Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 Alle stadsdelen

Transcriptie

1

2

3 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 Alle stadsdelen Uitgave Datum maart 2011 Jeugdgezondheidszorg

4 1

5 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 Voorwoord 4 Inleiding 6 1) Interne organisatie Algemeen Decentralisatie Privacy en zorgmail 8 2) Basistakenpakket uniform en maatwerk Uniform deel Basistakenpakket Bijzonderheden JGZ 0-4 jaar Bijzonderheden JGZ 4-19 jaar Speciaal onderwijs Jeugdgezondheidsmonitor Vaccinaties Rijksvaccinatieprogramma (RVP) Project rechtstreeks verwijzen Maatwerkdeel Basistakenpakket JGZ Bijzonderheden Maatwerkproducten Bereik Bereik uniform deel BTP JGZ 0-4 jaar Bereik uniform deel BTP JGZ 4-19 jr Terugdringen NVZB Centrale Telefonische Bereikbaarheid Verbeteren planningsproces 25 3) Plusproducten Bemoeizorg Bezoek Voorschoolse Voorzieningen Sociaal Medische Indicatie Kindercentra (SMI) Ziekteverzuimbegeleiding VO VTO-expertteam SamenStarten Voorzorg Preventie Overgewicht Over gewicht gesproken OKC assistent Preventieve Logopedie Externe Vertrouwenspersoon 35 4) Overige producten en ontwikkelingen GroeiGids Digitale OKC Hart en ziel Preventie Kindermishandeling (KM) en Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) Preventie kindermishandeling 38 2

6 4.4.2 Preventie Vrouwelijke genitale verminking Triple P / Positief opvoeden Matchpoint 41 5) Kwaliteit Certificeringen Harmonisatie Kwaliteit in de Zorg (HKZ) en borstvoeding Opleidingen en scholingen Opleiding arts M&G, profiel jeugdgezondheidszorg Scholingsprogramma 1e, 2e jaar Inwerkbureaus Inspectie voor de Gezondheidszorg Klanttevredenheid Klachten, algemeen en per stadsdeel 45 6) Realisatie actieplan intensivering JGZ 47 7) JGZ in cijfers stadsbreed 50 8) Jeugdgezondheidszorg per stadsdeel Stadsdeel Noord Stadsdeel Oost Stadsdeel Zuidoost Stadsdeel Centrum Stadsdeel West Stadsdeel Nieuw-West 66 9) Bijlagen Lijst gebruikte afkortingen Percentage ouders dat niet verscheen op een consult, resp. niet verscheen zonder bericht, per stadsdeel en per OKC 71 3

7 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag van het cluster jeugdgezondheidszorg van de GGD Amsterdam. Binnen de jeugdgezondheidszorg gaan de ontwikkelingen snel. In 2010 heeft JGZ belangrijke resultaten geboekt. De implementatie van het elektronisch kinddossier (Kidos) is voor de hele JGZ 0-19 afgerond. Daarnaast zijn wij erin geslaagd ons bereik te verhogen. In december werd Amsterdam opgeschrikt door een zedenzaak met een forse omvang. JGZ heeft actief bijgedragen aan de voorlichting en ondersteuning van ouders en medewerkers van kinderdagverblijven. Dit jaarverslag biedt een actueel overzicht van alle activiteiten van JGZ. Daarnaast treft u per stadsdeel een overzicht van de specifieke JGZ activiteiten met belangrijke kengetallen aan. Dankzij de inzet van alle medewerkers zijn wij er in geslaagd een belangrijke preventieve bijdrage te leveren aan de gezondheid van alle Amsterdamse kinderen. Veel leesplezier toegewenst. Elisabeth Jens Hoofd Jeugdgezondheidszorg 4

8 5 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam

9 Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) en het besluit publieke gezondheid wordt het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar door gemeenten aan alle jongeren van 0-19 jaar aangeboden. De doelstelling van jeugdgezondheidszorg (JGZ) is het bevorderen en beschermen van de gezondheid, groei en ontwikkeling van jeugdigen van 0-19 jaar. In het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg is de openbare preventieve gezondheidszorg voor 0-19 jarigen vastgelegd in zes productgroepen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn: 1. monitoring en signalering van de gezondheid 2. inschatten van de zorgbehoefte 3. screeningen en vaccinaties 4. voorlichting, advies, instructie en begeleiding geven 5. beïnvloeden van gezondheidsbedreigingen 6. actieve deelname aan het zorgsysteem, netwerken, overleg en samenwerking Elke productgroep omvat een aantal producten die ieder weer een aantal activiteiten omvatten. De producten kunnen zowel individueel gericht als doelgroep- of populatiegericht zijn. Het basistakenpakket bestaat uit een uniform deel en een maatwerk deel. De jeugdgezondheidszorg: Verschaft inzicht in de gezondheidstoestand van de jeugd Signaleert risico s Stemt zorgverlening af op zorgbehoefte Spoort ziektes op en voorkomt deze door screeningen en vaccinaties Bevordert gezond gedrag Onderkent en beïnvloedt gezondheidsbedreigende factoren in de fysieke en sociale omgeving Levert een bijdrage aan de vermindering en uitschakeling van gezondheidsrisico s In 2008 is in de notitie Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg Amsterdam een voorstel beschreven, met bijbehorend productenboek, voor de invulling van het basistakenpakket jeugdgezondheidszorg Er is een integrale overweging gemaakt, voor het gehele basistakenpakket voor 0-19 jarigen. Deze notitie is eind 2008 met het bijbehorende productenboek JGZ bestuurlijk vastgesteld. Vanaf worden de activiteiten van dit productenboek uitgevoerd. In 2010 is besloten om de voorbereidingen te starten voor de evaluatie en bijstelling van het productenboek. In 2011 zal over het basistakenpakket JGZ Amsterdam waarin alle producten beschreven staan bestuurlijk besloten worden. In dit jaarverslag JGZ treft u informatie aan over de uitvoering van het basistakenpakket JGZ Amsterdam en ook over de overige activiteiten van JGZ, plusproducten en projecten. Daarnaast wordt specifieke aandacht besteed aan de kwaliteit van JGZ en de ontwikkelingen in de komende jaren. Tenslotte is per stadsdeel een overzicht opgenomen van de specifieke JGZ activiteiten in het betreffende stadsdeel. 6

