Lectoraat GGZ-Verpleegkunde. LVG en Verslaving. s Heerenloo 30 juni 2010

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Lectoraat GGZ-Verpleegkunde. LVG en Verslaving. s Heerenloo 30 juni 2010"

Transcriptie

1 Lectoraat GGZ-Verpleegkunde LVG en Verslaving s Heerenloo 30 juni

2 Wat komt aan bod? Overzicht programma LVG en verslaving Prevalentiegegevens Casus Brijder en s Heerenloo Discussie nav casuïstiek

3 Tekstpagina Geïntegreerd behandel- en begeleidings programma 3

4 Resultaten scoren LiteratuurPraktijkervaringenBestaande consortiumleden programma s Sociale netwerk Problemen Cliënten Professionals

5 Kennisdeling en -circulatie In Netwerkgroepen

6 Andere projecten Trimbos-instituut Ontwikkeling preventief interventie programma NISPA Twee promotie- Trajecten 1. Prevalentie 2. Toetsing interventies Novadic-Kentron Kliniek en ambulante Kernteams ism VG De Borg Hoeve Boschoord Gespecialiseerd Intramuraal Verslavings Programma LVG Promotie?

7 Prevalentie alcohol algemeen 8% alcoholmisbruik ( ) Dak- en thuislozen 35% meer dan 25 glazen/week 23% meer dan 56 glazen/week 13% meer dan 112 glazen/week 50% Maatschappelijke opvang LVG

8 Prevalentie cannabis algemeen N= max % probleemgebruiker Dak- en thuislozen 52% actuele gebruiker in 2002 Gedetineerden 33% mannen dagelijks in 2002

9 Prevalentie LVG LVG IQ 50 70: lichte/moderate beperking IQ 71 85: zwakbegaafd/borderline met beperkt sociaal aanpassingsvermogen ± lichte beperking Bij IQ normaalverdeling 2,14% = ± lichte beperking 13,59 % = ± zwakbegaafd

10 Prevalentie LVG en problematisch gebruik Politiek: enige honderden Hulpverlening: duizenden Internationaal onderzoek: Lager dan bij algemene bevolking 0,5 2% substance related disorder 2 10% bij zelfstandig wonen (Sturmey et al., 2003) 26% triple diagnose bij zwakbegaafden (Strain, 1993)

11 Prevalentie LVG en gebruik (2) Internationaal onderzoek Bijzondere groepen: Voorarrest Canada: 19% SUD (Crocker et al., 2007) Forensisch vooronderzoek Finland: 45% abuse/disuse alcohol, 68% middelenafhankelijkheid (Männynsalo et al., 2009)

12 Prevalentie LVG en gebruik (3) Onderzoek Nederland Steenhuis en Van der Poel (2009) 32,1% (N=81) drinkt doordeweeks 76,5% in het weekeinde Zonder 24-uurs begeleiding drinken vaker

13 Prevalentie LVG en gebruik (4) Steenhuis en Van der Poel (2009) ± 50% ooit softdrugs ± 33% afgelopen 12 maanden Ooit Recent Algemeen LVG (recent gebruiker)

14 Prevalentie LVG en gebruik (5) Onderzoek Nederland (2) Didden et al. (2009) 46% van 39 cliënten met ernstige gedragsproblematiek en emotionele problemen op speciale unit misbruikt alcohol en/of drugs

15 Prevalentie LVG en gebruik (6) Onderzoek Nederland (3) SGLVG, Tenneij en Koot (2007) 42% (N=201) middelenmisbruik voorafgaand aan opname in de Borg instellingen 21% As I diagnose middelenafhankelijkheid, bij mannen 3 keer vaker (p=.03) Bij persoonlijkheidsstoornissen vaker problematisch gebruik (63-37%) Bij indexdelict vaker sprake van middelenafhankelijkheid

16 Prevalentie LVG en gebruik (7) Esdege-Reigersdaal (2005) 3,4% van wooncliënten verslavingsproblematiek AveleijnSDT (2009) ± 4,5% van cliënten problematisch middelengebruik

17 Prevalentie LVG en gebruik (8) Voorlopige conclusie Middelenmisbruik > 2% Middelenmisbruik > enkele honderden Prevalentie hoog bij Psychiatrische en gedragsstoornissen Delinquentie Dak- en thuislozen

18 Prevalentie LVG en schadelijk gebruik Neemt toe bij Hoger cognitief niveau Hogere leeftijd (> 22 jaar) Psychiatrische stoornis (3x hoger) Zelfstandig wonen (8x hoger) (Edgerton, 1987; Sturmey et al., 2003)

19 Risicofactoren Specifiek LVG Intensiteit van ondersteuning Psychiatrische en gedragsproblemen Beperkte executieve functies Gebruik door leeftijdgenoten Minder vaardigheden om middelengebruik te voorkomen Delinquentie

20 Redenen gebruik Bij normaal begaafden begin gebruikerscarrière: Niet vanwege persoonlijke problemen Wel uit nieuwsgierigheid Omdat vrienden er positief over spreken Stoer of aantrekkelijk imago (Van der Stel, 2007 p. 12) Bij LVG adolescenten de leeftijd voor drinken bereikt hebben hun vrienden drinken vermijden om uitgelachen te worden bij de gemeenschap behoren Het gaat dus meer om erbij horen dan om het plezier Cocco en Harper (2002, p. 36 en 38)

21 Redenen gebruik (2) LVG volwassenen erbij horen normaal zijn stress reductie plezier Cocco en Harper (2002, p. 36 en 38) gebrek aan gezelschap geen vrienden hebben eenzaamheid door zelfstandig wonen misbruikt worden door hun drinkgenoten Isolatie Eenzaamheid Taggart at al (2007)

22 Kwetsbaarheid Kwetsbaarheid van verstandelijk beperkte mensen voor middelenmisbruik kan veroorzaakt worden door een gebrek aan kennis over de middelen en de consequenties van gebruik een tekort aan sociale vaardigheden en de ontkenning van sociale invloed die nodig is om de gevaren het hoofd te bieden (McCrystal et al., 2007, p. 156).

