Wijkscan ouderenzorg Midden-Kennemerland

Transcriptie

1 Wijkscan ouderenzorg Midden-Kennemerland Auteur: Simone Bremer - Dijkhuis Datum: December 2014 ZorgOptimalisatie Noord-Holland W.M. Dudokweg DC Heerhugowaard (072) info@zonh.nl

2 Auteurs: Simone Bremer - Dijkhuis ZONH: Wijkscan ouderenzorg Midden Kennemerland Bijgesteld: december 2014 ZONH Gebruiksrechten exclusief voorbehouden aan ZONH. Heerhugowaard Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke t oestemming van de auteur.

3 Inhoudsopgave 1. VOORWOORD INLEIDING AWBZ DE ZORGVERZEKERINGSWET KWETSBARE OUDEREN ALGEMEEN INWONERS KWETSBARE OUDEREN IN ONTWIKKELING KWETSBARE OUDEREN HET AANTAL KWETSBARE OUDEREN IN MIDDEN-KENNEMERLAND GROEIT MET 10,8% TOT IN DE PROVINCIE NOORD-HOLLAND BEDRAAGT DEZE GROEI 18% EN IN NEDERLAND 18,1% TOT KWETSBARE OUDEREN, EXTRAMURALISERING EN HUISARTSCONTACTEN ONTWIKKELING VAN HUISARTSCONTACTEN MET (KWETSBARE) OUDEREN ALS GEVOLG VAN EXTRAMURALISERING THUISZORG INLEIDING AZORA FEITELIJK EN VERWACHT THUISZORGGEBRUIK IN 2012 IN AANTAL CLIËNTEN FEITELIJK EN VERWACHT THUISZORGGEBRUIK IN 2012 IN AANTAL UREN ONTWIKKELING VERWACHT THUISZORGGEBRUIK IN AANTAL CLIËNTEN ONTWIKKELING VERWACHT THUISZORGGEBRUIK IN AANTAL UREN INTRAMURALE ZORG INLEIDING AZORA INTRAMURALE ZORG TOTAALBEELD BESCHUT WONEN ONTWIKKELING INTRAMURALE ZORG TOTAALBEELD BESCHUT WONEN BESCHERMD WONEN INTRAMURAAL OVERIG VERKLARENDE BEGRIPPENLIJST SAMENLOOP OVERZICHT GEHANTEERDE AFKORTINGEN Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

4 1. Voorwoord Komende jaren worden grote veranderingen doorgevoerd in de organisatie van de (langdurige) zorg en ondersteuning voor burgers in Nederland en specifiek voor ouderen. De oudere die voorheen intramuraal woonde, blijft nu langer thuis wonen met zorg en ondersteuning. De burger en zijn mantelzorg/sociale netwerk zelf, zorgorganisaties/verleners uit de 0e t/m 3e lijnszorg en gemeenten zullen met ondersteuning van zelfstandige ondernemers en vrijwilligers deze wijzigingen komende jaren tot stand brengen. Deze ROS- Wijkscan ouderenanalyse is bedoeld om voorgenoemde partijen zicht geven op de aantallen, ontwikkelingen, kansen en knelpunten in hun Midden-Kennemerland, zodat zij mede op geleide van de inzichten die deze analyse biedt de zorg en ondersteuning voor ouderen vorm kunnen geven. Deze ouderenrapportage geeft voor Midden-Kennemerland een overzicht van de demografie, de omgeving en de staat van de gezondheid van de ouderen van 65 jaar en ouder. De bronnen worden telkens vermeld bij de presentaties. In de presentaties vergelijken we waar relevant Midden-Kennemerland met de provincie Noord-Holland en/of heel Nederland. Er is bij de samenstelling van dit rapport dankbaar gebruik gemaakt van de wetenschappelijke inzichten over kwetsbare ouderen van het SCP en overige bronnen. In voetnoten is telkens de bronverwijzing te vinden. dr. Jantien Heideman, CBB Landelijk projectleider bij Coöperatieve Basiszorg in de Buurt U.A. Annet Joustra, ROS Robuust R&D Expert Informatieanalyse & ROS-Wijkscan Margje Mahler, Verpleeghuis Kalorama, Vilans en zelfstandig Psycholoog, Senior adviseur kwetsbare ouderen en dementie (tot juni 2014), Adviseur ouderen zorg Jolanda van Kesteren, ROS Lijn 1 Voorzitter ouderennetwerk ROS-Netwerk ABF Research In deze rapportage worden de belangrijkste ontwikkelingen voor Midden-Kennemerland beschreven. Deze informatie is ook op postcodeniveau en op meer detail beschikbaar. Neem voor meer informatie over een gedetailleerde rapportage contact op met: s.bremer-dijkhuis@zonh.nl. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

5 2. Inleiding 2.1 AWBZ Wet- en regelgeving veranderen ingrijpend de komende jaren als gevolg van grote wijzigingen in het nederlandse gezondheidszorg beleid van de overheid. Dat geldt met name voor de AWBZ (de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten). De overheid legt deze veranderingen vast in wetten. De AWBZ verdwijnt. Er komt een nieuwe Wet langdurige zorg (Wlz). Deze nieuwe wet vergoedt vanaf 1 januari 2015 de zwaarste, langdurige zorg. Andere vormen van ondersteuning die nu nog onder de AWBZ vallen, regelt de gemeente. Die beslissen dan bijvoorbeeld over de inzet van huishoudelijke hulp. Onder de Wmo vallen ook andere voorzieningen, zoals dagopvang. Dat gebeurt via de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015). Verpleging en verzorging is vanaf 1 januari 2015 onderdeel van de Zorgverzekeringswet (Zvw). Ook de geestelijke gezondheidszorg gericht op behandeling en herstel valt dan onder de Zvw. Het resultaat is dat ouderen met (voorheen) VV zorgzwaarte pakket 1, 2 en 3 voor ondersteuning en zorg zullen zijn aangewezen op zichzelf, hun mantelzorgers en de eerste lijn. Dit betreft dus ouderen met een matige tot zware lichamelijke zorgvraag en bijvoorbeeld ook beginnende dementie die voorheen in verzorgingshuizen woonden. Voor ZZP 4 is op dit moment (juni 2014) nog onduidelijk of en welk deel geëxtramuraliseerd zal worden. Vandaar dat we in dit rapport ZZP 4 apart behandelen. De overheid hervormt de langdurige zorg. Waarom is dat? In Nederland is zorg en ondersteuning goed geregeld. Voor ouderen en voor mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking of een psychische stoornis. Toch zijn veranderingen nodig. Want mensen vinden nu andere dingen belangrijk. Ouderen willen bijvoorbeeld graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. En mensen met een beperking of stoornis willen zo zelfstandig mogelijk leven. Dat kan als de overheid de langdurige zorg anders organiseert. Hervorming van de langdurige zorg is ook nodig omdat het anders te duur wordt. Vanaf 1 januari 2015 is de ondersteuning die mensen thuis nodig hebben een taak van de gemeente. Voorbeelden zijn begeleiding en dagbesteding. Ook beschermd wonen (ggz) is dan een taak van de gemeente. De zorgverzekeraar regelt de verpleging en verzorging thuis. Mensen die heel veel zorg nodig hebben kunnen terecht in een zorginstelling. Bijvoorbeeld mensen met gevorderde dementie, een ernstige beperking of een ernstige psychische stoornis. Voor iedereen is er straks maatwerk. Dat betekent dat de zorg en ondersteuning goed aansluiten op wat mensen nodig hebben. De oudere die voorheen intramuraal woonde, en nu langer thuis blijft wonen met zorg en ondersteuning. Om zicht te krijgen op de aantallen, ontwikkelingen, kansen en knelpunten in de regio s is de ROS wijkscan Ouderenzorg ontwikkeld. Over kwetsbare ouderen vindt u alle informatie in hoofdstuk 1. Doelgroep Wlz De Wlz is bedoeld voor kwetsbare ouderen en mensen met een beperking die blijvend 24 uur per dag zorg in de nabijheid en/of permanent toezicht nodig hebben. Zij zijn niet langer in staat om met ondersteuning van hun sociaal netwerk, gemeente of met verpleging en verzorging aan huis zelfstandig thuis te kunnen wonen. Het gaat bijvoorbeeld om kwetsbare ouderen en mensen met een lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke of mensen met een psychische stoornis. Hoofdpunten Wlz De hoofdpunten uit de nieuwe Wlz zijn: Recht op zorg Kinderen en volwassenen die blijvend zijn aangewezen op permanent toezicht of op 24 uur per dag zorg in de nabijheid, hebben een verzekerd recht op zorg. Volledig zorgpakket Cliënten hebben een verzekerd recht op een volledig zorgpakket. Dit pakket bestaat uit verblijf, persoonlijke verzorging, begeleiding, verpleging, behandeling en het individueel gebruik van mobiliteitshulpmiddelen. En vervoer naar dagbesteding en dagbehandeling. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

6 Zorg in een instelling of zorg thuis Cliënten hebben de keuze tussen zorg in een instelling of zorg thuis. Maar alleen als de zorg thuis verantwoord is. En als de kosten niet hoger zijn dan opname in een instelling. Zorgplan Zorgaanbieders zijn verplicht om met iedere cliënt een bespreking over de zorgverlening te voeren. De resultaten daarvan leggen zij vast in een zorgplan. Bij de zorgverlening staan de wensen, mogelijkheden en behoeften van de cliënt centraal. Het sociale netwerk van de cliënt wordt betrokken bij de bespreking van het zorgplan. Persoonsgebonden budget of volledig pakket thuis Wil de cliënt zorg thuis ontvangen? Dan heeft de cliënt de keuze tussen het persoonsgebonden budget (pgb) en het volledige pakket thuis (vpt). Scherpere eisen pgb en vpt voor verantwoorde zorg buiten instelling Er komen strengere eisen voor het persoonsgebonden budget (pgb) en het volledige pakket thuis (vpt). Dit helpt om ervoor te zorgen dat de zorg buiten de instelling verantwoord is. Woningaanpassing Aanpassingen aan de woning indien nodig voor pgb of volledig pakket thuis op grond van de Wlz wordt vergoed. CIZ bepaalt recht op zorg Het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ) gaat volgens het wetsvoorstel Wlz bepalen of iemand recht heeft op zorg uit de Wlz. Daarbij kijkt het CIZ of iemand blijvend behoefte heeft aan 24 uur per dag zorg en/of permanent toezicht. Het CIZ geeft een indicatiebesluit en stelt ook een zorgprofiel vast. Na het besluit van het CIZ heeft de persoon de keuze uit: verblijf in een instelling; zorg thuis met een volledig pakket thuis (vpt); een persoonsgebonden budget (pgb). De Wlz wordt uitgevoerd door regionaal werkende zorgkantoren. Zorgkantoren werken voor alle zorgverzekeraars in Nederland en hebben zorgplicht. Dat betekent dat het zorgkantoor moet zorgen dat de persoon de zorg krijgt waar deze recht op heeft. Het zorgkantoor koopt de zorg in bij instellingen. Dit doet het zorgkantoor voor mensen die in een instelling gaan verblijven en voor mensen die met vpt thuis zorg krijgen. Ook als iemand voor een pgb kiest, krijgt degene dit van het zorgkantoor. Voor organisaties werkzaam in de langdurige zorg betekent dit dat er opnieuw nagedacht dient te worden over uitbreiding dan wel inkrimping van gebieden en / of taken. Dit omdat de financieringsstructuur wijzigt en ouderen die voorheen bijvoorbeeld een indicatie kregen voor een verzorgingshuis, de ondersteuning nu vanuit de gemeente ontvangen en zorg vanuit de nieuwe aanspraak in de zorgverzekeringswet. De zorg en ondersteuning zal meer en meer thuis plaatsvinden. Dit vraagt enerzijds om expertise die vanuit de huidige AWBZ overgeheveld zal moeten worden naar zowel de zorgverzekeringswet als de wet maatschappelijke ondersteuning. Anderzijds vraagt het om nieuwe invulling van rollen en taken bij met name gemeenten, maar ook bij zorgverzekeraars rondom bijvoorbeeld de wijkverpleging. Concreet betekent dit dat professionals en organisaties die voorheen betaald werden vanuit de AWBZ, nu vanuit verschillende bronnen en met meer partijen om de tafel moeten om de benodigde zorg en ondersteuning af te stemmen, in te zetten en gefinancierd te krijgen. Juist vanwege de grote aantallen zijn de thuiszorg en de intramurale zorg als aparte hoofdstukken in deze wijkscan opgenomen. Ook zien we dat gemeenten en zorgverzekeraars bezig zijn de nieuwe wetten te vertalen naar de dagelijkse praktijk. In veel gemeenten wordt gestart met een vorm van sociale wijkteams. Er liggen veel uitdaging op het vlak van nieuwe samenwerking, deze rapportage kan u ondersteunen om keuzes te maken die de kwaliteit van zorg en ondersteuning aan kwetsbare ouderen in uw gebied verbeteren. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

