Fries burgerpanel Fryslân inzicht

Transcriptie

1 Fries burgerpanel Fryslân inzicht Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven. Wij gaan er van uit dat we zo lang mogelijk in onze eigen woonomgeving kunnen blijven. Fries burgerpanel over zorg in veranderende omstandigheden november 2015

2 Fries burgerpanel Over zorg in veranderende Fries burgerpanel omstandigheden over voorzieningen in Fryslân Aanleiding Op 1 januari 2015 is er veel veranderd in de zorg in Nederland en Fryslân. Door nieuwe wetgeving zijn verantwoordelijkheden verschoven en bepaalde zorgtaken zijn overgeheveld van de rijksoverheid naar gemeenten. Dit gaat gepaard met bezuinigingen. De overheid trekt zich meer terug en de burger is meer aan zet. De overheid vindt dat burgers meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen leven en elkaar daarbij moeten helpen. Niet alleen voor mensen met een zorgvraag is er dit jaar veel veranderd, óók voor de mensen om hen heen PANELLEDEN PER 7 SEPTEMBER % 50% dit onderzoek RESPONDENTEN 67% RESPONS In september 2014 is het Fries burgerpanel bevraagd naar hun verwachtingen van de toekomstige veranderingen in de zorg. Nu een jaar later zijn de panelleden gevraagd naar hun meningen over en ervaringen binnen het veranderende zorglandschap. Is men op de hoogte van de inhoud van de nieuwe wetgeving? Wat vinden en merken panelleden hiervan? Hoe beoordelen ze de toegankelijkheid en de kwaliteit van de zorg? En hoe denkt men over de toekomst van de zorg? Deze vragen staan centraal in deze publicatie. Betrokkenheid bij veranderingen in de zorg In dit onderzoek wordt onderscheid gemaakt naar de betrokkenheid van panelleden in hun privéleven bij de veranderingen in de zorg. Zo geven 97 respondenten aan zorg of hulp thuis te ontvangen of ouder te zijn van een kind dat (jeugd-)zorg ontvangt. Zij worden in deze publicatie zorgontvangers genoemd. 234 respondenten zijn mantelzorgers, 448 respondenten zijn familie, vriend of kennis van iemand die zorg of hulp thuis ontvangt. Zij geven aan niet zelf mantelzorger te zijn voor deze persoon. 905 respondenten zijn niet (direct) betrokken bij de veranderingen in de zorg. Een aantal panelleden valt in verschillende categorieën en is bijvoorbeeld zowel zorgontvanger als mantelzorger. In deze publicatie wordt gekeken naar de verschillen tussen deze vier groepen. Aantal panelleden ingedeeld naar betrokkenheid bij veranderingen in de zorg niet (direct) betrokkenen familie, vrienden of kennissen mantelzorgers zorgontvangers

