Angst & Verslaving. Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Angst & Verslaving. Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater"

Marleen van Wijk
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Angst & Verslaving Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater

2 Inhoudsopgave Achtergrond Etiologie Epidemiologie Diagnostiek Behandeling Kushner ea Multidisciplinaire Richtlijn alcohol Multidisciplinaire Richtlijn angst en verslaving Trimbos instituut 2012

3 Quiz Behandeling van angst en verslaving dient: A)Sequentieel plaats te vinden, eerst angst dan verslaving behandelen B)Sequentieel plaats te vinden, eerst verslaving dan angst behandelen C)Parallel plaats te vinden D)Integraal plaats te vinden

behandelen B)Sequentieel plaats te vinden, eerst verslaving

4 Etiologie

5 Hypotheses Zelf medicatie hypothese; ten dele waar, maar ook: Angst als direct effect van drugs en alcohol zelf Angst tgv onttrekkingsverschijnselen

6 Angst-verslavings cirkel Angst Drugs Drugs Angst

7 Zelfmedicatie hypothese De zelfmedicatie-hypothese geldt maar voor ongeveer 1 op de 5 patiënten met een comorbide alcoholverslaving. Een succesvolle angstbehandeling vermindert echter NIET het pathologische drinken, ook niet bij de zelfmedicatie groep (o.a. A.Schadé 2004)

Een succesvolle angstbehandeling vermindert echter NIET het

8 Angst door een middel Angst door inductie van verslaving zou moeten verdwijnen na het stoppen met het middel Dit is meestal NIET het geval Helft van de gevallen begint angst na de verslaving, maar verdwijnt dus niet met het stoppen

is meestal NIET het geval Helft van de gevallen begint

9 Gemeenschappelijk? Hypothalamus-hypofyse-bijnier as Basolaterale amygdala Wat blijkt; patiënten met een angststoornis zijn meer gevoelig om sneller om te slaan van gematigd gebruik naar pathologisch gebruik van een middel zowel bij A voorafgaand aan V als V voorafgaand aan A.

patiënten met een angststoornis zijn meer gevoelig om sneller om te

10 Epidemiologie

11 Epidemiologic Catchment Area Study U.S.: 17.9% van de patiënten met een angststoornis lijdt aan een alcoholverslaving 19.4% van de alcoholverslaafden heeft een angststoornis alcoholverslaving komt vijf keer meer voor bij mannen angst twee maal zoveel bij vrouwen

13 Sekse verschillen Mannen primair verslaving; secundair angst en depressie Vrouwen primair angst en depressie; secundair verslaving

14 Risico ontwikkeling verslaving Hoger risico op het ontwikkelen van verslaving Patiënten die alcohol als zelfmedicatie gebruiken zijn nog meer at risk om een verslaving te ontwikkelen

15 Screening Hieruit volgt: Alle patiënten met een angststoornis moeten gescreend worden op een verslaving vanwege: 1)Het verhoogde risico op een comorbide verslaving 2)Het verhoogde risico op het ontwikkelen van een verslaving

vanwege: 1)Het verhoogde risico op een comorbide

16 Diagnostiek

17 Multidisciplinaire richtlijn angst&verslaving Diagnostiek: advies om 3 evaluatie momenten te nemen: 1)bij aanmelding 2)na detoxificatie 3)na behandeling

18 Mengbeeld In de verslavingszorg vaak een mengbeeld van psychiatrische symptomen. Veel overlap tussen ziektebeelden. Vaak een cluster van symptomen met klachten die verspringen. Beeld tijdens gebruik en (kort) na abstinentie zeer wisselend.

Vaak een cluster van symptomen met klachten die verspringen.

19 Angstig Onveilige jeugd/onveilige hechting (angstig wereldbeeld) PTSS-achtige klachten (hyperarousal ADHD) Meerdere angstklachten (sociaal fobisch/paniekklachten/gas) Vermijdende coping/persoonlijkheid Verminderd vermogen om te gaan met ongemak/frustratie/angstige sensaties

(sociaal fobisch/paniekklachten/gas) Vermijdende

20 Casus Wim Kieft

22 Wanneer klaar? Als kind al onveilig gevoel Faalangstig Negatief zelfbeeld Gebruik om niet te voelen Doorgaan tot..tot dat je alleen op een hotel kamer jezelf kapot aan het drinken en snuiven bent MGV

23 Behandeling

24 Hopeloos? Verslaving verergert de angstsymptomen, maakt ze persistenter en minder gevoelig voor behandeling

25 J Consult Clin Psychol. Author manuscript; available in PMC Jun 1, Published in final edited form as: J Consult Clin Psychol. Jun 2013; 81(3): Published online Dec 31, doi: /a PMCID: PMC NIHMSID: NIHMS Hybrid Cognitive Behavioral Therapy Versus Relaxation Training for Co- Occurring Anxiety and Alcohol Disorder: A Randomized Clinical Trial Matt G. Kushner, Eric W. Maurer, Paul Thuras, Chris Donahue, Brenda Frye, Kyle R. Menary, Jennifer Hobbs, Angela M. Haeny, and Joani Van Demark

26 Uitkomsten Uitkomstmaat Hybride groep M Alleen angst M p Total drinks baseline months <0.001 Drinking days baseline months Binge days baseline months 1,71 3,01 <0.001

27 Timing Sequentieel Parallel Integraal

28 Richtlijn alcohol: Het verdient aanbeveling de diagnose angststoornis bij alcoholpatiënten pas te stellen na twee tot drie weken abstinentie, waarna volgens de gangbare richtlijnen kan worden behandeld. Wel dienen er tevens specifieke psychosociale en farmacotherapeutische interventies gericht op de stoornis in het gebruik van alcohol te worden aangeboden.

29 Multidisciplinaire richtlijn angst&verslaving Geïntegreerd in die zin dat beide stoornissen vanaf begin worden gemonitord (IDDT) Niet noodzakelijk gelijktijdige behandeling Behandeling van de ene stoornis geeft meestal geen verbetering van de andere stoornis (realistisch blijven; geen wonderen verwachten)

30 Multidisciplinaire richtlijn angst&verslaving Advies om eerst te detoxen om angstklachten die samenhangen met middelengebruik te verminderen Behandeling bijkomende somatische en sociale problemen (huisvesting, schulden) Vroeg en langdurig behandelen (terugvalpreventie..)

31 Take home message Verslaving is veel voorkomende comorbiditeit bij angststoornissen Risico op het sneller ontwikkelen van een verslaving bij angststoornissen Daarom screenen!

32 Take home message Behandeling integraal zowel op de angst als op de verslaving richten (zijn met elkaar verweven) Bij ontbreken integraal behandelaanbod parallel behandelen

Vergelijkbare documenten

DAG VAN DE INHOUD. ROTTERDAM. 29 SEPTEMBER, uur Engels Conference Center Stationsplein AK Rotterdam

DAG VAN DE INHOUD. ROTTERDAM. 29 SEPTEMBER, uur Engels Conference Center Stationsplein AK Rotterdam DAG VAN DE INHOUD ROTTERDAM. 29 SEPTEMBER, 09.00-17.00 uur Engels Conference Center Stationsplein 45 3013 AK Rotterdam 15.30-17.00 uur: Workshop gecombineerde behandeling verslaving (m.n. alcohol) en angst.