Sportelen/samen in actie: Huisarts en bewegingsdeskundige vormen een tandem met toekomst

Transcriptie

1 Sportelen/samen in actie: Huisarts en bewegingsdeskundige vormen een tandem met toekomst Filip Boen mede namens Christophe Delecluse Faculteit Bewegings- en Revalidatiewetenschappen (FABER) Inwooncursus Domus Medica 20/04/2011 Zeewolde

2 Inhoud Naar wie doorverwijzen? Voorspellers van regelmatige fysieke activiteit Het belang van sociale steun De kracht van socio-culturele verenigingen casus: Elke stap telt! Op weg naar de bewegingsdeskundige! evidentie dat bewegingscoaching werkt leren uit het huisartsenproject Besluit, vragen, suggesties

3 Wat gebeurt er buiten uw kabinet?

4 Naar wie verwijzen jullie door? sportclubs? kinesisten? diëtisten? sportgeneeskundigen? socio-culturele verenigingen? bewegingsdeskundigen?...

5 self-efficacy Belangrijkste voorspellers van FA op lange termijn

6 Self-efficacy: Ik kan het ondanks

7 Belangrijkste predictoren van FA op lange termijn self-efficacy autonome motivatie

8 Van amotivatie

9 over externe regulatie

10 naar autonome vormen van motivatie (bv. intrinsieke motivatie)

11 Hoe autonome motivatie faciliteren? door een sociale context te creëren waarin de basisnoden vervuld worden: Autonomy Belongingness Competence) = noodondersteunend ABC- coachen. ABC-coachen kost meer tijd in het begin, maar rendeert op lange termijn.

12 Belangrijkste predictoren van FA op lange termijn self-efficacy autonome motivatie de fysieke omgeving

13 De omgeving verleidt

14 De omgeving beperkt

15 Belangrijkste predictoren van FA op self-efficacy autonome motivatie de omgeving sociale steun: lange termijn bronnen: gezin, vrienden, collega s, familie, medische omgeving vormen: meedoen, aanmoedigen/steunen, informeren

16 Het belang van sociale steun

17 Waarom zijn ouderen in-actie(f)? Scheerder, Boen, et al. (2011)

18 Sociale steun bij OKRA-leden

19 De kracht van socio-culturele bv. KVLV, KAV, Markant,... verenigingen formele en informele sociale netwerken (lokaal, regionaal, nationaal) bestaande structuren en informatiekanalen leggen meer focus op gezondheid en beweging

20 Casus: Elke stap telt!

21 niveau 12 instapniveaus op basis van 6- minuten wandeltest score op 6 dag 1 dag 2 dag 3 dag4 dag 5 dag 6 dag 7 test 1 < ** 1000** 1000** 1000** 1000** 1000** 1000** * 1000* 1000* 1000* 1000* 1000* 1000* >

22 Niveau 21 trainingsniveaus score op 6 test dag 1 dag 2 dag 3 dag4 dag 5 dag 6 dag 7 Sessies per week week volume (steps) 12 >

23 Gecoacht door peers lokale trekkers werden opgeleid collectieve startsessie per afdeling wekelijkse groepssessie(s)! Okra-box met pedometer

24 Resultaten

25 Effecten op wandeltest Wandeltest: Aantal meter Na 10 weken stijging t.o.v. voor de interventie Na 1 jaar: stabiel t.o.v. direct na de interventie gestapte meters in 6 minuten

26 Belang van sociale steun in EST! steun door trekker taakklimaat (elkaar helpen ipv. aftroeven) positief geëvalueerd en voorspellend voor stijging op wandeltest! > 7000 deelnemers (2000 niet-leden) Elke trap telt!

27 Op weg naar de bewegingsdeskundige Visietekst OVUNOLO (Overlegcommissie Universitaire Opleidingen Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen), 2010 Doelgroep: mensen die algemene gezondheidswinst beogen door middel van bewegen, met als doel hen een fysiek actieve levensstijl te laten verwerven

28 Op weg naar de bewegingsdeskundige Profiel: brede biomedisch-humaan wetenschappelijke vorming Hij/zij heeft wetenschappelijke kennis over: 1. de gunstige effecten van gezonde bewegingsactiviteiten op de gezondheid, morbiditeit, psychisch welbevinden en mortaliteit 2. de onderliggende mechanismen van deze relaties 3. de determinanten, hindernissen en belemmeringen van fysieke activiteit 4. de economische en sociale impact van een fysiek actieve levensstijl op de samenleving 5. de promotie van een actieve levensstijl en effectvolle en efficiënte interventies voor verschillende werkvelden en leeftijdsgroepen