7 Een zinvolle infographic (Bron: Ministerie van VWS) over alle wijzigingen is hieronder te vinden. In een oogopslag zijn de veranderingen in de langdurige zorg te vinden en herleiden. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

8 2.2 De zorgverzekeringswet Verpleging en verzorging aan huis vanuit de Zorgverzekeringswet Verpleging en verzorging aan huis vallen op dit moment grotendeels onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Het kabinet wil dat cliënten deze zorg vanaf 2015 vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw) krijgen. Voorwaarde is dat cliënten geneeskundige zorg nodig hebben. Of een groot risico lopen dat zij deze zorg in de toekomst nodig hebben. Dit betekent dat hun gezondheid snel kan veranderen of verslechteren. Het gaat vooral om kwetsbare ouderen. Grotere rol voor wijkverpleging De wijkverpleging krijgt in de wetsvoorstellen een belangrijkere rol bij de langdurige zorg. Vanaf 2015 bekijkt de wijkverpleegkundige samen met cliënten wat die aan verpleging en verzorging nodig hebben om langer thuis te kunnen wonen. De wijkverpleegkundige coördineert de zorg rondom de cliënt. Ook stemt de wijkverpleegkundige af met andere hulpverleners. Bijvoorbeeld de huisarts, een medisch specialist of de maatschappelijk werker. Langdurige geestelijke gezondheidszorg Een deel van de langdurige geestelijke gezondheidszorg (GGZ) valt vanaf 2015 onder de Zorgverzekeringswet. Wanneer mensen langere tijd zijn opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis, komen de eerste 3 jaar van de opname onder de Zvw te vallen (nu is dat alleen het 1e jaar). Het gaat dan om verblijf dat gericht is op behandeling. Na 3 jaar gaat deze zorg over naar de Wet langdurige zorg (Wlz). Overgangsrecht in Zorgverzekeringswet Cliënten van wie de indicatie voor AWBZ-zorg doorloopt in 2015, houden recht op die zorg. Voor de zorg die vanuit de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet gaat, geldt een overgangsregeling. Kwetsbare ouderen In de nieuwe wetten en teksten gaat het veel over kwetsbare ouderen. Vandaar dat we in dit rapport een heel hoofdstuk wijden aan kwetsbaarheid en de manier waarop we naar kwetsbare ouderen kijken. Het is goed te realiseren dat de term kwetsbare ouderen vooral door professionals gebruikt wordt, ouderen herkennen zichzelf vaak niet in deze categorie. Waarom van belang voor een wijkscan ouderenzorg? Juist vanwege alle veranderingen en het feit dat er steeds meer ouderen komen die bovendien meerdere (chronische) aandoeningen hebben en thuis blijven wonen, is het van belang goed zicht te hebben op de ontwikkelingen in de wijk. De ROS wijkscan ouderenzorg maakt dat mogelijk door gebruik te maken van openbare bronnen en deze samen te brengen. Met behulp van de wijkscan wordt een toekomstraming gemaakt van de ontwikkelingen in de ouderenzorg en de benodigde ondersteuning, zorg en verpleging die in de nabije en verdere toekomst in het betreffende gebied aan de orde zullen komen. Voor de leesbaarheid en opbouw van het rapport starten we met kwetsbaarheid in algemene zin, bouwen we dan verder naar thuiszorg om vervolgens naar intramurale zorg te kijken. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

9 3. Kwetsbare ouderen 3.1 Algemeen Definitie kwetsbaarheid Kwetsbaarheid bij ouderen wordt in dit rapport gedefinieerd als: een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten zoals functiebeperkingen, opname, overlijden 1. Kwetsbaarheid is de gelijktijdige afname op meerdere gebieden van het vermogen om weerstand te bieden aan fysieke belasting en bedreigingen door omgevingsinvloeden. Er is sprake van verlies aan vitaliteit, zowel lichamelijk als geestelijk. Kwetsbaarheid ontstaat niet alleen door gezondheidsproblemen en de daaruit voortkomende beperkingen, maar ook door de mate waarin mensen beschikken over sociale vaardigheden, financiële middelen en een sociaal netwerk. 2 Dit benadrukt dat het een complex samenspel van factoren betreft, waarbij de mix van factoren van invloed is op de uiteindelijke kwetsbaarheid van het individu. Uit onderzoek is gebleken dat kwetsbare ouderen een verhoogd risico hebben op het optreden van ongewenste resultaten zoals ziekenhuis- of verpleeghuisopname of sterfte 3. Het is dus van belang kwetsbare ouderen vroegtijdig op te sporen zodat door (preventief) te interveniëren erger kan worden voorkomen. Model kwetsbaarheid In dit rapport is in navolging van het SCP rapport het model van Gobbens 4 gebruikt om de indicatoren voor kwetsbaarheid te onderbouwen. Het model biedt een raamwerk om kwetsbaarheid in kaart te brengen en onder te verdelen in verschillende factoren. Aanknopingspunten voor het terugdringen van deze kwetsbaarheid of het opzetten van bijvoorbeeld interventies en samenwerkingsverbanden kunnen met hulp van dit model gestructureerd plaatsvinden. Het model van kwetsbaarheid van Gobbens wordt gekenmerkt door een levensloopbenadering van gezond naar kwetsbaar. Het schetst de weg van beïnvloedende (risico)factoren (levensloopdeterminanten) voor het ontstaan van kwetsbaarheid bij nog gezonde (niet-kwetsbare) ouderen, naar beïnvloeding door ziekte(n) en vermindering van fysiologische reserve (co-morbiditeit en functionele beperkingen), naar het ontstaan van kwetsbaarheid (lichamelijk, psychisch, sociaal), uiteindelijk naar ongewenste gezondheidsuitkomsten zoals (ingrijpende) functionele beperkingen, gezondheidszorggebruik en sterfte. Op basis van wetenschappelijk onderzoek en consensus tussen Nederlandse, Amerikaanse en Canadese experts op het gebied van kwetsbaarheid zijn de begrippen levensloopdeterminanten en kwetsbaarheid (Iichamelijk, psychisch, sociaal) uit het model tot meetbare factoren geconcretiseerd. Daarnaast laat het model zien op welke momenten in het traject van het ontstaan van kwetsbaarheid zorgverleners preventief dan wel curatief kunnen ingrijpen. 1 Campen, Cretien van e.o. (2011). Kwetsbare Ouderen. Sociaal Cultureel Planbureau, Den Haag Rockwood, K., Stadnyk, K., MacKnight, C., McDowell, I.,Hebert, R., Hogan, D.B. (1999). A brief clinical instrument to classify frailty in elderly people. The Lancet 353, Gobbens, R.J.J., K.G. Luijkx, M.Th. Wijnen-Sponselee en J.M.G.A. Schols (2010a). In search of an integral conceptual definition of frailty. Opinions of experts. In: J Am Med Dir Assoc, jg. 11, nr. 5, p Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

10 Meetinstrument kwetsbaarheid Er zijn diverse instrumenten in omloop om de kwetsbaarheid te operationaliseren, zoals TFI (Tilburg Frailty Indicator), GFI (Groningen Frailty Indicator), ISAR (Identification of Seniors at Risk), Easycare en Trazag (TRAnsmuraal Zorg Assessment Geriatrie). In ieder instrument wordt gekeken naar meerdere domeinen, waarbij ieder instrument weer zijn eigen accenten legt. De keuze voor een bepaald instrument om op cliënt niveau de kwetsbaarheid van een oudere in kaart te brengen is een lokale keuze. Er bestaat nog geen consensus over welk meetinstrument het beste is. Voor het definiëren van kwetsbare ouderen van 65 jaar en ouder is in dit rapport in navolging van het SCP rapport gebruik gemaakt van de zogenaamde Tilburg Frailty Indicator (TFI) 5. De TFI is gebaseerd op het model van kwetsbaarheid van Gobbens. De TFI is een gebruiksvriendelijke vragenlijst die door ouderen zelf kan worden ingevuld. De vragenlijst bestaat uit twee delen, deel A en deel B. Deel A bevat tien vragen over determinanten van kwetsbaarheid zoals leeftijd, geslacht, leefstijl en levensgebeurtenissen. Deel B bevat vijftien vragen over componenten van fragiliteit in het lichamelijk, psychisch en sociale domein (zie onderstaand schema). Met behulp van dit instrument kan worden vastgesteld of iemand kwetsbaar is en in welke mate. 5 Gobbens, R.J.J., M.A.L.M. van Assen, M.Th. Wijnen-Sponselee en J.M.G.A. Schols (2010e). The Tilburg Frailty Indicator: Psychometric Properties. In: J Am Med Dir Assoc, jg. 11, nr. 5, p Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

11 Tilburg Frailty Indicator vragenlijst; een 'x' geeft aan of de vraag is opgenomen in het AVO/OII-bestand Ouderenmodule 3.2 Inwoners Gebiedsindeling en bevolkingsaantal In Midden-Kennemerland wonen in totaal mensen. Onderstaande kaart toont de bevolkingsomvang in Midden-Kennemerland in 2013 uitgesplitst naar gemeenten. In de tabel is tevens de groei van het aantal inwoners tot2020 in Midden-Kennemerland en is een vergelijking gemaakt met de provincie Noord-Holland en Nederland. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

12 Bevolkingsomvang per gemeente in Midden-Kennemerland, 2013 Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek Bevolkingsgroei (%) per gemeente in Midden-Kennemerland in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland in 2020 t.o.v Gemeente Beverwijk 2,9 Gemeente Heemskerk 0,2 Gemeente Uitgeest 5,5 Gemeente Velsen 0,5 Provincie Noord-Holland 4,4 Nederland 2,2 Bron:ABF Research - Primos prognose 2013 Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

13 Bevolkingsontwikkeling ouderen In deze paragraaf wordt inzicht gegeven in het aandeel ouderen 65+ (totaal), (jonge ouderen) en 75+ (oude ouderen) ten opzichte van de totale bevolking. Ook wordt de ontwikkeling van het aantal ouderen tussen 2013 en 2020 weergegeven. Hoe meer ouderen, hoe groter de kans is dat ook het aantal kwetsbare ouderen toe neemt. Kwetsbaarheid stijgt doorgaans bij het stijgen van de leeftijd en zal procentueel hoger zijn bij oude ouderen van 75+ dan bij jonge ouderen van jaar. Bij interpretaties is het van belang rekening te houden met de omvang van de groep jonge ouderen (65-75 jaar), die veel groter is in aantal dan de groep oude ouderen (75+). Dit betekent dat een kleine stijging van de groep jonge ouderen van jaar kan leiden tot flinke stijging van het aantal kwetsbare ouderen (en dat een flinke stijging van 75+ers niet automatisch hoeft te leiden tot een evengrote stijging van het aantal kwetsbare ouderen). Ouderen 65+ totaal Circa 17,4 % van de inwoners van Midden-Kennemerland bestaat uit ouderen 65+ ten opzichte van 15,4% in de provincie Noord-Holland en 16,2% in Nederland. Onderstaande kaart geeft het % ouderen 65+ weer per gemeente. Percentage ouderen 65+ per gemeente in Midden-Kennemerland, 2013 Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

14 In de tabel wordt het aantal ouderen van 65+ in Midden-Kennemerland weergegeven uitgesplitst naar gemeenten voor 2013 en en de procentuele toename tot Aantal ouderen 65+ per gemeente in Midden-Kennemerland in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, 2013 en de groeicijfers (%)tot Groeicijfers (%) tot 2020 Gemeente Beverwijk ,8 Gemeente Heemskerk ,5 Gemeente Uitgeest ,9 Gemeente Velsen ,4 Provincie Noord-Holland ,7 Nederland ,0 Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek Jonge ouderen jaar Circa 9,6% van de inwoners van Midden-Kennemerland bestaat uit ouderen jaar ten opzichte van 9,2 % in de provincie Noord-Holland en 9,6% in Nederland. Onderstaande kaart geeft het % ouderen jaar weer per gemeente. Percentage ouderen jaar per gemeente in Midden-Kennemerland, 2013 Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

15 In de tabel wordt het aantal ouderen van jaar in Midden-Kennemerland weergegeven uitgesplitst naar gemeenten voor 2013 en de procentuele toename tot Aantal ouderen jaar per gemeente in Midden-Kennemerland in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, 2013 en de groeicijfers (%) tot Groeicijfers (%) tm 2020 Gemeente Beverwijk ,0 Gemeente Heemskerk ,6 Gemeente Uitgeest ,0 Gemeente Velsen ,4 Provincie Noord-Holland ,7 Nederland ,9 Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek Oude ouderen 75+ Circa 8,3 % van de inwoners van Midden-Kennemerland bestaat uit ouderen 75+ ten opzichte van 6,8% in de provincie Noord-Holland en 7,2% in Nederland. Onderstaande kaart geeft het % ouderen 75+ weer per gemeente. Percentage ouderen 75+ per gemeente in Midden-Kennemerland, 2013 Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

