Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk"

Bertha Bogaert
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR Erasmus MC Rotterdam

Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische

2 Sociaal-economisch gezondheidsverschillen en werk Deze lezing gaat over: 1. Bijdrage van werk aan sociaal-economische verschillen 2. Consequenties voor prioriteiten in beleid

3 De bekende sociaal-economische gezondheidverschillen

4 .en grote verschillen in chronische ziekten Kunst, Bevolkingstrends 2007

5 Gezondheidsverschillen naar beroepsniveau in Europa Verschillen in sterfte naar beroepsniveau (elementair vs wetenschappelijk) Mackenbach et al 2008

6 Verschillen in ervaren gezondheid naar arbeidstatus Schuring et al 2009 (Gezondheidsenquete 2003, Rotterdam

7 Betaalde arbeid en gezondheidsverschillen Özcan Erdem, 2014 in voorbereiding, Gezondheidsenquete 2012

8 Verschillen in sterfte naar arbeidstatus Meta-analyse over invloed van werkloosheid op sterfte op latere leeftijd Roelfs et al. Soc Sci Med 2011;72:840-54

9 Verschillen in arbeidsongeschiktheid naar beroep Verlies aan arbeidsjaren door arbeidsongeschiktheid onder Zweedse bouwvakkers vanaf 1971 tot 2010 Beroepsgroep Aantal jaren verlies (natuur) steenbewerker 3,2 isoleerder 3,0 dakdekker 3,0 beton-werker 2,7 opzichter 0,9 kantoor-personeel 0,7 Jarvholm et al. Scand J Work Environ Health 2014

000 Zweedse bouwvakkers vanaf 1971 tot 2010 Beroepsgroep Aantal jaren verlies (natuur)

10 Arbeidscarriere s in de Nederlandse beroepsbevolking Arbeidsverwachting (Working Life Expectancy): Het aantal jaren dat iemand deelneemt aan het arbeidsproces voordat hij / zij met pensioen gaat (vanaf leeftijd 25!). Aanpak: opstellen van een arbeidsparticipatie tabel per leeftijd de arbeidsstatus en de instroom en uitstroom betaalde arbeid Arbeidsverwachting (jaren) op 25 jarige leeftijd 40 aantal jaren in betaalde arbeid lage opleiding middelbare opleiding hoge opleiding 0 mannen vrouwen

Aanpak: opstellen van een arbeidsparticipatie tabel per leeftijd de arbeidsstatus en de instroom en uitstroom betaalde arbeid

11 Arbeidscarriere s in de Nederlandse beroepsbevolking Procentuele verdeling van verlies aan arbeidsverwachting op 25 jarige leeftijd (mannen) % arbeidsongeschiktheid werkloosheid vroeg pensioen geen inkomen student migratie sterfte 0 lage opleiding middelbare opleiding hoge opleiding

25 20 15 10 5 arbeidsongeschiktheid werkloosheid vroeg pensioen geen inkomen

12 Wisselwerking gezondheid en arbeidsparticipatie Gezondheid selectie Betaald werk Mechanismen: causatie * Gezondheid beïnvloedt betaalde arbeid (toetreding, behoud) * Betaalde arbeid beïnvloedt gezondheid (negatief, positief)

* Gezondheid beïnvloedt betaalde arbeid (toetreding,

13 Bijdrage van werk aan sociaal-economische verschillen in gezondheid: tussenstand 1 * verschil in levensverwachting naar opleidingsniveau: 6 tot 7 jaar * verschil in gezonde levensverwachting naar opleidingsniveau: 18 tot 19 jaar * gezondheid is zeer belangrijk voor krijgen en behouden van werk * Arbeidsomstandigheden hebben grote invloed op de kans gezond je pensioen te halen, maar in Nederland grotendeels onbekend * werkloosheid is een van de belangrijkste determinanten van sociaaleconomische gezondheidsverschillen

belangrijk voor krijgen en behouden van werk * Arbeidsomstandigheden hebben grote invloed op de kans gezond je pensioen te halen,

14 Consequenties van beleid Arbeidsparticipatie: * lager opgeleiden hebben slechtere gezondheid en zwaarder werk: hogere kans op arbeidsongeschiktheid * oudere werker die arbeidsongeschikt of werkloos is, heeft slechte arbeidskansen bij langer doorwerken vergroting van huidige verschillen

arbeidsongeschiktheid * oudere werker die arbeidsongeschikt of werkloos

16 Consequenties en beleid * hogere opleiding langer leven dus mensen met een hogere opleiding moeten langer doorwerken? Wie vindt dit eerlijk?