10 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam 1) Interne organisatie 1.1 Algemeen Het cluster JGZ voert voor zes gemeentes (Amsterdam, Diemen, Amstelveen, Uithoorn, Aalsmeer en Ouder-Amstel) en 7 stadsdelen de JGZ voor 0-19 jarigen uit. JGZ is het grootste cluster van de GGD. Er werken 440 medewerkers in teams op 34 locaties (waarvan 21 OKC s) in Amsterdam, Diemen en Amstelland. Daarnaast worden in toenemende mate op scholen de preventieve onderzoeken uitgevoerd. JGZ werkt vanuit vier regio s die elk worden aangestuurd door een regiomanager. In totaal 11 teamleiders verzorgen de operationele aansturing. Centraal zijn een stafbeleidsgroep en een bedrijfsbureau JGZ gesitueerd voor de bedrijfsmatige en inhoudelijke ondersteuning en advisering. JGZ maakt onderdeel uit van de Ouder en Kindcentra in Amsterdam. Ook in de regiogemeentes zijn Centra voor Jeugd en Gezin opgericht waarvan JGZ als kernpartner deel uitmaakt. 1.2 Decentralisatie Per 1 mei 2010 zijn diverse stadsdelen gefuseerd en heeft Amsterdam nog zeven stadsdelen. In 2010 was JGZ voor de 0-4 jarigen de verantwoordelijkheid van de centrale stad en JGZ voor de 4-12 jarigen de verantwoordelijkheid van de stadsdelen. Per 1 januari 2011 is de verantwoordelijkheid voor JGZ 0-4 overgegaan van de centrale stad naar de stadsdelen. Bij de decentralisatie zijn een aantal kaders geformuleerd. Zo zijn er afspraken gemaakt rond de planning en control cyclus. Daarnaast draagt de GGD de verantwoordelijkheid inclusief financiering voor de huisvesting van JGZ binnen de OKC s over aan de stadsdelen. Ook zijn de kaders geformuleerd waardoor het voortbestaan van de GGD, ook op de langere termijn, voldoende verzekerd is. De GGD is de exclusieve contractpartner voor de uitvoering van JGZ. Bevoegdheden en middelen zijn per 1 januari 2011 overgedragen aan de stadsdelen. De stadsdelen hebben gekozen voor een vergelijkbaar uitvoeringsniveau van de JGZtaken en zij zullen gemeenschappelijke uitvoering van de JGZ-taken door de GGD continueren. De decentralisatie is per 1 januari 2011 geëffectueerd. Met de decentralisatie is de Stichting Amsterdamse Gezondheidscentra (SAG) officieel onderaannemer van de GGD geworden. De GGD is hoofdaannemer in Amsterdam wat betreft de jeugdgezondheidszorg. 7

11 1.3 Privacy en zorgmail JGZ heeft in 2010 op basis van huidige wet- en regelgeving de Privacy Richtlijn geactualiseerd. In het licht van de OKC ontwikkelingen, de multiprobleemgezinnen- (MPG-) aanpak en de toenemende behoefte om informatie over cliënten uit te wisselen is in april een themabijeenkomst Privacy in het OKC georganiseerd. Hierbij werden door JGZ en KNMG presentaties gegeven over de mogelijkheden van informatie-uitwisseling met JGZ binnen de wettelijke kaders. Vervolgens werd over dit onderwerp gediscussieerd door OKC (proces)managers, beleidsmedewerkers OKC, cöordinatoren Risicogezinnen, procesmanager en projectgroep MPG, JGZ en Vangnet Jeugd GGD. In 2010 zijn zowel artsen, verpleegkundigen en assistenten voor de bureaus in Amsterdam, Diemen en Amstelland geschoold in het onderwerp privacy. Dat geldt ook voor de logopedistes en de medewerkers van het Bureau Centrale Telefonische Bereikbaar. Alle medewerkers beschikken inmiddels over een zorgmailaccount binnen een beveiligd systeem om informatie uit te wisselen met samenwerkingspartners zoals huisartsen, scholen voor Primair Onderwijs Voortgezet Onderwijs en Speciaal Onderwijs. 8

12 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam 2) Basistakenpakket uniform en maatwerk 2.1 Uniform deel Basistakenpakket Inleiding De inhoud van het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg Amsterdam (BTP) is in overleg met de opdrachtgevers vastgelegd in het Productenboek Het BTP JGZ wordt Amsterdam uitgevoerd door 375 medewerkers (artsen, verpleegkundigen, assistenten en logopedisten). Ook in 2010 is de ervaring dat JGZ kampt met een krappe arbeidsmarkt. JGZ blijft extra maatregelen treffen om succesvoller te werven. Voorbereidingen Basistakenpakket Onder voorzitterschap van de stadsdelen is medio 2010 een werkgroep gestart om het basistakenpakket te evalueren. Bij de evaluatie zijn diverse partijen en alle stadsdelen betrokken: de OKC managers, interne begeleiders, zorgcoördinatoren van de scholen en JGZ medewerkers. De gegevens en ontwikkelingen worden verwerkt in het aangepaste productenboek De planning is om deze in voor de zomer 2011 in het Portefeuillehoudersoverleg vast te stellen. Uniform deel Het uniforme deel van het basistakenpakket bestaat uit producten die ongevraagd op gestandaardiseerde wijze aan alle kinderen van een bepaalde leeftijd worden aangeboden. In onderstaande tabel zijn de standaard contactmomenten weergegeven. Tabel 1 Overzicht standaard contactmomenten 0-19 jaar Leeftijd Activiteit Uitvoerende discipline Dag 4 t/m 7 1 e huisbezoek, hielprik en Screeningsassistent JGZ gehoorscreening Dag 10 t/m14 Intake huisbezoek Verpleegkundige JGZ Assistent JGZ 4 e week Preventief gezondheidsonderzoek Arts JGZ Assistent JGZ 8 e week Preventief gezondheidsonderzoek Verpleegkundige JGZ Assistent JGZ 3 maanden Preventief gezondheidsonderzoek Arts JGZ Assistent JGZ 4 maanden Preventief gezondheidsonderzoek Verpleegkundige JGZ Assistent JGZ 6 maanden Preventief gezondheidsonderzoek Arts JGZ Assistent JGZ 7,5 maanden Preventief gezondheidsonderzoek Verpleegkundige JGZ Assistente JGZ 9

13 Vervolg tabel 1 Leeftijd Activiteit Uitvoerende discipline 9 maanden (op indicatie) Preventief gezondheidsonderzoek Arts JGZ Assistent JGZ 11 maanden Preventief gezondheidsonderzoek Verpleegkundige JGZ Assistent JGZ 14 maanden Preventief gezondheidsonderzoek Arts JGZ Assistent JGZ 18 maanden Preventief gezondheidsonderzoek Verpleegkundige JGZ Assistent JGZ 2 jaar Preventief gezondheidsonderzoek Arts JGZ Assistent JGZ 3 jaar Preventief gezondheidsonderzoek Verpleegkundige JGZ Assistent JGZ 3,9 jaar Preventief gezondheidsonderzoek Arts JGZ Assistent JGZ 5 jaar Preventief gezondheidsonderzoek Arts JGZ Assistent JGZ 10 jaar Preventief gezondheidsonderzoek Verpleegkundige JGZ Assistent JGZ Tweede klas VO Speciaal onderwijs (SBO/SVO/REC) Speciaal onderwijs (SBO/SVO/REC) Preventief gezondheidsonderzoek Kennismakingsonderzoek Eindonderzoek Arts JGZ of Verpleegkundige JGZ Assistent JGZ Arts JGZ Assistent JGZ Arts JGZ Assistent JGZ Een toelichting volgt voor die contactmomenten waarbij wijzigingen en/of ontwikkelingen zijn geweest Bijzonderheden JGZ 0-4 jaar De hielprik en de neonatale gehoorscreening Bij elke pasgeborene wordt een eerste huisbezoek afgelegd om de hielprik en de gehoortest uit te voeren. De hielprik Hierbij wordt wat bloed van de baby afgenomen door middel van een prik in de hiel. Het bloed wordt onderzocht op de aanwezigheid van 17 aangeboren ziekten zoals phenylketonerie en congenitale hypothyreoïdie. Voor alle aandoeningen geldt dat hoe eerder de ziekte wordt herkend en de behandeling wordt ingesteld, des te minder schade het kind zal ondervinden. Na de geboorteaangifte bij de Burgelijke Stand volgt automatisch een huisbezoek van de screeningsassistent JGZ. Kinderen die op de vierde dag nog in het ziekenhuis verblijven worden daar geprikt. Voor een effectieve screening is niet alleen een hoog bereik noodzakelijk, maar vooral het op tijd screenen. De hielprik dient volgens de richtlijn tussen vierde en zevende dag na de geboorte worden afgenomen, maar bij voorkeur zo snel mogelijk. Bij het merendeel van de kinderen was op de vierde/vijfde 10

