DE REIS NAAR HET PIJLENMODEL BEGRIP

Transcriptie

1 DE REIS NAAR HET PIJLENMODEL BEGRIP

2 HOE HET BEGON Je kent het vast wel als docent. Onderuitgezakte leerlingen zitten tegenover je. Dit wordt weer een zweet-momentje. Hoe motiveer je ze om na te denken over de tekst en de toets vragen. Twintig minuten in de weerstand. Twintig minuten voorspellingen over de titel aanhoren. Het zijn 20 minuten vol eigen verhalen. Twintig minuten over hoe saai begrijpend lezen is en dat ze geen er geen zin hebben. Kortom, 20 minuten leervermijdend gedrag! Mijn gedachten als docent maken overuren. Waarom is er zoveel weerstand? Ik zoek naar effectieve ingangen bij de leerlingen. Ik vraag ze wat moeilijk vinden aan begrijpend lezen en waarom ze er geen zin in hebben. Gelukkig komt de dialoog op gang. De leerlingen voelen zich serieus genomen. Ik krijg ze zover dat ze de tekst gaan lezen. Al snel zie ik dat hun ogen over de tekst heen vliegen. Dat kan nooit goed gaan. Zo missen ze veel informatie uit de tekst. Welke informatie slaan ze over? Interessant om te gaan achterhalen! We praten met elkaar door over de tekst. Al snel slaat mij de schrik om het hart. Oh, nee, de leerlingen geven ongezouten hun mening, terwijl ze nog niet snappen waar het over gaat. Na veel gezucht en gesteun komen ze bij de toetsvragen aan. Ze hebben zich er doorheen geworsteld. Tijd om na te kijken. Het is maar goed dat dit een oefensetting is. De resultaten zijn onvoldoende. Het proces van begrijpend lezen moet efficiënter aangepakt worden. DE ANALYSE Systematisch heb ik gekeken waar de problemen liggen. Hier kwamen 26 punten uit die snakken naar verbetering! De 3 meest voorkomende problemen onder leerlingen zijn: Een voorspelling doen aan de hand van de titel. Het blijkt voor kinderen gebruikelijk te zijn om voor en tijdens het lezen teveel aandacht te schenken aan eigen ervaringen en meningen. Hierdoor kijken ze niet meer wat de schrijver écht bedoelt. Dit gebeurt ook bij het lezen en beantwoorden van de toetsvragen. Signaalwoorden geven voor kinderen geen signaal af. Ze lezen er zelfs bewust overheen! Dat doen ze omdat ze deze woorden niet begrijpen qua woordenschat. Ze hebben weinig besef welk verband het signaalwoord aangeeft. Dus ze stellen zichzelf geen denkvraag over het tekstverband. Niet begrijpen wat de bedoeling is van de schrijver. Ze zien niet waarom de schrijver iets schrijft. Welk probleem de schrijver beschrijft, wie het probleem ervaart en hoe het probleem zich oplost kan niet uit de tekst worden gehaald. 1

3 HET OMSLAGPUNT Mijn zweet-moment verdwijnt op het moment dat leerlingen op zoek mogen gaan naar het probleem in de tekst. De onderuitgezakte leerlingen zie ik direct vooroverbuigen. Zit er een probleem in de tekst juffrouw? Waar dan? Er ontstaat awareness. Ze zoeken en speuren bewust naar antwoorden. Toch ben ik er nog niet met de leerlingen. Ze blijven structureel hun eigen meningen en ervaringen geven. Ook geven ze verkeerd antwoord op de vragen. Deze eigen meningen en ervaringen ga ik eerst blokkeren. Ze vinden het eerst niet fijn dat ze hun eigen mening en ervaringen even opzij moeten zetten om de schrijver te begrijpen. Pas op het moment dat ze ervaren dat het helpt bij het beantwoorden van de vragen, zijn ze bereid om het te doen. Ondertussen werk ik aan oplossingen voor veelgemaakte fouten. Het valt ineens op dat signaalwoorden volledig betekenisloze woorden zijn voor de leerlingen. Met dit in het achterhoofd heb ik een stappenplan gecreëerd voor de leerlingen, zodat ze de signaalwoorden leren, weten wat ermee bedoeld wordt en wat het voor betekenis geeft aan de tekst. Ik coach de leerkracht om de leerlingen op een verrijkende manier te voorzien van instructie. DE RESULTATEN De eerste resultaten zijn verbluffend goed! De CITO M8 groep 8 begrijpend lezen is door de leerlingen zeer goed gemaakt. Nadat ik het team heb bijgepraat, komt de vraag of ik er een volledige schoolmethode van kan maken. Maar natuurlijk! Met als resultaat: een brede didactische aanpak. Het team is ontzettend enthousiast over de aanpak en hecht enorme waarde aan de door mij gegeven teamtraining Binnen zes weken wordt de IEP-toets ver boven het landelijk gemiddelde behaald en negen leerlingen stromen hoger uit naar het voortgezet onderwijs. De hele school is aan het eind van het seizoen met de CITO-score vooruit gegaan. Binnen een paar maanden heeft deze voorheen zwakke school een GOED gekregen van de onderwijsinspectie. Het didactisch handelen is eveneens als goed aangemerkt. 2

4

5 BREED PROBLEEM Het probleem op de pilotschool staat niet op zichzelf. Leerkrachten zijn heel open en eerlijk dat ze op de lerarenopleiding niet hebben geleerd hoe ze op een goede manier begrijpend lezen aantrekkelijk overbrengt aan de leerlingen. Ze geven unaniem aan dat de huidige methodes niet de handreikingen geven waar ze juist wel behoefte aan hebben. Dit is mij al eerder opgevallen tijdens een methode-analyse. Leesstrategieën leiden niet tot direct tekstbegrip. Het probleem van begrijpend lezen manifesteert zich op meerdere terreinen. De zorg van ouders is of er wel uit leerlingen gehaald wordt wat erin zit. Door de huidige problematiek in het basisonderwijs vallen de leerlingen In het voortgezet onderwijs uit en hebben massaal bijles nodig. Het is urgenter dan ooit. uitleg over begrijpend lezen er nog niet is. Dit ondanks dat er wel aantoonbaar behoefte aan is De aanpak pijlenmodel BEGRIP blijft zich vernieuwen. Dat doe ik niet alleen, dat doe ik samen met jullie! Feedback zie ik als een cadeautje. Momenteel lopen er verschillende pilots door het land. Het model bewijst zich aantoonbaar. Zodra leerkrachten bewust worden van de huidige fouten en via mijn training en handleiding leren hoe het wel moet, zie ik hoe awareness omgezet wordt in empowerment. Het snappen van een tekst en vragen geeft zelfvertrouwen en een gevoel van vrijheid. De paradox is dat de leerkracht bewust de wetmatigheid van begrip aanleert, dus de leerkracht is in control! Leerkracht en leerling ervaren vrijheid en eigen regie! Onderwijs2Go - Alles begint bij begrip! De onderwijsinspectie publiceert jaarlijks een rapport over het teruglopen van het begrijpend lezen niveau in Nederland. Er staan allerlei oorzaken in, maar niets over de huidige didactiek bij begrijpend lezen. Hiervoor heb ik contact opgenomen met de onderwijsinspectie. Mijn conclusie over de huidige didactiek wordt door de inspectie serieus genomen. Mijn nieuwe didactische aanpak pijlenmodel BEGRIP heeft in korte tijd verbluffende resultaten opgeleverd. De inspectie moedigt aan om de aanpak pijlenmodel BEGRIP verder uit te rollen. Tevens geeft het Expertise Centrum Nederland aan dat zo n systematische 4