Methotrexaat. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen

Transcriptie

1 Methotrexaat Bij reumatische aandoeningen In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten dat u in verband met reumatische klachten, Methotrexaat zult gaan gebruiken. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen hebben, dan kunt u deze bespreken met uw behandelend reumatoloog of met de reumaverpleegkundige. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

2 Werking Methotrexaat (ook wel MTX genoemd) behoort tot de groep Disease Modifying Anti-Rheumatic Drugs (DMARD s). Dit zijn antireumatische medicijnen die als doel hebben reumatische ontstekingsprocessen te remmen. Indien het remmen van ontsteking succesvol gebeurt, zal dit leiden tot afname van stijfheid, pijn en zwelling van de gewrichten. Ten gevolge van vermindering van de gewrichtsontstekingen neemt de kans op beschadigingen aan de gewrichten af. Ook voelen patiënten zich minder moe en kunnen zij beter functioneren in het dagelijks leven. DMARD s zoals methotrexaat werken in het algemeen langzaam. Het kan zes tot twaalf weken duren voor het effect van methotrexaat merkbaar wordt. Uw arts adviseert u dan ook meestal om, eventueel tijdelijk, behalve methotrexaat andere pijnstillende en ontstekingsremmende middelen te gebruiken. Methotrexaat (MTX) is een middel dat vaak wordt toegepast bij patiënten met gewrichtszwellingen door onder andere reumatoïde artritis of artritis psoriatica. MTX wordt ook voorgeschreven bij diverse andere reumatische ziekten waarbij gewrichtsklachten soms minder op de voorgrond staan. Het doel van de behandeling is dan het afremmen van ontstekingen in andere aangedane weefsels zoals spieren, huid of ontstoken wanden van grote of kleine bloedvaten. MTX is een cytostaticum, dat wil zeggen een stof die de groei van cellen remt en snelgroeiende, woekerende cellen doodt. Cytostatica worden daarom vooral gebruikt bij de behandeling van kanker. MTX is hiervoor sinds 1948 in gebruik. Omdat bleek dat MTX ook de groei remt van niet-kwaadaardige cellen, werd het middel daarna ook toegepast bij een huidziekte (psoriasis). Het geneesmiddel bleek toen ook een gunstig effect op de gewrichtsontstekingen te hebben die in combinatie met psoriasis kunnen voorkomen. Zodoende is de toepassing ervan bij reumatische klachten ontstaan. 2 Methotrexaat

3 Omdat de dosering van MTX bij reumatische ziekten veel lager is dan bij de behandeling van kwaadaardige aandoeningen, komen bijwerkingen minder vaak voor en zijn doorgaans milder van aard. Gebruik MTX kan worden toegediend in de vorm van tabletten of injecties. Als MTX bij u goed blijkt te werken, kunt u dit middel vele jaren gebruiken. Hoelang, in welke vorm en in welke dosering u dit medicijn krijgt voorgeschreven zal uw reumatoloog met u bespreken. MTX in tabletvorm De behandeling met Methotrexaat start meestal met een dosering van zes tabletten van 2,5 mg per week. De tabletten moeten steeds op dezelfde dag van de week worden ingenomen. Dat kan in één keer of verdeeld over de dag (bijvoorbeeld twee keer drie tabletten). Dit zal na enkele weken worden opgehoogd tot maximaal 12 tabletten in te nemen op 1 dag per week. U mag de tabletten tijdens of tussen de maaltijd door innemen, bij voorkeur met water. Er is gesuggereerd dat melk de opname van MTX in het lichaam vertraagt. Hier is echter geen wetenschappelijk bewijs voor. Er is dus geen bezwaar tegen consumptie van melk of andere zuivelproducten op de dag van de MTXinname. MTX in de vorm van injecties Als u de MTX in de vorm van een injectie krijgt voorgeschreven, bestaat de behandeling uit één injectie per week. Meestal betreft dit een injectie net onder de huid (subcutaan), maar deze injectie kan ook in de spier (intramusculair) worden toegediend. In geval van de subcutane injectie leert u dit zelf te doen. 3

