krant 25ste jaargang, winter Registratiesysteem Argus legt gebruik dwang en drang vast

Transcriptie

1 krant 25ste jaargang, winter Registratiesysteem Argus legt gebruik dwang en drang vast De pvp onderzoekt en inventariseert ervaringen van cliënten in de ggz

2 REDACTIONEEL Zes Jaar Argus. Stand van zaken Argus sluit de ogen vrijheidsbeperkende interventies Separeren is op zijn retour. Het insluiten van patiënten in een kale cel is niet meer van deze tijd. Een inmiddels breed gedragen gedachte. In 2004 heeft GGZ Nederland ingezet op een vermindering van 10% per jaar. De praktijk blijkt meer weerbarstig, maar een behoorlijke reductie is inmiddels gehaald. De kans om bij een psychiatrische opname gesepareerd te worden is sinds 2008 met 50% afgenomen en de gemiddelde duur van een separatie verminderde op vergelijkbare wijze. Minder patiënten worden minder lang gesepareerd, blijkt uit het onderzoeksrapport Zes jaar Argus van mei Argus is een registratiesysteem waarin vrijheidsbeperkende interventies worden vastgelegd. Het bijhouden van deze registratie is sedert enkele jaren verplicht voor zorgaanbieders in de ggz. Het Argusrapport geeft trouwens ook aan dat er een grote variatie is tussen de instellingen. Bij een van de instellingen ondergaat één op de honderd patiënten een separatie, bij een ander is dat één op de vijf. En deze verschillen lijken niet direct verklaard te worden door verschillen in de patiënten- populatie, aldus de onderzoekers. Het rapport biedt belangrijke informatie en maakt duidelijk dat er nog een wereld is te winnen. Separeren is voorzichtig op zijn retour, maar het is niet de bedoeling dat die interventie simpelweg wordt vervangen door andere vrijheidsbeperkende interventies. Er mag geen substitutie optreden tussen het verminderen van separaties en andere dwangtoepassingen, aldus Minister Schippers in een brief aan de Tweede Kamer uit Op dit punt is het Argusrapport minder duidelijk. Aangegeven wordt dat bij de meeste instellingen een vermindering in separaties gepaard ging met een afname in overige interventies, inclusief dwangmedicatie. Maar ook wordt aangegeven dat bij enkele instellingen die vermindering gepaard ging met een stijging in medicatievertrekkingen onder verzet. Om echter op langere termijn heldere uitspraken over de substitutie van separatie door verstrekkingen dwangmedicatie onder verzet te kunnen stellen, zullen meer gegevens verzameld moeten INHOUD worden, aldus de onderzoekers. Die conclusie mag worden onderschreven. Sterker nog, er is met Argus iets opmerkelijks aan de hand als het om dwangmedicatie gaat. De registratie volstaat met het vastleggen van medicatietoedieningen per injectie of infuus en dan nog maar alleen als de patiënt zich daar fysiek tegen verzet. Argus ziet slechts een beperkt deel van de dwangmedicatie. Er is met Argus iets opmerkelijks aan de hand als het om dwangmedicatie gaat Argus ontleent zijn naam aan de Grieks mythologische reus met honderd ogen waarvan er niet meer dan twee tegelijk sliepen. Die naamgeving is dus goed beschouwd niet passend. De Nederlandse Argus knijpt de ogen stelselmatig toe: injecties onder dwang blijven buiten beeld als de patiënt volstaat met een mondelinge weigering, orale medicatie is geheel onzichtbaar. Argus kan door deze beperking geen uitspraken doen over de feitelijke toepassing van dwangmedicatie. De registratie verdient fundamentele aanpassing. In deze PVP krant is er op meerdere manieren aandacht voor Argus als registratiesysteem en voor de resultaten van het genoemde onderzoeksrapport. Er zijn interviews met enkele professionele hoofdrolspelers. En uiteraard ook met cliënten. Daaruit blijkt opnieuw dat over de impact van uiteenlopende vormen van dwangtoepassing, zoals separatie en medicatie, verschillend kan worden gedacht. Dat is een belangrijk gegeven. Het insluiten van patiënten in een kale cel kan niet snel genoeg verdwijnen, maar tegelijkertijd is van belang dat de individuele patiënt zoveel als mogelijk zeggenschap houdt, juist ook in geval van vrijheidsbeperking. Zorg is maatwerk. Zeker in de psychiatrie en zeer zeker ook als die psychiatrie zich van dwang bedient. Daar hoort primair bij dat ervaringen en inschattingen van de patiënt op waarde worden geschat en dat zijn voorkeuren ook bij voorkeur worden gevolgd. Uiteindelijk is er hooguit voldoende legitimatie voor de minst ingrijpende dwangvariant. Pagina Redactioneel 2 Zes jaar Argus. Stand van zaken in vrijheidsbeperkende interventies 3 Argusrapport en bevindingen Ook herkenbaar voor cliënten? 5 Wat vinden de deskundigen? 6 GGZ Nederland De onderzoeker; Eric Noorthoorn De Inspectie voor de Gezondheidszorg LPGGz Ervaringen van patiënten in kaart gebracht door de pvp 10 Inventarisatie naar ervaringsdeskundigheid 11 Communicatie met cliënten met een wens tot levensbeëindiging kan beter 12 Cameratoezicht bij dwangopname 14 Column; Pillen en Praten 16 Ton-Peter Widdershoven Jurist Stichting PVP COLOFON De PVP-krant is een uitgave van de Stichting PVP. De Stichting PVP geeft cliënten in de zorg advies, informatie en ondersteuning bij de handhaving van hun rechten. De PVP-krant wil cliënten en geïnteresseerden informeren over het werk van de Stichting PVP, over (juridische) ontwikkelingen op het gebied van patiëntenrechten en belichten hoe patiëntenrechten in de praktijk al dan niet vorm krijgen. Redactie: Caroliena van den Bos, Jan Willem van Drunick, Roeland Hofstee, Hellen Köhler, Ronald de Koster, André de Mol, Theo van Veldhuizen. Verder werkten mee: Nannie Flim en Ton Peter Widdershoven. Foto s: via stockbureau s, o.a. Dreamstime. Overname van artikelen uitsluitend toegestaan met bronvermelding. ISSN: Oplage: 7500 Ontwerp: qiks grafische vormgeving Druk: MultiCopy Utrecht Reacties zijn van harte welkom via: redactie@pvp.nl of via uw pvp Voor informatie over de Stichting PVP: Stichting PVP, Maliebaan 87, 3581 CG Utrecht. T Bij vragen en klachten over de ggz: Helpdesk PVP, T Argus was een reus uit de Griekse mythologie die over zijn hele lichaam honderd ogen bezat, waarvan er nooit meer dan twee tegelijk sliepen. Argus is ook een registratiesysteem binnen de psychiatrie waarin vrijheidsbeperkende ingrepen worden vastgelegd. Het bijhouden van een Argus registratie is sinds 2012 verplicht in het kader van de Wet Bopz. Daarvoor was deelname vrijwillig. In 2014 publiceerde het Argus register een rapport Zes jaar Argus waarin de ingrepen (interventies) in de ggz in 2012 en ontwikkelingen ten opzichte van voorgaande jaren worden weergegeven. Het Argus rapport geeft weer hoe de ontwikkelingen zijn in het aantal en de duur van vrijheidsbeperkende ingrepen tussen 2008 en Daarnaast worden de ontwikkelingen in langdurige separaties tussen 2009 en 2012 onderzocht. Het rapport geeft inzicht in de stand van zaken over vrijheidsbeperkende interventies. Het laat onder andere zien dat er in deze gehele periode een gemiddelde afname heeft plaatsgevonden van vrijheidsbeperkende interventies van vijftig procent. Er is echter ook te zien dat de percentages niet overal afnamen. Er zijn instellingen die het goed doen en instellingen waar dit niet goed gaat. Ook bestaat er nog steeds een percentage cliënten dat langdurig wordt gesepareerd en waar per jaar nauwelijks iets voor is verbeterd. De onderzoekers van Argus hebben gezocht naar mogelijke verklaringen voor de aangetroffen ontwikkelingen. Is er in instellingen waarbij de separaties waren afgenomen, wellicht een toename van ingrepen met dwangmedicatie waar te nemen? In dit artikel worden de belangrijkste bevindingen uit het rapport beschreven. Daarnaast vertellen we u meer over wat de aanleiding was om Argus te gaan gebruiken, welke vraagstellingen werden onderzocht in het rapport en welke conclusies zijn getrokken. Aanleiding voor Argus Het gebruik van dwang en drang in de psychiatrie staat al vele jaren ter discussie. Meer en meer groeit het besef binnen de ggz dat het alleen in de separeer of afzonderingskamer opsluiten van een ernstig zieke patiënt niet meer van deze tijd is en weinig therapeutisch effect heeft. Het zijn eerder maatregelen om het gedrag van de patiënt onder controle te krijgen en de orde en veiligheid op de afdeling te bewaren. GGZ Nederland, de brancheorganisatie voor instellingen in de ggz en verslavingszorg, wil bereiken dat instellingen stoppen met eenzame opsluiting in de separeer en dat andere vrijheidsbeperkende ingrepen zoveel mogelijk worden verminderd. Dit moet worden bereikt door o.a. het ontwikkelen van High Intensive Care units, meer handen aan het bed waar dat nodig is en aanpassing van de gebouwen. Dit alles moet hand in hand gaan met voortdurende scholing en begeleiding van personeel. Dat spreekt voor zich. De Argus-registratie brengt in kaart waar de ontwikkelingen de gewenste kant op gaan en waar niet. Aangezien alle instellingen in één systeem op één manier registreren is onderlinge vergelijking mogelijk. Dit biedt de mogelijkheid om van elkaar te leren en om kritisch op elkaar te blijven. Wat is onderzocht? Welke vrijheid beperkende ingrepen zijn onderzocht in Argus: 1. Separatie; het insluiten van een patiënt in een speciaal daarvoor bestemde separeerruimte. 2. Afzondering; het insluiten van een patiënt in een speciaal daarvoor bestemde afzonderingsruimte. 