3 Is het Fries burgerpanel op de hoogte van de veranderingen? 95% van het panel weet dat burgers meer voor zichzelf en elkaar moeten zorgen Slecht op de hoogte van nieuwe wetgeving In 2014 gaf 69% van de respondenten aan geïnformeerd te zijn over de hervormingsplannen in de zorg. Deze plannen hebben geresulteerd in nieuwe regels en daarom is precies een jaar later de vraag gesteld of panelleden zichzelf voldoende op de hoogte achten van deze veranderingen in de zorg. Het algemene beeld is dat het burgerpanel zichzelf momenteel slecht op de hoogte acht van de nieuwe wetgeving. Ongeveer driekwart van de panelleden acht zichzelf onvoldoende op de hoogte van de aanpassingen van de wetten. Percentage panelleden dat zichzelf onvoldoende op de hoogte acht van de inhoud van de nieuwe wetgeving Jeugdwet / Jeugdzorg Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Wet langdurige zorg (Wlz) niet betrokken familie, vrienden of kennissen mantelzorgers zorgontvangers totaal Intenties nieuwe wetgeving beter bekend De overheid streeft er naar dat burgers meer voor zichzelf en elkaar gaan zorgen en minder een beroep doen op door de overheid bekostigde zorg. Dit streven is binnen Fryslân algemeen bekend, maar liefst 95% van de panelleden geeft aan dit te weten. Daarbij is er geen verschil op welke manier de leden betrokken zijn bij de veranderingen in de zorg. Een ander doel van de overheid is dat burgers langer zelfstandig thuis blijven wonen. Alleen mensen met een zware zorgvraag zullen hierdoor in de toekomst nog in een verzorgings- of verpleeghuis kunnen wonen. Ongeveer 2 op de 3 panelleden kent dit doel. Daarbij speelt de betrokkenheid bij de zorg wel een rol. 79% van de mantelzorgers en zorgontvangers weet hiervan. Voor de panelleden die niet betrokken zijn bij de zorg ligt dit op 62%. Leeftijd speelt ook een grote rol. 78% van de 65-plussers weet van deze nieuwe regels, tegenover 39% van de jongere panelleden (18-34 jaar).

4 Wat vindt het Fries burgerpanel van de veranderingen in de zorg? Voor- en tegenstanders veranderingen zorg Het Fries burgerpanel is verdeeld over de veranderingen en bezuinigingen in de zorg. Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de ondersteunende zorgtaken en 36% van de panelleden vindt dit een goede verandering. % van de panelleden vindt dit niet goed. Opvallend is dat de meeste zorgontvangers (58%) deze wijziging niet waardeert. Deze groep heeft er ook minder begrip voor dat door de wetswijzigingen een groter beroep moet worden gedaan op familie, vrienden, kennissen en mantelzorgers. Slechts een kwart van de zorgontvangers snapt dat er in deze tijd meer wordt verlangd van hun omgeving. Dit terwijl de mantelzorgers (31%), familie en vrienden (35%) zelf hier wel begrip voor opbrengen. Stellingen over veranderingen in de zorg Percentage panelleden dat hiermee eens of oneens is Ik snap Ik dat snap in deze dat in tijd deze een tijd groter een groter beroep beroep gedaan gedaan wordt op wordt familie, op familie, vrienden vrienden andere en andere mantelzorgers mantelzorgers Het is een Het goede is een goede zaak dat zaak de dat de regering regering bezuinigingsmaatregelen bezuinigingsmaatregelen neemt neemt om de zorg om de op zorg termijn op termijn betaalbaar betaalbaar te houden te houden Het is goed Het is dat goed gemeenten dat gemeenten verantwoordelijk verantwoordelijk zijn voor zijn de voor de ondersteunende ondersteunende zorgtaken zorgtaken (helemaal) (helemaal) mee eens mee eens neutraal neutraal (helemaal) (helemaal) mee oneens mee oneens Weinig vertrouwen in betere zorg De meeste panelleden denken niet dat door de veranderingen de zorg in Nederland er beter en overzichtelijker op wordt. Slechts 10% denkt dat de nieuwe regelgeving de zorg overzichtelijker maakt en slechts 7% verwacht een verbetering. Hierbij speelt de betrokkenheid van de panelleden bij de zorg geen rol. Leeftijd en opleiding wel. 65-plussers en hoger opgeleiden hebben iets meer vertrouwen in de effecten van de nieuwe regelgeving. Door de veranderingen wordt de zorg in Nederland beter? Door de veranderingen wordt de zorg in Nederland overzichtelijker? 7% Ik snap dat in deze tijd een groter 10% beroep gedaan wordt op familie, vrienden en andere mantelzorgers Het is een goede zaak dat de 26% 24% regering bezuinigingsmaatregelen neemt om de zorg op termijn betaalbaar 67% te houden 66% Het is goed dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor de ondersteunende zorgtaken (helemaal) mee eens neutraal (helemaal) mee oneens Top 5 voorzieningen (helemaal) mee eens neutraal (helemaal) mee oneens

