IN HET VMBO HET BELANG VAN INSTRUCTIE OP MAAT

Transcriptie

1 IN HET VMBO HET BELANG VAN INSTRUCTIE OP MAAT Mariska Okkinga

2 ACHTERGROND BELEX BELEX = BEgrijpend Lezen EXperiment Implementatiestudie naar het gebruik van Nieuwsbegrip in de onderbouw van vmbo bb/kb Gesubsidieerd vanuit Onderwijsbewijs, OC&W Amos van Gelderen HR Erik van Schooten Kohnstamm Mariska Okkinga HR/UT Peter Sleegers BMC/UT Roel van Steensel EUR/Kohnstamm

3 ACHTERGROND ONDERLIGGENDE FACTOREN BIJ BEGRIJPEND LEZEN Levenservaring% Kennis%van%de%wereld% Kennis%van%teksten% Taal % Mondelinge%% taalvaardigheid% Kennis%structuur%taal% Woordenschat% Culturele%invloeden% % Kennis % % % Mo0va0e%&%% betrokkenheid% Leesstrategieën% RedeneerF% vaardigheden% % % % Begrijpend lezen Metacognitie Vlot lezen Goede%toon% Snelheid/automa0sering% Nauwkeurigheid% Decoderen% Fonemisch%bewustzijn%

4 ACHTERGROND WAAROM ONDERZOEK IN HET VMBO? Veel leerlingen in het vmbo hebben moeite met het begrijpen van teksten Veel van deze leerlingen hebben ook moeite met strategisch lezen (e.g. Baker & Beall, 2010; Baker, 2005; Pressley, 2003) Reciprocal teaching is een effectieve manier in het trainen van leesstrategieën, die het begrijpend lezen bevorderen (Palincsar & Brown, 1984)

5 ACHTERGROND NIEUWSBEGRIP - METHODE BEGRIJPEND LEZEN Wat wordt er geleerd? Aanleren van leesstrategieën: voorspellen, samenvatten, vragen stellen, ophelderen van onduidelijkheden, verwijs/signaalwoorden Hoe wordt het geleerd? 1. Directe instructie: belang, functie, aard van de strategie 2. Modeling/hardop denken door docent > overdracht naar leerling 3. Rolwisselend leren in groepjes GEBASEERD OP RECIPROCAL TEACHING (PALINCSAR & BROWN, 1984)

6 ACHTERGROND LEESSTRATEGIEEN Voorspellen: Waar zou de tekst over gaan? Wat weet ik daar al over? Verbanden leggen: Waarnaar verwijst dit? Wat heeft dit stukje te maken met wat ik hiervoor las? Vragen stellen: Wat bedoelen ze hier precies? Onduidelijkheden ophelderen: Ik snap dit woord niet, ik lees even een stukje terug/vooruit om de betekenis te achterhalen Samenvatten: Wat heb ik gelezen? Wat was het belangrijkste?

7 ACHTERGROND CYCLUS VAN NIEUWSBEGRIP Kenmerken: 1 lesuur per week samenvatten 6-weekse cyclus blokles Songfestival zonder poespas Vragen stellen Teksten gebaseerd op nieuwsitems van week ervoor Tornado s teisteren VS Luchtballonnen voor internet Minder zout in worst en ham Nederlandse zandzakken in Noord- Duitsland voorspellen Achtste Alpe d HuZes op 5 en 6 juni Ophelderen van onduidelijkheden Verwijswoorden/ signaalwoorden

8 ACHTERGROND ONDERZOEKSVRAGEN Is Nieuwsbegrip effectief in het bevorderen van begrijpend lezen in het vmbo? Wat is de relatie tussen implementatiekwaliteit en Nieuwsbegrip en het effect op begrijpend lezen? Wat is de relatie tussen woordenschat en Nieuwsbegrip en het effect op begrijpend lezen?

9 TEXT METHODE 10 vmbo scholen, elk met twee eerste klassen (vmbo basis/kader), random toewijzing per school aan Nieuwsbegrip en controlegroep Bij start project: 369 leerlingen, 1e klas Docenten Nieuwsbegrip werden getraind en gecoacht door lerarenopleiders van Hogeschool Rotterdam Voor het onderzoek: 2x per jaar lesobservaties om implementatiekwaliteit te bepalen Meetinstrumenten: begrijpend lezen, woordenschat, IQ, metacognitieve kennis, (geslacht, leeftijd, leesmotivatie, taalachtergrond)

10 METHODE VERLOOP VAN ONDERZOEK Data verzameling 1 Data verzameling 2 Retentie begrijpend lezen Data verzameling 4 Interventie Nieuwsbegrip Training en coaching docenten Controle Interventie Nieuwsbegrip Training en coaching docenten Controle Begin jaar 1 September 2011 Begin jaar 2 Augustus 2012 Eind jaar 2 Juni 2013 Klas observaties 1 Klas observaties 2 Klas observaties 3 Klas observaties 4

