opperhuid, delen zich voortdurend, zo groeit de huid -Hoornlaag: bestaat uit dode versleten opperhuidcellen -Lederhuid: hierin zitten zintuigen, bloedvaten, zweetklieren en vetweefsel Huidkanker kan ontstaat wanneer in een cel enkele beschadigingen niet worden hersteld. In je luchtwegen en darmen is slijmvlies aanwezig om je te beschermen. Het slijm vangt bij inademen stof op en trilharen voeren slijm met stof naar je keelholte, het slijm bevat bacteriedodende stoffen. De huid vormt een barrière tegen ziekteverwekkers en beschermt tegen UV-straling. Ook je slijmvliezen spelen een beschermende rol tegen micro-organismen, evenals maagzuur. 9.2 Indringers opruimen Een wond wordt ontsmet om aanwezige ziekteverwekkers te doden en wordt steriel afgedekt om te voorkomen dat nieuwe ziekteverwekkers via de wond het lichaam binnendringen. Bacteriën vermeerderen zich en geven giftige stoffen af, de beschadigde of vergiftigde weefsel geven chemische alarmsignalen af. De bloedvoorziening neemt toe, het weefselvocht hoopt zich op en de witte bloedcellen worden aangetrokken. Door de toegenomen stofwisselingsactiviteit in cellen neemt ter plaatse de temperatuur toe. Je afweersysteem bestaat uit verschillende type witte bloedcellen. Ze komen voor in weefselvocht, bloed en lyfe en in de organen van het afweersysteem. Pagina 1 van 5
2 Bloedcellen ontstaan in het rode beenmerg uit stamcellen. Stamcellen kunnen onbeperkt delen. Fagocyten en lymfocyten spelen een belangrijke rol bij het afweersysteem. Fagocyten: komen in het hele lichaam voor, leven kort Lymfocyten: zijn cellen die veel in de lymfeklieren voorkomen, er zijn twee typen: -T-lymfocyten: genoemd naar de thymus (orgaan achter je borstbeen), waarin de ontwikkeling van deze afweercellen plaatsvind -B-lymfocyten: genoemd naar het beenmerg, waarin de ontwikkeling van deze afweercellen plaatsvindt De ter plaatse aanwezige witte bloedcellen ruimen de meeste indringers snel op, pas bij zwaardere ontstekingen en infectieziekten komen witte bloedcellen in je lymfe klieren in actie. Het afweersysteem reageert op lichaamsvreemde cellen of stoffen die in je inwendige milieu komen. Het bestaat uit witte bloedcellen en enkele organen. Lymfeklieren bevinden zich op plaatsen waar mogelijke ziekteverwekkers je lichaam binnen kunnen komen. De algemene afweer maakt geen onderscheid tussen verschillende soorten indringers. Fagocyten eten als een soort afvalverzamelaars van alles op. Macrofaag: meest veelzijdige fagocyt, strekken schijnvoetjes uit naar een bacterie en vouwt zich daarna om de bacterie heen en neemt deze in een blaasje (bestaande uit een stukje celmembraan) in zich op, kan van vorm veranderen en zich smaller maken waardoor de cel toch door een haarvat kan Fagocytose: een vorm van endocytose, het opnemen van een bacterie in een blaasje Bacteriën en virussen kunnen infectieziekten veroorzaken, door hun snelle vermeerding is bescherming door fagocyten onvoldoende, cellen van de algemene afweer activeren dan cellen van de specifieke afweer. De specifieke afweer richt zich specifiek tegen een soort infectieziekte en blijft na bescherming nog lange tijd effectief. Na de meeste infectieziektes ben je immuum tegen die infectieziekten. Het afweersysteem bestaat uit de algemene afweer en de specifieke afweer. Bij infectieziekten activeert de algemene afweer de specifieke afweer. De specifieke afweer richt specifiek tegen een indringer en zorgt voor immuniteit. 9.3 Wapens op maat Virussen infecteren een gastheercel en kaapt celdelingsgenen van de gastheercel. De gastheercel vermeerdert het erfelijk materiaal van het virus en maakt viruseiwitten voor het verpakken van het erfelijk materiaal van het virus. Als er een groot aantal virussen zijn gemaakt, verlaten deze de cel en kunnen zo andere cellen besmetten. Immuniteit tegen infectieziekten b erust op de aanwezigheid van antistoffen. Door de binding van een antistof aan de buitenkant van de ziekteverwekkers, wordt deze onschadelijk gemaakt. Fagocyten kunnen ziekteverwekkers sneller fagocyteren wanneer ze met antistoffen ingekapseld zijn. Antistoffen: kleine eiwitmoleculen in het bloed, binden goed aan eiwitten op de buitenkant van ziekteverwekkers, bepaald type eiwit ook wel immunoglobuline genoemd, bestaat uit twee delen: -vaste deel: geeft de immunoglobuline een vorkstructuur -variabele deel: zit aan het uiteinde van de vork, verschilt per immunoglobine Antigenen: buitenkant van ziekteverwekkers Voor elk antigeen is er een antistof met een variabel deel dat past. Voor alle verschillende soorten Pagina 2 van 5
