Klasbetrokkenheid bij jongens en meisjes bij de start van het secundair onderwijs: de cruciale rol van leerkrachtstijl

Transcriptie

1 Klas bij jongens en meisjes bij de start van het secundair onderwijs: de cruciale rol van leerkrachtstijl Sofie Lietaert Debora Roorda Bieke De Fraine Karine Verschueren Ferre Laevers Centrum voor Onderwijseffectiviteit en evaluatie Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs Samenwerking KU Leuven, VUB, Ugent SBO-Project van 4 jaar Uitgangspunt : onderpresteren van jongens en mogelijke remedies Steekproef: 59 Vlaamse scholen 5 onderzoeksperspectieven: - (gender)identiteit - Macho-attitudes en cultuur - Leerkracht-leerling relaties/interacties - Leerling - Zelfregulerend leren - 6 scholen leerlingen 1

2 Betrokkenheid Betrokkenheid Leerkrachtstijl Betrokkenheid in klas en school < Fredricks, Blumenfeld & Paris (2004) o Initiatief en participatie Inspanning, volharding, concentratie, aandacht, vragen stellen, discussiëren o Houding, gedrag Emotionele o Interesse en plezier o Waarde hechten aan school o Zich thuis voelen op school Cognitieve o Doeloriëntering o Zelfregulerend leren 2

3 Leerkrachtstijl Vanuit zelfdeterminatietheorie (Ryan & Deci, 2000) 1 Structuur bieden (< nood aan competentie) Duidelijke verwachtingen en doelen communiceren, feedback 2 Autonomie ondersteunen (< nood aan autonomie) Keuzes laten aan leerlingen, initiatief stimuleren 3 Affectieve ondersteuning (< nood aan verbondenheid) Inleving in de leerling, warmte, zorg Leerlingpercepties van leerkrachtstijl Structuur Affectieve ondersteuning > Vansteenkiste et al (2009); Vansteenkiste et al (2012); Oelsner et al (2011); Soenens et al (2012) 3

4 Rol van leerkrachtstijl bij de van jongens en meisjes Structuur bieden Keuze, interessante activiteiten, actieve participatie Suldo et al, 2009; van de gaer et al, 2008; Geist & King, 2008 Geen geslachtsverschillen: Lam et al (2012), Tucker et al (2002), Hafen et al (2012) Gerichte, positieve feedback, haalbare verwachtingen Suldo et al, 2009; Geist & King, 2008; Katz et al, 2006 Suldo et al, 2009 Roorda et al, 2009 Oog hebben voor de emotionele toestand van leerlingen Beschermende rol van een positieve affectieve relatie Affectieve ondersteuning Voorgaand onderzoek Geslachtsverschillen in (de perceptie) van leerkrachtstijl onderbelicht Geen duidelijkheid over de differentiële rol van leerkrachtstijl voor de van jongens versus die van meisjes (< reviewstudie Stroet et al, 2013) Leerkrachtstijl zelden gebruikt als mediator tussen geslacht en 4

5 Onderzoeksvragen (1) tijdens de lessen Nederlands >? Leerkrachtstijl tijdens de lessen Nederlands: Structuur Affectieve ondersteuning Onderzoeksvragen (2) Welke leerkrachtstijldimensies kunnen de relatie tussen geslacht en de gedragsmatige van leerlingen verklaren? Leerkrachtstijl? Geslacht (?)? 5

6 Onderzoeksvragen (3) Doet leerkrachtstijl er meer toe voor de van jongens versus die van meisjes? Zo ja, voor welke leerkrachtstijldimensies (autonomie, structuur, affectieve ondersteuning) is dit dan het geval? Leerkrachtstijl? Data Eerste jaar secundair onderwijs in Vlaanderen 6 scholen 385 leerlingen en hun leerkrachten Nederlands (vragenlijsten) o In 3 van deze 6 scholen: 156 leerlingen geobserveerd tijdens de lessen Nederlands 6

7 Meetinstrument leerkrachtstijl Afgeleid van de Teacher As Social Context (TASC-Q; Belmont et al, 1988; Nederlandse vertaling: Sierens et al, 2009), 5pt likert schaal Leerlingperceptie voor Nederlands CFA: χ² (101) = 35436, p<001; CFI: 91; TLI: 89; RMSEA: 08; SRMR: 05 o Autonomie ondersteunen (6 items), α = 83 o Structuur bieden (5 items), α = 78 o Affectieve ondersteuning (5 items), α = 86 Meetinstrumenten voor gedragsmatige Leerlingperspectief Leerkrachtperspectief Observatorperspectief Coöperatieve participatie schaal van Teacher Rating Scale for School Adjustment (TRSSA; Ladd, 1992; Valiente et al, 2012) Coöperatieve participatie schaal van Teacher Rating Scale for School Adjustment (TRSSA; Ladd, 1992; Doumen et al, 2012) N = 385 N = 239 N = 156 Leuvense schaal (Laevers et al, 1994; Doumen et al, 2012) 3pt Likert schaal 3pt Likert schaal 5-punten schaal α = 83 α = 87 IRR: ρ ICC = 91 7