14 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam dag de hielprik uitgevoerd (70.9%); op de zevende dag was dit resp 99% ( cijfers, RVIM, 2009). De neonatale gehoorscreening ( gehoortest) De gehoortest mag vanaf 96 uur na de geboorte worden uitgevoerd. Voor de spraaktaalontwikkeling is het nodig dat een kind ook zachte geluiden op toonhoogten kan horen. De screeningsassistent JGZ voert de gehoortest uit volgens de Oto-Akoekstische Emissie-methode (OAE) met een Echoscreen. Met dit apparaat kan zo nodig een tweede screening worden uitgevoerd door de Regiocoördinator van de Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind (NSDSK) met de AABR-screening (Automated Auditory Brainstem Response). Sinds 2009 is de gehele uitvoering van het eerste huisbezoek neergelegd bij het centrale screenteam die nu werkt voor geheel Amsterdam, Diemen en Amstelland. Dit vanwege de kwaliteitseis van de NSDSK dat een medewerker minimaal 150 gehoorscreeningen per jaar moet uitvoeren. Volgens de NSDSK voldoet JGZ nu ruimschoots aan deze eis. Het team krijgt jaarlijks specifieke scholingen, waaronder communicatietrainingen. PGO 9 maanden Sinds 2009 heeft JGZ dit consult op indicatie uitgevoerd. De artsen en verpleegkundigen indiceren op sociaal-medische gronden tijdens het PGO 6 maanden en PGO 7.5 maanden. Artsen hebben gemiddeld 17% van de kinderen op indicatie gezien. Dit blijft volgens de verwachting binnen de begroting. JGZ bespreekt de aanpassing verder met de Inspectie. Gezien de ervaringen is het voornemen om dit consult op indicatie te blijven uitvoeren. PGO 18 maanden Tot het najaar 2010 heeft JGZ dit consult op indicatie uitgevoerd: 70 % van de 18 maanden kinderen zijn op indicatie gezien. De tijd die hiervoor vrij kwam is ingezet om de achterstanden van het PGO 3 jaar in te lopen ( o.a. ontstaan door de verschillende vaccinatiecampagnes H1N1 griep eind 2009). In 2011wordt dit consult geheel regulier uitgevoerd. PGO 3 jaar en 9 maanden De inhoud van dit consult blijkt in de praktijk niet overeen te komen met de begrote tijdsinvestering. Dat wil zeggen dat een arts meer tijd aan het onderzoek besteedt dan is afgesproken. In 2010 is dit onderzoek op twee manieren uitgevoerd. De kinderen uit gezinnen waarbij sprake is van een lage economische status krijgen een uitgebreider onderzoek dan de kinderen waarbij dit niet het geval is. In 2010 heeft ruim zestig procent van de kinderen heeft een langer onderzoek gehad ( 63%), 37% van de kinderen kregen een verkort onderzoek. JGZ vindt dit niet de meest ideale werkvorm. Het voorstel is om in 2011 te bezien of andere werkvormen nog mogelijk zijn. Kleuterachterstanden In 2010 zijn de kleuterachterstanden die ontstaan zijn in het voorgaande jaar verder weggewerkt. Oorzaken van achterstanden zijn: extra inzet vaccinatiecampagnes H1N1 griep eind 2009, het niet direct in kunnen vullen van vacatures en de extra inzet van medewerkers in de zedenzaak. JGZ hanteert bij de definitie van achterstanden de landelijke vastgestelde richtlijn contactmomenten van het platform JGZ. Daarin staat dat de bandbreedte om een contactmoment met kinderen tot vier jaar als op tijd te classificeren 10% is. 11

15 Een bandbreedte van 10% betekent bijvoorbeeld dat het contactmoment op de leeftijd van 8 weken een speling heeft van 6 dagen of later. Voor een contactmoment op de leeftijd van 2 jaar geldt een speling van 2.4 maand. Uit de praktijk blijkt ook, dat een bandbreedte van 10% bij de uitvoering van PGO 3 en PGO 3 jaar en 9 maanden een normale werkwijze is. Voor de PGO s van de jongste kinderen geldt dat een bandbreedte goed te halen is als een ouder op de eerste afspraak verschijnt. We spreken van achterstanden in de kleuterzorg vanaf 10%: Lichte achterstand 10% - 20% Matige achterstand 20% - 30% Forse achterstand > 30% In 2010 zijn extra maatregelen getroffen om de kleuterachterstanden in te halen. Eind december 2010 hebben alle 22 locaties de kinderen op tijd opgeroepen Bijzonderheden JGZ 4-19 jaar PGO 5 jaar In 2010 heeft JGZ een nieuwe werkwijze geïmplementeerd waarbij de assistent de 5 jarigen op school screent en op basis van risicotaxatie waar nodig ouder en kind een vervolgconsult ontvangt bij de jeugdarts of sociaal-verpleegkundige op het OKC. Doel van de veranderende werkwijze is om het bereik van het PGO te verhogen naar minimaal 95% en om meer aandacht te geven aan risicokinderen. Verder wil JGZ outreachend werken op de scholen zodat het onderwijs bij vragen en problemen van kinderen tijdig bij JGZ kan aankloppen. De risicotaxatie bestaat uit het beoordelen van een gezondheidsvragenlijst die ouders hebben ingevuld, het nagaan van bijzonderheden in het digitale dossier en de uitkomsten van de screening op school. In de gezondheidsvragenlijst is de SDQ (Strength and Difficulties Questionaire) opgenomen. Dit is een gevalideerd instrument bij de signalering van psychosociale problematiek bij kinderen. Niet alle scholen konden bij invoering ruimte bieden om het PGO 5 uit te voeren. De nieuwe werkwijze is voor 68% uitgevoerd, bij 32% de oude werkwijze. Met schoolbesturen, scholen en OKC managers is overleg gepland om in 2011 de ruimteproblematiek verder te bespreken en naar oplossingen te zoeken. In 2010 kreeg stedelijk 43% van de op school gescreende kinderen een vervolgconsult, daarvan komt 24 % bij de verpleegkundige en 19 % bij de arts. Ervaringen sluiten aan bij enkele andere GGD en die risicotaxatie PGO 5 uitvoeren. JGZ neemt in de toekomst deel aan een landelijk TNO onderzoek met als doel om de risicotaxatie PGO 5 verder te ontwikkelen. PGO 10 jaar JGZ heeft ook besloten de werkwijze van het PGO 10 aan te passen. Doel is om ook het bereik te verhogen en meer aandacht te geven aan risicokinderen. De aanpassing heeft bestaan uit het werken met een vernieuwde oudervragenlijst waarin de SDQ is opgenomen en het uitvoeren van het consult op de school in plaats van de OKC locatie. In de paragraaf over de Jeugdgezondheidsmonitor wordt hier nader op ingegaan. De werkwijze is in het voorjaar geïmplementeerd en rond de zomer geëvalueerd. De doelstellingen van deze nieuwe werkwijze zijn het verhogen van het bereik van de JGZ, het verbeteren van de samenwerking met de scholen en meer 12

