Zorg voor jonge suïcidepogers

Transcriptie

1 Zorg voor jonge suïcidepogers Heldere communicatie in de ketenzorg Marie Van Broeckhoven / Peter Emmery 24 april 2013 Iemand die er over spreekt, doet het niet. Waar Niet waar

2 Iemand die er over spreekt, doet het niet. Waar Niet waar Een suïcidepoging is geen cry for help, maar een bijkomende risicofactor voor suïcide. Waar Niet waar

3 Een suïcidepoging is geen cry for help, maar een bijkomende risicofactor voor suïcide. Waar Niet waar Ik moet zoveel mogelijk weten uit de context, thuissituatie en het leven van de jongere, om suïcidaliteit goed in te schatten. Waar Niet waar

4 Ik moet zoveel mogelijk weten uit de context, thuissituatie en het leven van de jongere, om suïcidaliteit goed in te schatten. Waar Niet waar BELANG VAN GOEDE DEFINITIE Beslisboom: Gedrag dat tot zelfdestructie kan leiden Uitgevoerd gedrag of ingenomen middel Onderbroken gedrag Accidenteel Intentioneel Door zichzelf Door anderen GEEN SP GEEN SP SP Repetitief Niet-repetitief Habitueel Niet-habitueel GEEN SP SP

5 BIJLAGEN: ZORGPADEN Zorgpad KPC ZORGPAD KINDERPSYCHIATRISCH CENTRUM Aanmelding door jongere, omgeving, verwijzer (bvspoed Systematische inschatting door kinderpsychiater dmv KIPEO1 en KIPEO 2 OPNAMEKINDERPSYCHIATRIE OF VERWIJZING? Residentieel Daghospitalisatie Outreaching Polikliniek Ambulante begeleiding vb Criteria plaatsing voldaan = transfer Criteria gedwongen opname = transfer Hulpaanbod geweigerd, geen criteria voor gedwongen opname of plaatsing. MULTIDISCIPLINAIR BEHANDELTEAM Multidisciplinair teamoverleg: opstellen behandelplan Betrokken externe hulpverleners contacteren: inschatting problematiek & opzetten zorgtraject Communicatie naar betrokkenen hulpverleners Verdere opvolging en ondersteuning jongere & omgeving Voorbereiding vervolgzorg Vervolgzorg ers): - verslaggeving naar de huisarts - verslaggeving aan CLB-arts - verslaggeving aan vervolgzorg - crisiskaart/folder meegeven ZORGPAD KINDERPSYCHIATRISCH CENTRUM 9 Aanmelding door jongere, omgeving, verwijzer Systematische inschatting door kinderpsychiater dmv KIPEO-1 (en KIPEO-2) OPNAMEKINDERPSYCHIATRIE? K-PSY OPNAME Opname op Kinderpsychiatrie + Antisuïcide beveiliging GEDWONGEN OPNAME OPNAME GEWEIGERD = ontslag KINDERPSYCHIATRISCH TEAM Contact met jongere en naasten: opvang en risicoinschatting adhv KIPEO 2 door kinderpsychiater (of kinderpsycholoog) Multidisciplinair teamoverleg: opstellen behandelplan Betrokken externe hulpverleners contacteren: inschatting problematiek & opzetten nazorg Communicatie naar betrokkenen hulpverleners Verdere opvolging en ondersteuning patiënt & naasten Voorbereiding vervolgzorg ONTSLAG Vervolgzorg - Afspraak bij kinderpsychiater - verslaggeving naar de huisarts - verslaggeving aan CLB-arts - crisiskaart/folder meegeven 10

6 Nood Goede psychosociale opvang van elke jonge suïcidepoger Zo weinig mogelijk tussenstappen Inschatting van risico én zorgbehoeften Motiveren en toeleiden naar zorg van zowel de jongere als de ouders. Goede communicatie bij tussenstappen 11 Uitlokker Uitlokker Stress Kwetsbaarheid Uitlokker Hopeloosheid Vernauwing Ambivalentie (Retterstol, 1993)