16 In de tabel wordt het aantal ouderen van 75+ in Midden-Kennemerland weergegeven uitgesplitst naar gemeenten voor 2013 en de procentuele toename tot Aantal ouderen 75+ per gemeente in Midden-Kennemerland in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, 2013 en de groeicijfers (%) tot Groeicijfers (%) tm 2020 Gemeente Beverwijk ,7 Gemeente Heemskerk ,0 Gemeente Uitgeest ,1 Gemeente Velsen ,9 Provincie Noord-Holland ,8 Nederland ,2 Bron: CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek 3.3 Kwetsbare ouderen in 2012 Uitgaande van een brede definitie van kwetsbaarheid waren er in Nederland in 2007 naar schatting (op basis van de tfi) ruim kwetsbare personen van 65 jaar en ouder. De meesten van hen, ruim ouderen, wonen zelfstandig; de rest verblijft in een verzorgingshuis of verpleeghuis. Van de zelfstandig wonende 65-plussers is ongeveer een kwart kwetsbaar. In instellingen is het percentage kwetsbare ouderen veel hoger: driekwart van de verzorgingshuisbewoners en praktisch alle verpleeghuisbewoners zijn kwetsbaar. Kwetsbare ouderen zijn vaker hoogbejaard, vrouw of alleenstaand en ze komen vaker uit lage sociaaleconomische klassen. Doorslaggevend voor hun kwetsbaarheid is echter het hebben van meer dan een aandoening (multimorbiditeit) en het hebben van matige of ernstige functiebeperkingen (in bewegen, zelfverzorging en/of huishoudelijk werk). Fysieke kwetsbaarheid hangt samen met psychische kwetsbaarheid en met sociale kwetsbaarheid, waarbij het verband met psychische kwetsbaarheid het sterkste is. Fysiek kwetsbaar worden blijkt vaak samen te gaan met een toename van zowel sociale als (en vooral) psychische kwetsbaarheid. Fysieke kwetsbaarheid blijkt een krachtige voorspeller te zijn van opname in een verzorgings- of verpleeghuis en van overlijden, ook onafhankelijk van de aanwezigheid van psychische of sociale kwetsbaarheid. Vooral mensen die fysiek kwetsbaar zijn geworden en degenen die kwetsbaar blijven, hebben een relatief grote kans om te worden opgenomen in een zorginstelling of te overlijden. De signalering van kwetsbare ouderen met de TFI brengt tevens een groot deel van de ouderen met multimorbiditeit en/of functiebeperkingen in beeld. Dat heeft praktische voordelen want de TFI-meting is veel eenvoudiger dan de diagnostisering van verschillende aandoeningen om multimorbiditeit vast te stellen; daarnaast vindt men met de TFI-meting grotendeels twee doelgroepen in een keer: ouderen met multimorbiditeit en ouderen met langdurige functiebeperkingen. Bovendien komt een nieuwe groep kwetsbaren in beeld, namelijk ouderen zonder multimorbiditeit en/of functiebeperkingen. Deze groep kwetsbaren woont zelfstandig, is relatief jong en is met name psychisch en sociaal kwetsbaar. Zij hebben een lagere gemiddelde leeftijd; ook voelen zij zich minder vaak energiek en zijn ze vaker neerslachtig of zenuwachtig en zouden zij vaker meer sociaal contact willen hebben. Een van de manieren om zelfstandig wonende kwetsbare ouderen op te sporen is door te kijken met welke mensen hulpverleners contact hebben. Acht van de tien zelfstandig wonende kwetsbare ouderen hebben in de afgelopen drie maanden de huisarts geraadpleegd en zes van de tien hebben contact gehad met een medisch specialist. Een kwart van de groep is in het laatste jaar opgenomen geweest in een ziekenhuis of kliniek. De helft van de zelfstandig wonende kwetsbare ouderen heeft in de laatste twaalf maanden zorg Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

17 ontvangen vanuit de Wmo (gemeente) of de AWBZ (Centrum indicatiestelling zorg (CIZ)) (zie tabel 13.2 in hoofdstuk 13). De meeste mensen in deze groep ontvangen huishoudelijke verzorging van de gemeente. Deze cijfers laten zien dat de huisarts de meeste kwetsbare ouderen ziet en dat ongeveer de helft bekend is bij de gemeente en het CIZ. Het aantal kwetsbare personen van 65 jaar en ouder zal volgens het SCP-bevolkingsmodel tussen 2010 en 2030 naar verwachting toenemen van bijna tot meer dan 1 miljoen. Dat is een toename met ruim kwetsbare ouderen in de komende twintig jaar. Tevens is dat echter ongeveer honderdduizend mensen minder dan op grond van de huidige demografische voorspellingen verwacht mag worden. Het aandeel kwetsbaren onder de 65-plussers zal in deze periode dalen van 27% naar 25%. Vooral het toenemende opleidingsniveau van ouderen heeft een dempend effect op de stijging van het aantal kwetsbare ouderen. De populatie van kwetsbare ouderen zal volgens ramingen van het SCP in de komende twee decennia ook veranderen van samenstelling. Vanaf ongeveer 2025 zal het aandeel 85-plussers in deze groep toenemen. Ook het aandeel gescheiden en nooit gehuwde ouderen zal toenemen, al gaat het om betrekkelijk kleine groepen. Ook het aandeel mensen met een lichte beperking, een relatief kleine groep, neemt toe. Deze kwetsbare groep is tot nu toe weinig in beeld geweest bij hulpverleners en beleidsmakers. In vergelijking met de medische dienstverlening (cure) lijken kwetsbare ouderen minder vaak contact te hebben met de langdurige ouderenzorg (care). De helft van de kwetsbare ouderen maakt geen gebruik van ouderenzorg vanuit de Wmo of AWBZ. Dit zou een gevolg kunnen zijn van de verscherpte indicatiestelling. Kwetsbare ouderen hebben een grotere kans op zorgafhankelijkheid maar hoeven op het moment van meting nog niet zorgbehoevend te zijn. Aantallen kwetsbare ouderen In Midden-Kennemerland wonen in totaal kwetsbare ouderen. Onderstaande kaart toont in welk gemeente het aantal kwetsbare ouderen zich concentreert. In de grafiek is aangegeven hoe het aantal kwetsbare ouderen in een bepaald gebied zich verhoudt tot het aantal 65-plussers in dat gebied en waar dit hoog of juist relatief laag ligt. Het gemiddeld percentage kwetsbare ouderen in Midden-Kennemerland is met 26,1 % hoger dan het gemiddelde percentage in Nederland (24,9 %) en in de provincie Noord-Holland 25,5 %. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

18 Aantal kwetsbare ouderen per gemeente in Midden-Kennemerland, 2013 Bron: ABF Research Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

19 Aandeel kwetsbare ouderen (%) voor Midden-Kennemerland (= gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, 2013 Ouderenmodule Bron: ABF Research Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

20 3.4 Ontwikkeling kwetsbare ouderen Ontwikkeling aantal kwetsbare ouderen Het aantal kwetsbare ouderen in Midden-Kennemerland groeit met 10,8% tot In de provincie Noord- Holland bedraagt deze groei 18% en in Nederland 18,1% tot Prognose aantal kwetsbare ouderen voor Midden-Kennemerland (= gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, groeicijfers (%), Bron: ABF Research Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

21 Ontwikkeling van het aandeel van de bevolking dat kwetsbare ouderen betreft Tot 2020 neemt het aandeel kwetsbare ouderen in de populatie 65+ in Nederland iets af. Het gemiddelde percentage kwetsbare ouderen in 2020 is in Midden-Kennemerland met 25,6% hoger dan het gemiddelde percentage in Nederland (24,5%). Prognose aandeel kwetsbare ouderen voor Midden-Kennemerland (=gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, groeicijfers (%), Bron: ABF Research Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

22 3.5 Kwetsbare ouderen, extramuralisering en huisartscontacten Kwetsbare ouderen zijn een belangrijke aandachtsgroep voor huisartsen. Door de combinatie van lichamelijke, psychische en sociale problemen hebben kwetsbare ouderen een hoge zorgvraag en bezoeken relatief vaak de huisarts. Daarnaast heeft de huisarts ook een belangrijke rol in vroegtijdige identificatie van kwetsbare ouderen, waardoor met vroegtijdige behandeling en ondersteuning de problematiek kan worden beperkt. Door het regeringsbeleid van extramuralising zal de omvang van de in de eigen woonomgeving verblijvende kwetsbare ouderen qua aantal toenemen. Ook de problematiek zal ernstiger en complexer worden. Deze paragraaf schetst het aantal kwetsbare ouderen dat als gevolg van de extramuralisering extra wordt toegevoegd aan het aantal kwetsbare ouderen in de wijk. Daarnaast wordt gekeken naar het geschatte huisartsenbezoek van deze groep. 3.6 Ontwikkeling van huisartscontacten met (kwetsbare) ouderen als gevolg van extramuralisering Door de extramuralisering zullen meer ouderen (408 in 2020) in Midden-Kennemerland een beroep doen op de huisarts. Een deel van deze oudere wordt als kwetsbaar gescoord (290). Onderstaande figuren laten de verwachte groei van het aantal huisartscontacten zien dat wordt veroorzaakt door deze 408 ouderen. Tot en met 2020 zal door extramuralisering in Midden-Kennemerland het aantal huisartscontacten vanuit de eigen woonomgeving naar schatting met stijgen. Van de geschatte extra huisartscontacten in 2020 betreft het contacten van geëxtramuraliseerde ouderen die worden aangemerkt als kwetsbaar. Groei aantal huisartsen contacten met (kwetsbare) ouderen als gevolg van extramuralisering in Midden-Kennemerland per gemeente, Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

23 Bron: ABF Research Groei aantal huisartsen contacten met (kwetsbare) ouderen als gevolg van extramuralisering totaal Midden-Kennemerland in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland opgesplitst naar groei door bevolkingsonwikkeling en groei door extramuralisering, kwetsbare ouderen door extramuralisering niet-kwetsbare ouderen door extramuralisering Midden-Kennemerland Provincie Noord-Holland Nederland Bron: ABF Research Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

24 4. Thuiszorg 4.1 Inleiding We kijken hier met name naar de extramurale zorg die nu nog onder de AWBZ en de Wmo valt. Op dit moment bevat de AWBZ de drie functies Persoonlijke Verzorging (PV), Verpleging (VP) en begeleiding (BG). Bij de functie BG wordt doorgaans onderscheid gemaakt in producten die op individuele (BG-I) basis of in groepsverband (BG-G) afgenomen worden. In deze rapportage worden deze dagactiviteiten (DA) genoemd. Deze functies gaan in delen over naar de Wmo en in delen naar de Zvw. Er komt een nieuwe aanspraak Wijkverpleging in de Zvw, waarin naast de verpleging (VP) ook de persoonlijke verzorging (PV) die nauw met verpleging samenhangt wordt opgenomen, dit betreft ongeveer 95% van de productieomvang. De Rijksoverheid hoeft de Zvw niet aan te passen. Daarnaast vallen begeleiding (BG) en dagactiviteiten (DA) in aanvulling op de huishoudelijke hulp per 2015 onder verantwoordelijkheid van de gemeenten. De Wmo moet wel worden aangepast en wordt vaak Wmo2015 genoemd. Ook onderdelen van de Jeugdwet worden gewijzigd en ondergebracht in de Wmo De AWBZ die overblijft (het intramurale deel) zal ook worden aangepast tot een nieuwe Wet langdurige zorg (Wlz). In de praktijk zal bij een deel van de cliënten nog steeds sprake zijn van samenloop van zorg welke onder de nieuwe wetten valt. We onderscheiden daarom in deze rapportage 3 categorieën: Wijkverpleging Wmo2015 Samenloop wijkverpleging & Wmo2015 Voor aanvullende informatie over de nieuwe wet en regelgeving zie bijvoorbeeld Brochure Vragen en antwoorden hervorming langdurige zorg algemeen 6 Wmo Ontwikkeling vraag toekomst Een belangrijke vraag is hoe het zorggebruik zich richting de toekomst zal gaan ontwikkelen. In deze paragraaf komt dat aan de orde. Dit is van belang om als organisatie zicht te hebben op en beleid te maken over over onderdelen van eerstelijnszorg die wellicht nog aandacht behoeven of nader uitgewerkt dienen te worden, rekening houdend met de verwachte vraag naar zorg en ondersteuning in de toekomst. Een denkbaar scenario is bijvoorbeeld dat de vraag naar verpleegkundige zorg sterke toename vertoont, en de vraag naar persoonlijke verzorging redelijk stabiel blijft. In dat geval is het verstandig bij de uitwerking van de resultaten en de beleidsplannen voor uw organisatie de verpleegkundige competenties en uitbreiding hiervan aan de orde te brengen. Gezien de nieuwe wetten en aanspraken, de centrale rol die de verpleegkundige binnen de langdurige zorg inneemt is het voor uw organisatie zinvol uw beleid hierop aan te passen. 6 Brochure Vragen en antwoorden hervorming langdurige zorg algemeen, Ministerie van VWS, Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

