Screening van cognitieve stoornissen in de verslavingszorg

Transcriptie

1 Screening van cognitieve stoornissen in de verslavingszorg aan de hand van de Montreal Cognitive Assessment (MoCA-D) Carolien J. W. H. Bruijnen, MSc Promovendus Vincent van Gogh

2 Hoe vaak komen cognitieve stoornissen voor in de verslaafde populatie? Is de MoCA-D een geschikte screener om deze cognitieve stoornissen aan de voordeur van de behandeling vast te kunnen stellen?

3 Ontwikkeling van de MoCA (Nasreddine et al. (2005)) De Mini Mental State Examination (MMSE) is een veelvuldig gebruikt instrument in de geriatrische populatie, voor de detectie van Alzheimer Dementie (AD) MMSE is niet sensitief genoeg voor het detecteren van Mild Cognitive Impairment (MCI) Eerste versie MoCA ontwikkeld op basis van domeinen die het meest zijn aangetast in MCI Uitgebreid klinisch gebruik gedurende vijf jaar, resulteerde in MoCA Version 7.1, welke acht cognitieve domeinen meet: Executieve functies Visuospatiële vaardigheden Aandacht, concentratie en werktempo Taal Korte termijn geheugen Oriëntatie

4 Montreal Cognitive Assessment Nederlandse versie 7.1

5 Eerder onderzoek in de verslaafde populatie Copersino (2009): Zocht een efficiënte manier om cognitieve stoornissen bij patiënten met Substance Use Disorders (SUD) vast te stellen Bij 20% van de SUD patiënten (N = 60) werd middels een Gouden Standaard NPO cognitieve stoornissen vastgesteld Op basis van de MoCA werd 38% als cognitief gestoord geclassificeerd De MoCA classificeerde 75% van de cognitieve stoornissen correct Wester (2013): Onderzocht het onderscheidend vermogen van de MoCA tussen patiënten met Korsakov syndroom (KS), patiënten met Alcohol gerelateerde cognitieve stoornissen (ACS), en gezonde controles (GC) De gemiddelde MoCA totaalscore was significant verschillend tussen alle groepen (zie tabel) GC (n = 33) ACS (n = 26) KS (n = 20) MoCA Totaalscore M (SD) (2.0) (3.8) (3.7)

6 Rationale huidig onderzoek Naar schatting heeft 50% van alcohol verslaafden significante cognitieve tekorten Cognitieve stoornissen betreffen vooral: Geheugen Executieve functies Visuospatiële perceptie Vrouwen en adolescenten zijn meest vatbaar voor negatieve effecten van alcohol Cognitieve stoornissen zijn van grote invloed op behandelsucces, nazorg en algemeen dagelijks functioneren Er is veel minder bekend over andere verslavende middelen buiten alcohol

7 Onderzoeksdoelen Bruikbaarheid onderzoeken van de MoCA-D als screener van cognitieve stoornissen aan de voordeur van de verslavingszorg Prevalentie bepalen van cognitieve stoornissen bij mensen die zich met een middelenverslaving aanmelden voor behandeling / diagnostiek Sensitiviteit en specificiteit van de MoCA vaststellen ten opzichte van een voor dit onderzoek samengesteld Gouden Standaard NPO De verschillende cognitieve domeinen van de MoCA relateren aan de verschillende taken uit het Gouden Standaard NPO

8 Methode: participanten Vier grote verslavingszorg instellingen in Nederland verzamelen momenteel data voor het onderzoek: IrisZorg Vincent van Gogh Tactus Novadic Kentron Er zijn twee deelstudies: Prevalentie: Bij 800 patiënten, leeftijd jaar, aangemeld wegens middelenafhankelijkheid en / of misbruik, wordt bij intake MoCA-D versie 7.1 afgenomen Validatie: Bij minimaal 100 patiënten uit de prevalentiestudie wordt, na ongeveer 6-8 weken, het Gouden Standaard NPO afgenomen, met daarin MoCA-D parallelversie 7.2 Exclusie: wanneer afname en / of scoring van de MoCA onmogelijk blijkt