3 ziekteverwekkers heeft het afweersysteem dus specifieke antistoffen. De specificiteit van het afweersysteem berust op de binding tussen lichaamsvreemde antigenen en antistoffen van het afweersysteem. B-lymfocyten: producenten van antistoffen, elke B-lymfocyt produceert een type antistof dat op een type antistof past, deze immunoglobulinemoleculen blijven aan het membraan van de B-lymfocyt gevonden Als de immunoglobulinemoleculen aan antigenen van de ziekteverwekker binden, dan leidt dat tot activering van de B-lymfocyt. Geactiveerde B-lymfocyten gaan dan vervolgens delen. Een deel van de dochtercellen specialiseerd zich tot plasmacellen en gaan allemaal dezelfde antistof produceren en uitscheiden. Een deel van de dochtercellen specialiseert zich tot geheugenlymfocyten, ze blijven na de ziekte in lymfeklieren aanwezig. Door hun aanwezigheid kan het afweersysteem bij een tweede infectie sneller in actie komen, je bent immuum. Klonale selectie: proces waarbij B-lymfocyten zich delen B-lymfocyten herkennen ziekteverwekkers aan hun lichaamsvreemde antigenen. Na activering ontwikkelen zich tot plasmacellen, die grote hoeveelheden antistof tegen het lichaamsvreemde antigeen maken. Immuniteit berust op lymfocyten die zich tot geheugencellen ontwikkelen. In de ontwikkeling van B-lymfocyt tot plasma cel neemt het aantal ribosomen en het ER toe omdat deze organellen een belangrijke rol spelen in de eiwitsynthese. Antilichamen zijn eiwitten, de functie van de toename is dus dat plasmacel veel antilichamen kan maken. In de lymfeklieren worden bij een infectie antistoffen geproduceerd. Virussen besmetten een lichaamscel met hun DNA/RNA, dat zet de cel aan tot het maken van nieuw virussen, antistoffen kunnen niet aan virusantigenen binden zolang het virus binnen een lichaamscel zit. Virussen besmetten een lichaamscel met hun DNA/RNA, dat zet de cel aan tot het maken van nieuwe virussen. Antistoffen kunnen niet aan ivrusantigenen binden zolan het virus binnen een lichaamscel zit. T-lymfocyten: kunnen besmette lichaamscellen opsporen en kunnen zich vermeerderen nadat ze zijn geactiveerd en kunnen zich ontwikkelen tot geheugencellen, kunnen aan antigenen van ziekteverwekkers binden met op antistoffen lijkende membraaneiwitten, er zijn twee typen: -Cytotoxische T-lymfocyten: transportmoleculen laten aan deze lymfocyten zien welke eiwitten ze maken, heeft een passende receptor, kan een virusgeïnfecteerde lichaamscel herkennen aan de stukjes lichaamsvreemd virusantigeen tussen de lichaamseigen eiwitstukjes, geeft eiwitten af die het celmembraan stuk maken na binding aan de lichaamscel -T-helper lymfocyten: spelen een rol in het opstarten van de specifieke afweer, heeft een passende receptor, kan stukjes lichaamsvreemd antigeen herkennen, binding aan deze stukjes antigeen leidt tot activering, geeft signaalstoffen af, daarmee zet hij andere T en B lymfocyten aan tot deling en ontwikkeling Cytotoxische T-lymfocyten kunnen virusgïnfecteerde cellen herkennen en bestrijen. Doordat T-helper lymfocyten andere lymfocyten aanzetten tot ontwikkeling en deling, hebben ze een centrale rol in het opstarten van de specifieke afweer. Cellen laten met behulp van MHC-I eiwitten aan cytotoxische T-lymfocyten zien welke eiwitten ze maken. Aan MHC-I eiwitten binden cellen willekeurig eiwitfragmenten van eiwitten die in de cel geproduceerd worden, vervolgens brengen cellen deze MHC-I eiwitten naar het membraan, zodanig dat het eiwitfragment aan de buitenkant van de cel uitsteekt. Pagina 3 van 5
4 MHC-I eiwitten komen voor in alle lichaamscellen, lichaamscellen gebruiken deze eiwitten om willekeurige fragmenten van eiwitten die in de cel gemaakt worden aan de buitenzijde te presenteren. MHC-II eiwitten komen alleen voor in bepaalde cellen van het immuumsysteem die gespecialiseerd zijn in het opnemen en vervolgens presenteren van lichaamsvreemde eiwitfragmenten. MHC-II eiwitten worden dus gebruikt om lichaamsvreemde eiwitfragmenten aan de celmembraan te presenteren. 9.4 Nooit meer ziek worden? Vaccinatie: het inspuiten van een vaccin met onschadelijk gemaakte ziekteverwekkers, soms krijg je alleen de antigenen Je afweersysteem reageert op de antigenen, de geheugencellen die daarbij ontstaan, zorgen ervoor dat je immuum wordt. Actieve kunstmatige immunisatie: het toedienen van een vaccin, waardoor het lichaam zelf antistoffen (immunoglobulinen) gaat maken tegen een bepaalde ziekteverwekker, de antigenen uit het vaccin activeren dus je afweersysteem, bijv. vaccin Actieve natuurlijke immunisatie: een natuurlijke vorm van specifieke afweer, waarbij het lichaam zelf antistoffen (immunoglobulinen) maakt tegen het antigeen van een bepaalde ziekteverwekker, bijv. besmetting