11 RESULTATEN RESULTATEN JAAR 1 Geen op zichzelf staand effect van Nieuwsbegrip Alleen in de Nieuwsbegripklassen is er sprake van een effect van strategie-instructie: Hoe beter/uitgebreider de strategie-instructie, hoe hoger leerlingen scoren op begrijpend lezen Geen effect voor modeling of groepswerk NB. Grote verschillen tussen de docenten geobserveerd

12 RESULTATEN RESULTATEN JAAR 2: IMPLEMENTATIEKWALITEIT Geen op zichzelf staand effect van Nieuwsbegrip Alleen in de Nieuwsbegripklassen is er sprake van een effect van modeling: Als docenten optimaal modelen, is er geen verschil in groei in begrijpend lezen in vergelijking met de controlegroep. Als docenten niet optimaal modelen, is de groei in begrijpend lezen lager voor de Nieuwsbegripleerlingen. Geen effect voor strategie-instructie of groepswerk NB. Grote verschillen tussen de docenten geobserveerd

13 RESULTATEN RESULTATEN JAAR 2: EFFECT VAN MODELLEN 0" 5" 10" 15" 20" 25" 30" 35" 40" 45" Start"Sept"2011" End"June"2013" Reading(comprehension( Ondergemiddeld(modelen( Experimental" Control" 0" 5" 10" 15" 20" 25" 30" 35" 40" 45" Start"Sept"2011" End"June"2013" Reading(comprehension( Gemiddeld(modelen( Experimental" Control" 0" 5" 10" 15" 20" 25" 30" 35" 40" 45" Start"Sept"2011" End"June"2013" reading(comprehension( Bovengemiddeld(modelen( Experimental" Control"

14 RESULTATEN RESULTATEN JAAR 2: WOORDENSCHAT Individuele verschillen op woordenschat niveau: Afhankelijk van de grootte van de woordenschat, heeft Nieuwsbegrip een ander effect op de groei in begrijpend lezen Leerlingen met een lage woordenschat profiteren niet van Nieuwsbegrip; de controleleerlingen scoren na 2 jaar hoger op begrijpend lezen Voor leerlingen met een hoge woordenschat was er geen verschil in groei in begrijpend lezen

15 RESULTATEN RESULTATEN JAAR 2: EFFECT VAN WOORDENSCHAT Regressielijnen*voor*verschillende*niveau's*van*woordenschat* 44# 42# } bovengemiddeld# woordenschat# Begrijpend*lezen* 40# 38# 36# 34# } } gemiddeld# woordenschat# ondergemiddeld# woordenschat# 32# 30# Start#September#2011# Eind#Juni#2013# Nieuwsbegrip##Bovengemiddeld# Controle#Bovengemiddeld# Nieuwsbegrip##Gemiddeld# Controle#Gemiddeld# Nieuwsbegrip##Ondergemiddeld# Controle#Ondergemiddeld#

16 DISCUSSIE DISCUSSIE - IMPLEMENTATIE Strategie-instructie (op de Nieuwsbegrip manier) heeft een positief effect op begrijpend lezen in het eerste jaar Modeling heeft een differentieel effect op begrijpend lezen na twee jaar: In de controleklassen maakt het (bijna) niet uit in hoeverre docenten modellen, alle controle leerlingen gaan evenveel vooruit in begrijpend lezen. In de Nieuwsbegripklassen maakt het wel uit in hoeverre docenten modellen: de groei in begrijpend lezen is meer als docenten bovengemiddeld modellen.

17 DISCUSSIE DISCUSSIE - IMPLEMENTATIE Modelen wordt lastig gevonden door docenten Desalniettemin: sommige docenten maakten wel verschil door hun mate van modellen, ook al was dit nog niet optimaal. Geen enkel effect van groepswerk gevonden, terwijl dit belangrijke component is van reciprocal teaching Groepswerk te moeilijk te realiseren in een klas? Minder zicht op lees/leerproces van de leerlingen, terwijl vmbo leerlingen juist meer support nodig hebben op zowel leesproces als groepsproces

18 DISCUSSIE DISCUSSIE - WOORDENSCHAT Woordenschat modereert het effect van Nieuwsbegrip: het effect is niet hetzelfde voor alle leerlingen Leerlingen met een lage woordenschat profiteren niet van Nieuwsbegrip, alleen leerlingen met een hoge woordenschat kunnen baat hebben bij Nieuwsbegrip Bepaalde mate van woordenschat een voorwaarde voor meerwaarde van Nieuwsbegrip? Cognitieve overbelasting? Combinatie van bewust strategieën toepassen en bewust bezig met onbekende woorden. Instructietaal te moeilijk voor leerlingen met lagere woordenschat?

19 CONCLUSIE ALGEMENE CONCLUSIE Grote verschillen tussen docenten, maar ook tussen leerlingen Belang van zowel training op maat voor docenten als instructie op maat voor leerlingen, ook in de klas Vervolgproject: Studerend Lezen in het HBO en vmbo didactiek in samenwerking met lerarenopleiding HR, in de zaakvakken, ict-leeromgeving

20 DANK VOOR DE AANDACHT