7 Indirecte signalen Ik kan het niet meer aan Ik zie het niet meer zitten Ik heb er genoeg van Ik ben voor niets goed Die (overledene) is beter af Niemand kan mij helpen Ik ben een hopeloos geval Directe signalen Ik zou willen dat ik er niet meer was Ik wil er een eind aan maken Ik wou dat ik dood was Hoe kun je het best zelfmoord plegen? Verbale boodschappen die wijzen op hopeloosheid en/of een negatieve kijk op zichzelf/omgeving/toekomst 70 à 80% van de mensen die suïcidaal zijn hebben vooraf signalen uitgezonden Gedragsmatige signalen en combinaties ervan die wijzen op problemen die met suïcidaliteit kunnen gelinkt zijn: Een opvallende verandering (in negatieve zin) in het uiterlijk. Verandering van gedrag zoals plotselinge uitbarstingen van energie, gevolgd door nietsdoen. Zich terugtrekken van familie en vrienden Weggeven van persoonlijke bezittingen

8 Beperkte mogelijkheden om met problemen om te gaan. Wisselende stemmingen (agressief, koppig, verzet, down, weerspannig, nors ) Verlies aan interesse in activiteiten en vrienden. Neiging tot het nemen van onverantwoorde risico s. Wegloop- of zwerfgedrag. Misbruik van alcohol en drugs. Meer of minder eten. Psychosomatische klachten. Vermoeidheid, lusteloosheid, slaapproblemen, verveling. Op school Verslechtering van prestaties (huiswerk) Vaker afwezig zijn, spijbelen Slechte concentratie, zitten slapen of suffen, geheugenproblemen Agressief en/of vervelend gedrag t.o.v. ouders, medeleerlingen, leerkrachten Mondelinge en/of schriftelijke aanwijzingen (gedicht, opstel, tekening) waaruit blijkt dat men het leven somber inziet en veel bezig is met dood/zelfdoding Informatie van derden (ouders, medeleerlingen, leerkrachten) over mogelijke gedachten aan zelfdoding bij een jongere

9 Jongeren uiten hun emoties meer in gedrag dan in woorden Elke plotse gedragsverandering kan betekenisvol zijn, zeker tegen een achtergrond van eerder genoemde risicofactoren Opgelet voor gemaskeerde (smiling) depressie Bespreekbaar maken van signalen als preventieve stap. Steeds bevragen! Ernstige < > flutpogingen Men kan op elk moment uit het suïcidaal proces stappen. Preventie is mogelijk! Communicatie school hulpverlening Inschatten suïcidaliteit vereist kennis Dus liefst vast aanspreekpunt voor school Een goed, breed gekend en gedragen beleid op school als basis Geen geheimhouding, wel openheid en goede doorverwijzing Maximaal betrekken van ouders / context Vooral grondig en gericht bevragen suïcidaliteit (KIPEO 1!) Gericht doorverwijzen na inschatting met goede overdracht van info 18

10 Handvaten voor de klas Suïcidale jongere is afwezig, opgenomen In de klas circuleert ongerustheid, berichten op Facebook,... En nu? deelsite voor de school oa. klasgesprek, draaiboek voor school, Casus Probleem van het beroepsgeheim Wat als...? jullie het verslag wel kregen Zou dit helpen? Zou je andere info willen, op een andere manier geïnformeerd willen worden,... Hoe maak je de vertaling naar de klas 20

11 Communicatie hulpverlening school Leerkracht = goede onderwijzer Leerkracht hulpverlener Maw wat is nodig om deze taak uit te voeren Nice to know need to know 21 Nodig - need to know? (Alarm)signalen (individueel verschillend) Eventueel gezamenlijk crisisplan Hebben jongeren zelf een crisisplan: vb. Aanspreekpunt bij (nieuwe) moeilijkheden - wie doet de begeleiding / behandeling Jongere correct kunnen bevragen bij signalen (plan van aanpak) Hoe en wanneer spreek ik aan 22

12 Niet luisteren, wel luisteren en doen Gericht op eigen verantwoordelijkheid jongere en / of responsabiliseren context - behandelaar = mobiliseren van eigen krachten in systeem Belang dat goede zorg wordt opgenomen Dit is in principe buiten de school Dus vanuit eigen kracht jongeren weer verwijzen Tenzij jongeren te weinig eigen kracht hebben of dringend: jongere steunen in verwijzen 23 Besluit Werken aan veerkracht en eigen leiderschap bij jongeren is sterk beschermend Open communicatie als middel Need to know en niet nice to know Uitgaan van eigen taken en verantwoordelijkheden (leerkracht zorgverlener) Ingebed in een beleid op school 24