Antiserum: antistoffen die worden ingespoten om de lichaamsvreemde stoffen direct onschadelijk te maken Passieve kunstmatige immunisatie: het toedienen van antistoffen (immunoglobulinen) tegen een bepaalde ziekteverwekker, doordat de antistoffen weer uit het lichaam verdwijnen, treedt er geen immuniteit op tegen die ziekteverwekker, bijv. serum Passieve natuurlijke immunisatie: het lichaam krijgt op een natuurlijke wijze antistoffen (immunoglobulinen) binnenk tegen een ziekteverwekker, doordat de antistoffen weer uit het lichaam verdwijnen, treedt er geen blijvende immuniteit op tegen die ziekteverwekker Anitbiotica: zijn afkomstig van schimmels, remmen de celdeling van bacteriën (virussen reageren hier niet op) Immuniteit kan op verschillende manieren tot stand komen: actief of passief en kunstmatig of natuurlijk. Vaccinatie is actieve immunisatie. Antibiotica helpen tegen bacteriële infecties. Het is van belang dat zoveel mogelijk mensen mee doen met een vaccinatieprogramma om de ziekteverwekker uit de bevolking uit te bannen. Allergie: je lichaam reageert onnodig of te heftig op een bepaalde stof (allergeen) Allergeen: bestanddeel van een natuurlijke of kunstmatige stof die allergische reacties kan veroorzaken Mestcellen: type witte bloedcellen die zich vooral bevinden in je slijmvlieszen, bevatten histamine Histamine: werkt in op cellen van bloedvaten en spieren Bij een allergicshe reactie zijn mestcellen betrokken, zij bevatten histamine waardoor slijmvliezen opzwellen en een ontstekingsreactie ontstaat. Auto-immuumziekten: ziekten waarbij het afweersysteem zich tegen de eigen lichaamscellen keert Immumdeficiëntie: afweersysteem komt niet of te weinig in actie Allergische reacties ontstaan door onterecht geactiveerde mestcellen. Bij een auto-immuumziekte richt het afweersysteem zich tegen cellen van het eigen lichaam. Pagina 4 van 5
5 Een allergie ontstaat als je lichaam te hevig op een antigeen reageert, gebeurt in twee stappen: -eerste contact met allergeen, afweersysteem reageert op het allergeen met de product van een bepaald type antistof, deze moleculen hechten zich aan receptoren op het membraan van mestcellen, hierdoor zijn de mestcellen gevoelig geworden voor het allergeen -opnieuw contact met allergeen, anitstof moleculen reageren op het membraan van de mestcellen, dit prikkelt de mestcellen tot het afgeven van histamine 9.5 Verder met een nieuwe nier Donor: iemand die een orgaan of weefsel (tijdens of na zijn leven) afstaat voor transplantatie De antigenen van jouw cellen zijn erfelijk bepaald. Menselijke cellen bevatten antigenen van het HLA-systeem. Om een orgaantransplantatie te laten slagen, moeten de verschillen in HLA tussen donor en ontvanger zo klein mogelijk zijn. Bij je bloedgroep ontstaan de bijbehorende antistoffen van nature na de geboorte. Je afweersysteem start een reactie tegen antigenen die niet in je rode bloedcellen voorkomen. Wanneer je bloedgroep A hebt, maakt je afweersysteem dus antistof anti-b. Wanneer je bloed krijgt met een lichaamsvreemd antigeen treedt een acute reactie van je antistoffen met de nieuwe cellen op. Bloedgroepstelsels bij de mens zijn onder andere ABO en resus. Bij een bloedtransfusie mag het bloed van de ontvanger geen antistoffen bevatten tegen antigenen van het donorbloed. Bloedgroep Antigenen Antistoffen Allelen A A B IAIA of IAi B B A IBIB of IBi AB A en B geen IAIB 0 geen A en B ii Pagina 5 van 5
Antwoorden Biologie Deel 1: Hoofdstuk 9, Afweer
Antwoorden Biologie Deel 1: Hoofdstuk 9, Afweer Antwoorden door een scholier 1813 woorden 17 augustus 2010 5,8 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Hoofdstuk 9 9.1 (Deze paragraaf gaat over huid
Nadere informatieSamenvatting Biologie H9 + 6.5
Samenvatting Biologie H9 + 6.5 9.1 Ziekteverwekkers Kenmerken van groepen organismen waartoe ziekteverwekkers kunnen behoren: Bacteriën: produceren giftige stoffen ziek, meestal wordt er antibiotica tegen
Nadere informatieSamenvatting door een scholier 2064 woorden 18 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 9 9.1
Samenvatting door een scholier 2064 woorden 18 maart 2004 7 20 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie Hoofdstuk 9 9.1 Op 1 cm2 miljoenen micro-organismen. Escherichia coli: darmbacterie die
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 7: Bescherming en evenwicht
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 7: Bescherming en evenwicht Samenvatting door E. 997 woorden 20 december 2016 0 keer beoordeeld Vak Biologie 1 de huid en bescherming De huid > beschermt de lichaam tegen
Nadere informatie1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen?