23 Effecten Cocco en Harper (2002, p. 37 en 38) noemen dezelfde effecten van alcohol als bij normaal begaafden, maar bij mindere hoeveelheden in het gebruik.

24 Effecten (2) Bij de meerderheid van mensen met een verstandelijke beperking zijn negatieve consequenties van middelengebruik onafhankelijk van de hoeveelheid treden op zonder een toename in het consumptiepatroon Cocco en Harper (2002, p. 38)

25 Intermezzo LVG jeugdigen beperkingen in sociale vaardigheden minder geaccepteerd en afgewezen door leeftijdsgenoten hebben moeite om relaties met leeftijdsgenoten op te bouwen

26 Intermezzo (3) LVG jeugdigen afwijkende sociale informatieverwerking verschillen in de stappen van sociale informatieverwerking door cognitieve beperkingen

27 Intermezzo (4) LVG jeugdigen (2) executieve functies veelal beperkt ontwikkeld in selectieve en volgehouden aandacht oorzaak-gevolg denken plannen zogenaamde meta cognitie

LVB en verslaving Een (on)beperkte relatie

LVB en verslaving Een (on)beperkte relatie LVB en verslaving Een (on)beperkte relatie Brijder Verslavingszorg Inholland, Lectoraat GGZ-verpleegkunde Simone Bakker Koos de Haan Scholing, Advies en Projecten Ede 12 juni 2013 2 Agenda 1. Kenmerken

Nadere informatie

Ervaren problemen door professionals

Ervaren problemen door professionals LVG en Verslaving Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Ervaren problemen door professionals Kennisdeling 11 november 2010, Koos de Haan, deel 2 1 Wat komt aan bod? Onderzoek naar problemen door professionals ervaren

Nadere informatie

Verraderlijk gewoon: Licht verstandelijk gehandicapte jongeren, hun wereld en hun plaats in het strafrecht

Verraderlijk gewoon: Licht verstandelijk gehandicapte jongeren, hun wereld en hun plaats in het strafrecht Verraderlijk gewoon: Licht verstandelijk gehandicapte jongeren, hun wereld en hun plaats in het strafrecht Landelijke PrO-dag Marigo Teeuwen Nijkerk 10 december 2014 Vandaag: onderzoek en praktijk Onderzoek

Nadere informatie

Jaargang 2 nummer 1 16 dec 2010

Jaargang 2 nummer 1 16 dec 2010 Jaargang 2 nummer 1 16 dec 2010 Inhoudsopgave: Inleiding Minisymposium LVG en Verslaving De belangrijkste problemen volgens hulpverleners De ervaringen van cliënten De ervaringen van verwanten Vervolgstappen

Nadere informatie

LVB en Verslaving. Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013

LVB en Verslaving. Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013 Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013 Binnenplein Casus Methodieken 2 Binnenplein Onderdeel van Aveleijn (VG) Gericht op verstandelijke beperking en verslaving Ambulant

Nadere informatie

Kenmerken en oorzaken van een licht verstandelijke beperking

Kenmerken en oorzaken van een licht verstandelijke beperking Kenmerken en oorzaken van een licht verstandelijke beperking Mariska Zoon www.nji.nl Januari 2012 Een licht verstandelijke beperking Met de term licht verstandelijk beperkt worden volgens de DSM-IV-TR

Nadere informatie

Leefstijltraining PLUS. LEDD 27 november Tonko Hoffman, Psycholoog Petra Pols, GGZ Verpleegkundig Specialist i.o. Forensisch FACT-LVB Palier

Leefstijltraining PLUS. LEDD 27 november Tonko Hoffman, Psycholoog Petra Pols, GGZ Verpleegkundig Specialist i.o. Forensisch FACT-LVB Palier Leefstijltraining PLUS LEDD 27 november 2014 Tonko Hoffman, Psycholoog Petra Pols, GGZ Verpleegkundig Specialist i.o. Forensisch FACT-LVB Palier Agenda Voorstellen Achtergrond team F-FACT-LVB Achtergrond

Nadere informatie

Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking. Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg

Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking. Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg Parnassia Bavo Groep Brijder Verslavingszorg Preventie Jeugd Zorg ambulant & klinisch Bereidheidliniaal

Nadere informatie

De trekthermometer. Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ

De trekthermometer. Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe Carin Wiering. Verpleegkundig Specialist GGZ De trekthermometer Over het begeleiden van craving bij cliënten met triple-problematiek Carin Wiering Carin Wiering Verpleegkundig Specialist GGZ GGZ Drenthe carin.wiering@ggzdrenthe.nl GGZ Drenthe Verpleegkundig

Nadere informatie

Herkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking

Herkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking Herkennen van en omgaan met mensen met een lichte verstandelijke beperking Doelgroep s Heeren Loo, Almere: Alle leeftijden: kinderen, jongeren & volwassenen (0 100 jaar) Alle niveaus van verstandelijke