5 Wat vindt het Fries burgerpanel van de veranderingen in de zorg? Percentage panelleden dat het niet eens is met terugtrekken van overheid en kk ss et ro ni )b en Fa m ilie N ie t( di re ct of k en nd,v rie Meerderheid negatief over terugtrekken overheid in zorg De regering gaat ervan uit dat burgers in de toekomst meer voor zichzelf en elkaar en rs ge lz or an te M Zo r go nt va n To ta ge al rs 0 gaan zorgen en minder een beroep doen op de overheid. Zoals al aangegeven is, is bijna ieder panellid daarvan op de hoogte. Maar wat vinden de panelleden hiervan? Net als in 2014 geeft meer dan de helft van het panel (54%) aan dit geen goede ontwikkeling te vinden. 30% vindt dat het wel zal moeten, 13% vindt dit goed Hulp vragen is moeilijk overheidsbeleid en 3% heeft geen mening. De zorgontvangers staan het meest Doordat de overheid zich meer terugtrekt, komt het verlenen van negatief tegenover het terugtrekken van de overheid. zorg en hulp meer aan op het sociale netwerk. Dit zijn bijvoorbeeld ouders, kinderen, andere familieleden, vrienden en buren. 22% van de Niet alle mensen hebben een netwerk waar ze op terug kunnen vallen respondenten vindt dat mensen met een zorgvraag meer een beroep (36-jarige vrouw, stad Zuidoost Friesland) op hun eigen sociale netwerk kunnen doen dan ze nu al doen. Met name panelleden die zelf geen zorgvraag hebben vinden dit. Het zal Vroeger was dit heel normaal. We zijn te veel verwend niet zo makkelijk zijn dit te verwezenlijken. 69% van de panelleden geeft (64-jarige vrouw, dorp Noordoost Friesland) namelijk aan het moeilijk te vinden om iemand in zijn of haar sociale netwerk om hulp te vragen voor een zorgvraag. Daarbij komt ook nog Als je een gezin hebt en werkt, dan is er weinig tijd over eens dat driekwart van het burgerpanel vindt dat mensen zelf moeten (61-jarige man, stad Noordoost Friesland) kunnen kiezen of zij hun sociale netwerk inzetten voor het beantwoorden van hun hulpvraag. Top 5 voorzieningen

6 Wat merkt het Fries burgerpanel van de veranderingen in de zorg? 47% 44% 31% van de zorgontvangers ervaart verandering in hun zorgsituatie sinds 1 januari 2015 van de panelleden ziet financiële gevolgen door de veranderingen in de zorg van de zorgontvangers geeft aan sinds 1 januari 2015 minder zorg of hulp te ontvangen Slechts 2% van zowel de mantelzorgers als van de vrienden, familie of kennissen (die iemand kent die zorg of hulp aan huis ontvangt) noemt een verbetering in de zorgsituatie van de betreffende persoon De helft van de mantelzorgers vindt dat de zorgsituatie van de persoon die ze verzorgen is verslechterd onder de nieuwe regelgeving Mantelzorgers geven gemiddeld een 6,9 voor de kwaliteit van de zorg die de persoon, voor wie ze zorgen, ontvangt Zorgontvangers geven gemiddeld een 7,3 voor de kwaliteit van de zorg die ze ontvangen 36% van de mantelzorgers geeft aan sinds 1 januari 2015 meer uren mantelzorg te geven Vooral jongere mantelzorgers verlenen sinds 1 januari 2015 meer uren mantelzorg 2 op de 3 mantelzorgers kan er volgend jaar niet nog meer mantelzorgtaken bij hebben Top 5 voorzieningen

