Juiste zorg op de juiste plek

Transcriptie

1 1. Alliantiegroep Juiste zorg op de juiste plek 2. Deelnemers - Vianda Stel, onderzoeker, KIK AMC (voorzitter) - Jan Hoving, UD, Coronel AMC - Olga Damman, onderzoeker, SG VUmc - Jeanine Rutten, aioto ouderengeneeskunde, H&O VUmc - Nana Baran, praktijksassistent, UHP VUmc - Ines Rupp, principle educator, SG AMC - Judy van Es, curriculumcoördinator, HAG AMC 3. Mentor Edwin Janssen 4. Afbakening onderwerp Indien gewenst gebruik dan onderstaande ruimte om een nadere afbakening of definiëring van het onderwerp van jullie alliantiegroep te omschrijven Voor ons gaat de juiste zorg op de juiste plek op hoofdlijnen over de verplaatsing van zorg van intramuraal naar extramuraal en het evalueren van de effecten hiervan. Bij voorkeur volgt die beweging de vraag van de klant/patiënt, maar er zijn ook andere drivers achter deze beweging, zoals het groeiende inzicht dat patiënten in de thuissituatie sneller kunnen herstellen dan in het ziekenhuis en argumenten van kostenbeheersing en arbeidsmarktknelpunten. Aandacht voor de juiste zorg op de juiste plek is uitermate belangrijk gezien het inzicht dat in 2030 ondanks toename van vergrijzing en multimorbiditeit het overgrote deel van de zorgbehoefte zich buiten de (hoog)complexe gebieden bevindt, waarvan de zorgverlening zich in de wijk, op school of op het werk afspeelt, gericht op het herstellen of bevorderen van het functioneren (rapport Kaljouw). In deze tabel wordt weergegeven hoe de verwachte zorgconsumptie van de 23 in dit rapport onderscheiden burgerprofielen in 2030 zal zijn en door wie en waar die geleverd wordt. Burgerprofiel 1 staat voor geen probleem, profiel 23 voor hoogcomplex probleem, psychische aandoening, functioneringsproblemen, chronische aandoening(en).

2 Voornamelijk de (hoog)complexe zorg vindt nog intramuraal plaats. Het aandeel van de extramurale zorg is in deze prognose aanzienlijk groter dan in de huidige situatie. Voor Amsterdam UMC, met zijn onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg, betekent dit dat een paradigmashift nodig is. Deze formuleren wij als vanuit het ziekenhuis voor het ziekenhuis naar vanuit het ziekenhuis voor de maatschappij. Hiermee willen wij aangeven dat er hard gewerkt moet worden aan het vermaatschappelijken van alles wat ons instituut doet op het gebied van onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg. Zorgverlening in de wijk waar mogelijk is de context waarin toekomstige artsen steeds meer zullen werken, naast uiteraard de ziekenhuiszorg die ook blijft bestaan. Onze nieuwe divisie 9 neemt hier wat ons betreft een voortrekkersrol in omdat er een sterke binding en kennis binnen de divisie is met hoe die zorg in de wijk, op school of op het werk georganiseerd is (ons ene been) en we tegelijkertijd ook een binding hebben met de klinische afdelingen van beide academische ziekenhuizen (ons andere been). Dit betekent dat wij projecten kiezen en uitdragen waarmee wij de brug kunnen slaan tussen klinische afdelingen van Amsterdam UMC en de zorg in de wijk, op school of op het werk. De alliantiegroep is het thema de juiste zorg op de juiste plek aangevlogen vanuit de uitdagingen die wij menen die zich hierbij voordoen. Daarbij hebben wij ons ook speciaal rekenschap gegeven van de gevarieerdheid in de achtergronden van de patiënten populatie die wij bedienen, in sociaal, economisch en etnisch opzicht. Wij identificeerden de volgende uitdagingen: 1. De juiste faciliteiten (mensen en middelen) en investeringen hierin 2. Competenties van het hele team (intramuraal en extramuraal), inclusief van de patiënt en zijn/haar mantelzorgers (waaronder op het vlak van zelfmanagement) 3. Informatie-uitwisseling tussen professionals uit verschillende organisaties en met verschillende disciplines, en met de patiënt en zijn/haar mantelzorgers 4. Draagvlak voor de transitie van het ziekenhuis naar de wijk, op school en naar het werk en van aanbod- naar vraaggestuurde zorg, bij patiënten en zorgverleners 5. Vergroten van het lerend vermogen van het zorgsysteem Bij het identificeren van deze uitdagingen hebben wij onder meer gebruik gemaakt van de barrières voor zelfmanagement in de zorg, zoals geïdentificeerd door IQ Healthcare. Deze indeling in barrières sluit goed aan bij onze opdracht, omdat zelfmanagement competenties belangrijk zijn voor het verplaatsen van zorg naar de wijk, school en naar werk.