Nadere informatie

Triple Trouble in de praktijk. Triple Trouble in de praktijk. Komt een man bij de dokter. Drie soorten middelen. Stoornis in het gebruik van middelen

Triple Trouble in de praktijk. Triple Trouble in de praktijk. Komt een man bij de dokter. Drie soorten middelen. Stoornis in het gebruik van middelen Triple Trouble in de praktijk Triple Trouble in de praktijk LEDD congres 2014 Joanneke van der Nagel Jannelien Wieland Robert Didden Van enkelvoudig naar complex licht tot ernstig Over wat te doen wie

Nadere informatie

De (h)erkenning van jongeren met een lichte verstandelijke beperking Dr. M. van Nieuwenhuijzen

De (h)erkenning van jongeren met een lichte verstandelijke beperking Dr. M. van Nieuwenhuijzen De (h)erkenning van jongeren met een lichte verstandelijke beperking Dr. M. van Nieuwenhuijzen ISBN 978 90 8850 154 8 NUR 847 2010 B.V. Uitgeverij SWP Amsterdam Rede (in verkorte vorm) uitgesproken bij

Nadere informatie

Wat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking?

Wat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking? Wat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking? (Héle korte introductie) Gerlie Willemsen, orthopedagoog-generalist Gerianne Smeets, psycholoog Eva Braune, coördinerend begeleider

Nadere informatie

De praktijk: Het Dr. Leokannerhuis en middelenmisbruik. Evelien Hoevenaars Kannercyclus opponent 19 september 2011

De praktijk: Het Dr. Leokannerhuis en middelenmisbruik. Evelien Hoevenaars Kannercyclus opponent 19 september 2011 De praktijk: Het Dr. Leokannerhuis en middelenmisbruik Evelien Hoevenaars Kannercyclus opponent 19 september 2011 Programma Ontwikkeling binnen LKH Voorlichtingsmodule Koppeling proefschrift B. Sizoo Discussie

Nadere informatie

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek

Nadere informatie

(SGL)VB. Open dag RINO groep Utrecht, 24 mei Workshop door Nico Overvest, hoofddocent (SGL)VB

(SGL)VB. Open dag RINO groep Utrecht, 24 mei Workshop door Nico Overvest, hoofddocent (SGL)VB (SGL)VB Open dag RINO groep Utrecht, 24 mei 2014 Workshop door Nico Overvest, hoofddocent (SGL)VB www.linkedin.com/in/nicoovervest Even voorstellen Wie zijn de deelnemers aan de workshop? welke organisaties/

Nadere informatie

Triple Trouble. Triple Diagnose? Van Dubbel naar Tripple. Dubbele Diagnose Psychiatrie & Verslaving LVG & Psychiatrie LVG & Verslaving

Triple Trouble. Triple Diagnose? Van Dubbel naar Tripple. Dubbele Diagnose Psychiatrie & Verslaving LVG & Psychiatrie LVG & Verslaving Triple Trouble Joanneke van der Nagel Psychiater Tactus Oktober 2010 Triple Diagnose? Triple Trouble/ Triple Cripple? Kip of Ei? Hoe groot is het probleem? En dan? Triple Diagnosis: HIV, Substance Abuss

Nadere informatie

Middelengebruik en gokken onder jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking: aard, omvang, zorgbehoeften en huidig zorgaanbod

Middelengebruik en gokken onder jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking: aard, omvang, zorgbehoeften en huidig zorgaanbod Middelengebruik en gokken onder jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking: aard, omvang, zorgbehoeften en huidig zorgaanbod Alice Hammink & Carola Schrijvers (IVO Rotterdam) Opdrachtgevers:

Nadere informatie

> Retouradres Postbus EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

> Retouradres Postbus EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Vroegsignalering alcoholgebruik op de Spoedeisende hulp

Vroegsignalering alcoholgebruik op de Spoedeisende hulp Vroegsignalering alcoholgebruik op de Spoedeisende hulp Samenwerking tussen algemeen ziekenhuis en GGZ Roxanne Izendooren Projectleider Vroegsignalering alcoholgebruik 23 april 2012 Opdracht: Vragenlijst

Nadere informatie

Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek

Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek Robert Didden r.didden@pwo.ru.nl Trajectum Agressie en geweld DOELGROEP LVB Op het snijvlak justitie, VG en GGZ: J. (28

Nadere informatie

Kenmerken en oorzaken van een licht verstandelijke beperking

Kenmerken en oorzaken van een licht verstandelijke beperking Kenmerken en oorzaken van een licht verstandelijke beperking Mariska Zoon www.nji.nl Juli 2013 Een licht verstandelijke beperking Met de term licht verstandelijk beperkt worden volgens de DSM-IV-TR (Diagnostic

Nadere informatie

Agressiebehandeling in de forensische kinder- en jeugdpsychiatrie

Agressiebehandeling in de forensische kinder- en jeugdpsychiatrie Agressiebehandeling in de forensische kinder- en jeugdpsychiatrie Prof. dr. Chijs van Nieuwenhuizen GGzE centrum kinder- en jeugd psychiatrie Universiteit van Tilburg, Tranzo http://www.youtube.com/watch?list=pl9efc