29 Op weg naar de bewegingsdeskundige Profiel (vervolg) Hij/zij beschikt over de vaardigheden om: 1. fysieke activiteit en de verschillende componenten van de fysieke fitheid te meten en te evalueren (met inbegrip van adequate risicostratificatie) en hier individueel aangepaste bewegingsprogramma s uit af te leiden 2. voor een breder publiek aangepaste bewegingsprogramma s en campagnes op te stellen 3. zijn competenties op een adequate didactische en methodische wijze toe te passen en te implementeren in verschillende werkvelden zoals de lokale gemeenschap (steden en gemeenten en hun buurten), de werkplaats, de school, socio-culturele verenigingen en door individuele bewegingscoaching

30 Op weg naar de bewegingsdeskundige Binnen de academische opleidingen tot master Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen en tot master in de Revalidatiewetenschappen en de Kinesitherapie zijn er specifieke studietrajecten die leiden tot het verwerven van een groot deel van de competenties van bewegingsdeskundige. De erkenning van het beroep zou dus snel tot implementatie kunnen leiden. bv. afstudeerrichting Fysieke Activiteit, Fitheid en Gezondheid

31 Bewegingscoaching werkt! bv. Fortrier et al. (2004): Canadese sedentairen bij huisartsen, ofwel doorverwezen naar noodondersteunende bewegingscoach (intensief), ofwel 5-minuten coaching door getrainde arts zelf (kort) => intensief > kort > baseline: hogere intrinsieke motivatie en F.A. na 13 weken (het werkt maar het vergt tijd...)

32 Bewegingscoaching voor senioren ( o.a., Opdenacker, Delecluse, & Boen, 2008, Preventive Medicine) 1. Klassieke fitness - inhoud en omgeving bepaald door fitness instructeurs - strikte supervisie (in groep) - 3 x per week 1,5 uur 2. Bewegingscoaching - inhoud samen bepaald - in thuisomgeving - sporadische contacten met bewegingscoach 3. Controle

33 Metingen Pretests Maart 2004 Posttests Maart 2005 Follow-up Maart 2006

34 Per cent (%) Per cent (%) Per cent (%) Per cent (%) Bewegingscoaching efficiënter en effectiever op lange termijn! Actief transport Vrije tijd Pretest Posttest Follow -up 0 Pretest Posttest Follow-up Stappen per dag Totale fysieke activiteit Pretest Posttest Follow-up 60 Pretest Posttest Follow -up

35 Leren uit het huisartsenproject Proefproject: Van de huisarts naar de bewegingsdeskundige (Delecluse & Boen, 2009) Leuvense huisartsen enthousiast en vragende partij om sedentaire patiënten naar bewegingsdeskundige door te verwijzen doorverwijzing bleek niettemin moeilijk door ontbreken van gestandaardiseerde procedure (om tijdsdruk en vergeten tegen te gaan) doorstroming beter als bewegingsdeskundige zelf contact opneemt (ipv. sedentair) (bv. formulier wekelijks op te halen door bewegingsdeskundige, Almeida et al., 2005) noodondersteunende coaching > éénmalig normgebaseerd advies

36 Besluit, vragen en suggesties het beroep van bewegingsdeskundige lijkt nuttig en noodzakelijk hoe dit beter bekend maken/implementeren? input/samenwerking met huisartsen cruciaal graag jullie reacties

37 Top 5 van praktische tips

38 5. Hoe concreter, des te beter! Formuleer je voornemens/doelen zo specifiek mogelijk (= implementatie-intenties). bv. Ik ga viermaal per week bewegen vs. Ik ga maandag, woensdag en vrijdag tijdens mijn middagpauze om 12.30u naar de bakker stappen en terug.

39 4. Anticipeer op hindernissen! Laat mensen op voorhand nadenken over wat er mis kan gaan en welke oplossing ze kunnen voorzien = back-up plan. bv. Het regent => ik zorg ervoor dat er altijd een paraplu op mijn bureau ligt

40 3. Laat de omgeving meewerken! Verwijder stimuli die sedentair gedrag uitlokken ten voordele van stimuli die bewegingsgedrag uitlokken. bv. Zet s avonds je fiets voor je auto als je s morgens met de fiets naar het werk wil gaan. bv. Zet s morgens je wandelschoenen klaar voor je zetel (ipv. je krant) als je s avonds wil gaan stappen.

41 2. Je vindt altijd tijd! a) Het is een kwestie van prioriteiten.

42 2. Je vindt altijd tijd! a) Het is een kwestie van prioriteiten b) Combineren levert tijdswinst op bv. hometrainen tijdens televisiejournaal, 10 minuten verder van je werk parkeren en zo file vermijden, trappen nemen...

43 1. Ondersteun de drie basisnoden, zoniet... => faciliteer autonomie, competentie, verbondenheid