9 Methode: procedure Voorafgaand aan de dataverzameling zijn alle medewerkers getraind in afname van de MoCA Instructies Scoring Mogelijke valkuilen en veel voorkomende fouten Naast MoCA versie 7.1 zijn ook verzameld: Demografische gegevens MATE (Meten van Addicties in Triage en Evaluatie) Abstinentie / gebruik van week voorafgaand aan intake Schriftelijk toestemming voor deelname aan intake en / of NPO Deelname mag op elk moment ingetrokken worden Drie versies en bijbehorende instructies van de MoCA-D zijn te vinden op

10 Methode: instrumenten Intake: Demografische gegevens MATE Abstinentie MoCA 7.1 Gouden Standaard NPO: MoCA 7.2 WAIS-IV Blokpatronen, Overeenkomsten, Cijferreeksen Cognitive Screening Test (CST) 15 Woordentest (vorm A) Trail Making Task (versie D-KEFS) Nederlandse Leestest voor Volwassenen (NLV) Stroop Kleur Woord Test Complex Figure Test (Rey)

11 Voorlopige sample 283 aangemelde patiënten: 135 IrisZorg 96 Vincent van Gogh 11 Novadic Kentron 41 Tactus 11 Gokken 1 Porno 1 Geen toestemming 1 MoCA tijdens behandeling 3 MoCA niet af te nemen N = 266 Alcohol n = 152 Cannabis n = 52 Opiaten n = 13 Cocaïne n = 23 Stimulantia n = 10 Ecstasy, Sedativa en andere middelen n = 3 (Voorlopig) onbekend middel n = 13

12 Demografische gegevens 76,3 % man 61,3 % niet aan het werk 48,1 % abstinent gem. 35,72 dagen 48,5 % alleenstaand 40,2 % eerder behandeld 62,6 % Verhage 4 of 5

13 Demografische verschillen tussen verslaving Geen significante relatie tussen verslavend middel en geslacht Over het geheel meer mannen Χ 2 (4) = 7.46, p >.05 Significante relatie tussen verslavend middel en abstinentie Minder abstinentie bij cannabis verslaving Meer abstinentie bij cocaïne verslaving Χ 2 (4) = 13.47, p <.05 Significante relatie tussen verslavend middel en het hebben van een baan Minder werk bij opiaat verslaving Χ 2 (4) = 9.87, p <.05 Significante relatie tussen verslavend middel en eerdere behandeling(en) Vaker eerdere behandeling bij opiaat en cocaïne verslaving Χ 2 (4) = 10.23, p <.05

14 Leeftijd Alcohol Cannabis Opiaten Cocaïne Stimulantia Er is een significante relatie tussen verslavend middel en leeftijd Welch s F (4, 37.40) = 35.94, p <.001 Alcohol ouder dan cannabis, cocaïne en stimulantia (alle ps =.000) Er is een significante relatie tussen leeftijd en MoCA totaalscore r = -.28, p (1-tailed) <.001

15 Hoe vaak komen cognitieve stoornissen voor in de verslaafde populatie? Op basis van MoCA uitslag wordt GEEN diagnose gesteld Score lager dan 26 wordt beschouwd als afwijkend Geen correctie voor opleiding toegepast Alcohol (n = 152) Cannabis (n = 52) Opiaten (n = 13) Cocaïne (n = 23) Stimulantia (n = 10) Totaal (N = 266) MoCA Totaalscore M (SD) 24,39 (3,33) 25,42 (2,74) 23,46 (4,16) 25,04 (2,53) 25,70 (1,89) 24,63 (3,20) MoCA Domeinscore M (SD) Executief functioneren (0-4) 2,66 (1,08) 2,81 (1,14) 3,08 (0,95) 2,83 (0,89) 2,70 (0,82) 2,73 (1,06) Visuospatiële vaardigheden (0-4) 2,97 (0,94) 3,08 (0,79) 2,54 (0,78) 3,13 (0,76) 3,10 (1,20) 2,98 (0,91) Aandacht, concentratie en werktempo (0-6) 5,40 (1,01) 5,44 (0,90) 5,08 (1,50) 5,61 (0,78) 5,40 (0,70) 5,42 (0,97) Taal (0-6) 4,95 (0,94) 5,04 (0,99) 5,15 (0,90) 4,91 (0,67) 5,60 (0,70) 4,98 (0,94) Geheugen (0-5) 3,14 (1,56) 3,85 (1,00) 2,54 (1,81) 3,13 (1,52) 3,80 (0,92) 3,28 (1,47) Oriëntatie (0-6) 5,76 (0,50) 5,75 (0,48) 5,69 (0,86) 5,83 (0,49) 6,00 (0,00) 5,77 (0,51) Geen significant effect van verslavend middel op MoCA totaalscore F (4, 245) = 1.87, p >.05