Nadere informatie

LVB en verslaving nu en in de toekomst

LVB en verslaving nu en in de toekomst LVB en verslaving nu en in de toekomst Joanneke van der Nagel Psychiater Tactus Inhoud Middelengebruik en LVB Signaleren en bespreken Zorgmogelijkheden LVG en Verslaving QUIZZZ Alcohol is schadelijker

Nadere informatie

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland

Inhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland Polls drugsweb Kun je op eigen houtje van drugs afkomen Ja: 85% Moeten we minder gaan drinken Ja: 57% Bang om verslaafd te worden Ja: 21% Drugs meenemen naar buitenland Ja: 73% Wiet is een harddrug Ja:

Nadere informatie

De rol van de gedragskundige. LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013

De rol van de gedragskundige. LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013 De rol van de gedragskundige LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013 Spin in het web? Agenda Korte uiteenzetting LVB en verslaving Functie-eisen Rol gedragskundige Discussie

Nadere informatie

14-12-2011. Programma. Problematisch middelengebruik voorkomen bij mensen met LVB. Alcohol- en drugsgebruik bij LVB. Definitie LVB

14-12-2011. Programma. Problematisch middelengebruik voorkomen bij mensen met LVB. Alcohol- en drugsgebruik bij LVB. Definitie LVB Problematisch middelengebruik voorkomen bij mensen met LVB Marijke Dijkstra Trimbos instituut Focus op onderzoek Utrecht, 2 december 2011 Improving Mental Health by Sharing Knowledge Programma Middelengebruik

Nadere informatie

Adolescenten met een Middelenmisbruikstoornis Een onderzoek naar kwetsbaarheden

Adolescenten met een Middelenmisbruikstoornis Een onderzoek naar kwetsbaarheden Adolescenten met een Middelenmisbruikstoornis Een onderzoek naar kwetsbaarheden Brenda Volkaert Doctoraatsbursaal Vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie Overzicht Deel 2 Onderzoek

Nadere informatie

Sociaal kwetsbare burgers in Eersel. Antje Eugster Onderzoeksfunctionaris

Sociaal kwetsbare burgers in Eersel. Antje Eugster Onderzoeksfunctionaris Sociaal kwetsbare burgers in Eersel Antje Eugster Onderzoeksfunctionaris Prestatievelden Wmo 1. Het bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid dorpen 2. Op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Zedendelicten vormen een groot maatschappelijk probleem met ernstige gevolgen voor zowel het slachtoffer als voor de dader. Hoewel de meeste zedendelicten worden gepleegd door

Nadere informatie

Klinische behandelingen voor volwassenen met ASS

Klinische behandelingen voor volwassenen met ASS Klinische behandelingen voor volwassenen met ASS Bram Sizoo psychiater Jasper Wagteveld ervaringsdeskundige Centrum voor ontwikkelingsstoornissen Dimence cos@dimence.nl Disclosure belangen spreker (potentiële)

Nadere informatie

Divisie Kinderen en Jeugdigen. Orthopsychiatrie & Ambulante forensische zorg

Divisie Kinderen en Jeugdigen. Orthopsychiatrie & Ambulante forensische zorg Divisie Kinderen en Jeugdigen Orthopsychiatrie & Ambulante forensische zorg Mad or Bad? Jongeren met problematiek of problematische jongeren? René Cardynaals 2010 Mikx Sedna (Rita vd Elzen, Odette de Theije)

Nadere informatie

Screening van cognitieve stoornissen in de verslavingszorg

Screening van cognitieve stoornissen in de verslavingszorg Screening van cognitieve stoornissen in de verslavingszorg aan de hand van de Montreal Cognitive Assessment (MoCA-D) Carolien J. W. H. Bruijnen, MSc Promovendus Vincent van Gogh cbruijnen@vvgi.nl www.nispa.nl

Nadere informatie

Visie: middelengebruik door licht verstandelijk beperkten (LVB) in de maatschappelijke opvang (MO).

Visie: middelengebruik door licht verstandelijk beperkten (LVB) in de maatschappelijke opvang (MO). Visie: middelengebruik door licht verstandelijk beperkten (LVB) in de maatschappelijke opvang (MO). Een advies van de werkgroep LVB en middelengebruik in de Maatschappelijke opvang, onder leiding van Mainline.

Nadere informatie

Suïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015. G. Portzky

Suïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015. G. Portzky Suïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015 G. Portzky 1. INLEIDING 1. Definiëring Suïcide Suïcidepoging: Moet er suïcidale intentie aanwezig zijn om van poging

Nadere informatie

ALCOHOL EN DRUGSGEBRUIK DOOR (JONGE) MENSEN MET EEN LICHTE VERSTANDELIJKE BEPERKING. Els Bransen 1 Marijke Dijkstra 2 Monica Leeman 3

ALCOHOL EN DRUGSGEBRUIK DOOR (JONGE) MENSEN MET EEN LICHTE VERSTANDELIJKE BEPERKING. Els Bransen 1 Marijke Dijkstra 2 Monica Leeman 3 ALCOHOL EN DRUGSGEBRUIK DOOR (JONGE) MENSEN MET EEN LICHTE VERSTANDELIJKE BEPERKING Els Bransen 1 Marijke Dijkstra 2 Monica Leeman 3 Inleiding De signalen over schadelijk alcohol- en drugsgebruik door

Nadere informatie

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1 zijn er altijd al geweest en zullen er ook altijd blijven. Veel jongeren experimenteren in de puberteit met roken, alcohol en drugs en een deel laat zich verleiden tot risicovol gedrag. Jongeren zijn extra

Nadere informatie

IEDEREEN GEBRUIKT TOCH?

