Motivatie problemen bij ASS

Transcriptie

1 Motivatie problemen bij ASS Praten met pubers die anders zijn Esther Leuning 25 oktober 2018

2 2

3 Praten met pubers die anders zijn Esther Leuning GZ-psycholoog, cognitief gedragstherapeut 3

4 Wat is een puber? Lichamelijke rijping richting vruchtbaarheid Meer afstand nemen van gezin van herkomst Meer op de buitenwereld gericht Meer optrekken met vrienden (vergelijken) Identiteitsvorming Bij anderen willen horen en net zo willen zijn als je vrienden/vriendinnen 4

5 Ontwikkelingstaken van een puber Fysiek: leren omgaan met je veranderende lichaam en seksualiteit een plek geven in je leven en je identiteit Cognitief: integreren van je cognitieve mogelijkheden en interesses ter voorbereiding op een leven in de maatschappij Sociaal emotioneel: het verwerven van een eigen identiteit, los van je ouders 5

6 Wat is Autisme? Stoornis in de sociale interactie Stoornis in de communicatie Moeite hebben met verbeelding Een beperkt repertoire van interesses en activiteiten Bijzonderheden in de informatie-verwerking 6

7 Pubers met autisme Vergelijken zich met leeftijdsgenoten en ontdekken dat ze anders zijn Zijn meer afhankelijk van hun ouders om de buitenwereld te snappen en zich daarin te begeven Hebben minder rolmodellen in de buitenwereld Kenmerk: je bent niet zoals de anderen het nemen van afstand van het gezin gaat niet vanzelf het deelnemen aan de buitenwereld gaat niet vanzelf 7

8 Interne conflict doet pijn Ik wil zo graag hetzelfde zijn als anderen van mijn leeftijd, maar dat ben ik niet Ik wil zo graag meer onafhankelijkheid van mijn ouders, net als anderen van mijn leeftijd, maar dat kan ik niet 8

9 Twee soorten pubers met ASS 1. Pubers met ASS en onafhankelijkheidsstreven Dit vraagt van ouders: - Ruimte voor behoefte aan zelfstandigheid - Grenzen stellen = onderhandelen - Ruimte voor ervaringsleren 2. Pubers zonder onafhankelijkheidsstreven Ouders zien noodzaak tot nieuwe ontwikkeling, puber komt niet in beweging Dit vraagt van ouders: - Motiveren en Stimuleren 9

10 Dat ga ik echt niet doen!! Verzet tegen een plan, opdracht of voorstel: Ziet er uit als niet willen Niet willen kan nog drie andere dingen betekenen: Niet weten Niet kunnen Niet durven 10

11 Niet weten Kern Gebrek aan kennis en wereldvreemdheid Accent Informatie zoeken, begrijpen en leren plaatsen in breder verband Doen Veel uitleggen, zelf dingen laten uitzoeken of samen uitzoeken, psycho-educatie, visualiseren en ervaringen aanbieden 11

12 Niet kunnen Kern (Sociaal emotionele) onrijpheid en gebrek aan vaardigheden Accent Aansluiten bij de mogelijkheden en aanleren van vaardigheden Doen Lage doelen stellen, vaardigheden aanleren in deelstappen, succeservaringen laten opdoen, belonen, constante stimulatie en uitlokken (Pivotal Response Treatment) 12

13 Niet durven Kern Angst, faalangst en negatief zelfbeeld Accent Vergroten zelfvertrouwen, verminderen angst (controle geven) Doen Tempo aanpassen, kleine stapjes, controle mogelijkheid inbouwen, steun en veiligheid bieden, vertrouwen geven, schakeltijd geven, samen doen 13

14 Niet willen (1) Kern Verzet of ontkenning Accent Bepalen van regie en verantwoordelijkheid, wat is het gezamenlijk doel 14

15 Niet willen (2) Doen Belang duidelijk maken, betekenis geven, aansluiten bij wens en belevingswereld van de jongeren, verantwoordelijkheid bij jongere, voordelen/nadelen afwegen, onderhandelen, overleggen, in contact blijven, er op terug komen (niet loslaten) 15

16 Als niet willen niet veranderd Verplichten of niet? Van zijn eigen fouten laten leren of niet? Gecontroleerd z n neus laten stoten (met ingecalculeerd risico) of niet? Denk na over hoe ernstig het gedrag over een paar jaar is Blijf opvoeden, zonder illusie dat het effect heeft Kies 3 dingen uit waar je echt een punt van blijft maken, laat de rest los (choose your battles) Geweldloos verzet 16

17 Tekenen van contra-motivatie bij jongeren Ontkenning van de klachten In discussie gaan Weigeren te praten Onverschillige/verveelde indruk maken (Stellard) 17

18 Verschil met kinderen Kinderen zijn nog gewend gestuurd te worden Gestuurd worden wekt weerstand op bij jongeren Kinderen zijn meer bereid dingen te doen voor een ander Met de jongere moet vooral gekeken worden naar de voordelen voor hem/haarzelf De voordelen voor ouders/anderen moeten wel in kaart gebracht worden (Furman, Stellard) 18

19 Valstrikken in het praten met jongeren De valstrik van vraag en antwoord De valstrik van confrontatie en ontkenning De valstrik van deskundigheid De valstrik van verwijten (Stellard) 19

20 Algemene Gespreksregels Concrete taal, blijf bij de feiten Emotieneutraal Geen discussie, wel onderhandelen Checken of je begrepen wordt Goed luisteren, pas op met non verbale signalen Visualiseren Leiding geven Fouten toegeven Eén vraag tegelijk Geef puzzeltijd Samen oplossingen zoeken 20

21 Gespreksvoering Onderdruk de reparatiereflex (de jongere kiest automatisch de andere kant) Begrijp de motivatie van de jongere (verdiep je in zijn opvattingen/beweegredenen/normen/waarden) Luister (besteed net zoveel tijd aan luisteren dan aan praten) Bekrachtig positief Neem de tijd! 21

22 en verder Wees helder en eerlijk in wat jij als ouder wilt De jongere moet het eens zijn met waaraan gewerkt wordt Motivatie is niet stabiel, vraag hoe het ermee staat 22

23 Bevorderen van denken over identiteit Laat ze actief een vergelijking maken met leeftijdsgenoten om hen heen Willen ze hetzelfde of juist iets anders? Wat vinden ze stom aan de anderen, wat vinden ze juist leuk? 23

24 Vragen en discussie Dank voor uw aandacht 24

25 Hartelijk Dank voor uw aandacht