16 Hoe vaak komen cognitieve stoornissen voor in de verslaafde populatie? 80% 70% 60% 50% 56% 57% 69% 61% 40% 30% 46% 40% 26 < 26 20% 10% 0% Totaal Alcohol Cannabis Opiaten Cocaïne Stimulantia Er is geen significante relatie tussen verslavend middel en behalen cut-off Χ 2 (4) = 4.08, p >.05

17 Invloed van opleiding Nasreddine et al. (2005) vond dat opleiding van invloed was op MoCA prestaties Bij 12 jaar of minder opleiding 1 punt extra Johns et al. (2008) vond een nog grotere invloed van lage opleiding Bij 4-9 jaar opleiding 2 punten extra Bij jaar opleiding 1 punt extra Wu, Wang, Ren & Xu (2013) suggereren dat de MoCA score aangepast moet worden afhankelijk van het opleidingsniveau, om effectiviteit van het instrument te verbeteren Echter: vertaalt aantal jaren opleiding zich op dezelfde manier naar ons eigen opleidingssysteem? Daarnaast betreffen bovenstaande onderzoeken andere populaties

18 Invloed van opleiding Hochstenbach et al. (2003) heeft op onderstaande manier een vergelijking gemaakt Verhage opleidingscode Aantal jaren opleiding 1 (< 6 klassen lager onderwijs) 2 (6 klassen lager onderwijs) 3 (> 6 klassen lager onderwijs) 4 (Lager beroepsonderwijs) 5 (Middelbaar beroepsonderwijs) 6 (Hoger beroepsonderwijs) 7 (Universitair Master onderwijs) < 6 (Lager onderwijs) > 18 (Universiteit)

19 MoCA totaal (M) Opleiding Verhage opleidingscode Significante relatie tussen opleiding en MoCA totaalscore F (4, 237) = 7.51, p <.001 r =.34, p (1-tailed) <.001 Geen significante relatie tussen verslavend middel en opleiding F (4, 237) = 1.61, p >.05

20 Hoe vaak komen cognitieve stoornissen voor in de verslaafde populatie? Gecorrigeerd voor opleiding 80% 70% (56% 57% 46% 69% 61% 40%) 60% 50% 54% 40% 30% 44% 45% 37% 44% 30% 26 gecorr < 26 gecorr 20% 10% 0% Totaal Alcohol Cannabis Opiaten Cocaïne Stimulantia Nog steeds geen significante relatie tussen verslavend middel en behalen cut-off, na correctie voor opleiding Χ 2 (4) = 2.39, p >.05

21 Conclusie resultaten Hoe vaak komen cognitieve stoornissen voor in de verslaafde populatie? Met correctie volgens Nasreddine et al. (2005): 44% van alle aanmeldingen in de verslavingszorg scoort onder de norm van 26 punten Hoe hoger de opleiding, hoe hoger de MoCA totaalscore Maar ook: Hoe hoger de leeftijd, des te lager de MoCA totaalscore Opiaat verslaafden scoren gemiddeld het laagst op de MoCA Domeinen oriëntatie en aandacht, concentratie en werktempo zijn over het algemeen het minst afwijkend

22 Wat kunnen we zeggen over de verslaafde populatie? Meeste verslaafden zijn mannelijk Meest voorkomende verslaving is alcohol Jongste verslaafden zijn verslaafd aan cannabis of stimulantia Ongeveer de helft van verslaafden zijn abstinent bij intake Opiaat en cocaïne verslaafden hebben vaker dan andere verslavingen eerder behandeling gehad voor hun verslaving Opiaat verslaafden hebben geen werk

23 Wat vraagt om uitgebreider onderzoek? Kan de cut-off score gevonden door Nasreddine et al. (2005), zonder meer toegepast worden In Nederland In de verslaafde populatie Is de toegepaste correctie voor opleidingsniveau betrouwbaar en valide binnen ons opleidingssysteem Wat is de invloed van onder invloed zijn op de MoCA score Hoe relateren de scores op de MoCA zich tot uitgebreid neuropsychologisch onderzoek Is het instrument klinisch toepasbaar voor het bepalen van een behandeltraject

24 Dank voor jullie aandacht!