IEDEREEN GEBRUIKT TOCH? Cure & Care Development organiseert het symposium IEDEREEN GEBRUIKT TOCH? Verslavingsproblematiek bij mensen met een lichte verstandelijke beperking 13 december 2012 Dominicanenklooster in Huissen 1/6

Nadere informatie

De (L)VG sector, de kinderen en het aanbod in vogelvlucht

De (L)VG sector, de kinderen en het aanbod in vogelvlucht De (L)VG sector, de kinderen en het aanbod in vogelvlucht Marcel Nadorp, Pluryn Frits Büdgen, s Heeren Loo Kennisattelier LVB - Zwolle 24 juni 2013 1 WELKOM namens.. Met gebruik van (o.a.) presentatie

Nadere informatie

Middelengebruik en verslaving bij LVB

Middelengebruik en verslaving bij LVB Middelengebruik en verslaving bij LVB 14 februari 2019 Impulsdag, Gent Dr. Neomi van Duijvenbode Psycholoog i.o.t. GZ-psycholoog Senior onderzoeker n.vanduijvenbode@tactus.nl Verslaving bij LVB Adolescenten

Nadere informatie

Bipolair en middelenmisbruik: De ervaringen met een nieuwe groepstherapie

Bipolair en middelenmisbruik: De ervaringen met een nieuwe groepstherapie Bipolair en middelenmisbruik: De ervaringen met een nieuwe groepstherapie Een Nederlandse versie van Integrated Group Therapy for Bipolar Disorder and Substance Abuse binnen GGz Breburg A. Brouwer RN MANP

Nadere informatie

Tips bij het in gesprek gaan met een burger met een licht verstandelijke beperking

Tips bij het in gesprek gaan met een burger met een licht verstandelijke beperking Tips bij het in gesprek gaan met een burger met een licht verstandelijke beperking S.N. Kuik (2014, ongepubliceerd) Inleiding Het in Gesprek gaan met iemand met een LVB vergt nogal wat van Gespreksvoerders.

Nadere informatie

Verslaving en LVB, het topje van de ijsberg?

Verslaving en LVB, het topje van de ijsberg? Verslaving en LVB, het topje van de ijsberg? Dr. J. E. L. van der Nagel, psychiater en opleider Tactus verslavingszorg, hoofd kenniscentrum LVB en verslaving, consulent Aveleijn verstandelijk gehandicaptenzorg.

Nadere informatie

Jongeren met een gedrags- en emotionele stoornis Druggebruik van hun kant bekeken

Jongeren met een gedrags- en emotionele stoornis Druggebruik van hun kant bekeken Jongeren met een gedrags- en emotionele stoornis Druggebruik van hun kant bekeken Freya Vander Laenen FADO Utrecht 20/11/08 1 1. Achtergrond Klassieke drugpreventie en drugpreventieonderzoek Specifieke

Nadere informatie

verslavingspreventie binnen het onderwijs

verslavingspreventie binnen het onderwijs verslavingspreventie binnen het onderwijs In dit overzicht is per type onderwijs en de verschillende leeftijdsfasen te zien welke preventieve interventies er ingezet kunnen worden. De richtlijnen geven

Nadere informatie

verslavingspreventie binnen het onderwijs

verslavingspreventie binnen het onderwijs verslavingspreventie binnen het onderwijs In dit overzicht is per type onderwijs en de verschillende leeftijdsfasen te zien welke preventieve interventies er ingezet kunnen worden. De richtlijnen geven

Nadere informatie

Eigen regie bij LVB cliënten. Brigitte Althoff

Eigen regie bij LVB cliënten. Brigitte Althoff Eigen regie bij LVB cliënten Brigitte Althoff Voorstellen Onderzoek gedaan naar de ethische dilemma's in de ambulante zorg voor volwassen cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB) die alcohol

Nadere informatie

Triple problematiek. Complexe zorg leer je van elkaar! 22 maart 2018, Inspiratiedag Pluryn/Intermetzo

Triple problematiek. Complexe zorg leer je van elkaar! 22 maart 2018, Inspiratiedag Pluryn/Intermetzo Triple problematiek Complexe zorg leer je van elkaar! 22 maart 2018, Inspiratiedag Pluryn/Intermetzo Dr. Neomi van Duijvenbode Afdelingspsycholoog / Senior onderzoeker n.vanduijvenbode@tactus.nl Het project

Nadere informatie

Een dossieronderzoek bij Tactus verslavingszorg Twente. Middelengebruik en het hebben van een verstandelijke beperking.

Een dossieronderzoek bij Tactus verslavingszorg Twente. Middelengebruik en het hebben van een verstandelijke beperking. Een dossieronderzoek bij Tactus verslavingszorg Twente. Middelengebruik en het hebben van een verstandelijke beperking. Debbie Nieuwenhuis Bachelorthese Psychologie Begeleider Tactus: Margreet van der

Nadere informatie

M1028. Introductiecursus. Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG. mensenkennis

M1028. Introductiecursus. Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG. mensenkennis M1028 Introductiecursus Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG mensenkennis Introductiecursus voor gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG Een initiatief van de Vereniging

Nadere informatie

Middelenproblematiek bij mensen met een verstandelijke beperking. Een inventarisatie in Nederland

Middelenproblematiek bij mensen met een verstandelijke beperking. Een inventarisatie in Nederland Middelenproblematiek bij mensen met een verstandelijke beperking Een inventarisatie in Nederland Middelenproblematiek bij mensen met een verstandelijke beperking Een inventarisatie in Nederland Onderzoekers:

Nadere informatie

Vroegsignalering bij middelengebruik! En dan? Brijder en Brijder Jeugd Leontien Los & Margriet Katoen

Vroegsignalering bij middelengebruik! En dan? Brijder en Brijder Jeugd Leontien Los & Margriet Katoen Vroegsignalering bij middelengebruik! En dan? Brijder en Brijder Jeugd Leontien Los & Margriet Katoen Programma Brijder en Brijder Jeugd Wie zit er in de zaal? Middelengebruik en GGZ Wat is verslaving?