25 Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

26 4.2 Azora De AWBZ Zorgraming, kortweg Azora, brengt met een raming van het intra- en extramurale zorggebruik de lokale situatie in beeld. Dit geeft inzicht in het verwacht zorggebruik op basis van zowel de bevolkingsontwikkeling als het extramuraliseringsbeleid. Ook wordt rekening gehouden met de huidige verhouding tussen verwacht en feitelijk gebruik van de diverse vormen van zorg. Uitgangspunt in dit rapport bij de berekeningen is het huidige beleid, waarbij aan nieuwe cliënten geen indicatie meer wordt toegekend voor zorgzwaartepakket (ZZP)1-2 vanaf 2013 en voor ZZP3 vanaf Met de vergrijzing, de trend onder ouderen zolang mogelijk zelfstandig te willen blijven wonen en het actief hierop inspelend extramuraliseringsbeleid van de overheid wordt de thuiszorg steeds belangrijker in de wijk. Een deel van de mensen die voorheen naar een zorginstelling gingen zal een beroep op de thuiszorg gaan/blijven doen. Zij behouden hun recht op zorg maar worden in plaats van in een instelling voortaan in hun eigen omgeving geholpen en krijgen een indicatie voor extramurale zorg in functies en klassen. De extramurale zorg die nu nog onder de AWBZ valt wordt gedecentraliseerd en gaat in delen over naar de Wmo en de Zorgverzekeringswet (Zvw). Er komt een nieuwe aanspraak wijkverpleging in de Zvw, waarin naast de verpleging (VP) ook de persoonlijke verzorging (PV) die nauw met verpleging samenhangt wordt opgenomen 7. Daarnaast komen begeleiding (BG) en dagactiviteiten (DA) in aanvulling op de huishoudelijke hulp onder verantwoordelijkheid van de gemeenten (Wmo2015). In de praktijk zal bij een deel van de cliënten sprake zijn van samenloop zodat er 3 categorieën zijn: Wijkverpleging Wmo2015 Samenloop wijkverpleging & Wmo2015 Uitgangspunt qua data vormt de bijdrageplichtige zorg zoals geregistreerd door het CAK. Deze data betreft uitsluitend zorg in natura; dientengevolge blijven pgb-cliënten buiten beschouwing. Ook gegevens jeugdzorg ontbreken zodat de data uitsluitend cliënten van 18 jaar en ouder betreft. Cliënten die voor 1 januari 2015 gebruik maken van zowel Persoonlijke Verzorging of Verpleging in combinatie met bv Hulp bij huishouden binnen de huidige Wmo, betalen hiervoor slechts 1 keer een eigen bijdrage. De hoogte van de eigen bijdrage is afhankelijk van het aantal uren en de daarvoor geldende tarieven. Dit bedrag wordt iedere zorgperiode (aaneengesloten periode van 4 weken, bv week 1-4) bepaald en opgelegd. In vergelijking met de maximale eigen bijdrage die een cliënt kan betalen, is dit bedrag óf de maximale eigen bijdrage of de volledige eigen bijdrage. De maximale eigen bijdrage is van diverse factoren afhankelijk, waaronder leeftijd, huishoudsamenstelling en verzamelinkomen. Bij stapeling van meerdere AWBZ-functies en Wmo is de maximale eigen bijdrage al snel bereikt, dat geldt ook voor huishoudens met een laag verzamelinkomen. In het nieuwe beleid zijn na de transities wijkverpleging en Wmo2015 apart geregeld en geldt de "anticumulatie" van eigen bijdragen dus niet meer. Dit betekent dat de totale bijdrage die een cliënt betaalt hoger kan zijn dan in de oude situatie. Dat geldt met name voor cliënten die dus samenloop hebben van Wijkverpleging en Wmo2015. Leeswijzer Hoe staat de thuiszorg er voor, nu en in de toekomst? Daartoe is in de rapportage steeds eerst gekeken naar het feitelijk gebruik aan thuiszorg in het basisjaar: wat is daadwerkelijk de omvang - in aantal cliënten en aantal uren - van de thuiszorg? Daarna is het verwacht gebruik aan thuiszorg in het basisjaar gepresenteerd: wat is theoretisch de omvang - in aantal 7 Een klein deel van de persoonlijke verzorging (PV), voor zover direct gerelateerd aan begeleiding (BG), komt onder verantwoordelijkheid van de gemeenten. Dit betreft zo'n 5% van de huidige persoonlijke verzorging (PV). Tot op heden is dit (nog) niet apart in beeld te krijgen op basis van de huidige data. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

27 cliënten en aantal uren - van het thuiszorggebruik dat op grond van de samenstelling van de bevolking te veronderstellen is. Hierbij is rekening gehouden met de opbouw van de bevolking naar 5-jaarsleeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding en inkomen. Naast de totale omvang van het thuiszorggebruik per gemeente in absolute aantallen is ook gekeken naar het aantal cliënten per duizend inwoners en het aantal uur per cliënt (zorgintensiteit). Een dergelijke relatieve maat maakt een zinvolle vergelijking met andere gebiedsniveaus zoals de gemeente, de provincie en Nederland mogelijk. Realiteit en verwachting zijn vervolgens met elkaar geconfronteerd. Ook dit verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik in het basisjaar - in aantal cliënten en aantal uren - wordt voor de gemeenten in absolute aantallen gepresenteerd en ten behoeve van een zinvolle vergelijking met de gemeente, de provincie en Nederland is weer een relatieve maat gehanteerd. Dit is gedaan aan de hand van marktverzadiging, waarbij het feitelijk gebruik in de sector is gerelateerd aan het verwacht gebruik in de sector. Conform de uitgangspunten van het model zijn op zorgregioniveau en dus ook landelijk verwacht zorggebruik en feitelijk zorggebruik in de startsituatie gelijk verondersteld en is de marktverzadiging op deze niveaus dus 100%. Bij een lager feitelijk zorggebruik dan op grond van de demografische samenstelling van de bevolking in een bepaald gebied verwacht zou mogen worden is de marktverzadiging lager dan 100%; naarmate de marktverzadiging verder onder de 100% zakt, des te extremer is sprake van ondergebruik van zorg. Vice versa is bij een in vergelijking met de bevolkingsopbouw relatief hoog zorggebruik de marktverzadiging groter dan marktverzadiging op deze niveaus dus 100%. Tot slot wordt voor de thuiszorg een doorkijk naar de toekomst gegeven. Hierbij is bepaald hoe de verwachte vraag zich ontwikkelt op grond van zowel demografie als extramuraliseringsbeleid. In verband met de actuele ontwikkelingen in de zorg ligt in de rapportage de focus primair op de korte termijn en is gekozen voor een tijdshorizon tot De decentralisatie van de zorg en de daarmee gepaard gaande beleidswijzigingen hebben immers directe consequenties voor de zorgverlening in de wijk. De organisatie van zorg, samenwerkingsverbanden, het al dan niet vormen van netwerken, personeelsbeleid en mogelijke besluitvorming rondom vastgoedinvesteringen in de zorg zijn voor de toekomst van belang. Daarom zijn in de bijlagen ook de cijfers voor de langere termijn, tot 2040, opgenomen. Eerst wordt een beeld geschetst van de ontwikkeling van de thuiszorg voor Midden-Kennemerland - in aantal cliënten en aantal uren -, zowel in absolute aantallen als relatief. Daarna wordt ingezoomd op de verschillende gemeenten. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

28 4.3 Feitelijk en verwacht thuiszorggebruik in 2012 in aantal cliënten Feitelijk gebruik thuiszorg totaal aantal cliënten In Midden-Kennemerland maken in 2013 in totaal personen gebruik van thuiszorg, dit kan wijkverpleging en/of Wmo2015 betreffen. Onderstaande kaart geeft de aantallen cliënten uitgesplitst naar gemeente. Feitelijk gebruik thuiszorg per gemeente, aantal cliënten, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

29 Feitelijk gebruik thuiszorg in aantal cliënten per inwoners Voor een zinvolle vergelijking met andere gebieden is het feitelijk thuiszorggebruik gerelateerd aan het aantal inwoners in de verschillende gebieden. Dit wordt in onderstaande grafiek weergegeven, waarbij de aantallen cliënten zijn uitgesplitst naar wijkverpleging, Wmo2015 en samenloop tussen deze beide regelingen. Bovendien wordt in de grafiek een vergelijking gemaakt met het thuiszorggebruik in Midden-Kennemerland, de provincie Noord-Holland en Nederland. Het thuiszorggebruik is in Midden-Kennemerland met 33 cliënten per inwoners lager dan landelijk (33,7). In Midden-Kennemerland zijn er in 2013 per inwoners 4,1 cliënten met alleen wijkverpleging, 21,5 cliënten met uitsluitend Wmo2015 en 7,4 cliënten per inwoners met zowel wijkverpleging als Wmo2015. Voor Nederland ligt het thuiszorggebruik hoger met 5,1, 19,8 en 8,8 cliënten per inwoners in geval van respectievelijk wijkverpleging, Wmo2015 en samenloop hiervan. Feitelijk gebruik thuiszorg in Midden- Kennemerland (= gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, aantal cliënten per inwoners, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

30 Verwacht gebruik thuiszorg totaal aantal cliënten Het verwacht thuiszorggebruik, is het gebruik dat wordt verondersteld op grond van de samenstelling van de bevolking. Op basis van de opbouw van de bevolking naar 5-jaarsleeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding, en inkomen wordt het verwacht thuiszorggebruik in Midden-Kennemerland in 2012 ingeschat op in totaal cliënten. Onderstaande kaart geeft het verwacht gebruik van extramurale zorg uitgesplitst naar de verschillende gemeenten. Verwacht gebruik thuiszorg per gemeente, aantal cliënten, 2012 Bron: ABF Research - Azora Verwacht gebruik thuiszorg in aantal cliënten per inwoners Voor een zinvolle vergelijking met andere gebieden is het verwacht thuiszorggebruik gerelateerd aan het aantal inwoners in de verschillende gebieden. Dit wordt in onderstaande grafiek weergegeven, waarbij de aantallen cliënten zijn uitgesplitst naar wijkverpleging, Wmo2015 en samenloop tussen deze beide regelingen. Bovendien wordt in de grafiek een vergelijking gemaakt met de provincie Noord-Holland en Nederland. Het verwacht thuiszorggebruik is in Midden-Kennemerland met 37,1 cliënten per inwoners hoger dan landelijk (34,4). In Midden-Kennemerland ligt het verwacht zorggebruik per inwoners in 2013 op 5,9 cliënten in geval van wijkverpleging, 21,1 cliënten in geval van Wmo2015 en 10,1 cliënten met zowel wijkverpleging als Wmo2015. Voor Nederland ligt het verwacht thuiszorggebruik lager met 5,3, 20,1 en 9,0 in geval van respectievelijk wijkverpleging, Wmo2015 en samenloop hiertussen. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

31 Verwacht gebruik thuiszorg in Midden-Kennemerland (= gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, aantal cliënten per inwoners, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

32 Verschil tussen verwacht en feitelijk thuiszorggebruik in aantal cliënten Het totale extramurale zorggebruik in 2013 omvat in Midden-Kennemerland cliënten. Het verwacht zorggebruik op grond van de samenstelling van de bevolking komt met in totaal cliënten hoger uit. Gegeven deze cijfers is het verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik van thuiszorg in 2013 in Midden- Kennemerland gelijk aan 653 cliënten. Onderstaande grafiek geeft de uitkomsten per gemeente. Binnen Midden-Kennemerland is dit verschil met 396 cliënten het grootst de gemeente Velsen. Verschil tussen verwacht en feitelijk thuiszorggebruik per gemeente, aantallen cliënten, 2012 Bron: ABF Research - Azora Verschil tussen verwacht en feitelijk thuiszorggebruik in aantal cliënten, uitgedrukt als marktverzadiging De huidige spanning tussen verwacht en feitelijk thuiszorggebruik wordt voor Midden-Kennemerland nogmaals gepresenteerd aan de hand van marktverzadiging. Hierbij is het feitelijk gebruik in de sector gerelateerd aan het verwacht gebruik in de sector. Conform de uitgangspunten van het model zijn op zorgregioniveau en dus ook landelijk verwacht zorggebruik en feitelijk zorggebruik in de startsituatie gelijk verondersteld en is de marktverzadiging op deze niveaus dus 100%. Bij een lager feitelijk zorggebruik dan op grond van de demografische samenstelling van de bevolking in een bepaald gebied verwacht zou mogen worden is de marktverzadiging lager dan 100%; naarmate de marktverzadiging verder onder de 100% zakt, des te extremer is sprake van ondergebruik van zorg. Vice versa is bij een in vergelijking met de bevolkingsopbouw relatief hoog zorggebruik de marktverzadiging groter dan 100% en is naarmate de marktverzadiging verder boven de 100% stijgt het overgebruik van zorg extremer. Als organisatie werkzaam in de wijk bent u bekend met uw populatie. De cijfers geven aanleiding uw kennis over de populatie te toetsen aan het verwachte en huidige gebruik. Is er sprake van een verschil tussen Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