3 Op basis van de input van de leden van de groep en onze discussies hierover, zijn wij gekomen tot onderstaande aanbevelingen op het vlak van Onderwijs en Opleiding, Onderzoek en Academische werkplaatsen en Patiëntenzorg. Het is ons niet gelukt voldoende aandacht te besteden aan deelopdracht 2 om de stuurgroep hierop zinvol te rapporteren. Referenties - Ouderen herstellen beter thuis dan in het ziekenhuis, Medische contact, 26 januari Rapport Kaljouw: Naar nieuwe zorg en zorgberoepen, Zorginstituut Nederland, IQ Healthcare: Gezamenlijke besluitvorming en zelfmanagement, UMC St Radboud, Deelopdracht 1 Wat kunnen wij als nieuwe, samengestelde divisie de komende vijf jaar met elkaar doen om bij te dragen aan de juiste zorg op de juiste plek? Onderwijs en Opleiding Om de zorgprofessionals van de toekomst goed op te leiden voor hun vermaatschappelijkte taken in het zorglandschap van de toekomst, menen wij dat interdisciplinair samenwerken en interprofessionele educatie groeien aan betekenis. Daarom denken wij dat meer geïnvesteerd moet worden in interprofessionele educatie. Daarnaast denken wij dat er nieuwe coschappen en keuzetracks ontwikkeld moeten worden om te voldoen aan de benodigde vaardigheden van de toekomstige artsen op het vlak van interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken. Hoewel de noodzaak tot vermaatschappelijking naar ons idee voor alle toekomstige artsen geldt (ook de superspecialist moet zich kunnen verstaan met de patiënt, mantelzorg en praktijkondersteuner en aandacht besteden aan het weer sociaal kunnen functioneren van de patiënt als uitkomst van de behandeling/zorg), denken we wel dat de maatvoering