Nadere informatie

De invloed van LVB en PTSS op behandelresultaten. Birgit Seelen-de Lang (GZ psycholoog) Berry Penterman (Psychiater) GGZ Oost Brabant, FACT

De invloed van LVB en PTSS op behandelresultaten. Birgit Seelen-de Lang (GZ psycholoog) Berry Penterman (Psychiater) GGZ Oost Brabant, FACT De invloed van LVB en PTSS op behandelresultaten Birgit Seelen-de Lang (GZ psycholoog) Berry Penterman (Psychiater) GGZ Oost Brabant, FACT 19 juni 2019 Vignet 33 jarige man, boerenzoon. Sinds 2010 bekend

Nadere informatie

(Forensische) ACT en FACT voor verslaafden

(Forensische) ACT en FACT voor verslaafden Improving Mental Health by Sharing Knowledge (Forensische) ACT en FACT voor verslaafden Congres sociale verslavingszorg 12 juni 2013 Laura Neijmeijer Doelgroep: mensen met langdurende of blijvende ernstige

Nadere informatie

Verslaving en de Geïntegreerde RichtlijnBehandeling persoonlijkheidsstoornissen. Hein Sigling, specialismeleider Verslaving.

Verslaving en de Geïntegreerde RichtlijnBehandeling persoonlijkheidsstoornissen. Hein Sigling, specialismeleider Verslaving. Verslaving en de Geïntegreerde RichtlijnBehandeling persoonlijkheidsstoornissen Hein Sigling, specialismeleider Verslaving. Hein Sigling juni 2008 Wat staat er over verslaving in de GRB? Middelenmisbruik

Nadere informatie

Improving Mental Health by Sharing Knowledge. Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten

Improving Mental Health by Sharing Knowledge. Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten Improving Mental Health by Sharing Knowledge Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten Alcohol en opvoeding 15 Ouders rond 2008 onderschatten alcoholgebruik van hun kinderen

Nadere informatie

ENQUETE OPIAAT BASECOKE GEBRUIKERS Bevindingen januari - november 2017

ENQUETE OPIAAT BASECOKE GEBRUIKERS Bevindingen januari - november 2017 ENQUETE OPIAAT BASECOKE GEBRUIKERS Bevindingen januari - november 2017 Vrouwen 12 Mannen 55 Anoniem 2 Leeftijd 18 t/m/ 25 jaar 1 26 t/m 40 jaar 10 41 t/m 55 jaar 31 55+ jaar 22 onbekend 5 Waar woon je?

Nadere informatie

Introductiecursus. Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG. mensenkennis

Introductiecursus. Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG. mensenkennis Introductiecursus Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG mensenkennis Introductiecursus voor gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG Een initiatief van de Vereniging

Nadere informatie

Wij zijn er voor jongeren. vanuit de regio Amsterdam

Wij zijn er voor jongeren. vanuit de regio Amsterdam Wij zijn er voor jongeren vanuit de regio Amsterdam 2 3 Kiezen voor de Viersprong De Viersprong is gespecialiseerd in diagnose en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen en gedragsproblemen. Al onze

Nadere informatie

Volwassenen. Mondriaan. voor geestelijke gezondheid

Volwassenen. Mondriaan. voor geestelijke gezondheid Volwassenen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Verslavingszorg Introductie Verslavingszorg verleent hulp aan volwassenen met problematisch gebruik van alcohol, drugs, medicijnen, gameverslaving en met

Nadere informatie

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen?

Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Beter geïntegreerd! Wat zeggen de richtlijnen? Richtlijnen Casus IDDT Richtlijnen, wat zeggen ze niet! Richtlijnen Dubbele Diagnose, Dubbele hulp (2003) British

Nadere informatie

Wegwijzer voor buurt- en wijkteams

Wegwijzer voor buurt- en wijkteams Wegwijzer voor buurt- en wijkteams IRISZORG IN DE ACHTERHOEK Wegwijzer voor buurt- en wijkteams Voor wie we er zijn Hoe je ons bereikt Onze gezichten Wat IrisZorg in de Achterhoek biedt Voor wie we er

Nadere informatie

Algemene Informatie. Mondriaan. Informatie voor cliënten. Verslavingszorg. voor geestelijke gezondheid

Algemene Informatie. Mondriaan. Informatie voor cliënten. Verslavingszorg. voor geestelijke gezondheid Algemene Informatie Informatie voor cliënten Verslavingszorg Mondriaan voor geestelijke gezondheid Uw hulpvraag staat bij ons centraal. Wie zijn wij? De Divisie Verslavingszorg is één van de vijf divisies

Nadere informatie

Sociale uitsluiting bij autisme spectrum stoornis (ASS) Gegevens bij aanmelding. Gegevens bij aanmelding. Inhoud

Sociale uitsluiting bij autisme spectrum stoornis (ASS) Gegevens bij aanmelding. Gegevens bij aanmelding. Inhoud Gegevens bij aanmelding Gegevens bij aanmelding Ervaring Bijna iedereen Waarom/bij wie? Langdurige overvraging Stress en puberteit Drugs Geen grip op leven; zeer onveilig gevoel Bij jongeren ( als ouder

Nadere informatie

Rijksuniversiteit Groningen

Rijksuniversiteit Groningen De adolescentiefase: over puberen, hersenontwikkeling, studiekeuze, risicogedrag en de relatie met ouders. Dr. Saskia Kunnen i.s.m. Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit

Nadere informatie

Integraal samenwerkingsproject Tactus Ambiq (2010-2012, e.v.)