Samenvatting door Y. 1076 woorden 27 januari 2015 8,9 6 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen? Onze huid
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 7 Bescherming
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 7 Bescherming Samenvatting door een scholier 1136 woorden 21 juni 2011 8 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou BASISSTOF 1 DE HUID EN HET ONDERHUIDSE
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 7, Bescherming
Samenvatting Biologie Thema 7, Bescherming Samenvatting door een scholier 1387 woorden 20 januari 2006 7,4 143 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Hoofdstuk 7 Bescherming Basisstof 1:
Nadere informatieSamenvatting Biologie H7 Bescherming
Samenvatting Biologie H7 Bescherming Samenvatting door N. 1845 woorden 6 november 2010 7,7 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie H7 Bescherming Paragraaf 1 De opperhuid: heeft
Nadere informatieDiagnostische toets Van HIV tot AIDS?
Diagnostische toets Van HIV tot AIDS? Moleculen 1. Basenparing In het DNA vindt basenparing plaats. Welke verbinding brengt een basenpaar tot stand? A. Peptidebinding B. Covalente binding C. Zwavelbrug
Nadere informatiebiologie voor jouw ; klas 5 havo ; hoofdstuk 7 bescherming en evenwicht Hoofdstuk 7 paragraaf 1 de huid beschermd tegen invloeden van buitenaf en
biologie voor jouw ; klas 5 havo ; hoofdstuk 7 bescherming en evenwicht Hoofdstuk 7 paragraaf 1 de huid beschermd tegen invloeden van buitenaf en gaat waterverlies door verdamping tegen. 1. de opperhuid:
Nadere informatieZiekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen:
IMMUNITEIT 1 Immuniteit Het lichaam van mens en dier wordt constant belaagd door organismen die het lichaam ziek kunnen maken. Veel van deze ziekteverwekkers zijn erg klein, zoals virussen en bacteriën.
Nadere informatieAfweer: 3 Barrières / Wat / Waar
Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar ASPECIFIEKE AFWEER Primaire / Externe bescherming (fysieke barrière) (AANGEBOREN) Secundaire / Interne bescherming (cellulaire / biochemische barrière) SPECIFIEKE AFWEER
Nadere informatieImmunologie. Afweer. Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving
Immunologie Afweer 1 Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving Verstoring van het evenwicht tussen organisme en omgeving kan ertoe leiden dat ons lichaam door indringers uit de omgeving
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.
Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen
Nadere informatieUitscheiding en afweer
Uitscheiding en afweer De lever: slokdarm galblaas maag 12-ving. darm dunne darm ligging van de lever Functies van de lever: bloedsuikerspiegel (glucosegehalte in bloed) op peil houden overtollige eiwitten
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 3 en 5
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 3 en 5 Samenvatting door een scholier 1896 woorden 25 mei 2003 4,9 12 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie overal Hoofdstuk 3, Wie het kleine niet leert. Paragraaf
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.
Nadere informatieChapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Afweersysteem
Praktische opdracht ANW Afweersysteem Praktische-opdracht door een scholier 2389 woorden 14 jaar geleden 7,4 47 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Dit werkstuk gaat over het menselijk afweersysteem. Een
Nadere informatieSamenvatting Biologie Module 9, 10 en 11
Samenvatting Biologie Module 9, 10 en 11 Samenvatting door een scholier 2824 woorden 29 juni 2005 7,1 20 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 9.1 ziekte verwekkers: geen toegang De miljoenen micro-organismen
Nadere informatieBescherming Evenwicht
Examen Voorbereiding Bescherming Evenwicht Teylingen College Leeuwenhorst 2015/2016 Thema 7 Bescherming en Evenwicht Begrippenlijst: Begrip Melanocyt Temperatuurregulatie Pathogenen Infectie Lichaamsvreemd
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 9
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9 Samenvatting door een scholier 2839 woorden 21 september 2003 7,5 27 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Paragraaf 9.1 Micro-organismen: verhinderen dat ziekteverwekkers
Nadere informatie[IMMUNOLOGIE PORTFOLIO]
2014 Immunologie.webwetenschap.nl Jacko van de wetering [IMMUNOLOGIE PORTFOLIO] De opdrachten van immunologie bij elkaar gezet in het opdracht. Inhoud Plan van aanpak... 5 Plan van aanpak... 5 Doelgroep
Nadere informatie6 VWO. biologie voor jou BIOLOGIE VOOR DE BOVENBOUW
6 VWO biologie voor jou uitwerkingenboek BIOLOGIE VOOR DE BOVENBOUW vwo auteurs ARTEUNIS BOS MARIANNE GOMMERS ARTHUR JANSEN ONNO KALVERDA THEO DE ROUW GERARD SMITS BEN WAAS RENÉ WESTRA VIJFDE EDITIE MALMBERG
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 4 t/m 7
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 4 t/m 7 Samenvatting door een scholier 1173 woorden 6 november 2006 8,1 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar H4 Voeding Mensen en dieren zijn heterotroof: ze voeden
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 11 Gezondheid
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 11 Gezondheid Samenvatting door Jacomijn 2032 woorden 16 december 2017 5,9 6 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Samenvatting Biologie H11 11.1 Gezondheidsproblemen
Nadere informatieBij het uitscheiden helpen de nieren om de samenstelling van je bloed constant te houden. Uitscheiding is het
Samenvatting door R. 1946 woorden 10 maart 2016 7 37 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Bio samenvatting H9 9.1 WAT WORDT ER BINNENIN JE LICHAAM GEREGELD? Je lichaam probeert vanbinnen om constant
Nadere informatieHet vaccin waarmee de meisjes worden geïnjecteerd, beschermt onder andere tegen HPV18.