16 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam aandacht geven aan risicosignalering. Uit deze evaluatie blijkt dat deze doelen grotendeels bereikt zijn. Het is nu nog te snel na de invoering van de nieuwe werkwijze om het bereik te kunnen meten, maar het opkomstpercentage is in ieder geval licht verhoogd. De samenwerking met de scholen is in de meeste gevallen goed of beter geworden. De vragenlijsten die in de nieuwe werkwijze gebruikt worden dragen bij aan een snellere signalering van risicokinderen. Het blijkt dat het kunnen gebruiken van geschikte ruimte voor het spreekuur en de planning nog regelmatig een knelpunt vormt. Hierover is overleg met schoolbesturen en OKC manager. Implementatie SDQ leerkrachtversie in het PGO 5 en 10 jaar Dit schooljaar ( ) is de Jeugdgezondheidszorg gestart om de SDQ leerkrachtversie in te voeren in het PGO 5 en 10 jaar. Hiervoor is gepeild hoe de artsen en verpleegkundigen van de teams SGZ hier tegenoverstaan. Uit de reacties die zijn ontvangen blijkt dat men hier neutraal tot (zeer) positief tegenover staat. Ook bij de basisscholen is geïnventariseerd of men mee wil werken aan de psychosociale screening bij de 5 en 10 jarigen door de SDQ leerkrachtversie t.b.v. het PGO 5 en 10 in te vullen. In totaal hebben 31 scholen aangegeven dat zij met de SDQ leerkrachtversie willen gaan werken voor het PGO 5 en/of 10 jarigen. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van het Hart en Ziel leerlingvolgsysteem. Voor 2010 hebben de leerkrachten van 8 scholen de SDQ leerkrachtversie voor de 5 en/of 10 jarigen ingevuld. Tot nu toe zijn voor 251 (203 vijfjarigen en 48 tienjarigen) een SDQ door de leerkracht ingevuld. Eén school die zich had aangemeld heeft zich teruggetrokken vanwege onvoldoende draagvlak bij het team. Bij één school is de implementatie niet gelukt, omdat de school midden in een verbouwing zat. De overige 21 scholen worden vanaf januari gevraagd de SDQ leerkrachtversie in te vullen voorafgaand aan het PGO 5 en 10 jaar. De implementatie wordt begeleid met een procesevaluatie. De resultaten worden verwacht in augustus PGO 14 jaar Risicotaxatie in het VO In navolging van andere JGZ instellingen heeft JGZ van de GGD Amsterdam er voor gekozen om meer ruimte te creëren voor risicokinderen. We doen dit door het invoeren van de risicotaxatie methodiek bij het standaard contactmoment 2e klas VO. Een andere wijziging binnen het contactmoment 2 e klas VO is, dat de leerlingen - in plaats van van een schriftelijke vragenlijst over gezondheid en leefstijl - nu een digitale vragenlijst (EMOVO) invullen. Op basis van de antwoorden ontvangt de leerling voorlichting op maat. In de eerste helft van 2010 is er een pilot met evaluatie uitgevoerd om de nieuwe werkwijze volgens risicotaxatie te toetsen. Op basis daarvan zijn de protocollen bijgesteld en zijn de werkzaamheden aangepast. De nieuwe werkwijze wordt in het schooljaar gefaseerd geïmplementeerd op havo/vwo scholen en op het vmbo-t, mits deze onderdeel is van een scholengemeenschap met een havo/vwo afdeling. Op VMBO, LWOO en praktijkonderwijs worden alle leerlingen uitgenodigd voor het PGO 14 jarigen. Vanaf september 2010 is de risicotaxatie uitgevoerd op twee JGZ locaties, in januari 2011 op nog eens drie locaties en na de zomer 2011 wordt risicotaxatie voor alle locaties in Amsterdam ingevoerd. De risico taxatie wordt op basis van de hieronder beschreven punten uitgevoerd: 1. Gezondheidsgegevens uit het dossier van de jeugdige. 2. Universele screening (lengte/gewicht) uitgevoerd door een doktersassistent 3. EMOVO vragenlijst. Bijzonderheden in dit gezondheidsprofiel kunnen aanleiding zijn voor een oproep. 4. Informatie van school/mentoren 13

17 5. Informatie/ verzoek van ouders/kind Alleen leerlingen waar zorgen over zijn, worden uitgenodigd voor een consult bij de verpleegkundige op school. De verwachting is dat door het hanteren van de risicotaxatie methode vooralsnog 60 tot 70% van de leerlingen een consult krijgt. Invoer in digitaal dossier JGZ van leerlingen in het voortgezet onderwijs In 2010 is bij de laatste groep kinderen het digitaal dossier ingevoerd. Dit zijn de leerlingen die in Amsterdam het voortgezet onderwijs (VMBO, HAVO en VWO) volgen. De leerlingen in het praktijkonderwijs hebben sedert 2009 een digitaal dossier. Datatypisten hebben de leerlingen gekoppeld aan de scholen en de basisgegevens in het dossier ingevoerd. Ook de leerlingen die onderwijs volgen op een school in Amsterdam en niet in de gemeente Amsterdam wonen, hebben een digitaal dossier gekregen. De artsen, verpleegkundigen en assistenten registreren nu alle gegevens in het digitaal dossier. De leerlingen van het MBO en leerlingen ouder dan 18 jaar vallen op dit moment niet onder het basistakenpakket. Alleen wanneer de jeugdarts bemoeienis heeft, hebben deze kinderen een actief digitaal dossier. Jaarlijks zal voor de nieuwe leerlingen die niet in het werkgebied van de GGD Amsterdam-Amstelland wonen een digitaal dossier aangemaakt moeten worden. Zolang de koppeling tussen de verschillende digitale dossiers in het land niet gerealiseerd is, blijft dit een jaarlijks terugkerende activiteit Speciaal onderwijs JGZ is nauw betrokken bij het speciaal onderwijs, en in het voortraject bij de toeleiding naar het speciaal onderwijs. De leerlingen in het speciaal onderwijs zijn zonder uitzondering risicokinderen met vaak complexe problematiek. De jeugdarts participeert in de multidisciplinaire commissie van begeleiding (CVB) op school. De jeugdarts adviseert over de gevolgen van de gezondheidsproblemen op het leer- en ontwikkelingsproces, overlegt met en verwijst naar (para)medische specialisten, GGZ en andere jeugdhulpverlening. Bij alle (voor)aanmeldingen wordt door de jeugdarts een dossieranalyse gedaan. Vervolgens blijkt het bij minimaal 80% van de kinderen nodig te zijn om de leerling(en ouders) uit te nodigen voor aanvullend kennismakingsonderzoek. Doel is om de gezondheid en het functioneren van het kind zowel thuis als op school zo optimaal mogelijk te laten zijn en in dat kader gericht te kunnen adviseren naar school. Bij iedere nieuwe leerling wordt een verslag gemaakt voor de school. In het laatste schooljaar wordt de leerling uitgenodigd voor het eindonderzoek. Om in kaart te brengen wat de mogelijkheden en beperkingen zijn als onderdeel van het advies voor vervolgonderwijs of beroepskeuze. Tussen het kennismakingsonderzoek en het eindonderzoek kan de leerling op indicatie gezien worden op verzoek van ouders, van school of anderen of naar aanleiding van het JGZ onderzoek. Bij leerlingen in het onderwijs met een lichamelijk handicap en/of langdurige ziekte is het advies van de jeugdarts nodig voor (her)indicatie. JGZ biedt daarnaast het product schoolspecifieke taken aan: de tijd die JGZ besteedt aan de begeleiding en ondersteuning van leerlingen en hun ouders en de school voor de complexe (medische) problematiek. In totaal waren er in 2009 op 60 speciaal onderwijs locaties circa 7000 leerlingen waarvan: Circa 3500 met een indicatie van de Commissie van Indicatiestelling (CvI) van 14

