Het bindend EU Handvest van de grondrechten Een naadloos web van grondrechtenbescherming in Europa? Amsterdam, 17 maart 2015

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het bindend EU Handvest van de grondrechten Een naadloos web van grondrechtenbescherming in Europa? Amsterdam, 17 maart 2015"

Transcriptie

1 Het bindend EU Handvest van de grondrechten Een naadloos web van grondrechtenbescherming in Europa? Amsterdam, 17 maart 2015 Sybe A. de Vries Jean Monnet leerstoel EU interne-marktrecht & grondrechten Europa Instituut Universiteit Utrecht

2 Opzet Achtergrond Toenemend belang EU grondrechten EU Handvest Inhoud Reikwijdte Verhouding EVRM Verhouding nationale grondrechten Concluderende opmerkingen

3

4 Symbolisch proces om privacy Nrc Handelsblad, donderdag 12 maart 2015 RbDen Haag Wet bewaarplichttelecomgegevensookvan toepassingop fietsendiefstal!

5 Achtergrond (I) Toenemend belang EU-grondrechten Ontwikkeling grondrechten als algemene rechtsbeginselen: een classificatie Handelingen EU-instellingen Inbreuk op grondrechten (Bijv. 29/69, Stauder, 11/70, Internationale Handelsgesellschaft) Maatregelen van lidstaten o o o Inbreuk op grondrechten (Bijv. C-260/89, ERT) Grondrechten als per se exceptie vrij verkeer (C-112/00, Schmidberger) Op zichzelf staande verplichting om grondrechten te respecteren? (C- 60/00, Carpenter; C-34/09, Zambrano; discussie in de literatuur (Bogdandy et al, CMLRev. 2013) Ontwikkeling EU-grondrechten nauw verbonden met autonome rechtsorde & gemeenschappelijke markt

6 Achtergrond (II) Verdrag van Lissabon & grondrechten (I) Algemeen kader, o.a: Artikel 2 VEU: De waarden waarop de Unie berust, zijn [ ] de rechtsstaat en de eerbiediging van mensenrechten [ ]. Artikel 3(3) VEU: Bestrijding van sociale uitsluiting en discriminatie Gelijkheid mannen & vrouwen Bescherming van de rechten van het kind Artikel 6 VEU: zie hierna! Artikel 7 VEU: Raad kan besluiten tot schorsing stemrechten van een LS Ingeval van een ernstige en voortdurende schending van artikel 2 VEU Politiek lastig: symbolische bepaling? (Rapport EP over situatie in Hongarije) Artikel 18 VWEU: Discriminatie o.g.v. nationaliteit verboden Artikel 19 VWEU: Bestrijding discriminatie op andere gronden Artikel 157 VWEU: Gelijke beloning mannen & vrouwen Artikel 49 VEU: Toetreding tot de EU

7 Achtergrond(III) Verdrag van Lissabon & grondrechten (II) Artikel 6, lid 1 VEU: Verwijzing naar het EU-Handvest Het Handvest heeft dezelfde juridische waarde Géén verruiming van de bevoegdheden van de EU Artikel 6, lid 2 VEU: Toetreding EU tot het EVRM Artikel 6, lid 3 VEU: De grondrechten als gewaarborgd door EVRM en voortvloeiend uit nationale constitutionele tradities algemene beginselen van Unierecht

8 Het EU-Handvest- Inhoud Gemengde, moderne grondrechtencatalogus Rechten en beginselen- Art. 52, lid 5 EU-Handvest Voorbeelden Recht op privacy Recht op bescherming persoonsgegevens Vrijheid van meningsuiting en van informatie Non-discriminatie De vrijheidvan beroep Vrijheid van ondernemerschap De rechtenvan het kind Ontdekken en ontwikkelen algemene beginselen Bijv Zaak C-244/06, Dynamic Medien, art. 24 bescherming rechten kind Beperkingen Artikel52, lid 1 Hv Belang evenredigheidsvereiste Zaak C-293/12, Digital Rights Ireland Gev. Zaken C-92/09 & C-93/09, Volker & Schecke

9 Het EU-Handvest Reikwijdte (I) Verticaal Artikel51, lid 1 & lid 2 EU-Handvest EU instellingen o Beperktediscretionaireruimte Gev. ZakenC-293/12 & C-594/12, Digital Rights Ireland Lidstaten Uitsluitendwanneerzijhet rechtvan de Unieten uitvoer brengen Toelichting bij het Handvest Wanneer lidstaten handelen binnen het toepassingsgebied van het EU-recht Brede uitleg, valt samen met rechtspraak algemene beginselen Unierecht Zie ook zaak C-617/10, Åkerberg Fransson, r.o Zie ook zaak C-390/12, Pleger Grenzen? Recente ontwikkelingen in de rechtspraak

10 Het EU-Handvest Reikwijdte (II) Horizontaal Artikel51, lid 1 & lid 2 EU-Handvest Zijnde bepalingenvan het EU-Handvestookinroepbaarin horizontale verhoudingen? AG Trstenjakin zaakc-282/10, Dominguez nee Hof in zaakc-176/12, Association de MédiationSociale sluitde mogelijkheid niet uit Relatie met de algemene beginselen van EU-recht Binnen de context van EU- en/of nationale regelgeving Zaak Google Spain

11 GevolgenreikwijdteEU-Handvest: Handvest& EVRM (I) EU-recht & EVRM in het algemeen: Gerards & Glas AA 2012: gelijkwaardigheid Relatie tamelijk harmonieus HvJEU verwijst naar EVRM EHRM verwijst naar EU Handvest Maar na bindende werking EU-Handvest: Artikel 52, lid 3 EU-Handvest EU Handvest steeds dominanter in rechtspraak HvJ EU Soms autonome uitleg EU-Handvest Zaak C-199/11, Otis, C-70/10, Scarlet Extended; C-617/10, Fransson; C- 399/11, Melloni(zie hierna) Interessant zaken op het terrein van vrijheid van ondernemerschap, privacy etc.