Examentrainer Vragen HPV-vaccinatie Baarmoederhalskanker is een vorm van kanker die relatief vaak voorkomt bij vrouwen. De ziekte kan zijn veroorzaakt door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV).
Nadere informatieBiologie samenvatting. Nectar. Hoofdstuk 11 Gezondheid 5 havo
Samenvatting door Jasmijn 3290 woorden 16 december 2017 6,4 13 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Paragraaf 11.1: Gezondheidsproblemen voorkómen Biologie samenvatting Nectar Hoofdstuk 11 Gezondheid
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18692 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Herbert-Fransen, Marieke Fernande Title: Targeting the tumor-draining area : local
Nadere informatiePraktische opdracht Biologie Transplantatie
Praktische opdracht Biologie Transplantatie Praktische-opdracht door een scholier 1784 woorden 19 oktober 2010 7,5 6 keer beoordeeld Vak Biologie Orgaantransplantatie Wat houdt een transplantatie in? Inleiding
Nadere informatie6,7. Samenvatting door een scholier 2957 woorden 16 maart keer beoordeeld
Samenvatting door een scholier 2957 woorden 16 maart 2005 6,7 143 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie overal Paragraaf 13.1 Afweersystemen Als ziekteverwekkers het lichaam binnen willen komen
Nadere informatieHOMEOSTASE. Biologie Havo. Docent: A. Sewsahai HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL]
HOMEOSTASE Biologie Havo HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Docent: A. Sewsahai DOELSTELLINGEN De student moet aan het einde van de les de homeostase bij de mens kunnen beschrijven
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. De intake 25 - Ernst van de klachten 26 - Het intakegesprek 27 3. Geneesmiddelen 33 - Medicijnen tegen kinderziektes
Nadere informatieEpitheel Huid slijmvliezen. Natuurlijke flora. Cellen Macrofagen, NK cellen granulocyten monocyten
ANTWOORDEN AFWEER ENKELE ANTWOORDEN BIJ DEEL ACTIVEER JE VOORKENNIS 1. B) Fysische barrière Epitheel Huid slijmvliezen Fysiologische barrière ph/maagzuur gal/glycogeen in vagina melkzuur Natuurlijke flora
Nadere informatieAfweer en Immuniteit
Afweer en Immuniteit Foto: Wim van Egmond over drie linies van afweer en vaccinatie Je lichaam wordt gedurende je leven voortdurend aangevallen door ziekteverwekkers. Meestal merk je daar niets van omdat
Nadere informatieOEFENEN EXAMENVRAGEN AFWEER VWO 2002-2006
OEFENEN EXAMENVRAGEN AFWEER VWO 2002-2006 Examen 2002-II Monoklonale antistoffen tekst 1: 1 De monoklonale antistoftechniek, waarvoor in 1984 de Nobelprijs is toegekend aan 2 Kohler en Milstein, maakte
Nadere informatieNaslagwerk VMBO. bloed en afweer
bloed en afweer Naslagwerk VMBO Bloed en afweer bloed en afweer Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Bloed 1.1 Inleiding 2 1.2 Bestanddelen van bloed 2 1.3 Bloedgroepen 4 Hoofdstuk 2 Bloeddonatie en transfusie 2.1
Nadere informatie6.9. Werkstuk door E woorden 25 juni keer beoordeeld. Biologie voor jou. Inhoudsopgave
Werkstuk door E. 1687 woorden 25 juni 2006 6.9 23 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Inhoudsopgave Het Bloed De Bloedsomloop De bloedvaten Uitscheiding De Hartslag Weefselvloeistof
Nadere informatie4. Bereiden 49 - Rekenen 50 - Bereiden 52. 8. Persoonlijke groei 81 - Feedback 82
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Virussen en bacteriën 10 - Het afweersysteem 14 - Ziektebeelden 19 2. Verhelderen van de zorgvraag 25 - Recepten 26 - Zelfzorgvragen 33 3. Geneesmiddelen 39 - Medicijnen tegen
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 10.1-10.5 Samenvatting door Dave 2329 woorden 1 februari 2018 7,5 28 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 10.1 Om in leven te blijven zijn er verschillende lichaamsprocessen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieBloed, Afweer en Infectieziekten
Bloed, Afweer en Infectieziekten Functies Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen naar longen Voedingstoffen van de dunne darm naar cellen Ureum van de lever naar de nieren Hormonen
Nadere informatieAfweer en Samenwerking over samenwerkende afweercellen en problemen met het afweersysteem
HAVO Afweer en Samenwerking over samenwerkende afweercellen en problemen met het afweersysteem Arjan is sinds een paar weken terug van vakantie. Hij is met twee vrienden een week naar Egypte geweest met
Nadere informatieAntigenen en antistoffen vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 23 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63375 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Introductie Zoals de titel aangeeft, gaat dit proefschrift over het bestuderen van T cel differentiatie door middel van genetische barcoding. Ik ben mij er terdege van bewust dat alleen al deze titel als
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Respiratoir syncytieel virus Het respiratoir syncytieel virus (RSV) is een veroorzaker van luchtweginfectiesvan de mens. Het komt bij de mens met name in het winterseizoen voor.