8 Correlaties en geslachtsverschillen Meisjes Jongens t N = 163 N = *** - 71 ** 58 ** 54 ** 28 ** 30 ** M = 395 SD = 66 M = 358 SD = 76 2 Structuur N = 161 N = *** - 59 ** 49 ** 27 ** 32 ** M = 384 SD = 70 M = 340 SD = 77 3 Affectieve N = 162 N = *** - 49 ** 22 ** 16 ondersteuning M = 344 SD = 74 M = 302 SD = 83 4 Betrokkenheid N = 160 N = *** - 39 ** 34 ** (leerlingperspectief) M = 267 SD = 30 M = 246 SD = 46 5 Betrokkenheid N = 93 N= ** - 33 ** (leerkrachtperspectief) M = 268 SD = 38 M = 250 SD = 46 6 Betrokkenheid (observatorperspectief) N = 59 M = 261 SD = 53 N = 97 M = 240 SD = * - Verklarende rol van leerkrachtstijl: mediatieanalyses 25*** 69*** 39** 807*** Leerlingperspectief Geslacht 26*** 28*** Structuur 56*** Affectieve ondersteuning 55*** 15 24** () 477** 434** Leerkrachtperspectief Observatorperspectief 20*** (12*) Model fit: χ² (8) = 10662; p = 222; RMSEA = 028; CFI = 996 *p<05, **p<01, ***p < 001 8

9 Differentiële rol van leerkrachtstijl: multi groep analyses Leerlingperspectief Structuur () Leerkrachtperspectief Affectieve ondersteuning Observatorperspectief Differentiële rol van leerkrachtstijl: multi groep analyses 51*** 65*** 53*** Structuur Affectieve ondersteuning 50*** 16* 23*** () 75*** 44*** 47*** Leerlingpersepectief Leerkrachtperspectief Observatorperspectief 59*** 76*** 61*** Structuur Affectieve ondersteuning 18 19* 28*** () Model fit: χ² (22) = 20272; p = 566; RMSEA = 000; CFI = *** 42*** 35*** Leerlingperspectief Leerkrachtperspectief Observatorperspectief *p<05, **p<01, ***p < 001 9

10 Conclusies (1) Meisjes hebben een hogere gedragsmatige dan jongens (vanuit leerling-, leerkracht- en observatorperspectief) Meisjes hebben een hogere perceptie van leerkrachtstijl (autonomieondersteuning, structuur en affectieve ondersteuning) dan jongens o In lijn met voorgaand onderzoek (Lam et al, 2012; Marks, 2000; Roorda, et al, 2011; Wang & Eccles, 2012) o Onderwijs te vrouwelijk voor de interesses van jongens (Brozo, 2002)? o Hebben leerkrachten echt een ander soort interacties met jongens dan met meisjes (Meece et al, 2006; Younger et al, 1999)? Conclusies (2) Geslachtsverschillen in de perceptie van leerkrachtstijl verklaren (gedeeltelijk) de geslachtsverschillen in gedragsmatige en affectieve ondersteuning zijn significante mediatoren o Overeenkomstig met Skinner & Belmont (1993), Tucker et al (2002), Jang et al (2010) kan de genderkloof in overbruggen (differentiële rol) o Verklaring (< Williams et al, 2002): meisjes kunnen meer moeite doen voor saaie en betekenisloze taken dan jongens rol van motivatie die voorafgaat aan tijdens de les? 10

11 Beperkingen o Kleine steekproef o Beperking tot gedragsmatige Verder testen voor emotionele en cognitieve o Alleen voor Nederlands Interessant om Nederlands en wiskunde te vergelijken o Alleen leerlingperceptie voor leerkrachtstijl Aanvullen met observaties Perspectieven Bewustwording van de genderkloof o Reflectie: Welke jongens (en meisjes) zijn minder betrokken en zien mij als leerkracht als minder ondersteunend? Ondersteun de autonomie van jongens als praktijksuggestie? Voorzichtig zijn: o Richting van de bevindingen? Betrokkenheid kan ook leerkrachtstijl beïnvloeden o Projectie van verwachtingen ( enkel jongens hebben nood aan ) kan specifiek genderstereotiep gedrag veroorzaken Belangrijk om autonomieondersteunend te zijn voor de hele klas en ervan bewust te zijn dat dit doorgaans vooral voor jongens van belang kan zijn voor hun 11

12 12