33 feitelijk en verwacht zorggebruik? Had u dit verwacht? Bij ondergebruik is het verstandig te analyseren of u voldoende signalen ontvangt van mogelijke zorgvragers. Zijn er laagdrempelige voorzieningen, sluiten deze aan op de behoefte van de wijk. Wat zijn de ervaringen en beelden van de wijk wanneer het gaat over zorgverlening? Hoe is de samenstelling van de wijk, welke culturele achtergrond hebben bewoners? Hoe is de informatievoorziening geregeld? Antwoorden op deze vragen zijn van belang om samen met partners in de wijk de informatievoorziening, vroegsignalering, doorverwijzing en samenwerking te kunnen verbeteren. Bij overgebruik geldt eveneens dat een analyse van belang is. Stemt uw verwachting overeen met de gegevens uit deze wijkscan? Welke onderdelen verrassen u? In te zetten acties bevinden zich hierbij voornamelijk op het gebied van preventie, advies en informatie. Gelet op de definitie en de onderdelen van kwetsbaarheid en de mogelijkheden om dit te voorkomen is het van belang zowel aan lichamelijke, psychische als sociale factoren aandacht te besteden. Welke beïnvloedbare factoren zijn er in een wijk? Wanneer een wijk bijvoorbeeld veel zorggebruik kent door een hoog aantal mensen met diabetes, kan expertise over diabetes en leefstijl wellicht toegevoegd worden of efficiënter ingezet, om hiermee het zorggebruik te doen verminderen. Onderstaande kaart toont de uitkomsten voor de verschillende gemeenten. In de grafiek wordt een vergelijking gemaakt met de provincie Noord-Holland en Nederland, waarbij de aantallen cliënten bovendien zijn uitgesplitst naar wijkverpleging, Wmo2015 en samenloop hiervan. Voor Midden-Kennemerland als geheel ligt de marktverzadiging in aantallen cliënten in 2012 gemiddeld op 91% en in de provincie Noord-Holland op 83%. In totaal is er binnen Midden-Kennemerland in alle gemeenten een lager feitelijk zorggebruik in aantallen cliënten wijkverpleging, en samenloop dan op grond van de demografische samenstelling verwacht zou mogen worden. Voor de zorggebruik in aantallen cliënten Wmo2015 ligt dit hoger dan op grond van de demografische samenstelling verwacht zou mogen worden. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

34 Marktverzadiging thuiszorg per gemeente, cliënten, %, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

35 Marktverzadiging thuiszorg in Midden-Kennemerland (= gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, cliënten, %, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

36 4.4 Feitelijk en verwacht thuiszorggebruik in 2012 in aantal uren Feitelijk gebruik thuiszorg totaal aantal uren Het thuiszorggebruik kan ook in uren worden uitgedrukt. Het totale feitelijke thuiszorggebruik in Midden- Kennemerland in 2012 omvat uur. Hiervan betreft uur alleen wijkverpleging, uur uitsluitend Wmo2015 en uur samenloop van beide regelingen. Onderstaande kaart geeft het totale feitelijk zorggebruik in uren uitgesplitst naar gemeente. Feitelijk gebruik thuiszorg per gemeente, uren, 2012 Bron: ABF Research - Azora Feitelijk gebruik thuiszorg in aantal uur per cliënt Voor een zinvolle vergelijking met andere gebieden is het feitelijk thuiszorggebruik in uren ook uitgedrukt in zorgintensiteit. Hierbij wordt het aantal zorguren gerelateerd aan het aantal cliënten in de verschillende gebieden. Dit wordt in onderstaande grafiek weergegeven, waarbij de zorgintensiteit is uitgesplitst naar wijkverpleging, Wmo2015 en de samenloop hiervan. Bovendien wordt in de grafiek een vergelijking gemaakt met het thuiszorggebruik in de regio Midden-Kennemerland, de provincie Noord-Holland en Nederland. De zorgintensiteit is in Midden-Kennemerland met gemiddeld 18,8 uur per cliënt lager dan landelijk (20,9). In Midden-Kennemerland is de zorgintensiteit bij alleen gebruik van wijkverpleging 14,3 uur per cliënt en bij uitsluitend Wmo2015 is dat 12,7. Wanneer sprake is van zowel wijkverpleging als Wmo2015 ligt de zorgintensiteit in Midden-Kennemerland op 38,9 uur per cliënt. Voor Nederland ligt in genoemde situaties de zorgintensiteit op respectievelijk 14,5, 13,5 en 41,4. Uit de grafiek is af te lezen waar en voor welk onderdeel de zorgintensiteit relatief hoog dan wel juist relatief laag ligt. Een lagere zorgintensiteit kan duiden op een efficiëntere inzet van de zorg. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

37 Bij een hoge dan wel lage efficiëntie is het van belang binnen uw organisatie en met samenwerkingspartners de oorzaken hiervan te onderzoeken. Wordt de zorg efficiënt geleverd, sluit het aanbod voldoende aan op de vraag, wordt de juiste zorg en ondersteuning geboden, sluiten de verschillende onderdelen van de zorg goed op elkaar aan? Met name de efficiëntie van de verschillende onderdelen kunnen aanwijzingen geven voor het uitzetten van acties, zoals betere samenwerking en afstemming met de Wmo, efficiëntere inzet van de wijkverpleging of betere samenwerking tussen partners in de zorg. Laagdrempelige toegang, snelle doorverwijzing, goede informatievoorziening en samenwerking en afstemming tussen organisaties die zorg en ondersteuning bieden is hierbij van belang. Zorgintensiteit thuiszorg, feitelijk gebruik voor Midden-Kennemerland in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, uren per cliënt, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

38 Verwacht gebruik thuiszorg totaal aantal uren Ook in uren is het verwacht thuiszorggebruik, het gebruik dat wordt verondersteld op grond van de samenstelling van de bevolking, te bepalen. Op basis van de opbouw van de bevolking naar 5- jaarsleeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding, en inkomen wordt het verwacht thuiszorggebruik in Midden-Kennemerland in 2012 ingeschat op in totaal uur. Hiervan betreft uur alleen wijkverpleging, uur uitsluitend Wmo2015 en uur samenloop van beide regelingen. Onderstaande kaart geeft het totale verwachte gebruik van extramurale zorg in uren uitgesplitst naar gemeenten. Verwacht thuiszorggebruik per gemeente,uren, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

39 Verwacht gebruik thuiszorg in aantal uur per cliënt Voor een zinvolle vergelijking met andere gebieden is het verwacht thuiszorggebruik in uren ook uitgedrukt in zorgintensiteit. Hierbij wordt het aantal zorguren gerelateerd aan het aantal cliënten in de verschillende gebieden. Dit wordt in onderstaande grafiek weergegeven, waarbij de zorgintensiteit is uitgesplitst naar wijkverpleging, Wmo2015 en de samenloop hiervan. Bovendien wordt in de grafiek een vergelijking gemaakt met het thuiszorggebruik in de regio Midden-Kennemerland, de provincie Noord-Holland en Nederland. De te verwachten zorgintensiteit is in Midden-Kennemerland met gemiddeld 20,9 uur per cliënt gelijk aan het landelijk gemiddelde. In Midden-Kennemerland is de te verwachten zorgintensiteit bij alleen gebruik van wijkverpleging 14,5 uur per cliënt en bij uitsluitend Wmo2015 is dat 13,3. Wanneer sprake is van zowel wijkverpleging als Wmo2015 ligt de te verwachten zorgintensiteit in Midden-Kennemerland op 41,0 uur per cliënt. Voor Nederland is in genoemde situaties de te verwachten zorgintensiteit conform de uitgangspunten van het model gelijk gesteld aan de feitelijke zorgintensiteit. Uit de grafiek is af te lezen waar en voor welk onderdeel de te verwachten zorgintensiteit relatief hoog dan wel juist relatief laag ligt. Een lagere zorgintensiteit kan duiden op een efficiëntere inzet van de zorg. Zorgintensiteit thuiszorg, verwacht gebruik, voor Midden-Kennemerland (= gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, uren per cliënt, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

40 Verschil tussen verwacht en feitelijk thuiszorggebruik in aantal uren Het totale extramurale zorggebruik in 2012 omvat in Midden-Kennemerland uur. Het verwacht zorggebruik op grond van de samenstelling van de bevolking komt met in totaal uur hoger uit. Gegeven deze cijfers is het verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik van thuiszorg in 2012 in Midden- Kennemerland gelijk aan uur. Onderstaande grafiek geeft de uitkomsten per gemeente. Binnen Midden-Kennemerland is dit verschil met uur het grootst in gemeente Velsen. Verschil tussen verwacht en feitelijk thuiszorggebruik per gemeente, aantallen uren, 2012 Bron: ABF Research - Azora Marktverzadiging De huidige spanning tussen verwacht en feitelijk thuiszorggebruik wordt voor Midden-Kennemerland nogmaals gepresenteerd aan de hand van marktverzadiging. Hierbij is het feitelijk gebruik in de sector gerelateerd aan het verwacht gebruik in de sector. Conform de uitgangspunten van het model zijn op zorgregioniveau en dus ook landelijk verwacht zorggebruik en feitelijk zorggebruik in de startsituatie gelijk verondersteld en is de marktverzadiging op deze niveaus dus 100%. Bij een lager feitelijk zorggebruik dan op grond van de demografische samenstelling van de bevolking in een bepaald gebied verwacht zou mogen worden is de marktverzadiging lager dan 100%; naarmate de marktverzadiging verder onder de 100% zakt, des te extremer is sprake van ondergebruik van zorg. Vice versa is bij een in vergelijking met de bevolkingsopbouw relatief hoog zorggebruik de marktverzadiging groter dan 100% en is. naarmate de marktverzadiging verder boven de 100% stijgt het overgebruik van zorg extremer. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

41 Onderstaande kaart toont de uitkomsten voor de verschillende gemeenten. In de grafiek wordt een vergelijking gemaakt met de regio Midden-Kennemerland, de provincie Noord-Holland en Nederland, waarbij de urenbovendien zijn uitgesplitst naar wijkverpleging, Wmo2015 en samenloop van beide regelingen. Voor Midden-Kennemerland als geheel ligt de marktverzadiging in uren in 2012 gemiddeld op 82%; en in de provincie Noord-Holland op 80%. In totaal is er binnen Midden-Kennemerland in alle gemeenten een lager feitelijk zorggebruik in uren dan op grond van de demografische samenstelling verwacht zou mogen worden. Uit de grafiek is af te lezen waar en voor welk onderdeel de marktverzadiging in aantallen cliënten relatief hoog dan wel juist relatief laag ligt. Marktverzadiging thuiszorg per gemeente, uren, %, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

42 Marktverzadiging thuiszorg per gemeente in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, uren, %, 2012 Bron: ABF Research Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

43 4.5 Ontwikkeling verwacht thuiszorggebruik in aantal cliënten Absolute ontwikkeling totaal aantal cliënten Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling van het aantal cliënten met thuiszorg voor Midden- Kennemerland als geheel. De vlakken in de grafiek tonen de ontwikkeling van de verwachte zorgvraag naar de samenstellende componenten als gevolg van de bevolkingsontwikkeling in Midden-Kennemerland voor de periode Het verwacht aantal cliënten met wijkverpleging (sec) is in 2012 ingeschat op in totaal 908 personen. Gegeven de samenstelling van de bevolking naar 5-jaars leeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding en inkomen groeit dit naar cliënten in De toename van het aantal cliënten met wijkverpleging bedraagt daarmee in Midden-Kennemerland zo'n 229 personen. Het verwacht aantal cliënten met Wmo2015 (sec) is in 2012 ingeschat op personen en zal in 2020 zijn gestegen naar personen; dit is een toename met 399 cliënten. Daarnaast is er samenloop van beide regelingen. Voor 2012 is het verwacht aantal cliënten met gebruikmaking van zowel wijkverpleging als Wmo2015 ingeschat op personen en dit zal toenemen naar personen in 2020; dit is een toename met 381 cliënten. Totaal neemt het verwacht aantal cliënten met thuiszorg als gevolg van de ontwikkeling van de bevolking derhalve toe van cliënten in 2012 naar cliënten in 2020, ofwel zo'n cliënten. Naast het zojuist gepresenteerd verwachte zorggebruik dat ontstaat door de ontwikkeling van de bevolking is bepaald wat nog extra aan zorggebruik is te verwachten als gevolg van het ingezette beleid gericht op extramuralisering. Een deel van de mensen die voorheen naar een zorginstelling gingen zal immers een beroep op de thuiszorg (blijven) doen. Zij behouden hun recht op zorg maar worden in plaats van in een instelling voortaan in hun eigen omgeving geholpen en krijgen een indicatie voor extramurale zorg. Het rode vlak in de figuur geeft het verwachte aantal extra cliënten met thuiszorg dat ontstaat op basis van het extramuraliseringsbeleid. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