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 7 t/m 11
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 7 t/m 11 Samenvatting door een scholier 2350 woorden 21 juni 2004 5,4 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Nectar 4 7,8,9,10,11 hst 7.1 De genetica onderzoekt hoe
Nadere informatie6,9. Praktische-opdracht door een scholier 1495 woorden 3 april keer beoordeeld
Praktische-opdracht door een scholier 1495 woorden 3 april 2007 6,9 19 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud 1. Wat is AIDS? 2. Wat is HIV? 3. Hoe werkt het ziekteverloop van AIDS? 4. Wat doet het immuunsysteem
Nadere informatieBIOLOGIE Pag 1. Examenreader Afweer
BIOLOGIE Pag 1 Inhoud 1 Studiewijzer...2 2 Eindtermen afweer...3 3 Begrippenlijst afweer...4 4 Theorie afweer...6 5 Oefentoets afweer...13 6 Antwoorden oefentoets afweer...17 Stedelijk Gymnasium JvO Schooljaar
Nadere informatieNederlandse samenvatting
De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn
Nadere informatienaast natuurlijke immuniteit ook techniek van kunstmatige immuniteit
Thema 7:Het menselijk afweersysteem Micro-organisme of lichaamsvreemde stof dringt ons lichaam binnen homeostase wordt verstoord activatie van afweer- of immuunsysteem specifieke afweermechanismen (adaptieve
Nadere informatieNederlandse samenvatting Hexachloorbenzeen
Hexachloorbenzeen Hexachloorbenzeen (HCB; C 6 Cl 6 ) is een organochloorverbinding (Figuur 1) die in het verleden werd gebruikt als bestrijdingsmiddel tegen schimmels. Mede door de schadelijke effecten
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. De intake 23 - Ernst van de klachten 24 - Het intakegesprek 26 3. Geneesmiddelen 31 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 32
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. Zorgvraag verhelderen 23 - Recepten 24 - Zelfzorgvragen 30 3. Geneesmiddelen 37 - Medicijnen tegen griep en verkoudheid 38 - De
Nadere informatieInleiding. Chapter 11. Achtergrond en doel van het onderzoek
Chapter 11 Inleiding Achtergrond en doel van het onderzoek Kanker is na hart en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. Per jaar wordt in Nederland bij ongeveer 70.000 mensen kanker vastgesteld
Nadere informatieHet immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog
Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog j.vanmontfrans@umcutrecht.nl Disclosure slide Research sponsors Stichting Vrienden van het WKZ
Nadere informatieWAT IS KANKER? KANKERCENTRUM. Onco_alg_008
WAT IS KANKER? KANKERCENTRUM Onco_alg_008 WAT VINDT U TERUG IN DEZE BROCHURE 01 Inleiding 3 02 Celindeling 3 03 Het lymfestelsel 4 WAT IS KANKER? 2 01 INLEIDING Kanker is een verzamelnaam voor meer dan
Nadere informatieWerkstuk Biologie Thema 5 t/m 7
Werkstuk Biologie Thema 5 t/m 7 Werkstuk door een scholier 2805 woorden 16 mei 2008 5,3 16 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie Thema 5 Transport Basisstof 1 De bloedsomloop
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 9: Gezondheid
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 9: Gezondheid Samenvatting door W. 2014 woorden 16 mei 2013 6,4 26 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 9.1 Goed geregeld Wat wordt er binnenin je lichaam geregeld?
Nadere informatieSamenvatting Biologie Bloedsomloop
Samenvatting Biologie Bloedsomloop Samenvatting door F. 1110 woorden 4 jaar geleden 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1. Functies van het bloed Vervoeren van zuurstuf, afvoeren van
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen
Nadere informatieDONOR IN HART EN NIEREN
DONOR IN HART EN NIEREN vmbo MODULE: blz blz donor in hart en nieren Module 2 DONOR IN HART EN NIEREN vmbo MODULE: blz Lessen over orgaandonatie Dit boekje gaat over orgaandonatie Donororganen en donorweefsels
Nadere informatieChronische ontsteking zet de medische wereld op zijn kop
Chronische ontsteking zet de medische wereld op zijn kop Zo luidde de kop van het tijdschrift Health Matters in 2004. De Time verwoordde het op de voorpagina als volgt: 'Verstopte moordenaar, de verrassende
Nadere informatieWat is een allergie? Afweersysteem
De allergie survivalgids 15 Hoofdstuk 1 Wat is een allergie? Afweersysteem Voordat we uitleggen wat een allergie is, is het handig dat je eerst weet wat een afweersysteem is. Het afweersysteem van je lichaam
Nadere informatie7,4. Samenvatting door Madelief 2314 woorden 7 februari keer beoordeeld. Biologie 10.1 goed geregeld. Wat gebeurt er in je lichaam?