4 hierin per categorie arts verschilt. Om het medische curriculum beter aan te laten sluiten op de eisen van de toekomstige beroepspraktijk, denken we dat het medisch onderwijs versterkt kan worden door te gaan werken met uitstroomprofielen. Wij denken dan aan de volgende drie uitstroomprofielen: - Extramurale medische professionals, waarvan de beroepspraktijk zich primair in de wijk, op school of het werk afspeelt. - Intramurale medische professionals, waarvan de beroepspraktijk zich primair in de kliniek afspeelt. - Medische onderzoekers die zich na de bachelor toeleggen op medisch wetenschappelijk onderzoek. Bij deze nieuwe coschappen en keuzetracks denken wij bijvoorbeeld aan: - Uitgebreidere coschappen en onderwijsdagen binnen de wijk, gezamenlijk georganiseerd (huisartsengeneeskunde, ouderengeneeskunde, arbeidsgeneeskunde en verzekeringsgeneeskunde, sociale geneeskunde en mid wifery science). - Participatie in proeftuinen en pilots in nieuwe zorgsettings (zoals het buurtziekenhuis); - Technologie binnen de zorg; - Communicatie en samenwerking met de patiënt (leren uitvragen, effectieve informatieoverdracht, stimuleren van zelfmanagement en shared decision making) - Medisch en maatschappelijk leiderschap (coaching, regie, multidisciplinair samenwerking, horizontaal leidinggeven aan andere zorgprofessionals) - Kennis van ondersteunende voorzieningen en zorgsystemen - Kennis over de zorg en het zorgstelsel van de toekomst, kwaliteit van zorg, de patiënt als partner en waardegedreven zorg. - Kennis van de invloed van belangrijke contextfactoren (bv leefomgeving, school, werk) op gezondheid en kwaliteit van leven. Invoering van uitstroomprofielen maakt het mogelijk deze activiteiten op maat aan te bieden aan de verschillende profielen. Veel van deze programma s zijn al beschikbaar als onderdeel van de opleidingen tot specialist ouderengeneeskunde, huisartsgeneeskunde en sociale geneeskunde (maatschappij en gezondheid en arbeid en gezondheid) en kunnen hiervan worden overgenomen. Dit biedt ruimte voor de bestaande opleidingen om op onderdelen weer verder te verdiepen. Ook meer uitwisseling en interdisciplinair onderwijs binnen de vervolgopleidingen huisartsengeneeskunde, arbeidsgeneeskunde en verzekeringsgeneeskunde, ouderengeneeskunde en sociale geneeskunde kan aan ons idee bijdragen door bredere kennisdeling over nieuwe aspecten van de gezondheidszorg. Belangrijke vernieuwende en kwaliteit verhogende impulsen verwachten wij ook door patiënten en mantelzorgers via patiëntenpanels structureel invloed te laten hebben op het onderwijs en de opleidingen (met aandacht voor vertegenwoordiging van patiënten met lage SES, lage gezondheidsvaardigheden en voor etnische diversiteit). In het zorglandschap van de toekomst moet de zorgverlener naast medische kennis (inclusief kennis van determinanten van gezondheid) ook specifieke ICT-kennis hebben. Om te bevorderen dat de zorgverlener kennis heeft van digitale technologie die nodig is voor juiste zorg op de juiste plek denken wij dat intensivering van het ICT-component in de geneeskunde-opleidingen versterkt moet worden. Hiervoor ligt uitwisseling tussen de opleidingen medische informatiekunde en geneeskunde voor de hand. Tevens kan de opleiding medische informatiekunde professionals opleiden die vanuit een wetenschappelijke basis in staat zijn complexe informatiekundige vraagstukken op te

5 lossen op het raakvlak van zorg en ICT. Door tijdig te beginnen met het opleiden van de juiste mensen met de juiste kennis worden knelpunten op de arbeidsmarkt voorkomen. Naast de opleidingen binnen het Amsterdam UMC is er voor juiste zorg op de juiste plek ook vernieuwing van het onderwijs binnen de Mbo- en Hbo-opleidingen binnen de zorg nodig. Hiervoor zal in het kader van interprofessionele educatie en samenwerking vanuit onze divisie intensieve samenwerking met aanpalende Mbo en Hbo-instellingen gezocht moeten worden, waaronder met de HVA. Onderzoek Om door middel van ons onderzoek bij te dragen aan de ambitie om de juiste zorg op de juiste plek te krijgen, zien wij een aantal onderzoekslijnen die hiervoor kunnen worden uitgewerkt: - Informatieuitwisseling in de zorg. Juiste zorg op de juiste plek vergt betekenisvolle gegevensuitwisseling op patiëntniveau, over de grenzen van organisaties en deskundigheidsniveaus heen. Onderzoek moet duidelijk maken hoe deze datauitwisseling mogelijk te maken en hoe deze te laten resulteren in zinvolle en begrijpelijke informatie voor alle betrokkenen, zonder de privacyregelgeving hierbij te overtreden. - Optimale samenwerking tussen zorgprofessionals en met patiënten en hun mantelzorgers om de juiste zorg op de juiste plek te krijgen. Ook ethische en juridische kwesties rondom hoofdbehandelaarschap, case management en eindverantwoordelijkheid komen hierbij aan bod. - Ontwikkeling van instrumenten en initiatieven die zorg op de juiste plek bevorderen. Daarbij denken we aan technologie om veranderingen in de zorgbehoefte en welzijnsbeleving in de thuissituatie in de gaten gehouden kan worden (remote monitoring, inclusief zaken als ondervoeding, pijn, mantelzorg) en een checklist om te kunnen beoordelen of zorg thuis kan plaatsvinden of op een andere plek. - Patiëntenperspectief / patient empowerment. We weten nog onvoldoende over wanneer de zorg (op klinische afdeling en in de wijk, school, werk) waarde heeft voor de patiënt, en hoe dit goed te meten en evalueren. Gerelateerd hieraan zijn vraagstukken over patient empowerment, shared decision making en de gezondheidsvaardigheden van patiënten en mantelzorgers. - Evaluatie, kwaliteitsbewaking en -toetsing over de hele keten heen, waarvoor door de verplaatsing van zorg ook nieuwe kwaliteitsindicatoren en uitkomstmaten ontwikkeld moeten worden (Patient Reported Outcome Measures (PROMs) en Patient Reported Experience Measures (PREMs) en waardegedreven zorg over de hele keten heen). Onderzoek moet zich ook richten op de feedback en kwaliteitsverbetering om het lerend vermogen binnen de zorg te versterken. - Onderzoek naar de barrières van bekostiging van interdisciplinaire zorg, omdat de huidige financieringssystematiek het interdisciplinair en interprofessioneel samenwerken tussen professionals en tussen de verschillende lijnen niet lijkt te bevorderen. - Onderzoek naar het effect van interprofessionele educatie op de latere beroepsuitoefening door zorgprofessionals. Academische werkplaatsen en patiëntenzorg Omdat thuismonitoring een belangrijke rol zal gaan spelen bij de beweging juiste zorg op de juiste plek, lijkt ons dat onze divisie het voortouw moet nemen experimenten op dit vlak te starten. Hiervoor kunnen wij onze academische werkplaatsen gebruiken maar ook klinische afdelingen die op dit vlak met ons willen samenwerken. Wij denken dan bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van een centrum voor thuismonitoring (naar voorbeeld Radboud UMC), waarmee wij experimenteren hoe thuismonitoring te realiseren binnen