12 GevolgenreikwijdteEU-Handvest: Handvest& EVRM (II) ToetredingEU tot EVRM (Art. 6(2) VEU) HvJEU: Advies2/13 Overeenkomst(Toetredingsverdrag) niet verenigbaar met VEU & VWEU Nadrukligtop het specifiekekaraktervan het EU-recht autonome rechtsorde Fundamentele kritiek van het Hof

13 Gevolgen reikwijdte EU-Handvest: Handvest & nationale grondrechtenbescherming (I) Art. 6, lid 1 VEU & 51, lid 2 EU-Handvest geen uitbreiding van bevoegdheden voor de EU Art. 52, lid 4 EU-Handvest rechten in overeenstemming met constitutionele tradities Art. 53 EU-Handvest Geen van de bepalingen van dit Handvest [ ] een beperking vormen of afbreuk doen aan [ ] de grondwetten van de lidstaten. Verschillende interpretaties in de literatuur (Lenaerts, Azoulai)

14 Gevolgen reikwijdte EU-Handvest: Handvest & nationale grondrechtenbescherming (II) Grondrechtenbescherming EU specifiek gericht op eigen rechtsorde EU & constitutioneel pluralisme (vgl. art. 4, lid 2 VEU en zaak C-208/09, Sayn Wittgenstein) Wat zegt het HvJEU? Zaak C-399/11, Melloni Voorrang, uniformiteit & effectiviteit

15 Afsluitende opmerkingen Naadloos web van grondrechtenbescherming in Europa? Stellingen Dank voor uw aandacht!

EERBIEDIGING VAN DE GRONDRECHTEN IN DE UNIE

EERBIEDIGING VAN DE GRONDRECHTEN IN DE UNIE EERBIEDIGING VAN DE GRONDRECHTEN IN DE UNIE De rechtsgrondslag voor de grondrechten op EU-niveau is lange tijd voornamelijk gelegen geweest in de verwijzing in de Verdragen naar het Europees Verdrag tot

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33072 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Tezcan, Narin Title: Legal constraints on EU Member States as primary law makers

Nadere informatie

Afdeling I. Algemene beginselen van Unierecht en de relatie met het HGEU 11. Afdeling III. Onderzoeksvragen, onderzoeksdoelstelling en beperkingen 17

Afdeling I. Algemene beginselen van Unierecht en de relatie met het HGEU 11. Afdeling III. Onderzoeksvragen, onderzoeksdoelstelling en beperkingen 17 IX Onderzoeksopzet 1 Hoofdstuk 1. Achtergrond 3 Hoofdstuk 2. Probleemstelling 7 Afdeling I. Academisch debat 7 Afdeling II. Eigen bijdrage academisch debat 9 Hoofdstuk 3. Onderzoeksvragen en -methodologie

Nadere informatie

Handleiding nationale toepassing EU-Grondrechtenhandvest. A. Toepasbaarheid EU-Grondrechtenhandvest op nationaal handelen

Handleiding nationale toepassing EU-Grondrechtenhandvest. A. Toepasbaarheid EU-Grondrechtenhandvest op nationaal handelen Handleiding nationale toepassing EU-Grondrechtenhandvest I. Toepassingsgebied A. Toepasbaarheid EU-Grondrechtenhandvest op nationaal handelen Anders dan internationale grondrechtenverdragen als met name

Nadere informatie

BIJLAGEN. bij de MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD. Een nieuw EU-kader voor het versterken van de rechtsstaat

BIJLAGEN. bij de MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD. Een nieuw EU-kader voor het versterken van de rechtsstaat EUROPESE COMMISSIE Straatsburg, 11.3.2014 COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 BIJLAGEN bij de MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD Een nieuw EU-kader voor het versterken van

Nadere informatie

Datum van inontvangstneming : 09/09/2013

Datum van inontvangstneming : 09/09/2013 Datum van inontvangstneming : 09/09/2013 Vertaling C-354/13-1 Zaak C-354/13 Samenvatting van een verzoek om een prejudiciële beslissing in zaak C-354/13 overeenkomstig artikel 98, lid 1, van het Reglement

Nadere informatie

SAMENVATTING SYLLABUS

SAMENVATTING SYLLABUS SAMENVATTING SYLLABUS Julie Kerckaert Inleiding tot het Europees en internationaal recht Academiejaar 2014-2015 Inhoudsopgave Deel 2: Inleiding tot het Europees recht... 2 1. Het juridisch kader van het

Nadere informatie

Interdepartementale Commissie Europees Recht ICER handleiding -nationale toepassing EU-Grondrechtenhandvest Maart 2014

Interdepartementale Commissie Europees Recht ICER handleiding -nationale toepassing EU-Grondrechtenhandvest Maart 2014 Interdepartementale Commissie Europees Recht ICER handleiding -nationale toepassing EU-Grondrechtenhandvest Maart 2014 I. Toepassingsgebied A. Toepasbaarheid EU-Grondrechtenhandvest op nationaal handelen

Nadere informatie

PROPORTIONEEL STAKINGSRECHT? De invulling van het stakingsrecht binnen het Europa van de Raad en van de EU. Laura De

PROPORTIONEEL STAKINGSRECHT? De invulling van het stakingsrecht binnen het Europa van de Raad en van de EU. Laura De PROPORTIONEEL STAKINGSRECHT? De invulling van het stakingsrecht binnen het Europa van de Raad en van de EU Laura De intersentia Antwerpen - Cambridge INHOUD Ter inleiding 1 Hoofdstuk 1. Het stakingsrecht

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Uw Referentie 2015Z08639 Datum 27 mei 2015