44 Ontwikkeling vraag thuiszorg voor Midden-Kennemerland totaal, cliënten, Bron: ABF Research - Azora In totaal neemt het verwacht aantal cliënten met extramuraal zorggebruik in Midden-Kennemerland toe van personen in 2012 naar personen in In Midden-Kennemerland loopt het verwachte extra zorggebruik door extramuralisering geleidelijk op tot 408 cliënten in Hierbij is altijd sprake van samenloop van wijkverpleging en Wmo2015 omdat in alle ZZP's zowel uren persoonlijke verzorging (PV) als uren begeleiding (BG) zitten. Zie in dit verband de vertaaltabel ZZP naar functieklassen, opgenomen in de verklarende begrippenlijst in de bijlage. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

45 Relatieve ontwikkeling totaal aantal cliënten De toename in Midden-Kennemerland van het verwacht extramuraal zorggebruik met cliënten komt overeen met een groei van 24,5%. Ter vergelijking: in Nederland is dat 30,7 %. Verwacht gebruik thuiszorg in Midden-Kennemerland in vergelijking met de provincie Noord- Holland en Nederland, cliënten, groeicijfers (%), Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

46 4.6 Ontwikkeling verwacht thuiszorggebruik in aantal uren Absolute ontwikkeling totaal aantal uren Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling van het aantal uren met thuiszorg voor Midden-Kennemerland als geheel. De blauwe vlakken tonen de ontwikkeling van de verwachte zorgvraag naar de samenstellende componenten als gevolg van de bevolkingsontwikkeling in Midden-Kennemerland voor de periode Het verwacht zorggebruik met wijkverpleging (sec) is in 2012 ingeschat op in totaal uur. Gegeven de samenstelling van de bevolking naar 5-jaars leeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding en inkomen groeit dit naar uur in De toename van de wijkverpleging bedraagt daarmee in Midden-Kennemerland ruim 45 duizend uur. Het verwacht zorggebruik van Wmo2015 zorg (sec) is in 2012 ingeschat op zo'n 530 duizend uur en zal in 2020 naar verwachting zijn gestegen naar bijna 594 duizend uur; dit is een toename met zo n 64 duizend uur. Daarnaast is er samenloop van beide regelingen. Voor 2012 is het verwacht gebruik hiervan ingeschat op en dit zal toenemen naar uur in 2020; dit is een toename met ruim 209 duizend uur. Totaal neemt het verwacht gebruik aan thuiszorg als gevolg van de ontwikkeling van de bevolking derhalve toe van uur in 2012 naar uur in 2020, ofwel zo'n 319 duizend uur. Naast het zojuist gepresenteerd verwacht zorggebruik dat ontstaat door de ontwikkeling van de bevolking is bepaald wat nog extra aan zorggebruik is te verwachten als gevolg van het ingezette beleid gericht op extramuralisering. Een deel van de mensen die voorheen naar een zorginstelling gingen zal immers een beroep op de thuiszorg (blijven) doen. Zij behouden hun recht op zorg maar worden in plaats van in een instelling voortaan in hun eigen omgeving geholpen en krijgen een indicatie voor extramurale zorg. Het college voor Zorgverzekeringen (CVZ) hanteert een vertaaltabel (zie bijlage) aan de hand waarvan de intramurale zorgzwaartepakketten zijn omgezet naar extramurale zorg. Het groene vlak in de figuur geeft het verwachte extra zorggebruik dat ontstaat op basis van het extramuraliseringsbeleid. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

47 Ontwikkeling vraag thuiszorg voor Midden-Kennemerland totaal, uren, Bron: ABF Research - Azora In Midden-Kennemerland loopt het verwachte extra zorggebruik door extramuralisering geleidelijk op tot uur in Hierbij is altijd sprake van samenloop van wijkverpleging en Wmo2015 omdat in alle ZZP's zowel uren persoonlijke verzorging (PV) als uren begeleiding (BG) zitten. Zie in dit verband de vertaaltabel ZZP naar functieklassen, opgenomen in de verklarende begrippenlijst in de bijlage. In totaal neemt het verwachte extramurale zorggebruik in Midden-Kennemerland toe van uur in 2012 naar ruim 2 miljoen uur in Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

48 Relatieve ontwikkeling totaal aantal uren De toename in Midden-Kennemerland van het verwacht extramuraal zorggebruik met uur komt overeen met een groei van 37,8 %. Ter vergelijking: in Nederland is dat 42,9 %. Verwacht gebruik thuiszorg in Midden-Kennemerland in vergelijking met de provincie Noord- Holland en Nederland, uren, groeicijfers (%), Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

49 5. Intramurale zorg 5.1 Inleiding De ontwikkelingen binnen de intramurale zorg leken altijd wat uit beeld van de eerstelijn. Met de veranderingen binnen de Wet langdurige zorg, waarover in de inleiding meer te vinden is, wordt de toegang tot die intramurale zorg beperkt tot de zwaarste groepen. En ook zij kunnen gebruik blijven maken van hun eigen zorgverleners en als ze dat willen met behulp van een Volledig Pakket Thuis (VPT) of Persoonsgebonden Budget (PGB) de zorg in hun eigen omgeving blijven ontvangen. Dit maakt dat juist de intramurale zorg interessant als ontwikkelmarkt voor eerstelijns zorgverleners is. Daarnaast is een kenmerk van integrale zorg dat deze zich niet door financieringsschotten laat leiden, maar uitgaat van de mens en de zorgvraag die deze persoon heeft. Binnen een regio is het dan ook aan te bevelen samenwerking te zoeken tussen nulde, eerste en tweedelijn zodat de ouderenzorg in samenhang plaats kan vinden. Mogelijk hulpmiddel daarbij kan de publicatie van ROS zijn waarin verschillende ondersteuningsvormen op een rij gezet zijn. Ook de publicatie van Vilans en partners over kwetsbare ouderen in de eerste lijn 8 kan hierbij behulpzaam zijn. Het is belangrijk ook hier de categorieën te onderscheiden, namelijk beschut wonen (ZZP 1-4), beschermd wonen ( 5-8) en overige intramurale zorg ( 9 revalidatie en 10 - terminale zorg). Van de ZZP 1-3 gaat dus het grootste deel naar de Wmo en indien er verpleegkundige zorg nodig is naar de Zvw. Alleen over ZZP4 is nog onduidelijkheid. Wanneer het gaat over de toekomst, is het dus interessant te kijken naar de grootte van de groepen ZZP 1, 2 en 3 ( de roze en rode gebieden in de grafieken) en de plannen voor de wijk of regio hier tegenaan te leggen. Is de regio dan in voldoende mate voorbereid op de toename van deze groep? Hoe hebben ze de samenwerking geregeld? Zijn de benodigde disciplines en competenties aanwezig of oproepbaar? Dat zijn enkele vragen die bij de invulling van de grafieken gesteld kunnen worden. Datzelfde geldt voor de paragraaf over beschermd wonen, de ZZP s 5-8. Op basis van de huidige en toekomstige ontwikkelingen kunnen nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan, kan het advies gegeven worden zorgorganisaties meer te betrekken in de wijk, of kan de eerstelijnsfunctie ook intramuraal vormgegeven worden. Er zijn verschillende scenario s denkbaar, zowel met expertise vanuit intramurale setting die in de wijk aangeboden wordt als expertise vanuit de wijk die meegaat in de intramurale setting. In de bijlage (optioneel) staan zeven mogelijkheden voor integrale ouderenzorg benoemd. Ook voor zorgverleners verandert er veel met de wijzigingen in de langdurige zorg. Zij worden geacht meer uit te gaan van eigen regie, aan te sluiten bij dat wat nog wel kan en participatie en zelfbeschikking te bevorderen. In hoofdstuk 4 van deze wijkscan wordt ingegaan op de verdeling van het aantal zorgverleners, de beschikbare competenties en de verhouding met de ontwikkelingen van de ouderenpopulatie in een gebied. 8 Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

50 Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

51 5.2 Azora De AWBZ Zorgraming, kortweg Azora, brengt met een raming van het intra- en extramurale zorggebruik de lokale situatie in beeld. Dit geeft inzicht in het verwacht zorggebruik op basis van zowel de bevolkingsontwikkeling als het extramuraliseringsbeleid. Ook wordt rekening gehouden met de huidige verhouding tussen verwacht en feitelijk gebruik van de diverse vormen van zorg. Uitgangspunt in dit rapport bij de berekeningen is het huidige beleid, waarbij aan nieuwe cliënten geen indicatie meer wordt toegekend voor zorgzwaartepakket (ZZP)1-2 vanaf 2013 en voor ZZP3 vanaf De intramurale zorg heeft betrekking op de V&V-sector en wordt vastgesteld op basis van een indeling naar zorgzwaartepakketten (ZZP's). Er is een onderscheid gemaakt in drie categorieën: beschut wonen (ZZP 1-4), beschermd wonen (ZZP 5-8) en overige intramurale zorg (ZZP 9-10 en ZZP sectorvreemd). Leeswijzer Hoe staat de intramurale zorg er voor, nu en in de toekomst? Er wordt gestart met een totaal overzicht, waarin de categorieën beschut wonen, beschermd wonen en intramuraal overig in onderlinge samenhang worden weergegeven. Daartoe is in de rapportage eerst gekeken naar het feitelijk gebruik aan intramurale zorg in het basisjaar: hoeveel cliënten maken daadwerkelijk gebruik van een plaats in een instelling? Daarna is het verwacht gebruik aan intramurale zorg in het basisjaar gepresenteerd: wat is theoretisch de omvang van het aantal cliënten in een intramurale setting dat op grond van de samenstelling van de bevolking te veronderstellen is. Hierbij is rekening gehouden met de opbouw van de bevolking naar 5-jaarsleeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding en inkomen. Naast de totale omvang van het zorggebruik in een intramurale setting per gemeente in absolute aantallen is ook gekeken naar het aantal cliënten per duizend inwoners. Een dergelijke relatieve maat maakt een zinvolle vergelijking met andere gebiedsniveaus zoals de gemeente, de provincie en Nederland mogelijk. Realiteit en verwachting zijn vervolgens met elkaar geconfronteerd. Ook dit verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik van intramurale zorg in het basisjaar wordt voor de gemeenten in absolute aantallen gepresenteerd en ten behoeve van een zinvolle vergelijking met de gemeente, de provincie en Nederland per inwoners. Na deze meer algemene exercitie wordt op analoge wijze ingezoomd op het beschut wonen omdat juist de ontwikkeling in deze categorie direct gevolg heeft voor de organisatie van de zorg in de wijk. Daarna volgt een doorkijk naar de toekomst. Hierbij is bepaald hoe de vraag zich ontwikkelt op grond van zowel demografie als extramuraliseringsbeleid. In verband met de actuele ontwikkelingen in de zorg ligt in de rapportage de focus primair op de korte termijn en is gekozen voor een tijdshorizon tot De decentralisatie van de zorg en de daarmee gepaard gaande beleidswijzigingen hebben immers directe consequenties voor de zorgverlening. In verband met mogelijke besluitvorming rondom vastgoedinvesteringen in de zorg zijn in de bijlagen ook de cijfers voor de langere termijn, tot 2040, opgenomen. Eerst wordt een beeld geschetst van de ontwikkeling van de intramurale zorg voor het totale Midden- Kennemerland, zowel in absolute aantallen als relatief. Daarna wordt ingezoomd op de verschillende gemeenten. Na deze meer algemene exercitie wordt weer ingezoomd op de ontwikkelingen ten aanzien van het beschut wonen. Belicht wordt het aantal cliënten dat extra in de wijk komt als gevolg van de extramuralisering en ook, meer specifiek, het aantal per type cliënt. Zo kan een inschatting worden gemaakt of lichte (ZZP1 achtige zorg) of juist zwaardere zorg (overeenstemmend met het zorggebruik van cliënten met een ZZP3) op de wijk afkomt. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

