Cognitieve problemen bij patiënten met kanker

Transcriptie

1 Cognitieve problemen bij patiënten met kanker

2 Cognitieve problemen: wat zijn dat? Problemen met mentale vaardigheden en processen GEHEUGEN OPNEMEN OPSLAAN OPDIEPEN AANDACHT RICHTEN VERDELEN TAAL BEGRIJPEN SPREKEN EXECUTIEVE CONTROLE FUNCTIES PLANNEN STRUCTUREREN REGULEREN VAN EIGEN GEDRAG

3 HERSENTUMOR % Veel patiënten met een hersentumor hebben cognitieve problemen

4 NIET- HERSENTUMOR Een deel van de niet-hersentumor patiënten krijgt eveneens te maken met cognitieve problemen 16% 60% Komt voor bij verschillende patiëntpopulaties

5 NIET- HERSENTUMOR PATIENTEN Wat vertellen zij? 16% 60%

6 Wat kwam ik in deze kamer doen? Waar zijn mijn sleutels? Ik kom niet verder dan blz 10. Hoe heet zij ook al weer? Maar ook 54 ziekte v. kahler 51 borstkanker Ik kan mijn kinderen niet meer goed helpen met hun huiswerk Ik moet steeds opnieuw om uitleg vragen bij mijn cursus Ik snap mijn eigen aantekeningen niet Ik kan niet meer goed vooruit denken met schaken 62 darmkanker Ik moet alles steeds nameten, ik maak fouten Ik kan geen alternatieve oplossing bedenken Ik ben veel trager geworden met roosters maken Ik kan de namen van mijn leerlingen niet onthouden 24 non-hodgkin lymfoom Ik kan hoofd- en bijzaken moeilijk scheiden

7 Mogelijke oorzaken van cognitieve problemen bij patiënten zonder hersentumor Kankerbehandeling Ziekte zelf Co-morbiditeit Hormonale veranderingen Vermoeidheid Depressie, angst Chemobrein Cognitieve problemen na kanker en kankerbehandeling

8 Hoe weet je of er sprake is van cognitieve problemen? 1. Vragen 2. Tests Vragen: Cognitie Stemming Vermoeidheid Coping Tests: Gestandaardiseerd Genormeerd Gevoelig Voorspellend Impact hangt af van persoonlijke factoren en van de omgeving

9 Hoe weet je of er sprake is van cognitieve problemen? Tests: Gestandaardiseerd: zelfde wijze van afname Genormeerd: we weten hoe iemand het zou moeten doen op een tests (leeftijd, opleiding, geslacht) Gevoelig: we weten dat de tests problemen kunnen oppikken Voorspellend: betekenis van scores in dagelijks leven, op langere termijn etc. Vergelijking scores: tussen personen binnen persoon

10 NIET- HERSENTUMOR PATIENTEN Wat zien wij op de tests? 16% 60%

11 Voor behandeling al verschillen tussen ptn en niet-ptn (stress, operatie, ziekte zelf) Achteruitgang na behandeling (type) chemotherapie, (type) endocriene therapie Achteruitgang onafhankelijk van stemming en vermoeidheid Nog lang na diagnose en behandeling waar te nemen Achteruitgang vooral bij Leren en geheugen Snelheid van informatieverwerking Uitvoerende functies

12 Lang niet iedereen krijgt te maken met cognitieve problemen Cognitieve achteruitgang Geen cognitieve achteruitgang 16% 60% 30% 30% 60%

13 Wat zien wij met beeldvorming? grijze stof - afname in volume witte stof afname van integriteit Veranderingen in connectiviteit

14 Wat zien wij in het lab? Tumor heeft effect op brein Veel gebruikelijke chemotherapeutica hebben effect op brein en gedrag (bloed-hersen barrière) Celdood, onderdrukking van aanmaak nieuwe cellen Verminderde neurogenese Myelineschade Vaatschade Inflammatie Kooiverrijking Bewegen Metformine Fluoxetine Interventies zijn mogelijk

15 Zijn er mogelijkheden om de problemen te verminderen? kunnen wij er tegen doen? 1. Medicijnen 2. hersentraining

16 Zijn Wat er kunnen mogelijkheden wij er tegen om de doen? problemen te verminderen? kunnen wij er tegen doen? Evidence-based cognitieve strategietraining i-worc

17 Film

18 toekomst Nabije toekomst Voorspellen wie kwetsbaar is Vertalen van fundamenteel mechanistisch onderzoek naar klinisch onderzoek Beschikbaar maken van bestaande interventies Betere voorlichting voor patiënten en professionals

19 Voorlichting over cognitieve problemen bij Website AVL centrum voor Kwaliteit van Leven Pt met ziekte van Kahler Intensieve CT Pte met borstkanker CT en HT 2013

20 Vragen?