7 Wat vindt het Fries burgerpanel van de toegankelijkheid in de zorg? Twijfels over toegankelijkheid zorg Aan het panel zijn ook vragen gesteld over de toegankelijkheid van de algemene gezondheidszorg. Met algemene gezondheidszorg wordt bijvoorbeeld bedoeld de huisarts, geestelijke gezondheidszorg (GGZ), ouderenzorg of het ziekenhuis. Bijna de helft van de panelleden vindt de algemene gezondheidszorg op dit moment voor iedereen even toegankelijk. Slechts 11% denkt dat dat over 15 jaar nog zo is. Veel panelleden geven aan niet te weten hoe het dan gesteld is met de toegankelijkheid. Overigens zijn zorgontvangers minder positief over de toegankelijkheid. 36% van deze groep panelleden vindt de zorg op dit moment voor iedereen even toegankelijk. Voor de mantelzorgers uit het burgerpanel ligt dit op 41%. Familie, vrienden en kennissen van zorgontvangers en niet betrokkenen bij de zorg zijn veel positiever. 48% van deze twee groepen vindt de algemene gezondheidszorg toegankelijk voor iedereen. Panelleden die dus niet zelf zorg verlenen of ontvangen zijn positiever over de toegankelijkheid. Onder de toegankelijkheid van deze zorg wordt de bereikbaarheid en betaalbaarheid bedoeld. Is de algemene gezondheidszorg voor iedereen even toegankelijk? Nu? Over 15 jaar? 11% 19% 11% 46% 47% 47% 35% 42% 42% Zeer tevreden over toegankelijkheid medische zorg Het burgerpanel is zeer tevreden over de toegankelijkheid van de medische zorg (huisarts, medisch specialist, fysiotherapeut, etc.). Maar liefst 86% van de panelleden geeft het oordeel (zeer) goed. Slechts 12% beoordeelt deze vorm van zorg als matig of slecht. De overige vormen van zorg scoren hoger in de antwoordcategorieën matig of slecht. Vooral de toegankelijkheid van de ouderenzorg laat volgens het burgerpanel te wensen over. 37% geeft het oordeel matig of slecht voor deze vorm van zorg. Voor de geestelijke gezondheidszorg, jeugdzorg en gehandicaptenzorg geldt dat relatief veel mensen geen oordeel kunnen geven over de toegankelijkheid. Dit lijkt vooral te komen doordat veel panelleden niet met deze vormen van zorg in aanraking zijn geweest. Ja Nee Weet ik niet Ja Nee Weet ik niet Ja Nee Weet ik niet Oordeel panelleden over toegankelijkheid van de algemene gezondheidszorg in de regio in procenten Gehandicaptenzorg Jeugdzorg Ouderenzorg GGZ Medische zorg (Zeer) goed Matig Slecht Ik weet het niet

8 Wat vindt het Fries burgerpanel van de toegankelijkheid in de zorg? Toegankelijkheid zorg gaat achteruit Gevraagd is of de toegankelijkheid voor de verschillende vormen van zorg de afgelopen vijf jaar is vooruitgegaan, gelijk is gebleven of is achteruit gegaan. Het burgerpanel vindt dat de meeste vormen van zorg minder toegankelijk zijn geworden. Dat geldt met name voor de ouderenzorg, waarbij bijna 2 op de 3 panelleden vindt dat de toegankelijkheid is achteruit gegaan. Een uitzondering is ook hier de medische zorg (huisarts, medisch specialist, fysiotherapeut, etc.). Meer dan de helft van het panel vindt dat de toegankelijkheid van deze vorm van zorg gelijk is gebleven. 11% van de panelleden vindt dat de medische zorg toegankelijker is geworden. Voor de andere vormen van zorg ligt dit op 2 of 3%. Verbeterpunten Het goedkoper maken van de zorg, het behouden van voorzieningen ook op het Friese platteland en een betere communicatie tussen patiënt en zorgverleners moeten er volgens de panelleden toe leiden dat de zorg voor iedereen even toegankelijk is. Dit zijn onder de respondenten de meest genoemde verbeterpunten. Oordeel over ontwikkeling toegankelijkheid algemene gezondheidszorg in de regio, laatste 5 jaar, in procenten Gehandicaptenzorg Gehandicaptenzorg Jeugdzorg Jeugdzorg Ouderenzorg Ouderenzorg GGZ GGZ Medische zorg Medische zorg vooruit gegaan gelijk gebleven achteruit gegaan ik weet het niet vooruit gegaan gelijk gebleven achteruit gegaan ik weet het niet Online communiceren met de huisartsenpost. Lijkt mij wel zo efficiënt (Vrouw, 28 jaar, dorp, ZOFrl) De zorg dichter bij de mensen brengen in plaats van verder weg (Vrouw, 61 jaar, dorp, ZWFrl) Het afschaffen van het eigen risico zal al veel helpen (Man, 44 jaar, stad, NWFrl)