4 Bijwerkingen Bijverschijnselen zijn in het algemeen van voorbijgaande aard en verdwijnen na het staken van de behandeling. Meest voorkomend (>1%) Maag-/darmklachten zoals misselijkheid, diarree, verminderde eetlust Ontsteking en zweertjes (aften) van het mondslijmvlies Minder vaak voorkomend (<1%) Huidafwijkingen Haaruitval (meestal mild) Stoornissen in de bloedaanmaak door onderdrukking van het beenmerg. Dit kan merkbaar worden door toename van moeheid, een verhoogd risico op het ontstaan van infecties en het gemakkelijk ontstaan van blauwe plekken en/of bloedneuzen. Milde infecties zoals verkoudheid, griep, gordelroos en urineweginfecties. Als u klachten heeft hiervan, adviseren wij u contact op te nemen met uw (huis)arts. Bepaalde vorm van longontsteking ten gevolge van overgevoeligheidsreactie in de longen. Indien u klachten heeft van kortademigheid, droge hoest of koorts, dient u contact op te nemen met uw arts. Libidoverlies (minder zin in het vrijen) Lever- of nierfunctiestoornissen. Hier merkt u zelf meestal niets van, maar wordt opgemerkt bij controle van uw bloed (zie verder) Als één of meerdere van deze verschijnselen bij u optreden, verzoeken wij u contact op te nemen met uw behandelend arts via de polikliniek reumatologie. Om de kans op bijwerkingen te verminderen, schrijft de arts u ook tabletten foliumzuur voor. Deze tabletten mogen niet binnen 24 uur voor of na de toediening van methotrexaat worden ingenomen. 4 Methotrexaat

5 Bloedcontrole Door regelmatig het bloed te onderzoeken, kunnen we het ontstaan van lever-/ nierfunctiestoornissen of afname van de beenmergfunctie vroegtijdig opsporen. Het is daarom erg belangrijk dat u zich goed houdt aan de afspraken voor bloedcontrole. Met name in de beginfase zullen er met kortere tussenpozen bloedcontroles worden afgesproken. Ook bij patiënten die dit middel langdurig gebruiken, blijven controles van het bloed nodig, al zullen deze minder frequent zijn. Uw arts zal met u bespreken hoe vaak de bloedcontroles nodig zijn. Indien er stoornissen in het bloed optreden, zijn deze over het algemeen van voorbijgaande aard. Zo nodig wordt in opdracht van de arts de dosering methotrexaat (tijdelijk) aangepast. Gebruik van andere geneesmiddelen Bepaalde medicijnen kunnen bij gelijktijdig gebruik met methotrexaat tot een verhoogd risico op bijwerkingen leiden. Meld daarom altijd bij uw huisarts of specialist dat u met methotrexaat behandeld wordt. Antibiotica zoals trimethoprim en co-trimoxazol mogen niet samen met methotrexaat gegeven worden vanwege het risico op een stoornis van de werking van het beenmerg. Van de doktersassistente van de polikliniek Reumatologie behoort u een geel kaartje te krijgen waarop staat dat u met methotrexaat wordt behandeld en dat dit middel niet met bovenstaande antibiotica mag worden gecombineerd. U wordt geadviseerd dit gele kaartje bij u te dragen zodat u dat kan tonen aan andere artsen indien dat nodig is. 5

6 Zwangerschap(swens) en borstvoeding MTX kan van invloed zijn op de vorming van zaad- en eicellen. Bij het gebruik van MTX tijdens de zwangerschap bestaat de kans op miskramen en aangeboren afwijkingen. Daarom wordt altijd geadviseerd om tijdens de behandeling voor een goede, betrouwbare anticonceptie te zorgen en deze na beëindiging van de medicatie nog minstens drie maanden voort te zetten. Indien u een zwangerschap overweegt, overleg dan eerst met uw arts. Ook voor mannen is het van belang om indien er een kinderwens bestaat dit te bespreken met de behandelend reumatoloog. Methotrexaat mag niet worden gebruikt tijdens de borstvoeding. Vaccinaties Wij adviseren u bij het gebruik van dit geneesmiddel u jaarlijks te laten vaccineren met het griepvaccin via uw huisarts. Het laten zetten van een verzwakt levend vaccin (zoals bof, mazelen, rode hond (BMR), gele koorts, tyfus, BCG, oraal poliovaccin) wordt afgeraden. Bespreek het daarom tijdig als u plannen heeft voor een verre reis waarbij mogelijk aanvullende vaccinaties nodig zijn. Aanvullende informatie Wees zuinig met alcohol. In combinatie met MTX wordt het risico op leverfunctiestoornissen verhoogd. Gebruik bij voorkeur niet meer dan één alcoholconsumptie per dag. Sexualiteit: er zijn geen aanwijzingen dat methotrexaat in sperma en/ of vaginaal vocht terecht komt. Daarom is het niet nodig speciale voorzorgsmaatregelen te nemen bij het vrijen. 6 Methotrexaat

7 Vragen Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, dan beantwoordt uw behandelend arts of de reumaverpleegkundige deze graag. Adres Polikliniek Reumatologie Rijnstate Arnhem Wagnerlaan AD Arnhem Telefoonnummer Polikliniek Reumatologie Rijnstate Arnhem:

8 Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste specialismen via uw afspraak maken. Rijnstate, uw ziekenhuis in de regio Arnhem, Rheden en De facebook.com/rijnstate Rijnstate Postbus TA Arnhem T E info@rijnstate.nl / Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2016