Integraal samenwerkingsproject Tactus Ambiq (2010-2012, e.v.) www.ambiq.nl Integraal samenwerkingsproject Tactus Ambiq (2010-2012, e.v.) Februari 2013 Inhoud Geschiedenis samenwerking Ambiq-Tactus Visie en uitgangspunten Beleid Plannen 2013 e.v. Vragen Geschiedenis

Nadere informatie

M1221. Introductiecursus. Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG. mensenkennis

M1221. Introductiecursus. Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG. mensenkennis M1221 Introductiecursus Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG mensenkennis Introductiecursus voor gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG Een initiatief van de Vereniging

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken

Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken Interventies 2 Meetinstrument SumiD-Q 2 Open en Alert 2 Kennis 2 Kennisplein gehandicaptensector

Nadere informatie

Workshop 9 En morgen gezond weer op

Workshop 9 En morgen gezond weer op 23 april 2012 Symposium Ouderen & Alcohol Workshop 9 En morgen gezond weer op Complementair werken in de zorg voor ouderen Yildiz Gecer Tactus Henk Snijders Carintreggeland Voorstellen Wie zijn wij? Wie

Nadere informatie

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Ontwikkelingsfasen bij kinderen. 3 Basisbehoeften van kinderen.

Nadere informatie

Verslaving en comorbiditeit

Verslaving en comorbiditeit Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,

Nadere informatie

Interpersoonlijke psychotherapie

Interpersoonlijke psychotherapie Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, psychotherapeut Opleider-supervisor NVGP en NVIPT De genezing van de krekel Geacht somber gevoel,

Nadere informatie

Kajak Congres Psychiatrie en LVB

Kajak Congres Psychiatrie en LVB WERKEN AAN SAMENSPEL Kajak Congres Psychiatrie en LVB Sammy Roording, Klinisch neuropsycholoog Karakter, Zorglijn LVB Ede/Apeldoorn s.roording@karakter.com Muntgebouw Utrecht, 17 mei 2018 pagina 1 INVENTARISATIE

Nadere informatie

5. Draag over aan (gespecialiseerde) kraamzorg / JGZ / huisarts

5. Draag over aan (gespecialiseerde) kraamzorg / JGZ / huisarts Zorgpad (licht) verstandelijk beperkt 1. Vermoeden aanwezigheid LVB 2. Neem eventueel contact op met sociaal wijkteam en/of MEE om signalen te bespreken nee 3. Complexe problemen en LVB Zorgpad Tienerzwangerschap

Nadere informatie

Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie

Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie Dr Wencke de Wildt Directeur behandelzaken Jellinek GZ psycholoog VGCT 2016 Inhoud 15 jaar cognitieve

Nadere informatie

21-12-2011. Burgerschapsdenken. Menslievende professionalisering. Psychopathologie. Psychopathologie. De problemen van mensen met LVB in detentie

21-12-2011. Burgerschapsdenken. Menslievende professionalisering. Psychopathologie. Psychopathologie. De problemen van mensen met LVB in detentie Burgerschapsdenken Risico s bij mensen met een (licht) verstandelijke beperking Focus op Onderzoek, 2011 Symposiumleider: Luciënne Heerkens I. De problemen van mensen met een (licht) verstandelijke beperking

Nadere informatie

Verslaving binnen de forensische psychiatrie

Verslaving binnen de forensische psychiatrie Verslaving binnen de forensische psychiatrie Minor - Werken in gedwongen kader Praktijkverdieping Docent: Paul Berkers Geschreven door: Martine Bergshoeff Edith Yayla Louiza el Azzouzi Evelyne Bastien

Nadere informatie

CGt binnen de ambulante forensische GGz: nieuwe ontwikkelingen

CGt binnen de ambulante forensische GGz: nieuwe ontwikkelingen CGt binnen de ambulante forensische GGz: nieuwe ontwikkelingen Achtergrond symposium Criminaliteit heeft grote gevolgen voor samenleving: -Fysieke verwondingen -Psychische klachten -Materiële schade -Kosten:

Nadere informatie

Interpersoonlijke psychotherapie

Interpersoonlijke psychotherapie Interpersoonlijke psychotherapie in een groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, Opleider-supervisor IPT en groepspsychotherapie Cora Versteeg, supervisor IPT en groepspsychotherapeut i.o.