Nadere informatie

Prof. Chantal Mak EU-grondrechten en Nederlands consumentenrecht

Prof. Chantal Mak EU-grondrechten en Nederlands consumentenrecht Prof. Chantal Mak EU-grondrechten en Nederlands consumentenrecht REJus workshop 12 april 2018 REJus 12 april 2018 2 LoSasso Overzicht Grondrechten en privaatrecht Technieken Doorwerking van EU-grondrechten

Nadere informatie

Artikel 11 lid 1 Handvest en reclame. 17 maart 2015, Otto Volgenant

Artikel 11 lid 1 Handvest en reclame. 17 maart 2015, Otto Volgenant Artikel 11 lid 1 Handvest en reclame 17 maart 2015, Otto Volgenant Artikel 11 lid 1 Handvest en reclame Artikel 11 lid 1 Handvest Toelichting en koppeling met artikel 10 EVRM Rechtspraak HvJEU over artikel

Nadere informatie

jurisprudentiële fundamenten meer dan veertig jaar geleden zijn gelegd 2, bevestigd en versterkt.

jurisprudentiële fundamenten meer dan veertig jaar geleden zijn gelegd 2, bevestigd en versterkt. Discussienota van het Hof van Justitie van de Europese Unie over bepaalde aspecten van de toetreding van de Europese Unie tot het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele

Nadere informatie

De toenemende invloed van het Handvest op het auteursrecht AIPPI. woensdag 11 maart 2015

De toenemende invloed van het Handvest op het auteursrecht AIPPI. woensdag 11 maart 2015 De toenemende invloed van het Handvest op het auteursrecht AIPPI woensdag 11 maart 2015 1 Quaedvlieg 2006 Het lijkt geen goed idee dat iedere individuele rechter in ieder individueel geval een eigen afweging

Nadere informatie

Hierbij gaat voor de delegaties de gederubriceerde versie van bovengenoemd document.

Hierbij gaat voor de delegaties de gederubriceerde versie van bovengenoemd document. Raad van de Europese Unie Brussel, 10 juni 2015 (OR. en) 10817/10 DCL 1 DERUBRICERING van document: d.d.: 8 juni 2010 nieuwe status: Betreft: ST 10817/10 Publiek FREMP 27 JAI 523 COHOM 153 COSCE 17 Besluit

Nadere informatie

Inroepbaarheid van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie

Inroepbaarheid van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie Inroepbaarheid van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie Helena Severijns Onder wetenschappelijke begeleiding van van Prof. Dr. Stefan Sottiaux en M. De Groof 1. INLEIDING De rol van het

Nadere informatie

AANGENOMEN TEKSTEN. gezien de Verdragen, en in het bijzonder de artikelen 2, 3, 4 en 6 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU),

AANGENOMEN TEKSTEN. gezien de Verdragen, en in het bijzonder de artikelen 2, 3, 4 en 6 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU), Europees Parlement 2014-2019 AANGENOMEN TEKSTEN P8_TA(2016)0344 Recente ontwikkelingen in Polen en de impact ervan op de grondrechten, zoals vastgelegd in het Handvest voor de grondrechten van de Europese

Nadere informatie

inhoudsopgave Inhoudsopgave Afkortingen vii xvi

inhoudsopgave Inhoudsopgave Afkortingen vii xvi Inhoudsopgave Afkortingen vii xvi 1 Europa als woonplaats, de Unie als haar bestuur 1 Definities: recht van een functionele organisatie en recht van een politiek verband 3 2 Rechtsgeschiedenis van de Europese

Nadere informatie

NL In verscheidenheid verenigd NL A7-0176/9. Amendement. Morten Messerschmidt namens de EFD-Fractie

NL In verscheidenheid verenigd NL A7-0176/9. Amendement. Morten Messerschmidt namens de EFD-Fractie 1.6.2011 A7-0176/9 9 Overweging E E. Het Verdrag van Lissabon heeft het mandaat van de leden van het Europees Parlement gewijzigd, door ze rechtstreekse vertegenwoordigers van de burgers van de Unie te

Nadere informatie

Onderzoek Mensenrechten

Onderzoek Mensenrechten Onderzoek Mensenrechten Standaard rapportage, Rapportage gesloten vragen Amsterdam, 10-12-2013 Onderzoekstatistieken Verstuurde e-mails 1080 Afgeronde vragenlijsten 505 Respons 47% Laatste deelname 16

Nadere informatie

EU Contractenrecht. Prof. mr. J.H.M. van Erp

EU Contractenrecht. Prof. mr. J.H.M. van Erp EU Contractenrecht Prof. mr. J.H.M. van Erp EU Contractenrecht I. Algemeen II. Ambtshalve toepassing? III. Samenhang met goederenrecht IV. Consumenten(contracten)recht V. Slotopmerkingen Doel: Verkennen

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken ONTWERPVERSLAG

EUROPEES PARLEMENT Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken ONTWERPVERSLAG EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken 20.1.2014 2014/2006(INI) ONTWERPVERSLAG over evaluatie van de rechtspleging met betrekking tot het strafrecht

Nadere informatie

Privacy en gegevensbescherming in relatie tot geo-informatie. Dr. Colette Cuijpers cuijpers@uvt.nl

Privacy en gegevensbescherming in relatie tot geo-informatie. Dr. Colette Cuijpers cuijpers@uvt.nl Privacy en gegevensbescherming in relatie tot geo-informatie Dr. Colette Cuijpers cuijpers@uvt.nl 1 Gegevensbescherming en geo-informatie Trend: geo-informatie wordt steeds meer gebruikt om mensen te volgen