Samenvatting door Madelief 2314 woorden 7 februari 2018 7,4 22 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie 10.1 goed geregeld Wat gebeurt er in je lichaam? Om te blijven leven zijn er verschillende
Nadere informatieSamenvatting Biologie hoofdstuk 10
Samenvatting Biologie hoofdstuk 10 Samenvatting door een scholier 1705 woorden 8 april 2018 3,3 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 10.1 goed geregeld Wat gebeurt er in je lichaam? Omstandigheden
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 1: Organen en cellen
Samenvatting Biologie Thema 1: Organen en cellen Samenvatting door M. 721 woorden 15 januari 2014 7,1 28 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Organismen Organismen is een levend wezen:
Nadere informatie5 HAVO. biologie voor jou BIOLOGIE VOOR DE BOVENBOUW
5 HAVO biologie voor jou uitwerkingenboek BIOLOGIE VOOR DE BOVENBOUW havo auteurs ARTEUNIS BOS MARIANNE GOMMERS ARTHUR JANSEN ONNO KALVERDA THEO DE ROUW GERARD SMITS BEN WAAS RENÉ WESTRA VIJFDE EDITIE
Nadere informatieBloed en Afweer. Naslagwerk
Bloed en Afweer inhoudsopgave 1 Bloed... 3 1.1 inleiding............................... 3 1.2 bestanddelen van bloed.................. 3 1.3 bloedgroepen... 5 2 Bloeddonatie en transfusie.... 8 2.1 inleiding...............................
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nadere informatieHand-out COO Immunologie
Hand-out COO Immunologie 26 oktober 2017 Zelfstudie bij hoofdstuk 47 en paragraaf 43.4 van 'Biology', Campbell (11e editie) Inhoud: dr. Adri Thomas en dr. Jan Bogerd Realisatie: CPIO (cpio@uu.nl) Deze
Nadere informatieVragen bij de oefen- en zelftoetsmodule bij het eerstejaarsvak Biologie van dieren, februari 2013
Immunologie Vragen bij de oefen- en zelftoetsmodule bij het eerstejaarsvak Biologie van dieren, februari 2013 Deze module behandelt een deel van hoofdstuk 42: Circulation and Gas Exchange en 43: 'The Immune
Nadere informatieI Want To Live Forever
I want to live forever... I Want To Live Forever 2c. Organen en organenstelsels Je bent onderzoeker in het LifeSpan project. Net als alle andere leerlingen in de klas doe je onderzoek naar veroudering.
Nadere informatieVWO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] ARTHUR A. HOOGENDOORN ATHENEUM - VRIJE ATHENEUM - AAHA
Thema: Transport VWO HENRY N. HASSENKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] ARTHUR A. HOOGENDOORN ATHENEUM - VRIJE ATHENEUM - AAHA Docent: A. Sewsahai Doelstellingen De student moet 5V: blz. 215 t/m
Nadere informatieIMMUUN WORDEN EN BLIJVEN
IMMUUN WORDEN EN BLIJVEN I. EEN GEZONDE BABY Julia is een paar weken geleden bevallen van een zoon: Onno. Op het consultatiebureau komt Julia van alles te weten over hoe ze voor Onno moet zorgen, zodat
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Allergie, astma, mycobacteriën en Nramp1. Astma is een een chronische ziekte die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van de luchtwegen en door overgevoeligheid van de luchtwegen
Nadere informatieNederlandse samenvatting, Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications
, Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications Nederlandse samenvatting Respiratoir syncytieel virus (RSV, beter bekend als het RS-virus) is bij zuigelingen de meest voorkomende oorzaak van ernstige
Nadere informatieInfliximab (Remicade ) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
Infliximab (Remicade ) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Inhoudsopgave 1. Behandeling bij de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa
Nadere informatie6,5 ER ZIJN DRIE SOORTEN BLOEDCELLEN: WAT ZIJN NU DE TAKEN VAN DE DIVERSE BLOEDCELLEN? Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart 2005
Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart 2005 6,5 240 keer beoordeeld Vak Nederlands Kanker Om te begrijpen hoe leukemie iemand ziek maakt, moet je eerst iets over je eigen lichaam weten; hoe
Nadere informatieHet HLA-systeem De relatie tussen HLA en bloedtransfusie
Het HLA-systeem De relatie tussen HLA en bloedtransfusie HLA, Ig-allotypen en erytrocytenbloedgroepen De werking van ons immuunsysteem is gebaseerd op het vermogen om onderscheid te maken tussen eigen
Nadere informatieIMMUUN WORDEN EN BLIJVEN
IMMUUN WORDEN EN BLIJVEN Gezond zijn vinden we belangrijk. Je merkt het misschien niet, maar we komen veel ziekteverwekkers tegen in ons dagelijks leven. Het lichaam heeft allerlei manieren om die ziekteverwekkers
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting voor de leek