Nadere informatie

Workshop Herkennen van LVB

Workshop Herkennen van LVB Workshop Herkennen van LVB MEE in Leiden Onderdeel JGT s en Sociale wijkteams (kortdurende ondersteuning) Onafhankelijke cliëntondersteuning; WLZ Specialistenpool Deelname aan diverse regionale samenwerkingen;

Nadere informatie

LVG en Criminaliteit: bejegenen, behandelen, beveiligen. Nico Overvest, manager Stichting De Borg

LVG en Criminaliteit: bejegenen, behandelen, beveiligen. Nico Overvest, manager Stichting De Borg LVG en Criminaliteit: bejegenen, behandelen, beveiligen Nico Overvest, manager Stichting De Borg Agenda Even voorstellen Bejegenen, behandelen, beveiligen o Welke experts zijn hier vandaag? o Waar zijn

Nadere informatie

Borderline, waar ligt de grens?

Borderline, waar ligt de grens? Borderline, waar ligt de grens? Themadag georganiseerd door Friese werkgroep Labyrinth-In Perspectief 23 november 2002 Programma 10.00 10.15 10.20 11.00 11.15 11.45 12.15 13.00 14.00 15.00 Ontvangst met

Nadere informatie

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken

Nadere informatie

Epilepsie Groei-wijzer

Epilepsie Groei-wijzer Epilepsie Groei-wijzer Hoe te gebruiken? Ellen Peeters, Marion van Ool verpleegkundig specialisten KH 20 maart 2018 Programma Zelfmanagement / eigen regie Epilepsie en verstandelijke beperking Invloed

Nadere informatie

Het kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking

Het kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking Het kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking VGCT najaarscongres, november 2015 Sonja Schaffner & Endang Siebert-Rizzi Vraag1: Wanneer spreek je van een verstandelijke

Nadere informatie

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen

Nadere informatie

Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist

Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist Gedwongen opname en verslaving Dr Anne Van Duyse - De Sleutel en PC Sint Jan Baptist Deel 1: Wet op de gedwongen opname Deel 2: problematisch middelengebruik Toetsing van de wet bij verslaving Geesteszieke

Nadere informatie

Wij zijn er voor jongeren. In de regio Rotterdam-Rijnmond

Wij zijn er voor jongeren. In de regio Rotterdam-Rijnmond Wij zijn er voor jongeren In de regio Rotterdam-Rijnmond 2 3 Kiezen voor de Viersprong De Viersprong is gespecialiseerd in diagnose en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen en gedragsproblemen. Al

Nadere informatie

Gedetineerden met een verstandelijke beperking

Gedetineerden met een verstandelijke beperking Gedetineerden met een verstandelijke beperking Advies 15 mei 2008 De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming draagt er door middel van rechtspraak en advies toe bij dat overheid en relevante

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik

Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling

Nadere informatie

LVB en (cannabis)gebruik

LVB en (cannabis)gebruik LVB en (cannabis)gebruik Bart Alders Mondriaan Preventie Programma - Koppeling van literatuur over LVB en middelengebruik en wat we zien in de praktijk - Waarom cannabisgebruik bij de LVBdoelgroep veel

Nadere informatie

(Epilepsie) Groei-wijzer

(Epilepsie) Groei-wijzer (Epilepsie) Groei-wijzer ZIE elkaardag Marion van Ool verpleegkundig specialist 14 april 2018 Filmpje https://youtu.be/mhbg9ezj98k Programma Zelfmanagement / eigen regie Epilepsie en verstandelijke beperking

Nadere informatie

Ambulant Centrum Altrecht Aventurijn

Ambulant Centrum Altrecht Aventurijn Ambulant Centrum Altrecht Aventurijn 3 Ambulant Centrum Altrecht Aventurijn De vijf ambulante teams van Altrecht Aventurijn zijn gevestigd in het Ambulant Centrum Altrecht Aventurijn. Onze zorg is opgedeeld

Nadere informatie

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland

Nadere informatie

Minder Drank of Drugs. Module voor cliënten met een lichte verstandelijke beperking

Minder Drank of Drugs. Module voor cliënten met een lichte verstandelijke beperking Minder Drank of Drugs Module voor cliënten met een lichte verstandelijke beperking Voorstellen Willy Ron Marion Agenda Uitleg over Minder Drank of Drugs Willy en Ron spelen een sessie na Uitleg over de

Nadere informatie

Redactioneel. Redactioneel. Forensische zorg voor mensen met een lichte verstandelijke beperking. Inleiding tot het themanummer NTZ

Redactioneel. Redactioneel. Forensische zorg voor mensen met een lichte verstandelijke beperking. Inleiding tot het themanummer NTZ Forensische zorg voor mensen met een lichte verstandelijke beperking Inleiding tot het themanummer Dit themanummer gaat over forensische zorg bij mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB) 1.

Nadere informatie

Motiveren, een kwestie van gezond verstand

Motiveren, een kwestie van gezond verstand Marlies Jehoel-van As 1 Motiveren, een kwestie van gezond verstand Motiverende gespreksvoering als verpleegkundige interventie bij licht verstandelijk beperkte cliënten die middelen misbruiken Beschouwing

Nadere informatie

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie Welkom Docent: Siri Kruit s.r.kruit@hr.nl 1 Huiswerkopdracht : Programma les 2 Theorie basis informatie Cannabis -presentatie Voorlichtingsmateriaal -nabespreken

Nadere informatie

Meldpunt Acute Zorg regio Noord-Holland Noord

Meldpunt Acute Zorg regio Noord-Holland Noord Meldpunt Acute Zorg regio Noord-Holland Noord Definitie van het begrip crisis. De begrippen crisis en nood zoals gebruikt in de eerder genoemde regelingen geven beiden aan dat er sprake is van een situatie

Nadere informatie