Nadere informatie

Europeesrechtelijke achtergronden bij de zieke Nederlandse vakantiewetgeving

Europeesrechtelijke achtergronden bij de zieke Nederlandse vakantiewetgeving Europeesrechtelijke achtergronden bij de zieke Nederlandse vakantiewetgeving Schultz-Hoff and beyond Saskia Peters VvA 18-11-2010 OUTLINE Probleem: Nederlandse vakantieregeling versus Richtlijn 2003/88/EG

Nadere informatie

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE HOGE VERTEGENWOORDIGER VAN DE UNIE VOOR BUITENLANDSE ZAKEN EN VEILIGHEIDSBELEID Brussel, 28.11.2016 JOIN(2016) 54 final 2016/0366 (NLE) Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Nadere informatie

Expertisecentrum Europees Recht

Expertisecentrum Europees Recht Expertisecentrum Europees Recht ECER-seminar Nieuwe privacybescherming in de EU Algemene Verordening Gegevensbescherming Privacyrichtlijn voor politiële en justitiële activiteiten Nieuwe EU-VS Privacy-afspraken

Nadere informatie

Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken WERKDOCUMENT 2

Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken WERKDOCUMENT 2 EUROPEES PARLAMENT 2009-2014 Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken 6.9.2012 WERKDOCUMENT 2 over de situatie van de grondrechten: normen en praktijken in Hongarije (overeenkomstig

Nadere informatie

Deel I Het principe: spreekrecht, ook voor ambtenaren 19

Deel I Het principe: spreekrecht, ook voor ambtenaren 19 Spreken of zwijgen.fm Page 5 Monday, November 5, 2012 10:12 AM INHOUDSTAFEL Voorwoord 3 Begrippenkader 15 Deel I Het principe: spreekrecht, ook voor ambtenaren 19 Hoofdstuk 1 De internationaalrechtelijke

Nadere informatie

Datum van inontvangstneming : 13/07/2012

Datum van inontvangstneming : 13/07/2012 Datum van inontvangstneming : 13/07/2012 Vertaling C-264/12-1 Zaak C-264/12 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 29 mei 2012 Verwijzende rechter: Tribunal do Trabalho do Porto (Portugal)

Nadere informatie

GRONDWET EN GELIJKHEID

GRONDWET EN GELIJKHEID Factsheet Grondwet voor Europa GRONDWET EN GELIJKHEID April 2005 Platform Artikel 13 Factsheet Grondwet en Gelijkheid Deze factsheet bevat informatie over de gevolgen van de invoering van de Grondwet voor

Nadere informatie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie Raad van de Europese Unie Brussel, 29 november 2016 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2016/0367 (NLE) 14996/16 VOORSTEL van: ingekomen: 28 november 2016 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: COASI 218 ASIE 88

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1097 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord

Inhoudsopgave. Voorwoord Inhoudsopgave Voorwoord XI Frontex: is de grens bereikt? 1 EU-grensbewakingsagentschap is nauwelijks aan te spreken Ruben te Molder & Laurie Kampkuiper 1. Kritiek 2 2. Taken en bevoegdheden 3 3. Juridisch

Nadere informatie

van Katia Segers, Güler Turan en Tine Soens

van Katia Segers, Güler Turan en Tine Soens ingediend op 1029 (2016-2017) Nr. 1 21 december 2016 (2016-2017) Voorstel van resolutie van Katia Segers, Güler Turan en Tine Soens betreffende de recente ontwikkelingen in Polen en de verdediging van

Nadere informatie

EG en grondrechten. grondrechtenbescherming

EG en grondrechten. grondrechtenbescherming EG en grondrechten prof.mr. M.c. Burkens mr. H.R.B.M. Kummeiing (red.) Gevolgen van de Europese integratie voor de nationale grondrechtenbescherming Met bijdragen van: prof.mr. M.C. Burkens mr. H.R.B.M.

Nadere informatie

VERKORTE INHOUDSOPGAVE

VERKORTE INHOUDSOPGAVE VERKORTE INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF... v HOOFDSTUK 1. FUNDAMENTELE BEGINSELEN VAN DE COMMUNAUTAIRE RECHTSORDE... 1 A. De EG is een constitutionele rechtsgemeenschap... 1 B. De voorrang van het Europees

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Van de redactie 11 Voorwoord 15 Gebruikte afkortingen 17

Inhoudsopgave. Van de redactie 11 Voorwoord 15 Gebruikte afkortingen 17 Inhoudsopgave Van de redactie 11 Voorwoord 15 Gebruikte afkortingen 17 Are you not entertained?! 19 Onze levens als publiek bezit mr. M.J.W. Timmer & mr. N. van Triet 1. Inleiding 19 2. EHRM 20 2.1 Algemeen

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Goedkeuring en machtiging tot ondertekening van het Wijzigingsprotocol tot modernisering van het Verdrag

Nadere informatie

Inhoud. HOOFDSTUK 1 Ontstaan van het begrip discriminatie op grond van nationaliteit 21

Inhoud. HOOFDSTUK 1 Ontstaan van het begrip discriminatie op grond van nationaliteit 21 Inleiding 11 DEEL I Het concept indirecte discriminatie op grond van nationaliteit in het Unierecht 17 Inleiding 17 HOOFDSTUK 1 Ontstaan van het begrip discriminatie op grond van nationaliteit 21 HOOFDSTUK

Nadere informatie

HvJEU Rechtspraak over handhaving

HvJEU Rechtspraak over handhaving HvJEU Rechtspraak over handhaving Stefan Kulk, docent en onderzoeker Universiteit Utrecht VVA Studiemiddag, 8 februari 2019 Copyright and the European Charter: A Balancing Act Grondrechten en handhaving

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 12 maart 2014 (OR. en) 7632/14 JAI 159 POLGEN 37 FREMP 43. BEGELEIDENDE NOTA van:

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 12 maart 2014 (OR. en) 7632/14 JAI 159 POLGEN 37 FREMP 43. BEGELEIDENDE NOTA van: RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 12 maart 2014 (OR. en) 7632/14 JAI 159 POLGEN 37 FREMP 43 BEGELEIDENDE NOTA van: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese

Nadere informatie

EUROPESE SOCIAAL-DEMOCRATEN: VOORSTANDER VAN DE EUROPESE GRONDWET

EUROPESE SOCIAAL-DEMOCRATEN: VOORSTANDER VAN DE EUROPESE GRONDWET EUROPESE SOCIAAL-DEMOCRATEN: VOORSTANDER VAN DE EUROPESE GRONDWET EUROPESE SOCIAAL-DEMOCRATEN: VOORSTANDER VAN DE EUROPESE GRONDWET Richard Corbett, lid van het EP De Europese grondwet is een grote verbetering

Nadere informatie

De Europese Unie. Nederland zet zich in voor de rechtsstaat in de EU

De Europese Unie. Nederland zet zich in voor de rechtsstaat in de EU Via deze brief informeer ik u over de stand van de rechtsstaat en mensenrechten in de Europese Unie en de rol van de Raad van Europa, ter voorbereiding op het Algemeen Overleg EU Rechtsstaat en Mensenrechten,

Nadere informatie

ADVIES. NL In verscheidenheid verenigd NL. Europees Parlement 2015/2254(INL) van de Commissie constitutionele zaken

ADVIES. NL In verscheidenheid verenigd NL. Europees Parlement 2015/2254(INL) van de Commissie constitutionele zaken Europees Parlement 2014-2019 Commissie constitutionele zaken 2015/2254(I) 16.6.2016 ADVIES van de Commissie constitutionele zaken aan de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken

Nadere informatie

Titel Een verkenning van de betekenis van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie voor het Privaatrecht

Titel Een verkenning van de betekenis van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie voor het Privaatrecht Knowledge Portal NTBR 2011/68 Aflevering NTBR 2011, afl. 9 Publicatiedatum 22-11-2011 Auteur T. Barkhuysen, A.W. Bos & F. ten Have [1] Titel Een verkenning van de betekenis van het Handvest van de grondrechten

Nadere informatie

Handvest van de grondrechten van de EU

Handvest van de grondrechten van de EU Handvest van de grondrechten van de EU A5-0064/2000 Resolutie van het Europees Parlement over de opstelling van een handvest van de grondrechten van de Europese Unie (C5-0058/1999-1999/2064(COS)) Het Europees

Nadere informatie

ONTWERPVERSLAG. NL In verscheidenheid verenigd NL 2011/2275(INI)

ONTWERPVERSLAG. NL In verscheidenheid verenigd NL 2011/2275(INI) EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie juridische zaken 2011/2275(INI) 11.9.2012 ONTWERPVERSLAG over het 28e jaarlijkse verslag over de controle op de toepassing van het EU-recht (2010) (2011/2275(INI))

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 648 Staat van de Europese Unie 2017 Nr. 2 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

INHOUD. Inleiding Een veelbelovende start: de voorbereidende werken van het Burgerlijk Wetboek... 17

INHOUD. Inleiding Een veelbelovende start: de voorbereidende werken van het Burgerlijk Wetboek... 17 INHOUD Inleiding....................................................... 1 1. Een veelbelovende start: de voorbereidende werken van het Burgerlijk Wetboek........................................ 17 2. De

Nadere informatie

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 18.10.2017 COM(2017) 605 final Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD houdende machtiging tot opening van onderhandelingen over een overeenkomst tussen de Europese Unie en

Nadere informatie

Protocol over de bezwaren van het Ierse volk ten aanzien van het Verdrag van Lissabon

Protocol over de bezwaren van het Ierse volk ten aanzien van het Verdrag van Lissabon 1796 der Beilagen XXIV. GP - Staatsvertrag - 15 Protokoll in niederländischer Sprachfassung (Normativer Teil) 1 von 10 CONFERENTIE VAN DE VERTEGENWOORDIGERS VAN DE REGERINGEN DER LIDSTATEN Brussel, 14

Nadere informatie

ARREST VAN HET HOF (Grote kamer) 1 maart 2011 (*)

ARREST VAN HET HOF (Grote kamer) 1 maart 2011 (*) BELANGRIJKE JURIDISCHE KENNISGEVING Op de informatie op deze site is verklaring van afwijzing van aansprakelijkheid en een verklaring inzake het auteursrecht van toepassing. ARREST VAN HET HOF (Grote kamer)

Nadere informatie

Datum van inontvangstneming : 25/06/2012

Datum van inontvangstneming : 25/06/2012 Datum van inontvangstneming : 25/06/2012 Resumé C-234/12-1 Zaak C-234/12 Resumé van het verzoek om een prejudiciële beslissing overeenkomstig artikel 104, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering

Nadere informatie

Toegang tot sociale voordelen voor EU burgers: All EU citizens are equal, Nathan Cambien

Toegang tot sociale voordelen voor EU burgers: All EU citizens are equal, Nathan Cambien Toegang tot sociale voordelen voor EU burgers: All EU citizens are equal, but Nathan Cambien Inleiding Vaststelling: 3 categorieën personen Belgen EU-burgers Derdelanders Vaststelling: verschillende non-discriminatie

Nadere informatie

BEGINSELEN VAN BELGISCH PRIVAATRECHT I. Walter VAN GERVEN

BEGINSELEN VAN BELGISCH PRIVAATRECHT I. Walter VAN GERVEN BEGINSELEN VAN BELGISCH PRIVAATRECHT I Walter VAN GERVEN Professor emeritus K.U.Leuven, U.Tilburg, U.Maastricht Gewezen advocaat-generaal Europees Hof van Justitie Lid van de Koninklijke Vlaamse Academie

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE CRI(97)36 Version néerlandaise Dutch version EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE TWEEDE ALGEMENE BELEIDSAANBEVELING VAN DE ECRI: SPECIALE ORGANEN OP NATIONAAL NIVEAU GERICHT OP DE BESTRIJDING

Nadere informatie

De Raad wordt verzocht in zijn zitting van 7 maart 2016 de in de bijlage opgenomen ontwerpconclusies aan te nemen.