3. Andere vrijheid beperkende ingrepen; het verplicht moeten verblijven in andere ruimten, zoals de eigen kamer met de deur op slot. 4. Fixatie; een patiënt vastbinden of vasthouden 5. Parenterale (dwang)medicatie; medicatie die gedwongen wordt gegeven door injectie of infuus. 6. Vocht en/of voeding; het verplicht toedienden van vocht en/of voeding op welke manier dan ook. Verzet Er heeft een gemiddelde afname plaatsgevonden van vrijheids beperkende interventies van vijftig procent In de praktijk is het zo dat patiënten heel verschillend (kunnen) reageren op dwang en drang. In Argus wordt op drie verschillende manieren geregistreerd. Er zijn patiënten die zélf vragen om in de afzonderingskamer te mogen verblijven. Argus noemt dit: Op eigen verzoek. Wanneer de hulpverlener een maatregel wil toepassen en de patiënt daarmee instemt zonder zich te verzetten heet dit in Argus: Geen Verzet. Als een patiënt echter in woord, gebaar, non-verbaal of echt fysiek laat weten niet in te stemmen, dan noemt Argus dat: Verzet. Voor de onder 1 t/m 4 genoemde ingrepen geldt dat zij altijd worden genoteerd in Argus. Het maakt niet uit of het op eigen verzoek is of dat er sprake is van verzet. Het tijdstip van begin en eind van de ingreep worden vastgelegd. Fysiek verzet Voor het toedienen van gedwongen medicatie, vocht en voeding (zie 5 en 6) geldt een andere regel. Dit wordt alleen geregistreerd als er sprake is van fysiek verzet. Dat is opmerkelijk. Als een patiënt duidelijk en zelfs heel erg boos zegt dat hij de medicatie niet wil en hij verzet zich niet lichamelijk, dan wordt dit niet geregistreerd in Argus. Pleegt hij fysiek verzet, geeft hij bijvoorbeeld een klap, dan weer wel. Toch is in beide situaties sprake van dwangmedicatie. Een deel van de dwangmaatregelen is daarmee niet zichtbaar in Argus. Wat is onderzocht? In de periode is de kans om bij opname in de separeer te belanden met 50% afgenomen en ook de lengte van het verblijf in de separeer is met de helft afgenomen. Ook de inzet van andere vrijheid beperkende ingrepen is afgenomen (periode ): Uren in afzondering; min 25%. Uren in andere vorm van insluiting; min 15% Uren met fixatie; min 55% > Lees verder op pag 4 PVP - krant, winter 2014/ PVP - krant, winter 2014/2015-3

3 Dwangmedicatie; aantal patiënten met 30% toegenomen, maar aantal patiënten dat zich verzet met 13% afgenomen. (Het gaat hierbij alleen om dwangmedicatie die via een injectie is toegediend en waarbij de cliënt zich fysiek verzet heeft. De werkelijke toename van dwangmedicatie is waarschijnlijk hoger.) De top drie ingrepen zijn separatie, fixatie d.m.v. vasthouden van de patiënt (vooral in de kinder- en jeugdpsychiatrie) en dwangmedicatie. Uit de cijfers van het Argus rapport komt naar voren dat er jaarlijks 9500 patiënten gesepareerd worden, er 8000 patiënten te maken krijgen met afzondering of insluiting. Dwangmedicatie komt bij 3300 patiënten voor. In totaal krijgen bijna patiënten op enigerlei manier met vrijheidsbeperkende ingrepen te maken. Wat opvalt is dat er zeer grote verschillen zijn tussen diverse instellingen; bij de best presterende instelling krijgt 1 op 100 patiënten te maken met separatie. Bij de minst presterende instelling is deze kans 1 op 5 patiënten. Een deel van de dwangmaatregelen is niet zichtbaar in Argus Ontwikkelingen in langdurige separaties Aangezien een langdurig verblijf in de separeer als uiterst ongewenst wordt gezien, is er aparte aandacht voor deze categorie. GGZ Nederland en de Inspectie leggen de instellingen op dat men in deze situatie niet direct betrokken personen of instellingen raadpleegt. Dit moet op de volgende momenten plaatsvinden: Als een patiënt gedurende 1 week meer dan de helft van het aantal uren in de Tot slot separeer ruimte heeft doorgebracht moet er een onafhankelijk psychiater of de geneesheer-directeur worden geraadpleegd. Bij 3 weken en zelfde omstandigheden; raadpleging van een intern consultatieteam. Bij 6 weken en zelfde omstandigheden; raadpleging van een extern collegiaal consultatieteam. Dus wel van dezelfde zwaarte, maar van een andere instelling, die met een andere blik naar de situatie kijken. Bij 13 weken en zelfde omstandigheden; inschakelen van een externe expertise (bijv. het CCE). De cijfers bij langdurige separaties tussen zijn gedaald met percentages tussen de %. Van 2011 tot 2012 is er geen daling meer geweest. In het Argus rapport wordt het opvallend genoemd, dat het aantal patiënten dat te maken heeft met een separatie die langer duurt dan 13 weken beduidend hoger is dan de aangevraagde consultaties. Minder separeer, meer dwangmedicatie? Rest nog de vraag of de vermindering van het aantal separaties heeft geleid tot een toename van de toepassing van dwangmedicatie. De eerste tekenen zijn positief. De meeste instellingen lieten een algehele terugloop van dwang en drang zien op alle terreinen, inclusief de toepassing van dwangmedicatie. Nogmaals het gaat hierbij alleen om dwangmedicatie die per injectie is toegediend en de cliënt zich fysiek heeft verzet. Wanneer een cliënt zich alleen met woorden verzet of wanneer het gaat om het onder dwang slikken van pillen registreren instellingen dat niet in Argus. Nadrukkelijk wordt in het rapport gemeld dat verder meer gegevens nodig zijn om hierover conclusies op langere termijn te kunnen trekken. In het Argus rapport komt het volgende naar voren: Er is veel gebeurd in de afgelopen jaren bij de terugdringing van dwang en drang. Er zijn positieve resultaten geboekt. Mensen krijgen minder vaak en minder lang te maken met dwang en drang. De onderzoekers stellen dat blijvend succes bij het terugdringen van dwang en drang pas wordt bereikt als er beleid is dat gedragen wordt door alle lagen in de organisatie. Als de aandacht voor het terugdringen van dwang en drang verslapt, lopen de cijfers van de toepassing hiervan direct weer omhoog. Een instelling die ruimte laat aan initiatieven van personeel, hen daarbij stimuleert om zich te ontwikkelen en te scholen is essentieel. Het laten onderzoeken van ontwikkelde methoden is daarbij een plus. Belangrijk is ook dat instellingen gebruik maken van verschillende methoden om dwang en drang terug te dringen. Te denken valt aan de inzet van ervaringsdeskundigheden, aanpassingen aan gebouwen, één-op-één begeleiding, vroeg signalering van oplopende crisisfactoren (liefst samen met de patiënt opgesteld) en de invoering van High Intensive Care units. Extra gelden voor projecten om dwang en drang terug te dringen zijn stopgezet. In het Argus rapport spreekt men de vrees uit dat voortzetting van beleid dat succesvol is gebleken hierdoor zal verdwijnen. Vragen of klachten over de ggz? Kijk op of bel de Helpdesk PVP T Bereikbaar op: maandag t/m vrijdag uur en zaterdagmiddag uur of stuur een naar helpdesk@pvp.nl Ronald de Koster Wat vinden cliënten, die de afgelopen jaren geregeld met dwang of drang te maken hebben gehad, zelf van de resultaten van het Argusrapport? Ervaren zij ook dat toepassing van vrijheidsbeperkende interventies afneemt, zijn zij daar positief over, of hebben zij daar andere ideeën over? Het Argus-rapport geeft een grotendeels positief beeld van de huidige stand van zaken in de instellingen, maar wordt dat gedeeld door degenen, die er opgenomen en behandeld worden? Karin van Veen en Annet Jelink, twee ex-cliënten, vertellen over hun eigen ervaringen van de afgelopen jaren met dwang. Karin : Ik was eerst met een voorwaardelijke machtiging thuis. De voorgeschreven medicatie wilde ik echter niet innemen. Ik ben toen met een rechterlijke machtiging opgenomen. Een vriend vertelde me dat ik tijdens die opname ook nee kon zeggen tegen de behandeling en de medicatie. Ik wist dat helemaal niet. Omdat Karin het met de opname en behandeling oneens was, werkte ze niet mee. Veel andere cliënten om me heen zeiden geen nee maar gingen gewoon mee in de behandeling. Ook al wilden ze dat eigenlijk niet. Wat me daarbij opviel was dat er niet direct dwang zichtbaar was, het ging veel subtieler. Cliënten werden heel subtiel gestuurd door de hulpverleners, onder andere via het wel of niet toekennen van bewegingsvrijheid en verlof. Karin heeft op een gegeven moment via een second- opinion kunnen afdwingen dat ze de medicatie niet meer hoefde te gebruiken. Ze kon toen met ontslag gaan. Annet vertelt dat ze vele jaren met de ggz te maken heeft gehad. Ze heeft verscheidene opnames achter de rug en heeft in die periodes te maken gehad met dwang en drang, bestaande uit onder andere dwangmedicatie en separatie. Ze draagt al jaren een psychiatrische diagnose met zich mee, maar is zelf van mening dat haar klachten vooral bestonden uit stress en rouw als gevolg van verlies van dierbaren. Gevaar en te zware sancties Volgens Karin en Annet staan de toepassing en de mate van dwang vaak niet in verhouding tot de aanleiding er toe, de gebeurtenis die plaatsvond. Annet vertelt: Op een gegeven moment werd ik gesepareerd en kreeg ik noodmedicatie, nadat ik bij een schoonmaker schoonmaakmiddel naast het gezicht had gespoten. Ik vond dat de schoonmaker haar werk slecht deed en ik ergerde me daar aan. Dat wilde ik duidelijk maken. Of de handeling nou gevaarlijk was of niet, de ingezette dwang was niet nodig volgens haar. Ze hadden me ook naar mijn kamer kunnen sturen. Uiteindelijk heb ik de schoonmaker m n excuses aangeboden en geïnformeerd hoe het met haar ging. Vraag is eigenlijk hoe het één (de gebeurtenis) zich verhoudt tot het ander (de toegepaste dwang). Karin merkt hierbij op dat bepaalde dingen, die mensen in het dagelijkse leven ook wel eens doen, in de instelling snel als gevaarlijk worden gelabeld. Patiëntenvertrouwenspersonen horen vaker dat cliënten toegepaste dwang of sancties veel te zwaar ervaren in verhouding tot hun gedrag. Dit zelfde gedrag zou buiten de afdeling of zorginstelling hooguit opvallend zijn, maar het zou zeker niet leiden tot het inschakelen van bijvoorbeeld politie. Op de afdeling kan het zelfde gedrag soms leiden tot een escalatie met als gevolg noodmedicatie of een separatie. Argusrapport- en bevindingen. Ook herkenbaar voor cliënten? Wat levert je keuze op? Hebben Karin en Annet een keuzemogelijkheid ervaren op het moment dat er dwang wordt toegepast? Karin merkt op dat cliënten wel vaak een keuzemogelijkheid hebben, mogen aangeven welke dwang ze niet wensen, maar dat ze er vaak zo slecht aan toe zijn dat ze daar niet toe in staat zijn. Volgens haar zou je dat van te voren moeten vastleggen. Annet is het daar mee eens en merkt op dat hulpverleners ook op andere manieren heel subtiel proberen om greep te krijgen op de situatie, op de cliënt. Naast de inzet van dwangmiddelen (vrijheidsbeperkende interventies) doen ze dat bijvoorbeeld door de communicatie mogelijkheden te beperken. Communicatie met de buitenwereld is tijdens een opname erg lastig zegt ze. Het heeft volgens haar allemaal met macht te maken. Je hebt dan uiteindelijk niets te kiezen. Investeren in echt contact De toepassing en de mate van dwang staan vaak niet in verhouding tot de aanleiding er toe Het Argus-rapport geeft aan dat separatie en afzondering eigenlijk niet meer moeten worden toegepast. Het lijkt erop dat de focus in de reguliere instellingen, net als in veel andere Europese landen, erg is gericht op medicatie, uiteraard bij voorkeur zonder dwang. Wat vinden Karin en Annet? Zij zijn van mening dat er eerst moet worden geïnvesteerd in de relatie met de cliënt, zodat die vertrouwen krijgt in de hulpverlener en echt contact ervaart. Ze geven aan dat de vele administratieve handelingen, die verpleegkundigen moeten uitvoeren, er voor zorgen dat er nog maar weinig tijd is voor echt contact, praten, wandelen. Er zou meer echt moeten worden geluisterd naar het verhaal van de cliënt. Gevolg van dergelijk contact zou kunnen zijn dat de cliënt de verpleegkundige meer vertrouwt en sneller geneigd zal zijn aangeboden medicatie in te nemen. Aandringen op inname van medicatie is dan niet meer nodig. Annet reageert met de opmerking dat, als er toch ingegrepen moet worden, zij liever zonder medicatie gesepareerd wordt, omdat ze dan geen prikkels meer krijgt en tot rust kan komen. Bij enorme angst werkt dat volgens haar echter niet, dan heeft ze behoefte aan mensen om zich heen. Op zo n moment zou bijvoorbeeld een geestelijk verzorger, die volgens haar al vaak weg is bezuinigd, een rol kunnen spelen. De geestelijk verzorger heeft immers ook aandacht voor de spirituele kanten van een probleem. Ze geeft daar de voorkeur aan boven medicatie om die angst te beteugelen. Er moet eerst worden geïnvesteerd in de relatie met de cliënt, zodat die vertrouwen krijgt Geen toename dwangmedicatie? Uit het Argusrapport komt naar voren Fotobijschrift dat landelijk gezien er een afname was van het aantal separaties. Deze afname zou bovendien niet hebben geleid tot een toename van het geven van dwangmedicatie. In Argus wordt alleen die medicatie geregistreerd die met een injectie wordt gegeven en waarbij er sprake is van fysiek verzet. Annet vindt dat dit een vertekend beeld geeft. Ook als je mondeling laat weten dat je het niet eens bent met dwangmedicatie, zou dit natuurlijk genoteerd moeten worden, en moeten worden meegewogen in Argus. Ook verbaal verzet is verzet. Ik denk bovendien dat het rapport ook niet meet, dat er een groep patiënten is die zich door de psychologische druk van de artsen en verpleegkundigen zich laat ompraten om medicijnen te gebruiken, terwijl zij dit eigenlijk niet willen. In mijn ogen is dat ook dwangmedicatie. Jan Willem van Drunick Theo van Veldhuizen Karin en Annet zijn niet hun echte namen. PVP - krant, winter 2014/ PVP - krant, winter 2014/2015-5

4 Wat vinden de deskundigen? Reacties van GGZ Nederland, onderzoeker Erik Noorthoorn, IGZ en LPGGz. Tien jaar geleden stelde GGZ Nederland, de koepelorganisatie voor alle ggz is gelegd om meer inzicht te verwerven in de verschillende groepen patiën- Het Argusrapport beschrijft de uitkomsten van tot een daling van het aantal separaties kunnen Het registreren van elke pil die gedwongen wordt instellingen in Nederland, het visiedocument De krachten gebundeld op. ten. Zo wordt er onderzocht waarom het bij sommige groepen patiënten een landelijke vergelijking van vrijheidsbeper- leiden. Wanneer bijvoorbeeld een verblijfsafde- gegeven, is niet te doen. Dat levert medewerkers In dit document staat de ambitie om het aantal separaties in Nederland minder goed lukt om dwangmaatregelen zoals separatie te verminderen. kende interventies in de Nederlandse ggz. De cij- ling geen separeer meer heeft, zullen medewer- namelijk wel erg veel administratief werk op en fers zijn door de instellingen aan het Argusregister kers toch eerder zoeken naar een alternatief. Ik er zullen dan ook fouten in de registratie komen. jaarlijks met 10% te verminderen. In de jaren die volgen blijkt deze kwantitatieve doelstelling echter moeilijk meetbaar, juist vanwege het ontbreken De verschillen per instelling zijn groot, wat vindt GGZ Nederland daar van? aangeleverd. Opdrachtgever voor de vergelij- denk dat ze niet direct kiezen voor een overplaat- De cijfers kloppen dan niet. Het aantal keren dat van eenduidige en betrouwbare cijfers. Dat leidt tot de behoefte aan een De verschillen tussen instellingen laten zien dat de instellingen nog van el- king is GGZ Nederland. Aan Eric Noorthoorn, een sing naar een afdeling waar separatie nog tot de er dwangbehandeling wordt gestart, registreren landelijke eenduidige registratie, die vormt krijgt in Argus (zie pagina 3 voor kaar kunnen leren. Om dit te ondersteunen verhoogt GGZ Nederland de van de samenstellers van het rapport, vroegen we mogelijkheden behoort. Veel hulpverleners willen instellingen wel; ook als het gaat om dwangbe- een uitvoerige beschrijving). In 2014 verscheen het rapport Zes jaar Argus. frequentie van de platformbijeenkomsten en zal de brancheorganisatie de om opheldering van een tweetal zaken die ons hun cliënten een overplaatsing naar zo n afdeling handeling zonder fysiek verzet en dwangbehan- Een aantal zaken viel ons daarin op en we vroegen om opheldering bij GGZ achterblijvende instellingen actief benaderen om deel te nemen aan deze opvielen nadat we het rapport gelezen hadden niet aandoen als het niet echt noodzakelijk is. deling met pillen. Aan het ministerie en aan de Nederland. bijeenkomsten. Bij de platformbijeenkomsten worden instellingen bij elkaar en een reactie op de kritiek van het LPGGz (zie gebracht en wordt kennis uitgewisseld. Het LPGGz en GGZ Nederland orga- pagina 9). De kans op separatie is sterk afgenomen (sinds 2008 met maar liefst 50%) niseren daarnaast in 2015 verschillende regiobijeenkomsten, waarbij instel- maar toch is er in 2012 nog zo n keer gesepareerd. Is dat niet heel lingen ervaringen kunnen delen en hun knelpunten bespreekbaar kunnen Het aantal separaties is sinds de start veel? Moet de lat niet hoger? maken. Daarnaast adviseert GGZ Nederland haar leden om nauw samen van Argus enorm afgenomen. Op een GGZ Nederland: De afgelopen jaren zijn aanzienlijke stappen gemaakt. te werken met de cliëntenraden bij het beleid rondom het verminderen van aantal plekken lijkt het aantal separa- Het rapport laat zien dat alle beleidsinspanningen van de verschillende par- separaties. ties de laatste tijd veel minder of niet tijen en zorgaanbieders effect sorteren. Er is sprake van een sterke afname meer af te nemen. Hoe ziet u de toe- IGZ worden die cijfers geleverd. Je zult zien dat afdelingen in staat gaan zijn om alternatieven te bieden aan cliënten die nu nog in de separeer terecht komen Waarom die cijfers niet in de argusrapportage staan? Dat is simpelweg het gevolg van een keuze die gemaakt is. Er is een aantal jaren geleden een top 8 van te publiceren gegevens gemaakt. Daar zat dwangbehandeling met medicatie van het aantal separaties, terwijl de duur van de overgebleven separaties Wat vindt GGZ Nederland er van dat dwangbehandeling met medicatie al- komst? ook halveerde. In 2012 ging het om separaties bij iets meer dan leen maar geregistreerd wordt in Argus als er fysiek verzet wordt gepleegd Ik verwacht dat het aantal separaties verder zal In Argus registreren hulpverleners het aantal De andere vormen van dwangbehandeling met patiënten. Alle zorgaanbieders hebben de ambitie de dalende lijn door te door de patiënt? afnemen. De investeringen in intensive care afde- dwangbehandelingen met medicatie. Ze regis- medicatie niet. Deze keuze heeft te maken met zetten. Met de opgedane ervaringen worden nieuwe stappen voorbereid Een hulpverlener meldt een dwangbehandeling bij wijze van spreken pas als lingen zullen daar zeker toe gaan leiden. Je zult treren ze niet allemaal. Alleen wanneer een cli- het feit dat medicatie via een injectie met fysiek en ingezet. Zo is op een aantal plekken in het land inmiddels een HIC/ICU s de patiënt gaat slaan of schoppen. Schelden of zeggen dat je het niet wilt, zien dat die afdelingen in staat gaan zijn om al- ënt zich fysiek verzet, bijvoorbeeld door slaan en verzet een medische ingreep is met een belang- (High Intensive Care/Intensive Care Units) ingericht. Dat is een vorm van in- is onvoldoende. Zelfs een klacht indienen bij de klachtencommissie lijkt niet ternatieven te bieden aan cliënten die nu nog in schoppen, bij het toedienen van medicatie via rijke impact op de patiënt. Medicatie slikken die tensieve zorg, waarbij één op één begeleiding kan worden gegeven maar voldoende reden te zijn om een registratie in Argus te doen. de separeer terecht komen. Je moet dan denken een injectie, moet het geregistreerd worden. Dus je liever niet neemt, is een minder heftige gebeur- waarbij de patiënt zoveel mogelijk eigen regie behoudt. GGZ Nederland Oorspronkelijk werd ieder toedieningsmoment van dwangmedicatie vast- aan andere vormen van aandacht, zorg en con- als je zegt dat je geen medicatie wil en dat je het tenis. Als er de vraag komt van bijvoorbeeld de gelegd in Argus. Uit analyses bleek de re- tact in een andere omgeving. Ik zie ook dat die weigert, is dat onvoldoende reden om de behan- LPGGz om andere cijfers over dwangbehande- gistratie van de toedieningsmomenten speciale afdelingen op een aantal plekken ge- deling dan toch te registreren als dwangbehan- ling ook openbaar te maken, kan dat. Het is een onbetrouwbaar. Een probleem dat zich concentreerd worden. Dat zou ook nog wel eens deling. Waarom is deze keuze gemaakt? kwestie van het toevoegen van een tabel. verwacht dat, naast een verbeterde kwaliteit van zorg, ook de mate van dwang verder zal afnemen. Doen de instellingen genoeg? En zo niet, De verschillen tussen instellingen laten zien dat de instellingen nog van elkaar kunnen leren wat is wenselijk en wat is daarvoor nodig? via een injectie met fysiek verzet bij. voordeed bij het vastleggen, was dat het voor verpleegkundigen lang niet altijd duidelijk is of het gaat om dwangmedicatie. De afgelopen jaren is bij sommige patiënten gebleken dat afname van Bovendien wordt dwangmedicatie al vastgelegd in het verplichte medica- dwangmaatregelen minder goed haalbaar is. Onderzoek moet uitwijzen tieregister. Om die reden is besloten dwangmedicatie uitsluitend nog vast te waarom nu juist deze patiënten anders reageren op de ingezette maatre- leggen in Argus indien sprake is van fysiek verzet. Die toevoeging levert wel gelen. De registratie middels Argus is op gang gekomen waardoor de basis toegevoegde waarde aan informatie. In het programma Nieuwsuur trok Jacobine Geel, voorzitter van het bestuur van GGZ Nederland, het boetekleed aan over het feit dat in 2012 nog steeds zo n patiënten zijn gesepareerd, waarvan 60 mensen langdurig, langer dan drie maanden. Geel zei daar: Als we met elkaar afspreken dat het anders moet en daar ook richtlijn voor opstellen, dan moet je het gewoon doen. Dan heb je jezelf en elkaar daar aan te houden. Dus dan kan ik niet anders dan het boetekleed aantrekken namens de hele branche en zeggen dat we daar dus blijkbaar steken hebben laten vallen. Je kunt wel zeggen we werken heel hard maar op een geven moment wil je ook dat dat gemeten wordt wat dat harde werken voor effecten heeft. Het rapport laat goed zien dat het effect heeft, in de afgelopen 6 jaar is het aantal separaties met 50% teruggedrongen, dus dat is goed nieuws. Het Argusrapport laat ook heel goed zien dat er nog werk te verzetten is, onder andere als het gaat om langdurige opsluiting langer dan 3 maanden. Mijn wens zou zijn om over twee jaar nieuwe cijfers te hebben, die laten zien dat we er met elkaar in slagen om juist ook op die hele ingewikkelde meervoudige problematiek, tóch ander beleid te ontwikkelen. PVP - krant, winter 2014/ PVP - krant, winter 2014/2015-7

5 Beter kijken naar gedrag van cliënt kan separatie voorkomen Er moet een krachtige leidinggevende laag zijn die gewoon zegt doe het Separeren tot nul terugbrengen, dat is het uitgangspunt van GGZ Neder- zeggen ook tegen de cliënt of tegen zijn familie: Gaat het niet goed, ga Het Landelijk Platform GGz (LPGGz) is een koepelorganisatie van 20 cliënten- Vanaf 2012 zijn instellingen verplicht om na drie maanden separatie onaf- land en de inspectie ziet er op toe dat zorginstellingen er alles aan doen om dan het gesprek aan met de leiding van de instelling, of met je cliënten- en familieorganisaties in de ggz. De LPGGz was geschokt door het grote hankelijke externe experts in te roepen, zoals bijvoorbeeld het Centrum voor deze ambitie waar te maken. Mevrouw Ronnie van Diemen, Inspecteur- raad, of dien een klacht in. Wanneer instellingen familie meer betrekken bij aantal mensen dat nog steeds (langdurig) wordt gesepareerd. Consultatie en Expertise, het CCE. De mogelijkheid om gebruik te maken generaal voor de Gezondheidszorg is er heel duidelijk over: de ggz moet de de behandeling leidt dat ongetwijfeld tot een afname van allerlei dwang. omstandigheden creëren waardoor separeren niet meer nodig is. Daar ben ik van overtuigd. De cijfers in Argus over separaties bieden de Inspectie voor de Gezond- Overzicht compleet? heidszorg (IGZ), die toezicht moet houden op de gezondheidszorg, de mogelijkheid om bij instellingen waar relatief veel wordt gesepareerd on- van het CCE bij dit soort complexe zorgvragen wordt in de ggz te weinig Hoe kan het dat het de ene instelling wel en de andere instelling niet lukt om benut. separatie terug te dringen, wat is jullie visie daarop? Er is al een toetsingskader waarin staat dat je hulp van buiten moet inroe- Marjan ter Avest, directeur van het LPGGz: Een van de belangrijkste dingen pen en het CCE is een instelling die dat heel goed zou kunnen doen. Wat ik Wat ons opviel: De inspectie houdt zelf ook cijfers bij, instellingen moeten alle is natuurlijk dat de directie of het bestuur er echt achter moeten staan dat hoor van het CCE zelf is dat instellingen huiverig zijn om met de billen bloot dwangbehandelingen van patiënten die gedwongen zijn opgenomen bij het terugdringen van dwang en drang bovenaan de agenda blijft staan te gaan. Die zitten met een ingewikkelde cliënt en dan moeten ze toegeven aangekondigd een bezoek te brengen. Om te zien waarom er vaker wordt de inspectie melden. Daarbij hoort ook alle medicatie en vocht of voeding bij de instelling. Het valt mij op dat een gesepareerd maar ook om via de patiëntendossiers te kunnen analyseren waarbij de patiënt mondeling aangeeft dat niet te willen. Of ze dat nou aantal instellingen het nieuwe werken, op welke momenten het mis gaat. Op die manier kunnen wij de mede- gewoon vertellen, boos worden of zelfs hun toevlucht nemen tot slaan en minder drang en dwang, bijna letter- werkers een spiegel voorhouden waar zij het goed doen en waar het beter schoppen. In Argus, dat geldt voor álle patiënten binnen de ggz, worden lijk omarmt. Daar wíllen ze gewoon niet deze behandelingen echter alleen mee- meer separeren. Medewerkers van die geteld als iemand zich fysiek verzet (dus instellingen stralen dat uit, maar andere bijvoorbeeld slaan en schoppen). Is het instellingen zijn blijkbaar nog niet zo ver. overzicht van alle dwangbehandelingen Of het lukt directie en bestuur nog niet in Nederland dan wel compleet? om krachtig te zeggen zo gaan we het Van Diemen: Argus wil informatie verza- voortaan doen. Dat is wat ons opvalt. Er moet een krachtige leidinggeven- is dus het probleem met Argus. Het wordt wel ingevuld maar we zien pas de laag zijn die gewoon zegt doe het en dat doen we niet meer. anderhalf jaar later dat een aantal separaties langer dan drie maanden moet om separaties te verminderen. Van Diemen weet waar ze het over heeft, ze was eerder bestuursvoorzitter van GGZ Oost Brabant en in die hoedanigheid had ze regelmatig te maken met bezoeken van de IGZ. We kregen dan een spiegel voor- Wat er nodig is in deze fase zijn vernieuwende ideeën zoals de highcare units Het gaat om de visie en om de normen en waarden die er heersen over hoe je om gaat met ernstig zieke mensen; sluit je die op of wil je ze zorg geven? dat hun deskundigheid niet toereikend is. Ze lossen het liever zelf op. En het is, denk ik, bij veel hulpverleners niet heel gebruikelijk om de stap te maken naar zo n consultatieronde. Moet je het gaan verplichten? Nee, want dan moet je weten dat het langer dan drie maanden duurt en dat gehouden, men daagde ons uit anders te kijken naar separeren. Niet vanuit melen over met name de duur van separaties, fixatie, afzonderen en inslui- beheersing maar vanuit mogelijkheden. U doet er eigenlijk niet zo veel aan ting op de eigen kamer. Zij hebben keuzes gemaakt in wat ze wel en niet om het echt te veranderen, werd er dan bijvoorbeeld gezegd. De hulpverle- registreerden, en sluiten daarbij aan bij internationale registratiesystemen. In hoeverre is het een geldkwestie, spelen de bezuinigingen hierin niet een later die cijfers pas ziet. Die mensen die in 2012 opgesloten zijn ners reageerden daar dan eerst gekrenkt op, maar na zo n bezoek zag je dat De inspectie ontvangt wel alle meldingen van dwangmedicatie, samen grote rol? geweest, die hebben daar helemaal niks aan. psychiaters en verpleegkundigen toch gingen kijken wat er dan anders kon. bieden beiden systemen een compleet beeld. Bij het toetsen van dwang- Instellingen konden subsidie krijgen wanneer ze aan de slag gingen met behandelingen gaan wij uit van onze eigen registratiecijfers. Bij het toetsen minder separeren, maar het gaat uiteindelijk niet om geld. Want als instel- Bent u dan niet tevreden over de rol van de Inspectie? van separaties en insluitingen gebruiken we de Argusgegevens. lingen iets willen dan doen ze het gewoon. Dat is onze ervaring met instel- Nee, ze kijken de Arguscijfers niet in, ze wachten rustig af tot er een rapport lingen die drastisch om zijn gegaan. Daar zijn ze bijvoorbeeld begonnen ligt en dus kijkt eigenlijk niemand tussentijds in die gegevens. Wij vragen ons Rust creëren Minstens een deel van de separaties is volgens Van Diemen te voorkomen hebben geduurd. Ik vind het schokkend dat de inspectie anderhalf jaar door veel meer te kijken naar het gedrag van mensen en naar de om- Cijfers kunnen helpen met een High Intensive Care Units om de separeers daadwerkelijk te sluiten, af wélke alarmbellen er wánneer bij de inspectie afgaan, zodat het duidelijk standigheden op de afdeling. Probeer bij een cliënt bij binnenkomst op Het vastleggen van Arguscijfers, is het nou alleen een administratieve han- maar lang niet altijd omdat ze daar geld voor kregen. Het zit veel dieper, het wordt dat bijvoorbeeld die consultatietermijnen worden overschreden. De een afdeling eerst rust te creëren en benader iemand weer in zijn mens- deling of meer? Van Diemen: Het is van belang dat instellingen een aantal gaat om de visie en om de normen en waarden die er heersen over hoe je inspectie moet dat onderzoeken, vind ik. Maar zoals gezegd zien ze dat pas zijn, ondanks de onrust en agressie. Daarmee zet je de eerste stappen in zaken goed vastleggen; soms in cijfers. Om te meten of het aantal separa- om gaat met ernstig zieke mensen; sluit je die op of wil je ze zorg geven? En achteraf, dat geven ze zelf ook toe. Dat is het grote minpunt van Argus. Het het verminderen van separeren. De eerste jaren dat er geregistreerd werd ties afneemt, moet je ze tellen. Argus is een waardevolle aanvulling op het de instellingen die kiezen voor zorg in plaats van separatie die gaan daar is heel goed dat het door iedereen wordt ingevuld, het is ook redelijk beter nam het aantal separaties vlot af. Nu zie je dat de ontwikkeling stagneert. Er registreren van de vrijheidsbeperkende maatregelen, wanneer je die cijfers dan ook voor. Daar hebben ze geen subsidie voor nodig. Het gaat niet om dan het oude systeem, maar als de inspectie het alleen maar achteraf in wil wordt per jaar nog steeds bijna keer gesepareerd. Van Diemen: Wat ook continu gebruikt. Het moet in een organisatie zo zijn dat die Arguscijfers het geld, het gaat om de houding. zien dan is dat te laat. er nodig is in deze fase zijn vernieuwende ideeën zoals de High en Intensive maandelijks in de bestuursvergadering terugkomen: hoe staan we er voor, Roeland Hofstee Care units (HIC). De inspectie stimuleert die ontwikkeling bij de instellingen. wat gebeurt er op dit moment. Dán beweegt het. Dat is wat cijfers kunnen André de Mol Daar hoort hij ook thuis. Wij doen grote toezichtonderzoeken en confronte- doen, maar op het moment dat je ze ziet als een noodzakelijk kwaad, dan ren mensen uit het veld met de normen die ze zelf gesteld hebben. is het een administratieve druk en beweegt het een organisatie niet. Mijn Je ziet nu dat tussen theorie en praktijk een groot verschil bestaat: sommige motto is van ontregeling naar vertrouwen. Natuurlijk zijn er regels maar wer- normen werken niet en van andere zie je dat ze misschien wel goed werken kers in de zorg hebben het goede voor met hun cliënten. Daar kunnen we maar veel van mensen vragen om ze werkelijk in de praktijk te brengen. Wij op vertrouwen. PVP - krant, winter 2014/ PVP - krant, winter 2014/2015-9

6 Ervaringen Vrijwilligheid van patiënten alleen in onderzocht theorie? en in kaart gebracht door de pvp Doe mee met de meldactie Ambulantisering Het Landelijk Platform GGz (LPGGz) houdt scherp in de gaten wat de gevolgen van de ambulantisering zijn voor ggz-cliënten en naastbetrokkenen, zij zijn daarom een meldactie Ambulantisering gestart. Ambulantisering betekent kort gezegd: verschuiving van zorg binnen instellingen naar zorg thuis. Bent u (naastbetrokkene van een) cliënt in de ggz? Dan wil de LPGGz graag weten wat u van deze verschuiving merkt. Heeft u te maken gehad met verhuizingen van een instelling naar beschermd wonen of van beschermd wonen naar zelfstandig wonen? En wat betekent dit voor u? Deel uw ervaringen en doe mee met de meldactie. Uw inbreng is hierbij heel belangrijk! Het LPGGz zet de resultaten uit de meldactie in om eventuele negatieve gevolgen van de ambulantisering aan de kaak te stellen. Wilt u meedoen? Vul dan voor eind februari de vragenlijst in. Deze kunt u vinden via de website van de LPGGz, of rechtsreeks op Patiëntenvertrouwenspersonen doen naast het ondersteunen van cliënten, de mantel der liefde worden toegedekt. Over wat er écht gebeurt als je meer om de rechtspositie van cliënten te versterken. Zo geeft elke patiëntenvertrouwenspersoon een signaal af als hij binnen een ggz-instelling een ken zijn. Het is goed als meer mensen weten hoe het echt er aan toe gaat. bent opgenomen, is weinig bekend bij mensen die er niet direct bij betrok- tekortkoming in het functioneren van de organisatie tegenkomt die afbreuk Ook hebben veel mensen een verkeerd beeld van een psychiatrische patiënt. Ze hebben geen idee wat het betekent om opgenomen te zijn in de doet aan de rechtspositie van cliënten. Daarnaast worden regelmatig onderzoeken of inventarisaties gedaan. Afgelopen tijd waren de onderwerpen psychiatrie. Ik zou graag zien dat veel meer mensen daar over zouden schrijven, niet alleen de Stichting PVP. Maar aan de andere kant denk ik ook wel onder andere de ervaringen van cliënten met een verzoek om levensbeëindiging, cameratoezicht op gesloten afdelingen en de werkwijzen van eens: wat is het vervolg? Je kan een heel mooi artikel in de krant zetten, ervaringsdeskundigen. Jolanda, lid van het cliëntenpanel van de stichting, maar dan... Misschien dat mensen het verhaal lezen en herkennen. Na een en Nelly, manager bij de Stichting PVP, spreken elkaar over het nut en noodzaak van deze onderzoeken. Nelly: Vind je het dan overbodig dat we onderzoek doen? paar weken is het weg. En daar heb je dan zoveel moeite voor gedaan. Jolanda: Nee, nee, maar ik denk alleen wat doe je er uiteindelijk mee en Nelly: Wij doen onderzoek om aandacht te kunnen vragen voor de rechtspositie van cliënten en hoe de cliënten de uitwerking van de rechten er- moet je het natuurlijk doen. wat helpt dat op dat moment de mensen die het betreft. Want daarvoor varen in de praktijk. We proberen bepaalde onderwerpen in het publieke Nelly: Wij vinden het heel mooi wanneer professionals, omdat wij het onderwerp onder de aandacht brengen, daar nog eens over nadenken en met debat bespreekbaar te maken. Wij vinden dat de maatschappij daarvan op de hoogte moet zijn en hopen dat instellingen, of bijvoorbeeld GGZ Nederland met de uitkomsten van het onderzoek aan de slag gaan. De werk- is voor de individuele cliënt, maar ik hoop dat dat op termijn wel zo is. elkaar bespreken. Zeker, ik ben het met je eens dat dat niet direct merkbaar groep die zich daarmee bezig houdt heet WESP: Werkgroep Externe Signalering Pvp en. Goedgekozen naam vind ik. Pvp en die individueel in al die Positie van de cliënt verschillende instellingen komen, bespreken daar de gesignaleerde tekortkomingen. Hoe en wat blijft altijd intern, binnen die instelling. Dat moet ook geïnformeerd en regelmatig gevraagd om mee te denken over de inhoud. Het cliëntenpanel van de Stichting PVP wordt altijd over de onderzoeken want pvp en hebben geheimhoudingsplicht. Nu is er in elke Bopz-instelling, Wanneer bij een onderzoek ook de mening van cliënten wordt gevraagd, dat zijn instellingen waar cliënten gedwongen kunnen worden opgenomen worden deze vragen eerst voorgelegd aan het cliëntenpanel. Jolanda: Ik en behandeld, een pvp aanwezig. Wanneer over alle instellingen in Nederland een beeld geschetst kan worden over een bepaald onderwerp, dan moment kiest. Niet net na een separatie bijvoorbeeld. En dat je geen vra- vind het belangrijk bij het ondervragen van een cliënt dat je het goede heb je wel wat te vertellen. gen stelt die belastend of confronterend zijn. Wanneer ik een voorstel moet beoordelen let ik goed op de positie van de cliënt. Soms denk ik: hé dat is Publieke debat goed, daar heb ik nooit aan gedacht. Voor mij is het belangrijk dat er goed Naast dat we de uitkomsten uit zo n onderzoek met de instellingen bespreken, publiceren we er ook over. Bijvoorbeeld zoals nu in de PVP-krant, vak- aan het onderzoek. wordt nagedacht over wat het voor de patiënt betekent als hij meedoet bladen en op onze website. Ook twitteren we daar over. En zo geven we in het publieke debat signalen af over de ervaringen van cliënten en vooral Privacy ook over onderwerpen die de patiëntenrechten kunnen schenden. Nelly: Bij onze onderzoeken staat de privacy van de cliënten hoog in het Bijvoorbeeld, vorig jaar hebben we onderzocht of cliënten op gesloten afdelingen en in de separeer gebruik konden maken van nieuwsvoorzienin- beschreven informatie niet herleidbaar is naar personen of instellingen. Zij vaandel. Bij publicaties over onderzoek letten wij er heel goed op dat de gen, zoals kranten, televisie en internet. En dan blijkt dat dat erg verschillend geregeld is in instellingen in Nederland. We gaan dan niet roepen: dit Jolanda: Ik heb zelf wel eens een stukje geschreven en me toen gereali- moeten zich veilig voelen om eerlijk te antwoorden. is goed of dat is fout. Maar we zeggen wel: er zijn hele grote verschillen, seerd hoe moeilijk het is om er voor te zorgen dat de informatie niet mag misschien is het tijd dat er een richtlijn komt. De Stichting PVP vindt het belangrijk dat alle gedwongen opgenomen patiënten onbeperkt toegang beschermd wordt. Privacy in een instelling is al zo moeilijk. leiden naar personen. Ik vind het niet goed wanneer de privacy niet goed hebben tot internet en mogelijkheden hebben om de ontwikkelingen in de Nelly: Wat vind jij, als cliënt, nou een onderwerp waar wij onderzoek naar maatschappij te volgen. moeten doen? Jolanda: Nou het eten is zo n onderwerp. Ik heb echt nog nooit een lekkere Hoe gaat het er echt aan toe? maaltijd gehad. Jolanda: Ik vind het ondersteunen van cliënten alléén niet genoeg om Nelly: Hé, wel jammer dat er nog geen plan is om daar een WESP-onderzoek naar te doen. Het zou me anders best wat lijken om af en toe als mys- hun rechten te bewaken. Daarom ben ik blij dat jullie ook onderzoek doen. Ik ben op dit moment opgenomen en iedere keer als ik ben opgenomen, tery guest een maaltijd te beoordelen... merk ik dat veel situaties die niet kloppen op de een of andere manier met Heleen van Koeven Jolanda is lid van het cliëntenpanel van de Stichting PVP. Het panel geeft advies en toets het beleid van de stichting vanuit het cliëntenperspectief. Een heel belangrijke taak binnen de Stichting. Nelly werkt sinds 2010 bij de Stichting PVP. Zij heeft o.a. onderzoek in haar portefeuille. Ervaringsdeskundigen zien we steeds vaker in ggz-instellingen, wat doen ze daar precies, welke eisen worden aan hen gesteld, aan wie leggen ze verantwoording af? Wij hielden een inventarisatie en bespraken de uitkomsten met een ervaringswerker. In een steekproef bij instellingen in heel Nederland zijn er in 25 (64%) van de 39 onderzochte instellingen ervaringsdeskundigen werkzaam. Volgens de functiebeschrijvingen is het doel van de functie veelal vergelijkbaar. De kern is het ondersteunen van cliënten bij hun herstel vanuit ervaringsdeskundigheid. Ik stel me altijd op aan de kant van de cliënt. Ik kom ook nooit met een moeilijke boodschap. Ik moet contact houden. De verbindende factor met het team zijn. Dat er altijd contact blijft, is het essentiële van mijn functie. Aldus Peter Pierik, ervaringswerker van het eerste uur bij Mediant. Eisen aan ervaringsdeskundigen Opvallend zijn de verschillende eisen die aan ervaringsdeskundigen worden gesteld. Behalve de eigen ervaring wordt er soms een werk- en denkniveau genoemd waar men minimaal aan moet voldoen. Dat varieert van VMBO-4 tot HBO niveau. En vaak moet men bereid zijn om een opleiding te volgen. Inventarisatie naar ervaringsdeskundigheid Peter: Ik doe dit werk nu zes jaar. Er zijn verschillende opleidingen voor ervaringswerkers in Nederland. De opleiding LEON, Leergang Ervaringsdeskundigheid Oost Nederland bij Saxion in Deventer, waarvan ik coördinator ben, is competentiegericht. Wat betekent dat er vooral aandacht is voor het ontwikkelen van competenties die aansluiten bij de beroepspraktijk. Dat is niet bij alle opleidingen zo. Ooit zal dat wel meer gelijkgetrokken worden. Het denken over wat een ervaringswerker precies moet kunnen en doen begint zich steeds meer uit te kristalliseren. Maar dat er nu diversiteit is, is juist wel mooi, vind ik. Dat het werk op verschillende manieren ingevuld kan worden. Maar we moeten wel toe naar dat een ervaringswerker die in Limburg werkt hetzelfde gedachtengoed beheerst als iemand uit Groningen. Daar moet niet veel verschil tussen zitten. Soort afdeling Opvallend zijn de verschillende eisen die aan ervaringsdeskundig en worden gesteld De meeste ervaringsdeskundigen werken op algemene ggz-afdelingen voor volwassenen. Maar ook zijn er ervaringsdeskundigen werkzaam in bijvoorbeeld de forensische psychiatrie en de verslavingszorg. En bij kinderen, jeugd en ouderen. Mediant heeft twintig ervaringswerkers, geeft Peter aan. Zij werken allemaal op verschillende afdelingen: open en gesloten units, bij ouderen, het FACT- team. En er is bijvoorbeeld iemand gespecialiseerd in autisme. Een taak uit de functieomschrijving van Mediant is het terugdringen van drang en dwang. Peter: Ik ben verbonden aan een gesloten setting. Daar hebben wij net één van de drie separeers gesloten. Iemand wordt niet zomaar gesepareerd. Mag ook niet, daar is wetgeving voor. Er is een groot grijs gebied waarin iemand langzaam gefrustreerd raakt van bijvoorbeeld de behandeling, tot aan het moment dat hij gesepareerd wordt. En in dat grijze gebied probeer ik te de-escaleren, de frustratie terug te brengen. Bijvoorbeeld als een cliënt zegt: ik ben boos op de dokter, dan doe ik daar direct wat mee. Dat maakt dat die frustratie niet zo hoog oploopt in veel gevallen. Daarmee kan je separaties voorkomen. Wat ook preventief werkt is het Eerste vijf minuten project. Bij een crisisopname komen cliënten hier binnen met politie en handboeien. Helemaal overstuur. Ik bied dan eerst eens een kopje koffie en een broodje aan. Ga in gesprek. Je merkt dat mensen het fijn vinden om op dat moment eindelijk hun frustratie te kunnen ventileren. Vroeger gingen die cliënten rechtstreeks de separeer in. Nu kunnen ze meestal na verloop van tijd de afdeling op. Plaats en taak in de organisatie De plaats van de ervaringsdeskundige in de organisatie is vaak hetzelfde bij de onderzochte instellingen. De ervaringsdeskundige is lid van een multidisciplinair team en krijgt leiding van een manager van een divisie of afdeling. Een ervaringsdeskundige heeft een bijzondere positie omdat hij het cliëntenperspectief inbrengt. Hij ondersteunt de cliënten bij het herwinnen van eigen kracht en het vermogen om keuzes te maken. Daarnaast heeft hij meestal ook als taak het, gevraagd en ongevraagd, adviseren over verbeteringen. En het leveren van een bijdrage aan de deskundigheidsbevordering van het team. De ervaringsdeskundige moet zich uiteraard houden aan de richtlijnen en protocollen van de afdeling, maar kenmerkend is de grote mate van zelfstandigheid van de functie. Peter zegt hierover: Mijn werkdag begint blanco. Het is helemaal afhankelijk van wat er zich voordoet. Contact maken met de cliënten en het team is het eerste dat ik doe. Uit dat contact gebeurt er vervolgens van alles. Mijn taak is Er is een groot grijs gebied waarin iemand langzaam gefrustreerd raakt, daarin probeer ik de frustratie terug te brengen werken op de agenda te Daar de houden. waar om het herstelgericht behandelaar of de verpleegkundige er even niet aan denkt, breng ik het cliëntperspectief, de beleving onder de aandacht. Wat wil de cliënt zelf? Wat zijn de mogelijkheden van de cliënt? Waar wil die naar toe met zijn leven? Ik maak het verschil door er voor te zorgen dat cliënt en team goed bij elkaar komen. Dat ze elkaar begrijpen en dezelfde taal spreken. Het is toch uiteindelijk allemaal taal en beleving waar het om gaat. Heel subjectief. Psychiatrie is niet zo exact Wendy Bult Heleen van Koeven PVP - krant, winter 2014/ PVP - krant, winter 2014/

7 Communicatie Vrijwilligheid met alleen cliënten in theorie? met een wens tot levensbeëindiging kan beter Euthanasie en de wet Iemand doden op verzoek is strafbaar in Nederland. Maar voor artsen geldt een uitzondering: zij mogen euthanasie toepassen als ze zich houden aan de zorgvuldigheidseisen die in de wet staan. Ook moet de arts de euthanasie melden bij de toetsingscommissie euthanasie. Dit is geregeld in de in 2002 ingevoerde Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding. In de wet staan de volgende zorgvuldigheidseisen. De arts moet: 1. ervan overtuigd zijn dat er sprake is van een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt; 2. ervan overtuigd zijn dat er sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de patiënt; 3. de patiënt informeren over de situatie waarin deze zich bevindt en over diens vooruitzichten; 4. met de patiënt tot de overtuiging komen dat er voor de situatie waarin deze zich bevindt geen redelijke andere oplossing is; 5. tenminste één andere, onafhankelijke arts raadplegen, die de patiënt ziet en schriftelijk zijn oordeel geeft over de zorgvuldigheidseisen, bedoeld in de onderdelen 1 tot en met 4; 6. de levensbeëindiging of hulp bij zelfdoding op medisch zorgvuldige wijze uitvoeren. Extra zorgvuldigheidseisen bij een verzoek van een psychiatrische patiënt Psychiatrische patiënten kunnen in aanmerking komen voor euthanasie. De artsenorganisatie KNMG geeft aan dat hierbij grote terughoudendheid is aangewezen. De doodswens bij een psychiatrische patiënt kan een symptoom zijn van de psychiatrische ziekte waaraan hij lijdt en dat maakt het toetsen aan de zorgvuldigheidseisen ingewikkeld. Wel moeten artsen altijd serieus ingaan op en omgaan met een consistente doodswens van een patiënt met een psychiatrische aandoening. Dit staat in de KNMG Factsheet Euthanasie bij psychiatrie uit februari De laatste jaren is veel geschreven over psychiatrische cliënten met een wens tot levensbeëindiging. Tot nu toe werd er weinig aandacht geschonken aan ervaringen van cliënten zelf. Regelmatig vertellen cliënten aan hun patiëntenvertrouwenspersoon dat ze een euthanasiewens hebben. In het voorjaar van 2014 inventariseerde de Stichting PVP daarom wat cliënten ervaren wanneer zij dit willen bespreken met hulpverleners. Wordt er serieus naar hen geluisterd? de behandelaar er überhaupt niet over wilde praten. Andere gaven aan dat hij niet mee wilde werken aan het verzoek, of niet door wilde verwijzen naar een collega. Voor een groot deel van de 56 cliënten is er geen sprake geweest van een goed overleg over de wens. En dat past niet bij het verlenen van goede zorg, één van de rechten waar een cliënt op mag rekenen. Bij goede zorg hoort immers dat over alle aspecten van de behandeling zorgvuldig wordt gecommuniceerd. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie beveelt aan om bij een verzoek van een psychiatrische patiënt twee consulenten te raadplegen: een onafhankelijke psychiater (die veel weet op het gebied van psychiatrische ziekten) en een onafhankelijke consulent, vaak een SCEN-arts (die speciaal getraind is om deskundige consultatie over de zorgvuldigheidseisen te geven). Dit staat in de Richtlijn omgaan met het verzoek om hulp bij zelfdoding door patiënten met een psychiatrische stoornis uit Ook moet het verzoek in eerste plaats worden opgevat als een vraag om levenshulp en moet de behandelend arts ruim de tijd nemen nadat de patiënt hem om hulp bij zelfdoding vraagt. Daarnaast kan er volgens dezelfde richtlijn pas sprake zijn van een duurzame doodswens, wanneer de patiënt over een periode van enkele maanden weloverwogen en ook tegenover derden zijn verzoek onomwonden heeft uitgesproken. Vanaf 2002 is er de Euthanasiewet, waarin zorgvuldigheidseisen staan waaraan de arts moet voldoen(zie kader). Deze wet biedt ook mogelijkheden voor levensbeëindiging bij mensen die psychisch ondraaglijk en uitzichtloos lijden. In geval van een euthanasieverzoek door een psychiatrische patiënt dient een arts extra zorgvuldigheid in acht te nemen. In 2012 is de wet geëvalueerd. Duidelijk werd dat artsen in het begin nogal terughoudend waren wanneer een cliënt een wens tot euthanasie wilde bespreken. De laatste jaren staan artsen er meer open voor. Dat blijkt ook uit de cijfers van toegewezen verzoeken. Tot 2010 kregen de regionale toetsingscommissies euthanasie (Rte) nauwelijks meldingen van euthanasie bij psychiatrische patiënten. De afgelopen jaren groeide dat aantal snel, van 14 in 2012 tot 42 in Niet serieus in gesprek De pvp hoort regelmatig van cliënten dat ze hulp willen om dood te gaan. Zo registreerden pvp en in klachten en 77 vragen over het onderwerp wens levensbeëindiging. Begin 2014 hebben pvp en in een inventarisatie totaal 56 casussen beschreven die speelden in de afgelopen vijf jaar. De ondersteuning van de pvp en variëerde van advies bij een vraag om informatie, tot het samen met de cliënt voeren van gesprekken met de psychiater. Bijvoorbeeld wanneer de cliënt eerder geen gehoor vond in het bespreken van zijn wens tot levensbeëindiging. Bij de helft van de casussen vonden cliënten dat de communicatie met de behandelaar niet goed verliep. Zo ging de behandelaar niet serieus in gesprek over de wens tot levensbeëindiging. Sommige cliënten vertelden dat Dwang als complicerende factor De pvp hoort regelmatig van cliënten dat ze hulp willen om dood te gaan Wat de situatie extra bemoeilijkt, is dat dwang aan de orde kan zijn. Als je door een psychiatrische stoornis een gevaar bent voor jezelf, kan je op basis van de Wet Bopz gedwongen worden opgenomen. Daarna is dwangbehandeling mogelijk. Wanneer je als cliënt je wens tot levensbeëindiging bespreekbaar wilt maken kan je je hierdoor extra gehinderd voelen. Je loopt immers niet alleen het risico dat de behandelaar niet ingaat op je wens, maar zelfs dat de behandelaar overgaat tot (meer) dwang. Uit de inventarisatie blijkt dat dat voor verschillende cliënten een belangrijke reden was om hun wens niet verder te bespreken met de behandelaar: ze waren bang voor (nog meer) dwang. Extra alertheid nodig Uit onze inventarisatie kunnen we de volgende conclusies trekken: De psychiater kan verschillende overwegingen hebben om niet aan een verzoek tot levensbeëindiging te voldoen. Dit mag echter nooit een reden zijn om er niet samen serieus over in gesprek te gaan. De mogelijkheid van het toepassen van dwang maakt het onderwerp extra gevoelig. Veel cliënten ervaren hierdoor een belemmering om hun wens te bespreken. Dat vraagt om extra alertheid bij behandelaren, zij moeten daar rekening mee houden. Cliënten met een wens tot levensbeëindiging hebben recht op een zorgvuldige communicatie met hun behandelaren. Voorkomen moet worden dat zij zich alleen voelen staan. Juist bij deze, zo moeilijke hulpvraag. Arianne de Geus Ellen Oldenburg Toetsingscommissie euthanasie De arts die euthanasie toepast, schrijft na het overlijden van de patiënt een verslag over de gang van zaken. Ook moet hij de nietnatuurlijke dood direct melden bij de gemeentelijke lijkschouwer. De verslagen van de arts en de lijkschouwer worden opgestuurd naar de regionale toetsingscommissie euthanasie. De commissie beoordeelt of de arts zich aan de zorgvuldigheidseisen heeft gehouden. Meer informatie over de toetsingscommissie staat op Froukje is een 43-jarige vrouw, die sinds haar 19e de diagnose bipolaire stoornis heeft. Ze merkt dat de periodes waarin zij depressief is, ernstiger worden en langer duren. Ze vindt het steeds belastender, ook voor haar moeder die voor haar zorgt wanneer Froukje erg depressief is. Froukje heeft al veel verschillende behandelingen gehad, vooral met medicatie. Langzaam rijpt bij haar het verlangen om haar leven op humane wijze te kunnen beëindigen. Ze bespreekt het voorzichtig met haar psychiater. Tot haar verbazing zegt hij dat er zelfs geen sprake kan zijn van een gesprek over euthanasie, zolang Froukje geen ECT (Electro Convulsie Therapie) heeft geprobeerd. Deze behandeling is haar al vaker voorgesteld, maar ze verwacht er totaal geen heil van. Froukje schrikt van de reactie van de psychiater en gaat naar de pvp. Samen gaan zij in gesprek met de psychiater. Ze komen overeen dat Froukje in ieder geval een second opinion over haar wens kan krijgen bij een andere psychiater. Dagelijks informatie over patiëntenrechten, tips, ervaringen en nieuws van de Stichting PVP in je tijdlijn? Volg ons op PVP - krant, winter 2014/ PVP - krant, winter 2014/

8 Cameratoezicht bij dwangopneming Als er genoeg personeel is, zijn camera s niet nodig denken verschillende cliënten. Ze kunnen toch niet alles zien, alleen als ze op kantoor zitten. De beelden worden niet bewaard, ze kunnen niets terugkijken. Het is een overbodige luxe. Andere cliënten zijn bang dat camera s leiden tot een wantrouwige sfeer en vijandig contact tussen cliënt en verpleging. Het is ook helemaal niet nodig vinden sommigen, want er is voldoende toezicht door verpleging en er is sociale controle van patiënten. Worden cliënten geïnformeerd? Gaat een instelling over op cameratoezicht, dan moeten iedereen die in beeld kan komen, hierover geïnformeerd worden. GGZ Nederland geeft hierover aan (Notitie cameragebruik in ggz-instellingen, maart 2013), dat camera s duidelijk zichtbaar moeten worden geplaatst en dat de patiënten, bezoekers en de medewerkers van de betreffende afdeling (mogelijk van de hele instelling) hierover zijn geïnformeerd; dit kan via borden waarop staat dat er cameratoezicht is of via folders. Uit observaties van pvp en blijkt dat op 54% van de bezochte afdelingen de camera s niet of niet overal zichtbaar zijn. Het merendeel (85%) van de cliënten vindt dat ze niet of niet voldoende geïnformeerd is over het cameratoezicht. Cliënten zeggen hierover: Ik heb geen uitleg gehad over aanwezigheid van camera s, daardoor dacht ik bijvoorbeeld, toen ik de monitor in het verpleegkantoor zag met beelden van een douche, dat ik in mijn douche/toiletruimte een camera had hangen en dat ze me konden zien. Vreselijk vond ik dat. Erg slordig dat ik niet geïnformeerd ben over de aanwezigheid van camera s. En daar kan toch eenvoudig wat aan gedaan worden. Wij ondervroegen ook managers naar hun mening. Nieuwsgierig wat zij van cameratoezicht vinden? Lees het hele onderzoek hier: Paul Geurts Heleen van Koeven Ik heb het idee dat er constant ogen op mij gericht zijn, ik voel me daardoor beperkt in mijn doen en laten. of Ik heb geen idee wie de beelden op de camera allemaal kunnen zien, ik wil niet dat jan en alleman naar mij zit te koekeloeren. Dit zijn zomaar twee voorbeelden van klachten van cliënten over cameratoezicht. Het inzetten van camera s om de veiligheid te bevorderen is al bijna niet meer weg te denken in de openbare ruimtes. Ook binnen de ggz worden camera s gebruikt om toezicht te houden. Wat vinden cliënten daar van? Hoe zit het met de privacy? Worden cliënten geïnformeerd over het gebruik van camera s? Wij vroegen 120 cliënten naar hun ervaringen met cameratoezicht. Hun meningen over cameratoezicht blijken te verschillen. Voor dit onderzoek zijn alleen cliënten van gesloten ggz-afdelingen bevraagd, omdat zij zich tijdens een gedwongen opname niet of moeilijk aan cameratoezicht kunnen onttrekken. Bijna de helft van de ondervraagde cliënten heeft te maken met cameratoezicht in de gemeenschappelijke ruimtes. Van deze groep vindt 51% het een goed idee dat er camera s zijn op de afdeling. Soms wordt er wel een nuancering gegeven: Tenminste als er geen misbruik van gemaakt wordt en het geen vervanging is van het personeel. Men vindt het een prettig idee dat eventuele bedreigingen zo vastgelegd kunnen worden en dat bij agressie snel opgetreden kan worden. Ook 43% van de cliënten op afdelingen zonder camera s lijkt het een goed idee om cameratoezicht in te zetten. Al met al vinden cliënten dat met camera s beter toezicht mogelijk is want:..dan is het duidelijk wat iedereen uitspookt. En voel ik me een stuk veiliger. En ook mijn spullen zijn veiliger. Er is niet altijd personeel op de afdeling en zo kunnen ze toch overzicht houden. Het geeft extra veiligheid, verpleging kan niet overal tegelijk zijn. Als cliënten positief zijn over cameratoezicht dan is dat meestal vanwege de veiligheid. Als ze minder positief zijn is dat meestal vanwege de (mogelijke) aantasting van de privacy. Vervangen camera s medewerkers? Een kritiekpunt op het inzetten van camera s is dat het wellicht wordt ingezet om met minder personeel te kunnen werken. Een cliënt zegt hierover: Een camera kan niet de fysieke aanwezigheid van medewerker vervangen. Als ik een angstaanval heb, wil ik direct, face-to-face, met iemand kunnen praten. Meer dan de helft van de cliënten vindt dat er overdag, s avonds en in de nacht voldoende personeel aanwezig is. Ongeveer een derde van alle cliënten vindt dat er te weinig personeel aanwezig is. Op afdelingen zonder cameratoezicht zeggen cliënten dat dat vooral geldt voor het personeel overdag. Op afdelingen met cameratoezicht vinden cliënten juist dat er in de avond en nacht te weinig medewerkers aanwezig zijn. Er wordt soms wel geklaagd dat verpleegkundigen te veel in hun kantoor blijven en te weinig op de afdeling aanwezig zijn. Een cliënt zegt hierover: Verpleging heeft teveel administratieve rompslomp, dus zitten steeds in de verpleegpost. s Avonds zitten ze wel de hele avond in de groep. Gevoel van veiligheid Cameratoezicht beïnvloedt de privacy van de personen die in beeld komen Ik voel me niet altijd veilig op de afdeling want je ziet veel van anderen en dat is erg. s Nachts voel ik mij niet veilig, omdat er dan te weinig verpleging is en ik soms grote moeite moet doen om iemand te pakken te krijgen. Het gedrag van medecliënten wordt als bron van onveiligheid genoemd: Veel mensen hebben psychologische problemen op deze afdeling en daarom is het veiliger, als ze dat in de gaten houden. Verpleging kan zien wie de eerste klappen uitdeelt bij een gevecht of wie bijvoorbeeld de toiletten vies maakt. Een van de argumenten van de instellingen om camera s in te zetten is de veiligheid van cliënten en medewerkers. Het merendeel van de cliënten op afdelingen mét cameratoezicht (62%) geeft aan zich altijd of meestal veilig te voelen op de afdeling. Bij cliënten op afdelingen zonder cameratoezicht ligt dit percentage hoger (78%). Een cliënt zegt hierover: Juist mét camera s zou ik me onveiliger voelen. Ik voel mij ook onveilig door de gesloten deuren: er kan zomaar iets gebeuren en kunnen we dan weg van de afdeling? Kunnen we ons in veiligheid brengen? Privacy Een behoorlijk aantal cliënten (36% op afdelingen met cameratoezicht en 46% zonder cameratoezicht) vindt het geen goed idee om cameratoezicht in te zetten. Men vindt het een aantasting van de privacy. Cliënten zeggen hierover: Big Brother is watching me. Van camera s word ik achterdochtig. Ze houden mij in de gaten, terwijl ik toch niet in de gevangenis zit. Ze letten nu al teveel op mij. Ik vind het naar om bekeken te worden. Cameratoezicht beïnvloedt de privacy van de personen die in beeld komen. 43% van de cliënten op afdelingen met cameratoezicht vindt het vervelend dat medewerkers hen persoonlijk kunnen zien via de camera s. De verpleging hoeft niet alles te weten; als ze iets willen weten, kunnen ze dat gewoon vragen. En ook: Privacy bestaat niet in het ziekenhuis. Daarentegen zijn er ook vrij veel cliënten (21%) die het juist prettig vinden dat medewerkers hen persoonlijk kunnen zien via de camera s. Als het gaat om het feit dat medewerkers de algemene gang van zaken op de afdeling kunnen zien via de camera s, dan zijn er minder cliënten die dat vervelend vinden (34%). > lees verder op pagina 14 Stichting PVP heeft Kwaliteits Keurmerk Het kwaliteitsmanagement systeem van de Stichting PVP is het afgelopen Het in company opleiden van patiëntenvertrouwenspersonen. jaar door CIIO (de certificeerder voor de professionele dienstverlening) De interne bedrijfsvoering van de stichting. onderzocht en positief beoordeeld op basis van de eisen van ISO9001:2008. Dat betekent dat de Stichting PVP nu het kwaliteitscertificaat mag voeren. En daarbij is gekeken naar de velden: Beleid Het certificaat heeft betrekking op de volgende activiteiten: Organisatie Het als vertrouwenspersoon ondersteunen van individuele cliënten in de Kernproces ggz en de handhaving van hun rechten Mensen Voorlichting geven over het werk van de Stichting PVP en patiëntenrechten. Partners Het signaleren en melden van structurele tekortkomingen in de zorg aan Reflectie de ggz-organisaties en indien nodig aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Genereren en verspreiden van kennis over hoe het patiëntrecht in de praktijk wordt toegepast en wordt ervaren door cliënten. Week van de Psychiatrie 2015 De psychiatrie op de schop...? Van 23 tot en met 29 maart 2015 vinden overal in het land activiteiten plaats in het kader van de 41e Week van de Psychiatrie. Tijdens deze week is er extra aandacht voor mensen die te maken hebben met psychische problematiek, verslavingsproblematiek en dak- en thuisloosheid. De werkgroep Week van de Psychiatrie heeft voor 2015 gekozen voor het thema De Psychiatrie op de schop..?! Met als ondertitel: Van pillen en isoleren, naar herstel en participeren. De Week gaat op 23 maart van start met de Breingeindag, een bijeenkomst met inleiders, interactieve plenaire uitwisseling, workshops, films, etc.. Deze keer is de Breingeindag te gast in het gemeentehuis van Zwolle. Meer informatie vindt u op de website nl. In de rubriek activiteiten op de website staan alle activiteiten die in het land georganiseerd worden en bij de werkgroep bekend zijn. De Week van de Psychiatrie is ook te vinden op Facebook en op Twitter. PVP - krant, winter 2014/ PVP - krant, winter 2014/

9 COLUMN Vrijwilligheid alleen in theorie? Pillen en praten? Cliënten beklagen zich bij mij er nog weleens over dat de toch niet binnen te laten? Ook het woord huisuitzetting dokter te snel klaar staat met pillen en te weinig inzet op the- was al eens gevallen, aldus Reinder. Hij zoekt steun en al die rapeutische gesprekken. Vooral cliënten die aan dwang en aandacht van instanties maakt hem juist onzeker. En laatst drang onderhevig zijn ervaren dat zo. Zo niet Reinder. Voor was daar een brief van een of ander meldpunt. Nee, dat hem is het juist omgekeerd. Weliswaar moet hij zich ook het hoeft voor hem allemaal niet zo. Ik hou het bij de medicij- een en ander aan drang laten welgevallen. Maar de ggz nen, maar voor de rest hoef ik niks van de ggz, zegt hij beslist. werkt prima wat betreft de medicijnen, zo is zijn ervaring. Hij zorgt met zijn 68 jaar, volgens eigen zeggen nog best goed voor zichzelf. Ik doe dagelijks een boodschapje, meestal Alleen al het gedoe erom heen, dat bevalt hem voor geen een kant en klaar maaltijd. Gemakkelijk en hygiënisch. Na- meter. Hij slikt, sinds een dwangopname jaren geleden, braaf deel is wel dat de porties vaak te groot zijn. zijn medicijnen. Hij heeft er baat bij, zegt hij. Maar nu dringt zijn ambulant behandelaar steeds maar aan om bij hem over Pottenkijkers de vloer te komen, en dat heeft hij liever niet. Hij is bang voor Wat hij vervolgens met de restjes doet, wordt me niet duide- afkeurende blikken gezien de troep in zijn huis. Nou ja, troep? lijk. Maar ik vraag er ook niet naar. Dat gaat me tenslotte niks Het maakt wel een rommelige indruk, zo vertelt hij, maar het is niet vervuild. Opruimen gaat hem nu eenmaal niet zo gemak- Ik hou het bij de medicijnen, maar voor de rest hoef ik niks van de ggz aan. Gecombineerd met zijn moeite om dingen weg te doen, zou ik me een voorstelling kunnen maken van zijn thuissituatie. Dan zegt hij: kelijk af. Hij kan moeilijk afstand doen van dingen, zo begrijp Die behandelaar zou het toch eigenlijk voor me op moe- ik van hem. En hij is gehecht aan zijn boeken en tijdschriften. ten nemen als er huisuitzetting dreigt en juist dingen moeten Hij is bang dat hij dat allemaal weg moet doen, als hij huis- gaan doen, zodat die instanties me met rust laten? Daar bezoek krijgt. heeft hij, vind ik, wel een punt. Ik stel voor dat hij zijn punt met zijn behandelaar uitpraat in een persoonlijk gesprek, zon- Huisuitzetting der al die andere pottenkijkers erbij. Daar bied ik mijn hulp bij Tot nu toe heeft hij dat bij de voordeur af kunnen houden, aan. Misschien dat praten toch ook helpt, denk ik bij mezelf. maar zijn behandelaar heeft het over de GGD en de Woningbouw die ook graag een keer meekomen. Die hoef ik PVP - krant, winter 2014/ Pascal van Pinxteren