Chapter 9 Nederlandse samenvatting voor de leek 164 Chapter 9 Nederlandse samenvatting voor de leek Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker wordt jaarlijks wereldwijd bij ongeveer 470.000 vrouwen geconstateerd,
Nadere informatieVaccinatie. Achtergrondinformatie over werking, veiligheid en waarde van vaccinatie
Vaccinatie Achtergrondinformatie over werking, veiligheid en waarde van vaccinatie Inleiding Vaccinaties worden ingezet tegen tal van infectieziekten, zoals o.a. poliomyelitis, hepatitis, hondsdolheid,
Nadere informatie4,3. Samenvatting door een scholier 1547 woorden 28 februari keer beoordeeld
Samenvatting door een scholier 1547 woorden 28 februari 2014 4,3 5 keer beoordeeld Vak Biologie Bloed bestaat uit bloedplasma, in het bloedplasma drijven bloedcellen en bloedplaatjes. Waar bestaat bloedplasma
Nadere informatieSamenvating in het Nederlands
Samenvating in het Nederlands Inleiding Dit proefschrift gaat over de behandeling van solide tumoren met immuuntherapie. Het immuunsysteem herkent en bestrijdt niet alleen schadelijke virussen, bacteriën
Nadere informatie7,8. Praktische-opdracht door een scholier 3335 woorden 19 februari keer beoordeeld. Inleiding
Praktische-opdracht door een scholier 3335 woorden 19 februari 2000 7,8 38 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Deze praktische opdracht heb ik geschreven voor het vak Algemene Natuurwetenschappen. Het onderwerp
Nadere informatieSamenvatting Biologie voor Jou 4b Opslag, uitscheiding en bescherming VMBO
Samenvatting Bilgie vr Ju 4b Opslag, uitscheiding en bescherming VMBO 8.1 Vleistf tussen cellen van rganen = weefselvleistf Cellen nemen zuurstf en vedingsstffen p uit weefselvleistf en geven CO2 en afvalstffen
Nadere informatieAppendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156
Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in
Nadere informatieParagraaf 6.1 en 6.2. 2. Osmotische waarde, ph weefselvloeistof, glucosegehalte
Paragraaf 6.1 en 6.2 1. Neem de volgende begrippen over in je schrift en geef een omschrijving Homeostase In stand houden van het interne milieu opperhuid Bovenste laag van de huid chitine Koolhydraat
Nadere informatieDe eerste stap van deze cellen is heel simpel: ze nemen de ziekteverwekker
1. In de aanval! Wat gebeurt er bij een immuunreactie? Aangeboren vs verworven Zodra er een ziekteverwekker je lichaam binnendringt, is het de taak van je immuunsysteem om zo snel mogelijk de verwekker
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet-ingewijden. Esther Reefman
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Esther Reefman SYSTEMISCHE LUPUS ERYTHEMATODES Mensen met een wolfs ( lupus )-gezicht, zo werden patiënten met systemische lupus erythematodes (SLE) al vanaf
Nadere informatieDocentenhandleiding vaccinatie Hepatitis B practicum,
Docentenhandleiding vaccinatie Hepatitis B practicum, 2015 1 Kopiëren van (delen van) deze handleiding is alleen toegestaan voor gebruik in de klas. Docentenhandleiding vaccinatie Hepatitis B practicum,
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Schistosomen en het immuunsysteem van de gastheer De parasieten van de schistosoma familie zoals Schistosoma mansoni en Schistosoma haematobium veroorzaken de ziekte schistosomiasis, ook wel
Nadere informatieNederlandse samenvatting. (voor iedereen dus )
(voor iedereen dus ) Iedere dag staan we bloot aan ontelbare schadelijke micro-organismen en stoffen. Om te overleven is het immuunsysteem constant in actie om deze factoren in ons lichaam te bestrijden.
Nadere informatieCHAPTER 10. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Al sinds mensenheugenis is het mensen opgevallen dat infectieziekten bij de ene persoon veel ernstiger verlopen dan bij de andere. Terwijl
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 1 t/m 5
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 1 t/m 5 Samenvatting door een scholier 1319 woorden 23 november 2003 7,2 16 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Hst. 1 Diversiteit: soortenrijkdom bij planten. Ecosysteem:
Nadere informatieSnel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek. Een betere aanpak van chronische ziekten
Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek Een betere aanpak van chronische ziekten Samenvatting Het probleem Door de vergrijzing van de bevolking groeit het aantal
Nadere informatieNederlandse samenvatting
6 78 Nederlandse samenvatting Colon kanker Colon (dikke darm) kanker is één van de meest voorkomende kankers en is de tweede doodsoorzaak door kanker in geïndustrialiseerde landen. Het voorstadium van
Nadere informatie