De Raad wordt verzocht in zijn zitting van 7 maart 2016 de in de bijlage opgenomen ontwerpconclusies aan te nemen. Raad van de Europese Unie Brussel, 7 maart 2016 6255/1/16 REV 1 SOC 81 GENDER 13 ANTIDISCRIM 13 FREMP 34 NOTA van: het Comité van permanente vertegenwoordigers aan: de Raad nr. vorig doc.: 6255/16 SOC

Nadere informatie

A8-0316/13

A8-0316/13 18.11.2015 A8-0316/13 13 Paragraaf 14 14. herinnert eraan dat internetaanbieders en -dienstverleners een wettelijke verantwoordelijkheid hebben om samen te werken met de autoriteiten van de lidstaten en

Nadere informatie

Programmapunten Partij voor de Vrijheid

Programmapunten Partij voor de Vrijheid Programmapunten Partij voor de Vrijheid Een aantal stellingen zijn voorgelegd over onderwerpen die de Partij voor de Vrijheid in haar programma heeft gezet. Wat vindt men van de programmapunten van Geert

Nadere informatie

Datum van inontvangstneming : 28/08/2015

Datum van inontvangstneming : 28/08/2015 Datum van inontvangstneming : 28/08/2015 Vertaling C-404/15-1 Zaak C-404/15 Samenvatting van het verzoek om een prejudiciële beslissing overeenkomstig artikel 98, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering

Nadere informatie

Raad van de Europese Unie Brussel, 9 juni 2016 (OR. en) het Comité van permanente vertegenwoordigers (1e deel)

Raad van de Europese Unie Brussel, 9 juni 2016 (OR. en) het Comité van permanente vertegenwoordigers (1e deel) Raad van de Europese Unie Brussel, 9 juni 2016 (OR. en) 9948/16 NOTA van: aan: SOC 393 GENDER 26 ANTIDISCRIM 39 FREMP 107 het Comité van permanente vertegenwoordigers (1e deel) Raad nr. vorig doc.: 9634/16

Nadere informatie

A8-0283/3. Barbara Spinelli, Jiří Maštálka, Merja Kyllönen, Marie-Christine Vergiat namens de GUE/NGL-Fractie

A8-0283/3. Barbara Spinelli, Jiří Maštálka, Merja Kyllönen, Marie-Christine Vergiat namens de GUE/NGL-Fractie 19.10.2016 A8-0283/3 3 Barbara Spinelli, Jiří Maštálka, Merja Kyllönen, Marie-Christine Vergiat Overweging N N. overwegende dat verbetering van de doeltreffendheid van de rechtspraakstelsels in de lidstaten

Nadere informatie

Raad van de Europese Unie Brussel, 18 mei 2016 (OR. en)

Raad van de Europese Unie Brussel, 18 mei 2016 (OR. en) Raad van de Europese Unie Brussel, 18 mei 2016 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2016/0127 (E) 8505/16 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: JAI 337 USA 21 DATAPROTECT 41 RELEX 330 BESLUIT

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 5.6.2018 COM(2018) 451 final 2018/0238 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD waarbij de lidstaten worden gemachtigd om, in het belang van de Europese Unie, het Protocol

Nadere informatie

Het Verdrag van Amsterdam in werking. Prof. mr. R. Barents

Het Verdrag van Amsterdam in werking. Prof. mr. R. Barents Het Verdrag van Amsterdam in werking Prof. mr. R. Barents Kluwer - Deventer - 1999 DEEL1. HET VERDRAG VAN AMSTERDAM Hoofdstuk 1. Van Maastricht naar Amsterdam 3 1. Inleiding 3 2. De Europese verdragen

Nadere informatie

Hof van Cassatie van België

Hof van Cassatie van België 19 NOVEMBER 2013 P.13.1765.N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. P.13.1765.N DE FEDERALE PROCUREUR, eiser, tegen N J E, persoon krachtens wie een Europees aanhoudingsbevel is uitgevaardigd, aangehouden

Nadere informatie

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 3.5.2017 COM(2017) 218 final Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD waarbij de Commissie wordt gemachtigd onderhandelingen te openen over een akkoord met het Verenigd Koninkrijk

Nadere informatie

Opmerkingen bij de derde herziene druk

Opmerkingen bij de derde herziene druk Opmerkingen bij de derde herziene druk Deze derde druk betreft een volledig herziene versie. De tekst is bijgewerkt tot juni 2014. Alhoewel de naam van de wet voluit Vreemdelingenwet 2000 is hanteren we

Nadere informatie

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 20.12.2017 COM(2017) 830 final Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot aanvulling van het Besluit van de Raad van 22 mei 2017 waarbij machtiging wordt verleend tot het

Nadere informatie

Voorstel voor een UITVOERINGSBESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een UITVOERINGSBESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 10.2.2016 COM(2016) 80 final 2016/0045 (NLE) Voorstel voor een UITVOERINGSBESLUIT VAN DE RAAD inzake de tijdelijke opschorting van de herplaatsing van 30 % van de verzoekers

Nadere informatie

Digitalisering en de Europese Belastingdiensten

Digitalisering en de Europese Belastingdiensten Digitalisering en de Europese Belastingdiensten 2 3 HARVESTING VAT DATA Albert Bomer a.h.bomer@vu.nl 4 Harvesting Data 5 6 I. Ontwikkelingen II. Data-uitwisseling - OECD - EU III. Rechtsbescherming - Privacy