18 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam Regionale Expertise Centra (REC) Circa 1500 op het speciaal basisonderwijs (SBO) Circa 2000 op het praktijkonderwijs (PRO) en speciaal voortgezet onderwijs (SVO) In het speciaal onderwijs worden het gehele schooljaar nieuwe leerlingen aangemeld Jeugdgezondheidsmonitor Jeugdgezondheidsmonitor Amsterdam De Jeugdgezondheidsmonitor (JGM) verzamelt gegevens over de lichamelijke en psychosociale gezondheid van kinderen en jongeren. Op verschillende leeftijden worden vragenlijsten afgenomen bij de ouders of de jongere zelf. De verkregen gegevens worden gebruikt om inzicht te krijgen in de gezondheidssituatie van kinderen en jeugdigen en dient als basis voor het gezondheidsbeleid. Daarnaast gebruikt de Inspectie voor de Gezondheidszorg de gegevens om toezicht te houden. In 2010 werden binnen de JGM veel vernieuwingen doorgevoerd. Voor het Periodiek Gezondheidsonderzoek (PGO) 5 en 10 jaar zijn de oudervragenlijsten aangepast op basis van de uitkomsten van de evaluatie. De oudervragenlijsten worden zowel voor de consultvoering door de JGZ als voor de JGM gebruikt. Vanaf het schooljaar wordt de oudervragenlijst binnen het PGO 5 en 10 jaar aan iedere ouder toegestuurd. De eerste resultaten op basis van de oudervragenlijsten zijn rond het einde van 2011 bekend. Een andere vernieuwing waar in 2010 hard aan is gewerkt is E-MOVO (Elektronische Monitor en Voorlichting). E-MOVO bestaat uit een vragenlijst voor leerlingen in het voortgezet onderwijs, waarmee inzicht wordt verkregen in de lichamelijke en psychosociale (o.a. SDQ) gezondheid van jongeren en belangrijke factoren die daarop van invloed zijn. Daarnaast krijgen de jongeren via E-MOVO voorlichting op maat op basis van de door hen ingevulde antwoorden. Ook E-MOVO wordt zowel voor de consultvoering van de JGZ (in de tweede klas van het VO) als voor de JGM gebruikt. Om de E-MOVO gegevens te ontsluiten voor gebruik door de JGZ is binnen de JGM, in samenwerking met het RIVM, de E-MOVO medewerkersmodule ontwikkeld. Via deze medewerkersmodule kan de JGZ de E-MOVO resultaten van de jongeren voor relevante onderwerpen bekijken. De GGD Amsterdam is de eerste GGD die E-MOVO gebruikt voor de zorg van het individuele kind. Vanaf schooljaar wordt E- MOVO structureel afgenomen in de 2de klas van het VO in Amsterdam. De eerste resultaten op basis van de E-MOVO vragenlijst worden eind 2011, begin 2012 verwacht. In de zomer van 2009 is besloten, dat de lengte en het gewicht, zoals geregistreerd door de JGZ, verwerkt worden binnen de JGM. Met terugwerkende kracht is zodoende in 2010 voor de periode 2006 t/m 2009 het percentage jeugdigen met ondergewicht, een gezond gewicht en overgewicht berekend. De verwachting is dat in het voorjaar van 2011 een factsheet over de gewichtsstatus van de Amsterdamse jeugd zal verschijnen. Binnen de JGM is de afgelopen jaren een grote ontwikkelslag gemaakt en is er veel gerealiseerd. Wat echter nog ontbreekt is aandacht voor de jongste jeugd. Dit is een belangrijke groep voor de JGM, omdat op deze leeftijd al (vroeg) signalering van de lichamelijke en psychosociale gezondheid mogelijk is en de verwachte gezondheidswinst door het aanpassen van het beleid en/of het aanbieden van 15

19 interventies groot is. Dit plan zal ingebracht bij de ontwikkelingen van het BTP In 2010 zijn tevens de mogelijkheden voor een JGM-website onderzocht, om de verzamelde JGM gegevens op een aantrekkelijke en toegankelijke wijze te presenteren aan geïnteresseerden. Via de website is het mogelijk om een schoolrapport te genereren. Het streven is eind 2011, begin 2012 de website in de lucht te hebben Vaccinaties Rijksvaccinatieprogramma (RVP) Rapportages van vaccinatiegraad (landelijk, provinciaal, gemeentelijk niveau) worden door het Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu (RIVM) gepubliceerd. In 2010 is verslag gedaan over de vaccinatiegraad van zuigelingen die zijn geboren in 2007, kleuters geboren in 2004 en schoolkinderen geboren in Deze geboortecohorten zijn in 2008 in het kader van het RVP opgeroepen voor vaccinaties. Voor alle vaccinaties van het RVP geldt dat een vaccinatiegraad van minimaal 90% als voldoende wordt beschouwd. Tabel 2 Vaccinatiegraad zuigelingen, kleuters en schoolkinderen, gemeente Amsterdam, verslagjaren (Bron: Gemeente Zuigelingen (2 jaar) Amsterdam DKTP basisimmuun 92,2% 90,3% 90,8% 90,8% 92,7% Hib volledig afgesloten 93,6% 92,3% 92,5% 92,4% 95,5% BMR basisimmuun 93,1% 93,7% 94,5% 93,9% 95,2% Meningokokken C volledig afgesloten 91,4% 93,3% 94,3% 93,7% 95,2% Pneumokokken volledig afgesloten 90,3% 92,2% Kleuters (5 jaar) D(K)TP gerevaccineerd 89,5% 88,5% 80,7% 84,5% 85,3% Schoolkinderen (10 jaar) DTP volledig afgesloten 89,9% 86,1% 81,5% 88,1% 89,9% BMR volledig afgesloten 90,6% 86,5% 81,1% 88,2% 90,2% N.B. Rapportage van vaccinatiegraad van de geboortecohorten die in 2010 in het kader van RVP zijn opgeroepen cq. aan wie de vaccinaties van het RVP zijn aangeboden vindt later (2012) plaats 16

