Agressie jegens klasgenoten bij kleuters: een structurele analyse

Transcriptie

1 Agressie jegens klasgenoten bij kleuters: een structurele analyse Marjolijn Vermande Edwin van den Oord Paul Goudena Jan Rispens Universiteit Utrecht, Capaciteitsgroep Kinder- en Jeugdstudies

2 Pesten als groepsverschijnsel Voorbeeld: rollen van Salmivalli et al. (1996): pestkop assistent / aanmoediger slachtoffer verdediger buitenstaander nauwelijks onderzocht bij kleuters

3 Kleuters (groep 1) zijn speciaal nieuwe eisen: voor het eerst naar school meer agressie vooral fysieke agressie (Foto van 3 kleuters)

4 Probleem: beperkte cognitieve capaciteiten van kleuters o.a.: begrip geheugen concentratie taal (Foto van 2 kleuters)

5 Andere aanpak eenvoudige vragen Wie schopt of slaat jou wel eens? Wie pest jou wel eens? complexe analyses sociaal-netwerkanalyses

6 Sociaal netwerk: entiteiten en relaties 1 a 2 3 c 4 b d e f 5 8 h 6 g 7

7 Sociaal-netwerkanalyse gericht op structuren (patronen) in relaties tussen entiteiten (nog) niet veel gebruikt in onderzoek naar agressie en pesten

8 Doelstelling onderzoek Structuur van agressieve relaties in de kleuterklas fysieke agressie: schoppen/slaan algemene agressie: pesten Validiteit van de data

9 Model-based approach Acht structurele modellen op basis van literatuur over agressie en pesten sociale netwerken

10 Structurele modellen 1-4 Toevalsmodel Centraalslachtoffermodel Centraledadermodel Combinatiemodel

11 Structurele modellen 5-8 Hiërarchisch model Subgroepenmodel Incidentenmodel Dominantiemodel

12 Structurele variabelen Negen variabelen per kind outdegree indegree degree outdistance indistance outreachability inreachability betweennes proportion transitive rel. 8 h a d c g e 7 4 f b 2 8

13 Structurele variabelen (vervolg) Twee variabelen per klas aantal strong components aantal isolated mutual dyads a 1 2 Spatiële correlatie mate van agressiviteit 3 d c e 4 f b 8 8 h 6 g 7

14 Voor elk model voorspellingen t.a.v. de structurele variabelen Voorbeeld centraal-slachtoffermodel spreiding outdegree > toeval indistance, outdistance, betweenness, inreachability, outreachability, degree, proportie transitieve relaties, spreiding indegree < toeval aantal strong components < toeval groot verschil in mate van agressiviteit van betrokken kinderen (spatiële correlatie negatief)

15 Voor elk model voorspellingen t.a.v. de structurele variabelen Voorbeeld dominantie-model proportie transitieve relaties > toeval indistance, outdistance, betweenness, degree < toeval aantal strong components < toeval geen groot verschil in agressiviteit van betrokken kinderen

16 Deelnemers Eerste ronde Utrecht Social Development Project (USDP) 1100 kinderen uit groep 1 4 à 5 jaar 49,4% meisjes 89% autochtone ouders 84 klassen 51 scholen in de provincie Utrecht en de stad Hilversum

17 Procedure

18 Analyse berekening van structurele variabelen via GRADAP SPSS geobserveerde waarden van structurele variabelen versus verwachte waarden onder kans (toevalsmodel) verwachte waarden via simulatie (25 per klas; voor fysieke en algemene agressie) t-toets, Levene s test

19 Resultaten: frequenties buitenstaanders fysieke agressie: 13% algemene agressie: 14% gemiddelde outdegree fysieke agressie: 1,5 algemene agressie: 1,5

20 Resultaten: structureel model toevalsmodel verworpen bewijs voor combinatie-model fysieke agressie algemene agressie echter: 20-25% van de relaties van dader/slachtoffers is wederkerig

21 Dus: Agressie is ook bij kleuters groepsverschijnsel Pleit voor interventie (ook) op groepsniveau (misschien is gedrag van dader/slachtoffer gemakkelijker te beïnvloeden dan dat van agressievere dader)

22 Toekomstplannen o.a. ontwikkeling van structuur dader/slachtoffer meer soorten agressie (incl. verbale, relationele) multiplexe relaties