Nadere informatie

Datum van inontvangstne ming : 22/05/2012

Datum van inontvangstne ming : 22/05/2012 Datum van inontvangstne ming : 22/05/2012 C-176/12-1 Zaak C-176/12 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 16 april 2012 Verwijzende rechter: Cour de cassation (Frankrijk) Datum van

Nadere informatie

ADVIES. Conceptwetsvoorstel inzake het recht op een eerlijk proces in de Grondwet

ADVIES. Conceptwetsvoorstel inzake het recht op een eerlijk proces in de Grondwet ADVIES Conceptwetsvoorstel inzake het recht op een eerlijk proces in de Grondwet Oktober 2014 1 Inleiding Een ieder heeft het recht op een eerlijk proces. Of het nu in een strafzaak of in een civiele zaak

Nadere informatie

Europese krijtlijnen voor een sociaal federalisme

Europese krijtlijnen voor een sociaal federalisme Europese krijtlijnen voor een sociaal federalisme prof. dr. Herwig VERSCHUEREN Universiteit Antwerpen De Europese context Overzicht De Europese spelers en hun instrumenten De Europese juridische krijtlijnen

Nadere informatie

DE EUROPESE GRONDWET: TROEVEN EN TEKORTEN. (editors)

DE EUROPESE GRONDWET: TROEVEN EN TEKORTEN. (editors) DE EUROPESE GRONDWET: TROEVEN EN TEKORTEN JOHAN MEEUSEN GERT STRAETMANS (editors) Dit boek kwam tot stand met de steun van de Europese Gemeenschap (Actie Jean Monnet) intersentia Antwerpen - Oxford INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT. Commissie vrijheden en rechten van de burger, justitie en binnenlandse zaken. 20 juni 2003 PE 329.885/6-24 AMENDEMENTEN 6-24

EUROPEES PARLEMENT. Commissie vrijheden en rechten van de burger, justitie en binnenlandse zaken. 20 juni 2003 PE 329.885/6-24 AMENDEMENTEN 6-24 EUROPEES PARLEMENT 1999 2004 Commissie vrijheden en rechten van de burger, justitie en binnenlandse zaken 20 juni 2003 PE 329.885/6-24 AMENDEMENTEN 6-24 Ontwerpadvies (PE 329.885) Carmen Cerdeira Morterero

Nadere informatie

ONTWERPPROGRAMMA. Hoorzitting. De situatie van de grondrechten in de Europese Unie

ONTWERPPROGRAMMA. Hoorzitting. De situatie van de grondrechten in de Europese Unie NL EUROPEES PARLEMENT 2014-2019 Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken LIBE_OJ(2015)0330_1 ONTWERPPROGRAMMA Hoorzitting De situatie van de grondrechten in de Europese Unie Maandag

Nadere informatie

Inhoud Aflevering 10-2 oktober 2015 - Jaargang 16

Inhoud Aflevering 10-2 oktober 2015 - Jaargang 16 Redactie: prof. mr. J.H. Gerards (hoofdredacteur) mr. dr. M. den Heijer mr. dr. J. Krommendijk mr. dr. C. Mak mr. F.P. Ölçer mr. dr. J. van der Velde 185* 186* 187* Inhoud Aflevering 10-2 oktober 2015

Nadere informatie

EBN Actualiteiten meet up dinsdag 4 juni 2019

EBN Actualiteiten meet up dinsdag 4 juni 2019 Inleiding Arnout Brussaard Rule of Law, Europese verworvenheden en uitdagingen aangaande de rechtsstaat EBN Actualiteiten meet up dinsdag 4 juni 2019 Dank voor de uitnodiging inzake de Rule of Law, de

Nadere informatie

Datum van inontvangstneming : 24/02/2017

Datum van inontvangstneming : 24/02/2017 Datum van inontvangstneming : 24/02/2017 Samenvatting C-42/17-1 Zaak C-42/17 Samenvatting van het verzoek om een prejudiciële beslissing in de zin van artikel 98, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering

Nadere informatie

EN United in diversity EN A8-0043/437. Amendement. Steeve Briois namens de ENF-Fractie

EN United in diversity EN A8-0043/437. Amendement. Steeve Briois namens de ENF-Fractie 7.2.2019 A8-0043/437 437 Overweging 5 (5) Horizontale beginselen als bedoeld in artikel 3 van het Verdrag betreffende de Europese Unie ("VEU") en in artikel 10 VWEU, met inbegrip van de beginselen subsidiariteit

Nadere informatie

Titel Een verkenning van de betekenis van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie voor het privaatrecht

Titel Een verkenning van de betekenis van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie voor het privaatrecht Knowledge Portal NTBR 2011/76 Aflevering NTBR 2011, afl. 10 Publicatiedatum 18-12-2011 Auteur T. Barkhuysen, A.W. Bos & F. ten Have [1] Titel Een verkenning van de betekenis van het Handvest van de Grondrechten

Nadere informatie

Raad van de Europese Unie Brussel, 27 mei 2019 (OR. en)

Raad van de Europese Unie Brussel, 27 mei 2019 (OR. en) Raad van de Europese Unie Brussel, 27 mei 2019 (OR. en) 9663/19 NOTA van: aan: het voorzitterschap Raad nr. vorig doc.: 8621/19 Betreft: JAI 574 COPEN 232 DAPIX 194 ENFOPOL 269 CYBER 179 EUROJUST 105 DATAPROTECT

Nadere informatie

Implementatie van EU-regelgeving

Implementatie van EU-regelgeving Implementatie van EU-regelgeving mw. mr. drs. Sophie Bots wetgevingsjurist met speciale aandacht voor het recht van de Europese Unie directie Advisering, Raad van State Lezing Academie voor Wetgeving,