20 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam RVP 2010 In 2010 zijn vaccinaties in het kader van het RVP aangeboden aan geboortejaren 2010: DKTP-HIB-(HepB), Pneumokokken 2009: DKTP-Hib-(HepB), Pneumokokken, BMR, MenC 2006: DKTP 2001: DTP, BMR 1997: HPV HPV In 2010 is besloten om de massavaccinatie ten behoeve van de HPV te combineren met de 9-jarigen vaccinatie BMR/DTP. In maart, april en september zijn er massa vaccinatiedagen in de Sporthallen Zuid georganiseerd. De opkomst van de opgeroepen meisjes voor de HPV was 49%. Dit beeld was niet specifiek voor de regio van de GGD Amsterdam, in heel Nederland was de opkomst beneden de verwachte 70%. BMR/ DTP Het afgelopen jaar is wederom extra energie gestoken in de verbetering van de vaccinatiegraad bij 9-jarigen. Uit efficiency oogpunt is gekozen voor massa vaccinatiedagen. Ieder 9 jarige ontving in februari een oproep voor maart. Kinderen die deze dag niet konden komen werden in de gelegenheid gesteld om in april naar de Sporthallen Zuid te komen. In augustus zijn alle 9 jarigen die nog geen gehoor hadden gegeven aan de oproep voor vaccinatie weer opgeroepen. Op de laatste massavaccinatie dag is geregistreerd, welke kinderen niet gekomen waren. Alle kinderen die op geen van de drie dagen gevaccineerd waren hebben een persoonlijke brief ontvangen waarin zij geïnformeerd werden over de mogelijkheid naar één van de zeven inloopspreekuren in het stadsdeel te komen. HepB Vanaf 1 januari 2010 is het vaccinatieschema HepB in Amsterdam voor zuigelingen van moeders die het Hepatitis B virus dragen, die geboren zijn op of na 1 januari 2010, aangepast aan de landelijke werkwijze. Dit betekent dat naast de gebruikelijke doelgroepen voor vaccinatie HepB nu ook deze zuigelingen in Amsterdam door JGZ met DKTP-Hib-HepB gevaccineerd werden op de leeftijd van 2, 3, 4 en 11 maanden. En niet zoals voorheen door het cluster Infectieziekten GGD Amsterdam. Nieuw in 2011 Voor kinderen geboren vanaf 1 maart 2011 wordt een nieuw pneumokokkenvaccin gebruikt. Aan alle kinderen geboren vanaf 1augustus 2011 wordt een vaccinatie HepB aangeboden, in de vorm van DKTP-Hib-HebB Project rechtstreeks verwijzen In het basispakket OKC is rechtstreeks verwijzen door de jeugdarts een van de producten. De gemeente Amsterdam, zorgverzekeraar AGIS en de GGD Amsterdam hebben in het convenant Cluster Jeugd een aantal projecten opgezet ter bevordering van de zorg voor de jeugd in het werkgebied van GGD Amsterdam. Een van deze projecten is de implementatie van Rechtstreeks Verwijzen door de jeugdarts naar de tweede lijn. De bedoeling is om de komende jaren een uniforme en gedragen werkwijze en een protocol te ontwikkelen en in te voeren die JGZ artsen in staat stelt bij bepaalde indicaties direct te verwijzen naar een medisch specialist. Doel hiervan is 17

21 te komen tot een efficiëntere, effectievere en kortere verwijsroute die minder belastend is voor ouders, kinderen en huisartsen. Begin 2010 werd een plan van aanpak opgeleverd inclusief communicatieplan intern. Een klankbordgroep, bestaande uit een drietal JGZ artsen onder leiding van de projectleider, werd opgestart. Deze klankbordgroep heeft tot taak om werkwijze en implementatie van het rechtstreeks verwijzen vorm te geven in de teams. Veel tijd en energie ging daarnaast zitten in het leggen van contacten met verschillende huisartsen(verenigingen). Ook werden contacten gelegd met de 2 e lijn. In het najaar werd het concept OKC protocol Rechtstreeks Verwijzen aangeleverd aan de werkgroep OKC protocollen. Dit conceptprotocol dient als leidraad voor de twee pilots (IJburg en West) die van start zullen gaan. De pilots zijn in 2010 voorbereid. 2.2 Maatwerkdeel Basistakenpakket JGZ Bij de vaststelling van het Basistakenpakket is besloten, dat een aantal stedelijke maatwerkproducten niet worden uitgevoerd om geld vrij te maken voor de intensivering van de uitvoering. In het eerste halfjaar 2009 zijn de veranderingen doorgevoerd. Het betreft de volgende producten: - het onderzoek door de orthoptiste is vervallen; - de medewerking aan de hepatitis A campagne voor kinderen die naar Noord- Afrika of Turkije reizen, blijft bestaan, maar de financiering is gewijzigd; - het schoolhygiënisch onderzoek wordt niet meer uitgevoerd en gefinancierd door JGZ; - de financiering van de ziekteverzuimbegeleiding in het voortgezet onderwijs valt nu onder het basispakket OKC (en niet onder het maatwerk van het basistakenpakket); - de begeleiding bij bedplasproblemen door een gespecialiseerde verpleegkundige is beëindigd. JGZ heeft in 2010 de volgende maatwerkproducten uitgevoerd: - Participatie in het OKC (-9 maanden 12 jaar) - Onderzoek nieuwkomers* - Huisbezoeken op indicatie* - Tolkenspreekuren - Motiveren tot en toeleiden naar de Vroeg- en Voorschoolse Educatie (VVE) voorzieningen - Participatie in het zorgbreedteoverleg primair onderwijs* - Participatie jeugdarts bij procesanalyse en besluitvorming van Bureau Jeugdzorg - Participeren van de jeugdarts in de VIA (Verwijzing, Indicatie en Advies) - Ondersteuning scholen primair en voortgezet onderwijs, SBO, SVO en REC bij collectieve incidenten en gezondheidsproblemen* - Participatie in zorgadviesteam voortgezet onderwijs* - Participatie in de commissie van begeleiding in het speciaal onderwijs* - Schoolspecifieke activiteiten van artsen en verpleegkundigen op scholen voor SBO, SVO en REC. - Begeleiding leerlingen met leerling gebonden financiering in het primair en voortgezet onderwijs. * Deze maatwerkproducten zijn elders in het land opgenomen in het uniforme deel van het BTP 18