6 een populatie zo gevarieerde omgeving als die van Amsterdam met zijn economisch en etnisch gevarieerde omgeving. Een ander experiment kan zijn het maken van een start met het ziekenhuis thuis (naar voorbeeld UMCG, Door als divisie een bijdrage te leveren aan vernieuwing van de zorg en wij met dergelijke initiatieven het voortouw moeten gaan nemen, wordt ook richting de klinische divisie van het Amsterdam UMC een propositie gecreëerd waarmee divisie 9 een toegevoegde waarde kan leveren. Onze eerste partners hierin zijn vakgroepen als geriatrie en interne geneeskunde. Onze academische werkplaatsen kunnen verder gebruikt worden om te experimenteren met verplaatsing van zorg en patiënt empowerment (training en coaching van patiënten, mantelzorgers en zorgprofessionals thuis). Voor de empowerment van patiënten en de benodigde informatieoverdracht moet meer samenwerking gezocht worden met de desbetreffende patiëntenverenigingen. Referenties Deelopdracht 2 Hoe willen we dat bereiken, wat is daarvoor nodig, hoe kunnen we het best onze nieuwe divisie organiseren om dat te bereiken? Helaas is onze groep niet echt toegekomen aan de tweede deelopdracht. Wel willen wij een aantal aandachtspunten meegeven voor de stuurgroep. Hoe dat te bereiken Belangrijkste prioriteiten voor het bevorderen van juiste zorg op de juiste plek vanuit onze divisie, zouden wat ons betreft moeten zijn: - Vernieuwen geneeskunde onderwijs - Ontwikkelen betekenisvolle informatie-uitwisseling - Lerend vermogen binnen de zorg versterken - Experimenteerruimte creëren voor verplaatsing van zorg Uiteraard zijn deze prioriteiten in lijn met de aanbevelingen eerder vermeld in dit rapport. Wat is daarvoor nodig Hoe organiseren we daarvoor onze divisie - 6. Overige tips en ideeën voor de stuurgroep - Let op de fysieke voorwaarden (gebouwen, plek waar onderwijs gegeven wordt) en op samenwerkingsverbanden tussen divisie 9 met klinische afdelingen om samenwerking te bevorderen en ons goed te positioneren binnen Amsterdam UMC. Daarvoor zijn we mogelijk in beide ziekenhuizen nodig. Laat kleinere afdelingen binnen de grotere divisie niet ondersneeuwen. - Bevorder de samenwerking tussen ouderengeneeskunde, arbeidsgeneeskunde en verzekeringsgeneeskunde, huisartsengeneeskunde en sociale geneeskunde - Overweeg ook ouderengeneeskunde in het AMC te gaan aanbieden - Bevorder dat we één club worden, door elkaar beter te leren kennen en ontmoetingen te organiseren.