52 Tot slot volgt een korte kenschets van de ontwikkelingen in beschermd wonen en intramuraal overig. Hiervoor wordt slechts een globaal beeld geschetst omdat de ontwikkelingen hierbinnen vooralsnog minder directe implicaties hebben voor het organiseren van de zorg in de wijk. 5.3 Intramurale zorg Totaalbeeld Feitelijk gebruik intramurale zorg totaal aantal cliënten In Midden-Kennemerland verblijven in 2012 in totaal personen die geïndiceerd zijn in een van de zorgzwaartepakketten ZZP 1 t/m 10 en ZZPsectorvreemd in een intramurale omgeving. Dit aantal personen dat daadwerkelijk gebruik maakt van een plaats in een instelling wordt hierna als 'feitelijk gebruik intramurale zorg' aangemerkt. Onderstaande kaart geeft de aantallen cliënten uitgesplitst naar gemeente. Feitelijk gebruik intramurale zorg per gemeente, aantal personen, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

53 Feitelijk gebruik thuiszorg in aantal cliënten per inwoners Voor een zinvolle vergelijking met andere gebieden is het feitelijk gebruik intramurale zorg gerelateerd aan het aantal inwoners in de verschillende gebieden. Dit wordt in onderstaande grafiek weergegeven, waarbij de aantallen cliënten zijn uitgesplitst naar de drie categorieën: beschut wonen (ZZP 1-4), beschermd wonen (ZZP 5-8) en overige intramurale zorg (ZZP 9-10 en ZZP sectorvreemd). Bovendien wordt in de grafiek een vergelijking gemaakt met het feitelijk gebruik intramurale zorg in de provincie Noord-Holland en Nederland. Het feitelijk gebruik intramurale zorg is in Midden-Kennemerland met 11,4 cliënten per inwoners hoger dan landelijk (9,5). In Midden-Kennemerland zijn er in 2012 per inwoners 4,8 cliënten die beschut wonen, 5,7 cliënten die beschermd wonen en 0,9 cliënten per inwoners vallen in de categorie intramuraal overig. Voor Nederland liggen deze verhoudingen op respectievelijk 3,7, 5,2 en 0,6 cliënten per inwoners. Feitelijk gebruik intramurale zorg Midden-Kennemerland (=gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, aantal cliënten per inwoners, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

54 Verwacht gebruik intramurale zorg totaal aantal cliënten Het verwacht zorggebruik, het zogenaamde theoretisch zorggebruik, is het gebruik dat wordt verondersteld op grond van de samenstelling van de bevolking. Op basis van de opbouw van de bevolking naar 5- jaarsleeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding, en inkomen wordt het verwacht gebruik intramurale zorg in Midden-Kennemerland in 2012 ingeschat op in totaal personen. Onderstaande kaart geeft het verwacht gebruik van intramurale zorg uitgesplitst naar de verschillende gemeenten. Verwacht gebruik intramurale zorg per gemeente in Midden-Kennemerland54, aantal personen, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

55 Verwacht gebruik intramurale zorg in aantal cliënten per inwoners Voor een zinvolle vergelijking met andere gebieden is het verwacht gebruik intramurale zorg gerelateerd aan het aantal inwoners in de verschillende gebieden. Dit wordt in onderstaande grafiek weergegeven, waarbij de aantallen cliënten zijn uitgesplitst naar de drie categorieën: beschut wonen (ZZP 1-4), beschermd wonen (ZZP 5-8) en overige intramurale zorg (ZZP 9-10 en ZZP sectorvreemd). Bovendien wordt in de grafiek een vergelijking gemaakt met het feitelijk gebruik intramurale zorg in de regio Midden-Kennemerland, de provincie Noord-Holland en Nederland. Het verwacht gebruik intramurale zorg is in Midden-Kennemerland met 9,9 cliënten per inwoners hoger dan landelijk (9,5). In Midden-Kennemerland ligt het verwacht gebruik intramurale zorg per inwoners in 2012 op 4,1 cliënten in geval van beschut wonen, 5,2 cliënten in geval van beschermd wonen en 0,6 cliënten per inwoners voor intramuraal overig. Voor Nederland liggen deze verhoudingen op respectievelijk 3,7, 5,2 en 0,6 cliënten per inwoners. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

56 Verwacht gebruik intramurale zorg Midden-Kennemerland (= gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, aantal cliënten per inwoners, 2012 Bron: ABF Research - Azora Verschil tussen verwacht en feitelijk intramurale zorg totaal Het totale intramurale zorggebruik in 2012 omvat in Midden-Kennemerland cliënten. Het verwacht zorggebruik op grond van de samenstelling van de bevolking komt met in totaal cliënten lager uit. Gegeven deze cijfers is het verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik van thuiszorg in 2012 in Midden- Kennemerland gelijk aan 236 cliënten. Hierbij moet worden opgemerkt dat dat instellingen met intramurale zorg vaak ook een bredere opvangfunctie hebben en het dus ook mogelijk is dat er extra vraag komt uit of wordt opgevangen in aangrenzende gebieden. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

57 Onderstaande kaart geeft de uitkomsten per gemeente. Ouderenmodule Verschil verwacht en feitelijk gebruik intramurale zorg per gemeente, aantallen cliënten, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

58 Is binnen uw Midden-Kennemerland sprake van een groot verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik? Juist dan is het van belang als organisatie een nadere analyse (intern en extern) uit te voeren zodat u de verschillen kunt verklaren en waar nodig en gewenst acties uit kunt zetten. Sluit uw aanbod aan bij de vraag van de regio? Heeft u relatief veel gespecialiseerde afdelingen / behandeling voor wijk / regio-overstijgende doelgroepen? Hoe is de verdeling tussen de verschillende organisaties die actief zijn in de regio, richten zij zich op dezelfde doelgroepen? Hoe is de sfeer binnen uw organisatie, is uw vastgoed aangepast aan de eisen van de moderne tijd, is de toegankelijkheid geregeld, hoe scoort uw organisatie op clientervaringen / CQ indexen, welke acties zet u uit wanneer er negatieve ervaringen zijn? Hoe is het gesteld met de medewerkerstevredenheid, is uw organisatie op het internet goed vindbaar? Sluit u aan in netwerken en heeft u de instroom van nieuwe cliënten in beeld? De antwoorden op deze vragen geven u richting uw beleid aan te passen of de verschillen te kunnen verklaren vanwege bijvoorbeeld een bovenregionale functie in verband met specialisatie. Hierbij valt te denken aan intensieve zorg, niet aangeboren hersenletsel, gerontopsychiatrie, jong mensen met dementie, zorg aan ouderen met een verstandelijke, zintuiglijke of auditieve beperking, palliatieve zorg of andere vormen van specialisatie. Verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik intramurale zorg totaal per 1000 inwoners Om een onderling vergelijking tussen de verschillende gebieden te kunnen maken is in onderstaande grafiek de huidige spanning tussen verwacht en feitelijk gebruik intramurale zorg ook nog uitgedrukt per inwoners. Conform de uitgangspunten van het model zijn op zorgregioniveau en dus ook landelijk verwacht zorggebruik en feitelijk zorggebruik in de startsituatie gelijk. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

59 Verschil verwacht en feitelijk gebruik intramurale zorg per gemeente in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, aantal cliënten per inwoners, 2012, aantallen cliënten, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

60 5.3.2 Beschut wonen Feitelijk gebruik beschut wonen intramuraal Beschut wonen omvat alle plaatsen in intramurale instellingen voor zover bewoond door personen met een ZZP1-4. In de praktijk werden deze indicaties vooral gezien in de verzorgingshuizen. De afgelopen jaren is al een toename gezien in de zorgzwaarte van bewoners van verzorgingshuizen. Met de hervormingen in de langdurende zorg zal deze trend versneld doorzetten en leiden tot forse veranderingen in de organisatie en uitvoering van de zorg. Personen met een ZZP 1 en 2 zijn de afgelopen jaren vaker thuis blijven wonen en ontvangen daar de zorg en ondersteuning. De beschutting van het verzorgingshuis is met name voor mensen met een ZZP 3 en 4 van belang. De cijfers in dit hoofdstuk geven u inzicht in de verschuivingen die plaats zullen gaan vinden en daarmee houvast voor te vormen beleid. In Midden-Kennemerland verblijven in 2012 in totaal 764 personen die geïndiceerd zijn in een van deze zorgzwaartepakketten in een intramurale omgeving. Onderstaande grafiek geeft de verdeling van de verschillende zorgzwaartepakketten per gemeente. Feitelijk gebruik intramurale zorg per gemeente, aantal personen per ZZP, beschut wonen, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

61 Verwacht gebruik beschut wonen totaal Op basis van de samenstelling van de bevolking naar 5-jaarsleeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding, en inkomen wordt het verwacht gebruik beschut wonen in Midden-Kennemerland in 2012 ingeschat op in totaal 658 personen. Onderstaande grafiek geeft de verdeling van de verschillende zorgzwaartepakketten per gemeente op basis van het verwacht gebruik beschut wonen. Verwacht gebruik intramurale zorg per gemeente, aantal personen per ZZP, beschut wonen, 2012 Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

62 Verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik beschut wonen totaal Beschut wonen omvat in 2012 in Midden-Kennemerland 764 personen. Het verwacht zorggebruik op grond van de samenstelling van de bevolking komt met in totaal 658 personen hoger uit. Gegeven deze cijfers is het verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik beschut wonen in 2012 in Midden-Kennemerland gelijk aan 106 personen. Onderstaande grafiek geeft het verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik beschut wonen in 2012 in Midden-Kennemerland voor de verschillende zorgzwaartepakketten per gmeente. Met name in Velsen wonen feitelijk meer mensen beschut dan op grond van de samenstelling van de bevolking verwacht zou worden. Verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik intramurale zorg per gemeente, aantal personen per ZZP, beschut wonen, 2012 Bron: ABF Research - Azora Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

63 5.4 Ontwikkeling intramurale zorg Totaalbeeld Absolute ontwikkeling totaal Onderstaande grafiek toont de ontwikkeling van het verwacht gebruik intramurale zorg voor Midden- Kennemerland als geheel. Uitgangspunt is het totale verwachte gebruik van intramurale zorg in Dit wordt voor het totale Midden-Kennemerland ingeschat op personen. Wanneer geen rekening wordt gehouden met extramuralisering is dit aantal in 2020 naar verwachting gedaald naar personen. Hierbinnen moet echter naast het onderscheiden verwacht gebruik van respectievelijk beschut wonen (ZZP1t/m4), beschermd wonen (ZZP5t/m8) en intramuraal overig (ZZP9,10,sectorvreemd) de veronderstelde extramuralisering worden meegenomen. Vewacht gebruik intramurale zorg, Midden-Kennemerland totaal, personen, Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

64 Het verwacht gebruik beschermd wonen (personen met een ZZP5t/m8) wordt voor 2012 ingeschat op in totaal 823 personen en zal in 2020 zijn gestegen tot 977 personen. Het verwacht gebruik intramuraal overig (personen met een ZZP9 of 10 of ZZP sectorvreemd) wordt voor 2012 ingeschat op 97 personen en zal in 2020 naar verwachting zijn gestegen naar 113 personen. Het verwacht gebruik beschut wonen (personen met een ZZP1t/m4) wordt voor 2012 ingeschat op 658 personen en zal in 2020 zijn afgenomen tot 379 personen. Voor in totaal 408 personen wordt verondersteld dat zij in 2020 niet langer in een instelling verblijven omdat relatief gezonde ouderen geen opname-indicatie meer krijgen en dus langer thuis blijven wonen (extramuralisering ZZP1t/m3). Deze vraaguitval ten gevolge van het extramuraliseringsbeleid is in de grafiek rood gekleurd. Het totaal verwacht gebruik intramurale zorg is gelijk aan de optelsom van het verwacht gebruik beschut wonen, beschermd wonen en intramuraal overig. Deze bedraagt in 2012 dus personen; in 2020 wordt deze vraag ingeschat op personen. Dit is een afname met 109 personen. Relatieve ontwikkeling totaal De afname in Midden-Kennemerland van het verwacht intramuraal zorggebruik met 109 personen komt overeen met een groei van -6,9%. Ter vergelijking: in Nederland is dat -7,7%. Verwacht gebruik intramurale zorg in Midden-Kennemerland (=gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, personen, groeicijfers (%), Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

65 Absolute ontwikkeling per postcode Onderstaande grafiek toont voor Midden-Kennemerland per gemeente de absolute groei van het verwacht gebruik intramurale zorg tot Daarbij is een uitsplitsing gemaakt naar de verschillende categorieën. In Midden-Kennemerland is in de periode per saldo sprake van een afname van het aantal plaatsen beschut wonen, beschermd wonen en overig intramuraal voor respectievelijk 279, -155 en -16 personen. Verwacht gebruik intramurale zorg per categorie per gemeente, cliënten, absolute groei, Bron: ABF Research - Azora Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