9 Hoe denkt het Fries burgerpanel over de toekomst van de zorg? Meerderheid maakt zich zorgen Aan de panelleden die betrokken zijn bij de zorg is gevraagd of ze zich zorgen maken over de te ontvangen zorg in de toekomst. De meesten geven aan hierover bezorgd te zijn. Opvallend is dat vooral de jongere mantelzorgers zich bekommeren om de toekomstige zorg van de persoon die ze helpen of verzorgen. Driekwart van de mantelzorgers in de leeftijdscategorie jaar is bezorgd. Dit tegenover slechts 42% van de 65-plussers. De bezorgdheid van de zorgontvangers gaat vooral over dat ze niet weten hoe het met hun zorg of de zorg van hun kind zal gaan en dat ze meer geld moeten gaan betalen. Familie, vrienden en kennissen of mantelzorgers maken zich er vooral druk om dat de zorgontvangende persoon in de toekomst minder zorg krijgt. familie, vrienden of kennissen Zorgen over uw zorg of over de zorg voor de persoon die u helpt of kent? In procenten mantelzorgers familie, vrienden of kennissen mantelzorgers zorgontvangers Tenslotte In totaal hebben 1530 panelleden meegedaan aan het onderzoek zorg in veranderende omstandigheden. Per 1 januari 2015 is door nieuwe regelgeving de zorg veranderd en aan het panel is gevraagd wat ze weten, vinden en merken van deze veranderingen. De panelleden zijn bekend met de doelstellingen van de aangepaste wetten, maar achten zichzelf niet voldoende op de hoogte van de inhoud. Het merendeel van de panelleden heeft weinig vertrouwen in dat de nieuwe regels de zorg verbeteren of overzichtelijker maken. Vooral de zorgontvangers en mantelzorgers ervaren negatieve effecten. Zo vindt de helft van de mantelzorgers uit het panel dat de zorgsituatie van de persoon die ze verzorgen is verslechterd. Ook is het panel niet positief gestemd over de bereikbaarheid en de betaalbaarheid van verschillende vormen van zorg in hun regio. Een uitzondering hierop is de algemene medische zorg, zoals de huisarts en het ziekenhuis. 86% van de panelleden beoordeelt de bereikbaarheid en betaalbaarheid van deze vorm van zorg als (zeer) goed. De kwaliteit van de ontvangen zorg is met een rapportcijfer beoordeeld. Ondanks de negatieve houding over de veranderingen in de zorg, wordt de kwaliteit van die zorg door zorgontvangers (met een 7,3), mantelzorgers (met een 6,9) en familie, vrienden en kennissen (met een 7,0) toch als ruim voldoende beoordeeld. zorgontvangers ja nee nog niet ja nee nog niet Colofon Fries burgerpanel over zorg in veranderende omstandigheden, november 2015 Auteur Stephan Hakkers Vormgeving Jongens van de Jong Westersingel CK Leeuwarden T (058) Fries burgerpanel is een initiatief van het Fries Sociaal Planbureau