22 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam Bijzonderheden Maatwerkproducten VVE-indicaties Met ingang van 1 januari 2007 verzorgt JGZ binnen het OKC de indicatiestelling voor de Vroeg- en Voorschoolse Educatie (VVE) volgens een bestuurlijk vastgestelde checklist Verwijzing Voorschool. Op de leeftijd van 11 maanden en - waar nodig - bij 14 maanden indiceert JGZ voor VVE. De teamleiders van JGZ sturen de teams aan op het daadwerkelijk indiceren van kinderen tijdens het consult van 11 maanden. Vanuit het elektronisch kinddossier wordt maandelijks een rapportage opgesteld voor de teamleiders van alle op het 11 maanden consult geziene kinderen met de bemerking of zij tijdens dit consult wel of niet geïndiceerd zijn. Dit wordt uitgedrukt in een percentage per bureau. Ook wordt ten behoeve van het management een kwartaalrapportage opgesteld van het percentage indicaties tijdens het 11-maanden consult. Afgesproken is dat minimaal 90% van de onderzochte kinderen bij het 11 of 14 maanden consult geïndiceerd wordt in het kader van VVE. Over heel 2010 waren de percentages als volgt: In totaal zijn maanden consulten uitgevoerd; hiervan is 94% van de kinderen tijdens het consult geïndiceerd (8.666 kinderen). De percentages kunnen per stadsdeel afwijken. Per stadsdeel Noord 96% Oost 96% Zuidoost 93% Zuid 92% Centrum 98% West 94% Nieuw-West 93% Er zijn geen OKC s waar minder dan 90% van de kinderen tijdens het 11 maanden consult een indicatie krijgt. Begeleiding leerlingen met leerling gebonden financiering (LGF) De jeugdarts begeleidt de leerlingen met een beperking die in het kader van weer samen naar school deelnemen aan het reguliere onderwijs, met als doel om met deze beperking optimaal te kunnen functioneren op het reguliere onderwijs. De jeugdarts heeft overleg met de betrokken (para)medisch specialisten, de intern begeleider van de school, de ouders en leerling. De Commissie van Indicatiestelling van de REC beoordeelt of een leerling in aanmerking komt voor LGF. Bij de kinderen met een lichamelijke handicap of langdurige ziekte zijn de onderzoeksgegevens van de jeugdarts van belang voor de (her)indicatie en vindt op school overleg plaats tussen jeugdarts en ambulant begeleider. 19

23 2.3. Bereik Bereik uniform deel BTP JGZ 0-4 jaar Inleiding Alle kinderen moeten de kans krijgen in een veilige omgeving op te groeien en zich te ontwikkelen tot gezonde volwassenen. De preventieve zorg van de JGZ kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Een permanent hoog bereik van kinderen en hun ouders is daarom een voorwaarde. Bereik is ook één van de JGZ indicatoren van de Inspectie voor Gezondheidszorg. In 2008 bleek dat JGZ niet aan de eisen voldeed en JGZ meer inspanningen diende te verrichten om een hoog bereik te halen. De gemeenteraad van Amsterdam heeft extra geld beschikbaar gesteld om het Niet Verschijnen Zonder Bericht (NVZB) percentage te verlagen en het bereik te verhogen. Landelijke ontwikkelingen JGZ Amsterdam heeft geparticipeerd in een landelijke werkgroep met als doelstelling om een nieuw standpunt in te nemen over het bereik van de JGZ. Het RIVM heeft hierover nieuwe richtlijnen uitgebracht in Standpunt Bereik van de Jeugdgezondheidszorg (oktober 2010). Het Standpunt houdt onder andere in dat er sprake is van een meer uniforme definiëring van begrippen. Het beschrijft optimale werkwijzen om het bereik te verhogen, geeft duidelijkheid over welke organisaties verantwoordelijk zijn en geeft aanwijzingen voor registratie. Definitie en berekening van bereik 0-4 en 4-12 Een kind is bereikt als het gedurende een jaar minimaal één keer op het consultatiebureau is geweest of gebruik heeft gemaakt van de JGZ op school of op het OKC, zoals gedefinieerd door de Inspectie voor de Gezondheidszorg, Daarbij wordt het eerste huisbezoek ( 4-7 dagen na de geboorte) niet meegeteld. JGZ berekent het bereik van 4-12 jaar op basis van het aantal kinderen dat in Amsterdam op school zit. Voor 2009 en 2010 is het streven minimaal 93% van de 0-1 jarigen te bereiken en minimaal 90% van de 3 jarigen en toe te werken naar een bereik van 95%. Het bereik van de 0-1 jarigen voldoet aan de afgesproken norm en is gemiddeld 95%. Het bereik is het hoogst in stadsdeel Zuid (96%), het laagst in stadsdeel Zuid-Oost (93%). Het bereik van de 3 jarigen is gemiddeld 94%. Deze is het hoogst in stadsdeel Centrum (97%) en het laagst in stadsdeel Zuid-Oost ( 91%). De bereikcijfers laten tov 2009 een stijgende lijn zien ( in 2009 was het bereik voor de 0-1 jarigen gemiddeld 94%, resp 3 jarigen 84%) In onderstaande tabellen is het bereik 0-4 en 4-12 weergegeven per stadsdeel. De bereikcijfers zijn gekoppeld aan de OKC locaties die het stadsdeel bedienen. 1 Inspectie eisen zijn met ingang van 2011 aangepast. 20

24 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam Tabel 3 Bereik 0-1 jarigen en 3 jarigen per stadsdeel Stadsdeel Bereik 0-1 jarigen Bereik 3 jarigen Noord 94% 92% Oost 95% 96% Zuid 96% 92% Centrum 95% 97% Nieuw-West 95% 94% West 95% 94% Zuid-Oost 93% 91% Totaal Amsterdam 95% 94% Bereik uniform deel BTP JGZ 4-19 jr. 5 jarigen Voor 2009 en 2010 is het streven om voor de 5 jarigen de norm van 70% te halen en met de nieuwe werkwijze op school toe te werken naar een norm van 95%. In 2010 is het gemiddelde bereik van de 5 jarigen 88%. Tov het vorig schooljaar heeft JGZ voor 16% meer 5 jarigen kunnen bereiken ( was 72% in het schooljaar 2008/2009). Het bereik is het hoogst in stadsdelen Centrum en West en het laagst in stadsdeel Zuidoost. Tabel 4 Bereik 5 jarigen per stadsdeel, schooljaar 2009/2010, berekend op 1 augustus 2010, exclusief de kinderen die naar het speciaal onderwijs gaan Stadsdeel Bereik 5 jarigen Noord 86% Oost 88% Zuid 91% Centrum 90% Nieuw- West 88% West 91% Zuid- Oost 84% Totaal Amsterdam 88% Terugdringen NVZB Inleiding Niet verschijnen zonder bericht (NVZB) betreft kinderen die zonder bericht niet verschenen zijn op de afspraak bij JGZ. In 2008 was dit 18,5% 2 op het totaal aantal oproepen. Hierdoor werden minder kinderen bereikt, moesten extra inspanningen gedaan worden om deze kinderen alsnog te bereiken en ontstonden gaten in 2 Dit percentage betreft de leeftijdsgroepen 0-12 jaar, die via Kidos gepland worden. De leeftijdsgroep jaar zijn pas in 2010 gebruik gaan maken van Kidos, de cijfers daar de overgangsperiode in 2010 nog onvoldoende representatief zijn. Wel is door het afnemen van de PGO s op scholen de opkomst beter dan bij de oude werkwijze van 4-12 jaar. 21