Nadere informatie

Stellingname van het Hof

Stellingname van het Hof ADVIES UITGEBRACHT KRACHTENS ARTIKEL 228 EEG-VERDRAG Stellingname van het Hof De ontvankelijkheid van het verzoek om advies 1 De Ierse regering en de regering van het Verenigd Koninkrijk, maar ook de Deense

Nadere informatie

DE DRAAGWIJDTE VAN HET EU HANDVEST VAN DE

DE DRAAGWIJDTE VAN HET EU HANDVEST VAN DE Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent Academiejaar 2014-2015 DE DRAAGWIJDTE VAN HET EU HANDVEST VAN DE GRONDRECHTEN Masterproef van de opleiding Master in de rechten Ingediend door Rik Callens

Nadere informatie

Gewijzigd voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Gewijzigd voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 6.9.2016 COM(2016) 552 final 2011/0103 (NLE) Gewijzigd voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD inzake de ondertekening en voorlopige toepassing van de Overeenkomst inzake Noorwegen;

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.3.2018 COM(2018) 167 final 2018/0079 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD houdende machtiging van de Commissie om het mondiale pact voor veilige, ordelijke en reguliere

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken ONTWERPVERSLAG

EUROPEES PARLEMENT Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken ONTWERPVERSLAG EUROPEES PARLEMENT 2014-2019 Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken 2014/2254(INI) 6.3.2015 ONTWERPVERSLAG over de situatie van de grondrechten in de Europese Unie (2013-2014)

Nadere informatie

De betekenis van het handvest van de grondrechten van de eu voor het bestuursrecht

De betekenis van het handvest van de grondrechten van de eu voor het bestuursrecht JBplus De betekenis van het handvest van de grondrechten van de eu voor het bestuursrecht De betekenis van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie voor het bestuursrecht Prof.mr. T. Barkhuysen

Nadere informatie

waardigheid participatie gelijke rechten solidariteit individuele vrijheid

waardigheid participatie gelijke rechten solidariteit individuele vrijheid individuele vrijheid participatie gelijke rechten solidariteit waardigheid Basisrechten Santé België is een rechtsstaat en een democratie die ieders mensenrechten e De Staat garandeert de naleving van

Nadere informatie

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE HOGE VERTEGENWOORDIGER VAN DE EUROPESE UNIE VOOR BUITENLANDSE ZAKEN EN VEILIGHEIDSBELEID Brussel, 13.4.2015 JOIN(2015) 10 final 2015/0073 (NLE) Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT

Nadere informatie

KORTE INHOUD VAN DE EUROPESE GRONDWET. (instelling van een Europese Unie met internationale rechtspersoonlijkheid)

KORTE INHOUD VAN DE EUROPESE GRONDWET. (instelling van een Europese Unie met internationale rechtspersoonlijkheid) KORTE INHOUD VAN DE EUROPESE GRONDWET (instelling van een Europese Unie met internationale rechtspersoonlijkheid) Deel I 1. Waarden waarop de Unie berust: Respect voor de menselijke waardigheid Vrijheid

Nadere informatie

Wetsvoorstellen ministerraadsvergaderingen Het politieke plaatje Toetsing OM wil van briefgeheim pakjes af

Wetsvoorstellen ministerraadsvergaderingen Het politieke plaatje Toetsing OM wil van briefgeheim pakjes af HC 6A, 17-12-2018, Gastcollege door Wytze van der Woude (Afdelingshoofd Constitutionele Zaken, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) Staatsrecht is erg belangrijk in de praktijk. Binnen

Nadere informatie

ARREST VAN HET HOF (Eerste kamer) 18 december 1997*

ARREST VAN HET HOF (Eerste kamer) 18 december 1997* ARREST VAN HET HOF (Eerste kamer) 18 december 1997* In zaak C-309/96, betreffende een verzoek aan het Hof krachtens artikel 177 EG-Verdrag van de Pretura circondariale di Roma, sezione distaccata di Tivoli,

Nadere informatie

Aanbesteding en schaarse rechten

Aanbesteding en schaarse rechten Aanbesteding en schaarse rechten Een inleiding Een inleiding Europese aanbestedingsrecht Economisering bestuursrecht Katalysator Aanbestedingsrecht in ruime zin? Juridisch kader VWEU Unierechtelijke beginselen

Nadere informatie

Europees recht HC 5a - 10/12/18 bevoegdheidsverdeling en uitoefening

Europees recht HC 5a - 10/12/18 bevoegdheidsverdeling en uitoefening Europees recht HC 5a - 10/12/18 bevoegdheidsverdeling en uitoefening De Commissie is degene die alle wetsvoorstellen doet en het primaat tot initiatief heeft. Nationale parlementen mogen er hierna naar

Nadere informatie

Doping: een grensoverschrijdend probleem Herman Ram, directeur ADO Den Haag, 29 maart 2010

Doping: een grensoverschrijdend probleem Herman Ram, directeur ADO Den Haag, 29 maart 2010 Doping: een grensoverschrijdend probleem Herman Ram, directeur ADO Den Haag, 29 maart 2010 Globale opzet presentatie 1. Dopingrecht en dopingregels 2. Botsing van rechtssystemen 3. Consequenties voor de

Nadere informatie

Globalisering en gezondheidszorg

Globalisering en gezondheidszorg Globalisering en gezondheidszorg De invloed van Europa op de gezondheidszorgverzekering en de markt van de gezondheidszorg Rita Baeten, VWEC 19 november 2010 Overzicht presentatie Bevoegdheidsverdeling

Nadere informatie

Onderscheid tussen methoden en beginselen

Onderscheid tussen methoden en beginselen SAMENVATTING Fundamentele rechten zijn notoir vaag en algemeen geformuleerd. Als gevolg van deze algemene formulering bestaat er veel onduidelijkheid over de exacte betekenis van fundamentele rechten.

Nadere informatie