17 Wat te doen?

18 Prioriteiten voor beleid Twee grote uitdagingen in sociaal-economische gezondheidsverschillen: * Houdt werknemers aan het werk * krijg werklozen aan het werk

19 Interventie op gezondheid onder werklozen Interventie: - 2 * 3 uur per week een beweeg-programma (oefening, bewegen, sport) - 1 * 3 uur per week psycho-educatie, verweven in beweeg-programma

20 Interventie op gezondheid onder werklozen De interventie is niet succesvol: - psycho-educatie (o.a. zelf-redzaamheid) sluit niet aan bij de specifieke doelgroep - fysieke activiteiten onvoldoende gericht op verankering van meer bewegen in eigen leven - duur programma te kort tov noodzakelijke gezondheidsverbetering - interventie staat volledig los van andere reïntegratie-activiteiten - grote vertragingen in elke stap in de keten

zelf-redzaamheid) sluit niet aan bij de specifieke doelgroep - fysieke activiteiten onvoldoende gericht op

21 Arbeid als medicijn Studie-opzet (Rotterdam) Meting 1 (maand 1) N = 1829 RB werk Meting 2 (maand 7) N = 965 Doelgroep: Uitkeringsgerechtigden direct verwezen naar re-integratiebedrijf (RB)

22 Arbeid als medicijn Deelname Start (n=1829, 66%): 70% schriftelijke vragenlijst en 30% interviews Follow-up (n=965, 53%): 79% schriftelijke vragenlijst en 21% interviews Kenmerken Leeftijd 39 jaar (sd 9.6) Man 49% Lage opleiding 57% Niet-Nederlandse afkomst 75% > 5 jaar bijstandsuitkering 43% Gestart met re-integratie activiteit 30% (binnen 6 maanden!) Gestart in betaalde baan 5%

23 Arbeid als medicijn à Het starten met betaalde arbeid verbetert alle dimensies van ervaren gezondheid binnen zes maanden

24 Barrière s om werk te zoeken en te vinden R. Van Rijn, Fit-4-Work data 2014

25 Effectieve re-integratie is mogelijk Systematische review Individual Placement & Support: - 6 studies met IPS voor werklozen met psychische problemen - IPS altijd beter dan reguliere 'vocational service & training' - na 12 maanden: 34% vs 12% in betaalde arbeid - meer uren betaalde arbeid en hoger inkomen

26 Effectieve re-integratie is mogelijk Werkzame elementen: - multidisciplinaire aanpak van zorg, arbeidsmarkt en sociale problematiek (tegelijkertijd en niet achter elkaar, vermijd lock-in effect - geïntegreerde begeleiding (ontschotten!) - werk aansluiten bij individuele wensen en capaciteiten (perspectief bieden!) - gezondheidsverbetering als onderdeel van maatschappelijke perspectief (betaalde arbeid)

27 Bijdrage van de buurtaanpak De buurt: vergroten van de sociale cohesie In buurten met grote sociale cohesie hebben inwoners zonder werk en met armoede minder depressieve klachten! Bron. O. Erdem, 2014

28 Aanbevelingen Sociaal-economische gezondheidsverschillen verkleinen door: 1. Stimuleren arbeidsparticipatie, zeker bij lager opgeleiden 2. Ontwikkel effectieve interventies voor (oudere) werknemers en werknemers met gezondheidsbeperkingen [Stel harde eisen aan effectiviteit van re-integratie activiteiten] 3. Investeer in duurzame inzetbaarheid werknemers, bedrijven, overheid

29 erasmusmc.nl

Vergelijkbare documenten

Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk: consequenties voor arbeidsparticipatie en pensionering

Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk: consequenties voor arbeidsparticipatie en pensionering Lex Burdorf Hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg