TER CONSULTATIE. Inleiding 2. Toetsing eindtermen door theoretische opleiding 3. Toetsing eindtermen door praktijkopleiding 6

Transcriptie

1 Aan : Bestuur van ACS, VAAC, RPO en PWA Betreft : Concept-Toetsprotocol CEA eindtermen 2016 Datum : 6 juni 2016 TER CONSULTATIE Inhoudsopgave: Pagina: Inleiding 2 Toetsing eindtermen door theoretische opleiding 3 Toetsing eindtermen door praktijkopleiding 6 Het geïntegreerd slotexamen ter afronding van de accountantsopleiding 9 1

2 Inleiding Het toetsprotocol van CEA geeft voorschriften voor toetsing van de eindtermen die per 1 januari 2016 gelden voor: 1. de theoretische opleiding; 2. de praktijkopleiding; 3. het geïntegreerd slotexamen ter afronding van de accountantsopleiding (theorie en praktijk). Naast algemene voorschriften wordt er per type toetsing onderscheid gemaakt in de volgende aspecten: 1. Toetsorganisatie: De organisatie van de taken en verantwoordelijkheden van verschillende actoren en de samenwerking daartussen. 2. Toetsbekwaamheid: De deskundigheid van actoren verantwoordelijk voor (een deel van) de toetsing. 3. Toetsbeleid: De regels en afspraken m.b.t. de inhoud van en de procedures voor toetsing. 4. Toetsprogramma: De bewuste en beargumenteerde combinatie van toetsvormen, oftewel het toetsplan en de toetsmatrix van de opleiding. 5. Toetsproducten: Het meetinstrument (bestaande uit ten minste een toetstaak, instructie en beoordeling) dat de mate van realisatie van de relevante eindtermen vaststelt waarbij rekening wordt gehouden met variatie en spreiding in de eindtermen voor het betreffende vak of de betreffende vakken. De voorschriften gelden voor de opleidingen die door de CEA zijn aangewezen. In de regel betreffen dit (1) het post-initieel deel en/of deficientiëprogramma van de theoretische opleidingen en (2) de praktijkopleiding die onder mandaat valt van de Raad voor de Praktijkopleidingen (RPO). Voor initiële theoretische opleidingen gelden de kaders van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) en de NVAO. 2

3 1. Toetsing eindtermen door theoretische opleiding Algemene voorschriften: Elke opleiding legt vast hoe voor de toetsing van de eindtermen wordt omgegaan met de aspecten van de organisatie, het beleid, het programma, de bekwaamheid van actoren en het meetinstrument. Bij een nieuwe aanwijzing toetst de CEA de opzet van de toetsorganisatie, -beleid, -programma en -bekwaamheid bij een opleiding. Bij een verlenging van een aanwijzing of andere toezichtactiviteit bij een bestaande opleiding toetst de CEA naast de opzet ook het bestaan en de werking hiervan, inclusief de afgenomen toetsen tot <nader te bepalen door CEA> jaar terug en de beoordeling daarvan. Elke opleiding heeft de geldigheidsduur van tentamens, examens en studiefasen geregeld en wel zodanig dat deze geldigheid voor de eindtermen van de kernvakken en de profielvakken voor de oriëntaties Assurance, Accountancy-MKB en Accountancy-Finance maximaal 6 jaar bedraagt. Toetsproducten, de uitwerking, beoordeling en correcties daarvan worden <nader te bepalen door CEA> jaar gearchiveerd. De afsluitende examens voor de kernvakken en de profielvakken voor de oriëntaties Assurance, Accountancy-MKB en Accountancy-Finance zijn summatief en schriftelijk waarbij vastgesteld wordt dat de studenten de eindtermen op het eindniveau beheersen zoals aangegeven in de Eindtermen Accountantsopleiding gepubliceerd in de Staatscourant op 31 december 2015, nr Voor het vak Audit & Assurance bij de oriëntatie Assurance wordt een afsluitend, landelijk, summatief, schriftelijk examen gehouden dat identiek is voor HBO en WO opleidingen, uniform is voor alle studenten, en uit open vragen bestaat. Dit examen heeft als doel vast te stellen of de student de eindtermen op eindniveau beheerst. Doordat het een landelijk examen betreft is tevens aan een belangrijke randvoorwaarde voor de kwaliteitsborging voldaan. Voor het vak Audit en Assurance bij de oriëntatie Assurance participeert elke opleiding in het systeem van het landelijk examen met landelijk examenreglement waarop naar het oordeel van de CEA voldoende kwaliteitscontrole is. 1.1 Toetsorganisatie De opleiding beschrijft en belegt de taken en verantwoordelijkheden van de actoren m.b.t de toetsing van de eindtermen. Dit zijn op zijn minst de taken en verantwoordelijkheden van de docenten, examinatoren, opleidingsmanagement en de examencommissie van de opleiding. De opleiding of een combinatie van opleidingen stelt een examencommissie in die als onafhankelijk orgaan de kwaliteit van toetsing borgt en het management daarover adviseert. De examencommissie moet kunnen garanderen dat elke student die een getuigschrift ontvangt alle eindtermen op eindniveau beheerst. De taken en verantwoordelijkheden van deze commissie zijn vastgelegd en opgenomen in het Onderwijs- en Examenreglement van de opleiding(en). De opleiding beschikt over een orgaan voor klachten en geschillen van studenten m.b.t. toetsing en beoordeling van de eindtermen. 3

4 1.2 Toetsbekwaamheid De opleiding borgt de deskundigheid en vakkundigheid m.b.t. toetsing van docenten en examinatoren en toont die naar de CEA desgevraagd aan. Voor de beoordeling van de schriftelijke afsluitende examens van de kernvakken en profielvakken wordt het vier-ogen principe toegepast. 1.3 Toetsbeleid De opleiding stelt een Onderwijs- en Examenreglement vast en publiceert dat jaarlijks. Het Onderwijs- en Examenreglement beschrijft het curriculum van de opleiding en op welke wijze de (inhoud van de) vakken worden getoetst. De opleiding stelt beleid en procedures op voor: o de totstandkoming van (eigen) examens en de door haar gehanteerde normen; o inzage door, klachten en geschillen van studenten; o het tegengaan van fraude. Het toetsbeleid beschrijft hoe de opleiding de kwaliteit van toetsing borgt en bevordert. De volgende onderdelen zijn hierin in ieder geval opgenomen: o evaluatie van de aansluiting tussen de eindtermen en de examinering. Wanneer deze niet aansluiten of als onvoldoende worden beoordeeld neemt de opleiding maatregelen; o correcties en onafhankelijk toezicht door het toepassen van het vier-ogenprincipe voor de beoordeling van de schriftelijke afsluitende examens van de kernvakken en profielvakken; o evaluaties van studenten, docenten en examinatoren; o inventarisatie en analyse van resultaten van examens en maatregelen bij afwijkingen van de norm of het gemiddelde. In geval van landelijk georganiseerde examens benchmarkt de opleiding de resultaten ten opzichte van de andere opleidingen en/of stelt een norm voor zichzelf; o inventarisatie en analyse van slagingspercentage bij examens en het uitgeven van theoretische getuigschriften als ook de (gemiddelde) tijd die studenten nodig hebben om examens en het getuigschrift te halen. Bij afwijkingen van de eigen norm of t.o.v. andere opleidingen worden maatregelen gedefinieerd. De opleiding houdt de ontwikkelingen in het rendement over de jaren heen bij en anticipeert hierop indien noodzakelijk o een beschrijving van de toetscyclus. In de toetscyclus komen de volgende fasen aan bod : o constructie van toetsen; o afname; o beoordeling; o analyse; o archivering. o evaluatie 1.4 Toetsprogramma Het toetsprogramma van een opleiding bestaat uit een toetsplan en een toetsmatrix. Het toetsplan beschrijft hoe de opleiding expliciet aandacht schenkt aan de reikwijdte, actualiteit en spreiding in de inhoud van de examens. Verder wordt ook de keus en inzet van de verschillende toetsvormen onderbouwd waarbij een mix wordt 4

5 gehanteerd van algemeen gebruikte toets- en beoordelingsvormen die aansluiten bij het gewenste beheersingsniveau van de eindtermen. De toetsmatrix: o is een overzicht dat beschrijft met welke toetsproducten en op welk niveau (formatief en summatief) de realisatie van elke eindterm wordt vastgesteld gedurende de opleiding; o geeft de toetsvormen weer die worden gebruikt om het gewenste eindniveau van de eindtermen te toetsen (zie Eindtermen Accountantsopleiding gepubliceerd in de Staatscourant op 31 december 2015, nr voor verdere uitleg). 1.5 Toetsproducten Toetsproducten voldoen aan de volgende kwaliteitscriteria: o validiteit; o betrouwbaarheid; o bruikbaarheid; o objectiviteit; o transparantie; o feedback. De toetsen voor de kernvakken en profielvakken: o zijn schriftelijk, summatief en bestaan uit open vragen; o bevatten een instructie, toetstaak bestaande uit open vragen. Deze worden samen met de uitwerking/antwoord, beoordeling en correcties gearchiveerd voor <nader te bepalen door CEA> jaar. Onder eindniveau wordt verstaan dat de student de eindtermen beheerst op het niveau zoals is aangegeven in de Eindtermen Accountantsopleiding gepubliceerd in de Staatscourant op 31 december 2015, nr Toetsproducten, de uitwerking, beoordeling en correcties daarvan worden <nader te bepalen door CEA> jaar gearchiveerd. 5

6 2. Toetsing eindtermen door praktijkopleiding Algemene voorschriften: De RPO legt vast hoe voor de toetsing van de eindtermen wordt omgegaan met de aspecten van de organisatie, de bekwaamheid van actoren, het beleid, het programma, en het meetinstrument. Bij een nieuwe aanwijzing van een stagebureau toetst RPO de opzet van de toetsorganisatie, -beleid, -programma en -bekwaamheid bij een stagebureau. Bij een verlenging van een aanwijzing of andere toezichtactiviteit bij een bestaand stagebureau toetst RPO naast de opzet ook het bestaan en de werking hiervan, inclusief het portfolio van de trainees en de beoordeling daarvan door praktijkbegeleiders en beoordelaars. De RPO maakt in de toetsing van de eindtermen onderscheid tussen: o toetsing gericht op de ontwikkeling van de trainee tot beginnend beroepsbeoefenaar door feedback en beoordeling (formatieve toetsing); en o toetsing gericht op het vaststellen of een trainee wel of niet heeft voldaan aan bepaalde eindtermen (summatieve toetsing). De RPO heeft de geldigheidsduur van de toetsproducten geregeld en wel zodanig dat de praktijkopleiding inclusief het geïntegreerd slotexamen binnen negen jaar is afgerond. Indien het theoretisch getuigschrift ouder dan vijf jaar is bij aanvang van het geïntegreerd slotexamen, wordt voorafgaand aan het slotexamen een actualiteitstoets door een theoretische opleiding afgenomen, die met een voldoende resultaat moet zijn afgerond. Toetsproducten, de uitwerking, beoordeling en correcties daarvan worden <nader te bepalen door CEA> jaar gearchiveerd. 2.1 Toetsorganisatie De RPO beschrijft en belegt de taken en verantwoordelijkheden van de actoren m.b.t de toetsing van de eindtermen. Dit zijn op zijn minst de taken en verantwoordelijkheden van de praktijkbegeleiders, beoordelaars, praktijkscriptiebegeleiders, stagebureau, stagebestuur en examinatoren. De RPO stelt kwaliteitsmaatregelen op en borgt deze zodanig dat de inrichting, bestaan en werking van de stagebureau s en de kwaliteit van toetsing door praktijkbegeleiders, beoordelaars en examinatoren onafhankelijk wordt gecontroleerd. De taken en verantwoordelijkheden voor het uitvoeren en borgen van de kwaliteitsmaatregelen zijn vastgelegd en opgenomen in het toezichtprotocol van de RPO. De RPO ziet erop toe dat stagebureau s een orgaan instellen dat onafhankelijk van de praktijkbegeleiders en beoordelaars de kwaliteit van toetsing borgt en controleert. De RPO beschikt over een orgaan voor klachten en geschillen van trainees m.b.t. toetsing en beoordeling van de eindtermen. De RPO borgt dat alleen trainees die de eindtermen hebben behaald en over een actueel theoretisch getuigschrift beschikken, een getuigschrift ter afronding van de praktijkopleiding ontvangen. 6

7 2.2 Toetsbekwaamheid De RPO borgt de deskundigheid en vakkundigheid m.b.t. toetsing van praktijkbegeleiders, beoordelaars, examinatoren en andere actoren naar de CEA en toont die desgevraagd aan. 2.3 Toetsbeleid Het toetsbeleid beschrijft hoe de RPO de kwaliteit van toetsing borgt en bevordert. De RPO stelt een reglement vast en publiceert dat jaarlijks. Dit reglement beschrijft op welke wijze de eindtermen in de (AA en RA) praktijkopleiding worden getoetst. In dit reglement stelt de RPO beleid en procedures op voor: o de toetsing van de eindtermen en de door haar gehanteerde normen; o inzage door, klachten en geschillen van trainees; o het tegengaan van fraude. In ieder geval zijn in het toetsbeleid de volgende onderdelen opgenomen: o evaluatie van de aansluiting tussen de eindtermen en de toetsproducten alsmede de maatregelen wanneer deze niet aansluiten of als onvoldoende wordt beoordeeld; o onafhankelijk toezicht door het toepassen van het vier-ogen-principe bij beoordeling van de toetsproducten van het portfolio van de trainee; o evaluaties van trainees, praktijkbegeleiders, beoordelaars, examinatoren en RPO toezichthouders; o inventarisatie en analyse van resultaten van visitaties door de RPO toezichthouders en maatregelen wanneer deze als onvoldoende worden beoordeeld; o inventarisatie en analyse van slagingspercentage bij toetsproducten van de praktijkopleidingen en het uitgeven van getuigschriften als ook de (gemiddelde) tijd die trainees nodig hebben om de praktijkopleiding af te ronden. Bij afwijkingen van de eigen norm of tussen stagebureau s onderling definieert de RPO maatregelen. De RPO houdt de ontwikkelingen in het rendement over de jaren heen bij en anticipeert hierop indien noodzakelijk; o een beschrijving van de toetscyclus. In de toetscyclus komen de volgende fasen aan bod: o constructie van toetsproducten; o afname; o beoordeling; o verslaglegging; o analyse; o archivering; o evaluatie. 2.4 Toetsprogramma Het toetsprogramma van de RPO bestaat uit een toetsplan en een toetsmatrix. Het toetsplan beschrijft hoe de eindtermen met welke toetsproducten worden gerealiseerd. Hierbij schenkt de RPO expliciet aandacht aan de reikwijdte, actualiteit en spreiding in de inhoud (1) van de vereiste werkzaamheden voor de oriëntaties Assurance, Accountancy-MKB en Accountancy-Finance en (2) van de toetsproducten. Verder wordt ook de keus en inzet van de verschillende toetsvormen onderbouwd. 7

8 De RPO toetsmatrix: o is een overzicht dat beschrijft met welke toetsproducten en op welk niveau de (formatief en summatief) realisatie van elke eindterm wordt vastgesteld gedurende de praktijkopleiding; o geeft de toetsvormen weer die worden gebruikt om het aangegeven eindniveau van de eindtermen te toetsen. 2.5 Toetsproducten De RPO stelt richtlijnen en normering op voor de toetsproducten van de praktijkopleiding dat aansluit bij de betreffende oriëntatie van de praktijkopleiding voor het behalen van het gewenste eindniveau van de eindtermen. Onder eindniveau wordt verstaan dat de trainee de eindtermen beheerst op het niveau zoals is aangegeven in de Eindtermen Accountantsopleiding gepubliceerd in de Staatscourant op 31 december 2015, nr Toetsproducten voldoen aan de volgende kwaliteitscriteria: o validiteit; o betrouwbaarheid; o bruikbaarheid; o objectiviteit; o transparantie; o feedback. De RPO borgt dat de toetsproducten aan deze kwaliteitseisen voldoen, tijdig worden ingediend door de trainee, en terecht geautoriseerd zijn door de praktijkbegeleider, beoordelaar en examinator. De toetsproducten en/of de beoordeling daarvan worden schriftelijk vastgelegd en voor <nader te bepalen door CEA> jaar gearchiveerd. 8

9 3. Het geïntegreerd slotexamen ter afronding van de accountantsopleiding Algemene voorschriften De RPO legt vast hoe voor het geïntegreerd slotexamen wordt omgegaan met de aspecten van de organisatie, de bekwaamheid van actoren, het beleid, het programma, en het meetinstrument. Het geïntegreerd slotexamen wordt afgenomen na afronding van de theoretische en praktijkopleiding en toetst of de trainee kwalificeert als een beginnend beroepsoefenaar voor de betreffende oriëntatie (Assurance, MKB of Finance). Voor toelating gelden de volgende voorwaarden m.b.t. de geldigheid van het theoretische na praktijkdeel van de accountantsopleiding: o bij aanvang van het geïntegreerd slotexamen is het theoretisch getuigschrift niet ouder dan vijf jaar. Indien dit wel het geval is, dan wordt een actualiteitstoets door de theoretische opleiding afgenomen; o de trainee rondt de praktijkopleiding inclusief het geïntegreerd slotexamen binnen negen jaar af. 3.1 Toetsorganisatie De RPO beschrijft en belegt de taken en verantwoordelijkheden van de actoren m.b.t het geïntegreerd slotexamen. Dit zijn op zijn minst de taken en verantwoordelijkheden van de examinatoren en RPO toezichthouders. De RPO moet kunnen garanderen dat elke trainee die een getuigschrift ontvangt alle eindtermen op het niveau van een beginnend beroepsoefenaar beheerst. De RPO stelt RPO toezichthouders aan die de kwaliteit van het geïntegreerd slotexamen borgen, controleren en de RPO daarover adviseren. De taken en verantwoordelijkheden van deze toezichthouders zijn afgestemd met de theoretische opleidingen en vastgelegd in het toezichtprotocol van de RPO. De opleiding beschikt over een orgaan voor klachten en geschillen van trainees m.b.t. het geïntegreerd slotexamen. 3.2 Toetsbekwaamheid Voor het geïntegreerd slotexamen wordt het vier-ogen principe toegepast, wat wil zeggen dat het altijd door twee examinatoren wordt afgenomen. Het geïntegreerd slotexamen wordt afgenomen door één examinator verbonden aan een (of de) door CEA aangewezen theoretische opleiding (van de trainee) en één examinator verbonden aan de praktijk. De RPO benoemt de examinator verbonden aan de praktijk, terwijl de onderwijsinstelling de examinator voor het theoretisch deel aanwijst. De RPO borgt de deskundigheid en vakkundigheid van examinatoren m.b.t. toetsing en toont die naar de CEA desgevraagd aan. 3.3 Toetsbeleid Het toetsbeleid beschrijft hoe de RPO de kwaliteit van de toetsing tijdens het geïntegreerd slotexamen borgt en bevordert. De RPO stelt een reglement voor het geïntegreerd slotexamen vast en publiceert dat jaarlijks. Dit reglement beschrijft de toelatingsvoorwaarden en op welke wijze wordt getoetst. 9

10 In dit reglement stelt de RPO beleid en procedures op voor: o de totstandkoming van het geïntegreerd slotexamen en de door haar gehanteerde normen; o klachten en geschillen van studenten; o het tegengaan van fraude. In ieder geval zijn in het toetsbeleid de volgende onderdelen m.b.t. het geïntegreerd slotexamen opgenomen: o evaluatie van de aansluiting tussen de eindtermen en de examinering, alsmede de maatregelen wanneer deze niet of onvoldoende wordt beoordeeld; o onafhankelijk toezicht door visitaties van RPO s toezichthouders; o evaluaties van trainees, examinatoren en RPO toezichthouders; o inventarisatie en analyse van slagingspercentage bij slotexamens en het uitgeven van getuigschriften als ook de (gemiddelde) tijd die trainees nodig hebben om examens en het getuigschrift te halen. Bij afwijkingen van de eigen norm of tussen oriëntaties definieert de RPO maatregelen. De RPO respectievelijk de onderwijsinstellingen houden de ontwikkelingen in het rendement over de jaren heen bij en anticiperen hierop indien noodzakelijk; o een beschrijving van de toetscyclus. Het geïntegreerd slotexamen wordt afgenomen door één examinator verbonden aan een (of de) theoretische opleiding (van de trainee) en één examinator verbonden aan de praktijk. In de toetscyclus van het geïntegreerd slotexamen komen de volgende fasen aan bod: o constructie door examinatoren o.b.v. portfolio; o afname; o beoordeling; o verslaglegging; o archivering; o toezicht; o evaluatie. 3.4 Toetsprogramma Het toetsprogramma van het geïntegreerd slotexamen beschrijft hoe wordt getoetst in hoeverre de trainee in staat is om de theoretische kennis in praktijksituaties toe te passen die relevant zijn voor de betreffende oriëntatie van de trainee. Daarbij schenkt de RPO expliciet aandacht aan hoe de reikwijdte, actualiteit en spreiding in de inhoud worden geborgd. 3.5 Toetsproducten Het slotexamen integreert de kennis en competenties van het theoretisch en praktijkdeel van de accountantsopleiding. Het richt zich primair op de eindtermen die samenhangen met de volgende kerncompetenties: o zelfstandig richting en uitvoering geven aan assurance-opdrachten, aan assurance verwante opdrachten en overige opdrachten; o zich rekenschap geven van de maatschappelijke rol van de accountant, hiernaar in overeenstemming met de fundamentele beginselen, genoemd in de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants, handelen en daarbij het algemeen belang voorop stellen; 10

11 o in zijn beroepsuitoefening de vereiste professioneel kritische instelling toepassen om tot zelfstandige en professionele oordeelsvorming te komen; o verantwoording afleggen over het eigen functioneren als accountant; o helder, begrijpelijk en overtuigend communiceren. Het geïntegreerd slotexamen voldoet aan de volgende kwaliteitscriteria: o validiteit; o betrouwbaarheid; o bruikbaarheid; o objectiviteit; o transparantie; o feedback. Het geïntegreerd slotexamen is summatief, mondeling en duurt afhankelijk van de situatie en houding van de trainee - tenminste 1 tot maximaal 1,5 uur waarbij op een evenwichtige manier aandacht is besteed aan zowel de kerncompetenties en de eindtermen van de theoretische en praktijkopleiding. Ter voorbereiding op het geïntegreerd slotexamen ontvangen de examinatoren de volgende toetsproducten van de trainee: o portfolio van de praktijkopleiding; o <nader te bepalen door CEA, RPO en onderwijsinstellingen> 11