66 5.4.2 Beschut wonen Verwacht gebruik beschut wonen totaal Het verwacht gebruik houdt rekening met zowel de bevolkingsontwikkeling als de extramuralisering. In 2012 wordt het verwacht gebruik beschut wonen in het gehele Midden-Kennemerland ingeschat op 658 personen en neemt af tot 380 personen in Gegeven de verwachte extramuralisering van ZZP1-3 daalt het verwacht gebruik beschut wonen eerst, maar neemt daarna weer toe door een groei van het aantal personen met ZZP4 ten gevolge van de bevolkingsontwikkeling. Onderstaande grafiek toont deze ontwikkeling voor Midden-Kennemerland als geheel. Uitgangspunt is het totale verwachte gebruik van ZZP1 t/m 4 in 2012 (658 personen). Wanneer geen rekening wordt gehouden met extramuralisering is dit aantal in 2020 naar verwachting gestegen tot 788 personen. Wanneer de veronderstelde extramuralisering (408 personen) wordt meegenomen is het verwacht gebruik beschut wonen in 2020 geen 788, maar = 380 personen. Vewacht gebruik beschut wonen, Midden-Kennemerland totaal, personen per zorgzwaartepakket, Bron: ABF Research - Azora. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

67 Relatieve ontwikkeling verwacht gebruik beschut wonen De afname in Midden-Kennemerland van het verwacht gebruik beschut wonen met 279 personen komt overeen met een groei van -42,4%. Ter vegelijking: in Nederland is dat -47%. Verwacht gebruik beschut wonen Midden-Kennemerland45 (=gemeenten totaal) in vergelijking met de provincie Noord-Holland en Nederland, personen, groeicijfers (%), Bron: ABF Research - Azora Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

68 Extramuralisering In Midden-Kennemerland worden tot 2020 in totaal 409 personen geëxtramuraliseerd. Het betreft 64 personen met een verwacht zorggebruik dat overeenstemt met een indicatie ZZP1; 159 personen met een verwacht zorggebruik dat overeenstemt met een indicatie ZZP2 en 186 personen met een soortgelijk verwacht zorggebruik als bij een ZZP3-indicatie. Onderstaande grafieken geven de verdeling per gemeente. Het aantal personen dat wordt geëxtramuraliseerd is met 187 personen het hoogst in Velsen. Daarvan heeft 45% een relatief zwaar verwacht zorggebruik dat overeenstemt met het zorggebruik van cliënten met een ZZP3. Extramuralisering per gemeente, aantal cliënten naar vergelijkbare zorg obv ZZP, Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

69 Verwacht gebruik beschut wonen in Midden-Kennemerland Onderstaande grafiek toont rekening houdend met de extramuralisering het verwachte gebruik beschut wonen in Midden-Kennemerland. Verwacht gebruik beschut wonen, Midden-Kennemerland, cliënten, Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

70 5.4.3 Beschermd wonen Beschermd wonen omvat alle plaatsen in intramurale instellingen voor zover bewoond door personen met een ZZP5-8. In de praktijk gaat het hierbij om mensen met een ernstige vorm van dementie (ZZP 5) die beschermd wonen en intensieve zorg met behandeling nodig hebben. Meestal wordt deze vergezeld van een BOPZ verklaring, waardoor de bescherming ook betekent dat mensen op een gesloten afdeling opgenomen worden. Bij ZZP 6 gaat het om mensen die als grondslag een somatische ziekte hebben waarbij complexe en onplanbare zorg geleverd dient te worden. Ook hierbij is de component behandeling van belang. ZZP 7 kenmerkt zich door ernstige gedragsproblemen, voortkomend uit lichamelijke ziektes of psychische ziektes. Hier zijn zowel mensen met somatische als psychogeriatrische grondslag in te vinden, zij kunnen zich dus ook op verschillende afdelingen in verpleeghuizen bevinden. ZZP 8 kenmerkt zich door hoog intensieve verpleegkundige zorg, bijvoorbeeld wondzorg. In Midden-Kennemerland verblijven in 2012 in totaal 910 die geïndiceerd zijn in een van deze zorgzwaartepakketten in een intramurale omgeving. Op basis van de samenstelling van de bevolking naar 5-jaarsleeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding en inkomen wordt het verwacht gebruik beschermd wonen in Midden-Kennemerland in 2012 ingeschat op in totaal 823 personen. Dit verwacht gebruik beschermd wonen neemt toe tot 977 personen in In het totale Midden-Kennemerland groeit het verwacht gebruik beschermd wonen tussen door bevolkingsontwikkeling met 154 personen. Bij beschermd wonen vindt geen extramuralisering plaats. Het verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik beschermd wonen in 2012 in Midden- Kennemerland betreft 87 personen. Uitgaande van ongewijzigd aanbodbeleid resulteert het verschil tussen het verwacht gebruik beschermd wonen in 2020 en het huidige aanbod (2012) in een overschot aan plaatsen beschermd wonen in 2020 voor = 67 personen. Hierbij moet worden opgemerkt dat instellingen met intramurale zorg vaak ook een bredere opvangfunctie hebben en het dus ook mogelijk is dat er extra vraag komt uit of wordt opgevangen in aangrenzende gebieden. Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling van het verwacht gebruik beschermd wonen in Midden- Kennemerland voor de periode Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

71 Verwacht gebruik beschermd wonen in Midden-Kennemerland, cliënten, Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

72 5.4.4 Intramuraal overig Intramuraal overig omvat alle plaatsen in intramurale instellingen voor zover bewoond door personen met een ZZP9 of ZZP10. Deze cliëntengroep verblijft relatief kortdurend in een intramurale omgeving. Daarnaast worden tot deze groep ook de sectorvreemde ZZP's gerekend. In Midden-Kennemerland verblijven in 2012 in totaal 140 die geïndiceerd zijn in een van deze zorgzwaartepakketten in een intramurale omgeving. Op basis van de samenstelling van de bevolking naar 5-jaarsleeftijdsklasse, geslacht, huishoudtype, opleiding en inkomen wordt het verwacht gebruik intramuraal overig in Midden- Kennemerland in 2012 ingeschat op in totaal 98 personen. Dit verwacht gebruik intramuraal overig neemt toe tot 114 personen in In het totale Midden-Kennemerland groeit het verwacht gebruik intramuraal overig tussen door bevolkingsontwikkeling met 16 personen. Bij intramuraal overig vindt geen extramuralisering plaats. Het verschil tussen verwacht en feitelijk gebruik intramuraal overig in Midden-Kennemerland betreft 42 personen. Uitgaande van ongewijzigd aanbodbeleid resulteert het verschil tussen het verwacht gebruik intramuraal overig in 2020 en het huidige aanbod (2012) voldoende plaatsen intramuraal overig in 2020 ( = -26 personen) op basis van de eigen bevolking. Hierbij moet worden opgemerkt dat instellingen met intramurale zorg vaak ook een bredere opvangfunctie hebben en het dus ook mogelijk is dat er extra vraag komt uit aangrenzende gebieden waardoor het werkelijk aantal personen met de betreffende indicatie hoger uitvalt. Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling van het verwacht gebruik intramuraal overig in Midden- Kennemerland voor de periode per gemeente Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

73 Verwacht gebruik intramuraal overig Midden-Kennemerland, cliënten, Bron: ABF Research - Azora Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

74 Verklarende begrippenlijst Begeleiding (BG) Het bieden van activiteiten gericht op bevordering, behoud of compensatie van de zelfredzaamheid en die strekken tot voorkoming van opname in een instelling of verwaarlozing. Hieronder valt ook ondersteunen bij beperkingen op het vlak van zelfregie over het dagelijks leven en begeleiden bij het toepassen en inslijpen van aangeleerde vaardigheden en gedrag in het dagelijks leven door herhaling ven methodische interventie. Beschut wonen Beschut wonen omvat alle plaatsen in intramurale instellingen voor zover bewoond door personen met een ZZP1-4. Er wordt uitgegaan van een dalende vraag te gevolge van het extramuraliseringsbeleid. Beschermd wonen Beschermd wonen betreft woon- en verblijfsvormen met 24-uurs nabije zorg en bescherming. Met 'nabij' wordt gedoeld op zorg die permanent aanwezig is. In het algemeen betreft het onzelfstandig wonen. Concreet betekent dit dat alle plaatsen in intramurale instellingen voor zover bewoond door personen met een ZZP5-8 tot het beschermd wonen worden gerekend. Intramuraal overig Intramuraal overig omvat alle plaatsen in intramurale instellingen voor zover bewoond door personen met een ZZP9 of ZZP10. Deze cliëntengroep verblijft relatief kortdurend in een intramurale omgeving. Ook de zogenaamde sectorvreemde ZZP s zijn aan deze categorie toegedeeld. Feitelijk gebruik De daadwerkelijke omvang van het zorggebruik. Persoonlijke Verzorging (PV) Geheel of gedeeltelijk overnemen van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging (met inbegrip van enige begeleiding bij die activiteiten). De activiteiten omvatten hulp bij Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL) zoals bij het zich wassen, zich kleden, beweging en houding, eten en drinken en bij zelfverzorging (haarverzorging, gebitsverzorging, etc.). Samenloop Sectorvreemde zorgzwaartepakketen Dit betreft de in V&V-instellingen verblijvende personen met een zorgzwaartepakket (ZZP) in de GGZ of Gehandicaptensector. Verpleging (VP) Uitvoeren van verpleegkundige handelingen met het oog op herstel van gezondheid, of voorkomen van verergering van ziekte of aandoening waaronder verlichting van lijden en ongemak. Deze verpleging houdt verband met een somatische of psychogeriatrische aandoening of een lichamelijke handicap. Verwacht gebruik De theoretische omvang van het zorggebruik zoals op grond van de samenstelling van de bevolking te veronderstellen is. Wijkverpleging Per 2015 valt de Verpleging en een groot deel van de Persoonlijke Verzorging niet meer onder AWBZ maar onder de Zorgverzekeringswet en wordt wijkverpleging genoemd. Wijkscan Midden-Kennemerland december /77

75 Wmo 2015 De huidige Wmo bevat Hulp bij het Huishouden als eigen bijdrage plichtig product. Per 2015 komt daar de producten uit de Begeleiding bij en een stukje Persoonlijke Verzorging. De wet wordt hiervoor aangepast en wordt Wmo 2015 genoemd. Samenloop wijkverpleging Wmo 2015 Wanneer een cliënt gebruik maakt van meerdere zorgproducten spreekt men van samenloop. In het geval van samenloop van Wijkverpleging en Wmo 2015 gebruikt de cliënt dus een vorm van zorg uit beide regelgevingen. Zorgzwaartepakketten (ZZP s) Verpleging en Verzorging (V&V) Zorgzwaartepakketten zijn onderdeel van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Een cliënt krijgt een zorgzwaartepakket toegewezen wanneer zorg met verblijf nodig is. In totaal heeft de V&V-sector tien ZZP s. Het zijn acht pakketten voor langdurende zorg (ZZP s 1 tot en met 8) en twee pakketten voor kortdurende zorg aan specifieke doelgroepen (ZZP 9 en 10). Bij de langdurende zorg is een oplopende reeks van zorgzwaarte. De reeks begint met ZZP 1 VV voor personen die zich niet meer zelf kunnen redden thuis en loopt op naar ZZP 8 VV voor personen met zware ziekten die volledig zorgafhankelijk zijn en daarom intensieve verzorging en verpleging nodig hebben. De kortdurende pakketen zijn gericht op herstelgerichte behandeling met verpleging en verzorging (ZZP 9 VV) en kortdurende palliatieve terminale zorg voor mensen met een terminale ziekte (ZZP 10 VV) De AWBZ maakt onderscheid tussen de volgende zorgzwaartepakketten: ZZP1 Beschut wonen met enige begeleiding (vervallen per ) ZZP2 Beschut wonen met begeleiding en verzorging (vervallen per ) ZZP3 Beschut wonen met begeleiding en intensieve verzorging (vervallen per ) ZZP4 Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging ZZP5 Beschermd wonen met intensieve dementiezorg ZZP6 Beschermd wonen met intensieve verzorging en verpleging ZZP7 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, nadruk op begeleiding ZZP8 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, nadruk op verzorging en verpleging ZZP9 Herstelgerichte behandeling met verpleging en verzorging ZZP10 Verblijf met intensieve palliatief-terminale zorg Vertaaltabel ZZP Het college voor Zorgverzekeringen (CVZ) hanteert deze vertaaltabel ten behoeve van overbruggingszorg. Aan de hand hiervan zijn de intramurale zorgzwaartepakketten omgezet naar (functie en klasse) extramurale zorg. Per ZZP resulteert een profiel in aantallen uren voor PV, VP en BG. Met behulp van corresponderende profielen binnen het huidige extramurale cliëntenbestand van het CAK en de daaraan Wijkscan Midden-Kennemerland december /77