25 spreekuren. Voor het verhogen van het bereik en het verlagen van het Niet Verschijnen Zonder Bericht (NVZB) is extra geld toegekend voor 2009 en Eind 2010 is het project afgerond en zijn de activiteiten geïmplementeerd in de organisatie. Helaas is het streefcijfer van 10% NVZB niet gehaald, maar het is met 5,8% naar 12,7% wel een heel eind op de goede weg; het bereik is aanzienlijk verbeterd. De inschatting is dat de daling van het NVZB verder zal doorzetten. Voor het volledige projectbeeld is eerst een korte samenvatting gegeven van de activiteiten in 2009 en vervolgens van de activiteiten in Daarna volgt een analyse van de cijfers en een conclusie. Samenvatting 2009 In 2009 is allereerst onderzoek gedaan naar de oorzaken van NVZB. De belangrijkste oorzaak bleek het vergeten van de afspraak, naast verwarring over het tijdstip. Op basis daarvan is de prioriteitsstelling van het project aangepast. Herinnering-smsjes zijn zo snel mogelijk ingevoerd en deze blijken zeer succesvol en worden in hoge mate gewaardeerd door ouders. Daarnaast zijn verbeteringen doorgevoerd rondom het uitnodigingsproces en de brieven, het schriftelijk bevestigen van afspraken, de telefonische bereikbaarheid, via afspraken kunnen maken en het opvolgen van een NVZB-kindje. Een andere belangrijke aanpassing is gedaan in de uitvoering van de PGO 5 en10 jarigen. Voor beide onderzoeken is een nieuwe werkwijze ingevoerd. De onderzoeken worden grotendeels op schoollocaties uitgevoerd, wat een belangrijk winstpunt is voor het bereik. Voorafgaand aan de invoering zijn de nieuwe werkwijzes in pilots getest. Op basis van de pilots is voor 5 jarigen in 2009 gestart met het gefaseerd invoeren van een risicotaxatie, waarbij de screening op school plaatsvindt. Voor de 10-jarigen is besloten het onderzoek ook zoveel mogelijk op school te laten uitvoeren; de voorbereidingen hiervoor zijn in 2009 gestart. Activiteiten 2010 De nieuwe werkwijzen voor uitvoering PGO 5 jarigen (screening op school) en PGO 10 jarigen (PGO op school) zijn in 2010 volledig geïmplementeerd en geëvalueerd. In 2010 is het verbeteren van de continuïteit en klantgerichtheid verder doorgezet, omdat het onze ervaring is dat dit zorgt voor een betere binding met de ouder en daarmee een beter bereik en lager NVZB. Dit betreft een klantvriendelijker protocol voor het omgaan met laatkomers en afspraken over waarneming van spreekuren door een andere discipline, waardoor uitval van spreekuren wordt voorkomen. Ook het opvolgen van telefonische vragen van de ouders is verbeterd, zodat inhoudelijke (niet urgente) vragen binnen twee werkdagen worden beantwoord. De mogelijkheid voor het maken van afspraken via internet is onderzocht, maar de uitwerking viel door de financiële en organisatorische impact buiten de scope van dit project (dit is meegegeven aan het project regionaal plannen dat in 2011 verder wordt uitgevoerd). De schriftelijke communicatie naar ouders over wat ze van JGZ kunnen verwachten is doorgelicht en er is een opzet voor een nieuwe folder geschreven. In navolging van de successen met de herinnerings-sms jes, is een pilot uitgevoerd met een gesproken herinnerboodschap. Dit lijkt een goede aanvulling te zijn voor die ouders waarvan in plaats van een mobiel nummer alleen een vast nummer in het systeem bekend is. De gesproken herinnerings-boodschap wordt in 2011 structureel geïmplementeerd en betreft ca 15% van de afspraken. Dit kan nog een gunstig effect hebben op het NVZB percentage. Verder is er een communicatietraining ontwikkeld die ondersteunend is in de aanpak van de NVZB-problematiek en die is gegeven aan een deel van de artsen en verpleegkundigen. Deze training is eind 2010 gegeven en heeft nog geen invloed op de NVZB cijfers. Wel verwachten we dat dit op langere termijn vooral bij de 22

26 Rapportage Jeugdgezondheidszorg 2010 GGD Amsterdam onderzoeken op indicatie (OOI s) een beter resultaat gaat geven. JGZ bekijkt of het mogelijk is deze training op te nemen in het structurele opleidingsaanbod van JGZ. Om de effecten van de maatregelen niet alleen cijfermatig (in bereik en NVZB percentage) maar ook kwalitatief te meten is besloten een klanttevredenheidonderzoek (KTO) uit te voeren, dat gedeeltelijk via het project wordt gefinancierd. Met de uitkomsten kan de klantgerichtheid van JGZ verder verbeterd worden en daarmee ook de betrokkenheid van de ouder bij JGZ. Resultaten Bij de start van het project was het NVZB percentage 18,5%. Hierin werden ook meegeteld de ouders die korter dan 24 uur van te voren afbelden (Niet verschenen Laat Bericht, afgekort als NVLB). Vanaf zomer 2009 is in de registratie onderscheid gemaakt tussen NVZB en NVLB. Om nog een goede vergelijking te kunnen maken met de begincijfers, wordt deze groep vanaf dan aangeduid als Niet Verschenen (NV). In onderstaande grafiek is dit weer gegeven. In 2010 is het NV 3 percentage eind 2 e kwartaal gedaald naar 15,1%, het NVZB percentage was gedaald naar 12,5%, het laagste tot dan bereikt. In kwartaal 3 is een helaas een stijging zichtbaar van zowel NV als NVZB percentage, en zowel bij de 0-4 jarigen als de 4-12 jarigen. Hier lijkt het effect van seizoensinvloeden op te treden, veroorzaakt door de zomervakantie. Eind 2010 is het NV percentage gestegen naar 16,1% voor kwartaal 4, het NVZB percentage was toen wel weer dalend naar 12,7%. Wat we zien is een toename van het NVLB in kwartaal 1 en kwartaal 4. Beide kwartalen hebben zeer slecht weer gehad met veel sneeuw en gladheid, mogelijk heeft dat bijgedragen aan een groter percentage ouders dat op het laatst moment afbelde. Daarnaast is zichtbaar dat de daling van het NVZB percentage afgevlakt is. Grafiek NV en NVZB per kwartaal Niet Verschenen (NV) percentage per kwartaal, inclusief NVLB (ouders < 24 uur van tevoren afgebeld) NVpercentage, incl NVLB 20,0% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% NV 2009 NVZB 2008 NVZB 2008 NVZB 2008 NVZB 2008 NV 2010 NVZB 2010 NV 2009 NV 2010 NVZB 2010 NV 2009 NVZB 2009 NV 2009 NV 2010 NV 2010 NVZB 2009 NVZB 2010 NVZB 2010 NVZB 2008 NV 2009 NV 2010 NVZB 2010 NVZB ,0% 0,0% kwartaal 1 kwartaal 2 kwartaal 3 kwartaal 4 3 Het NV percentage bestaat uit NVZB + NVLB/totaal aantal opgeroepen kinderen ínclusief korter dan 24 uur van te voren afgebeld; het NVZB percentage bestaat uit NVZB/totaal aantal opgeroepen kinderen éxclusief korter dan 24 uur van te voren afgebeld. 23