Ontwikkeling van een instrument voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses

Transcriptie

1 Ontwikkeling van een instrument voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses VIONA-onderzoeksprogramma WSE Arbeidsmarktcongres 16 december 2010 Daphné Valsamis Ingrid Vanhoren

2 Inhoudstafel Deel 1: Ontwikkeling van een methode voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses Deel 2: Toepassing van het arbeidsmarktprognosemodel voor Vlaanderen Deel 3: Toepassing van de methode voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses voor de logistieke sector in Antwerpen Deel 4: Aanbevelingen 2

3 Deel 1: Ontwikkeling van een methode voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses 3

4 Deel 1: Ontwikkeling van een methode voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses We hanteren een mix van methoden binnen een holistische benadering: 1. Arbeidsmarktprognosemodel 2. Methoden voor competentieprognoses 4

5 1. Arbeidsmarktprognosemodel Bouwstenen Gegevens Resultaat Bouwsteen 1: Sectormodel - Nationale Bank - Enquête Arbeidskrachten Aantal tewerkgestelden tot 2016: ü 7 sectoren nationale bank ü 17 sectoren op Nace 1-digit ü 62 sectoren op Nace 2-digit Bouwsteen 2: Beroepenmodel - Enquête Arbeidskrachten Aantal tewerkgestelden tot 2016: ü 10 beroepsgroepen ISCO 1-digit ü 26 beroepen ISCO 2-digit ü 111 beroepen ISCO 3-digit Bouwsteen 3: Kwalificatiemodel - Enquête Arbeidskrachten Aantal tewerkgestelden tot 2016: ü 3 opleidingsniveaus ü 3 opleidingsniveaus binnen 17 sectoren op Nace 1-digit 5

6 2. Methode voor competentieprognoses Analysekader: Algemene trends in de te analyseren sector ü Economische ontwikkelingen ü Technologische ontwikkelingen ü Ecologische ontwikkelingen ü Ontwikkelingen regulering ü Ontwikkelingen onderwijs arbeidsmarkt ü Demografische en culturele ontwikkelingen Bedrijfsproces ü Producten en diensten ü Bedrijfsprocessen Beroepen ü Wijziging inhoud van beroepen ü Verdwijnen van beroepen ü Ontstaan nieuwe beroepen Competenties ü Wijziging in vereiste competenties ü Vereiste van nieuwe competenties ü Overbodig maken van competenties 6

7 2. Methode voor competentieprognoses Aanpak: Aanpak Methodiek Stap 1: Analyse sector transport en logistiek Desk research Stap 2: Selectie beroepen logistieke sector Desk research Stap 3: identificatie van toekomstige ontwikkelingen Desk research Experten interviews Stap 4: Analyse impact op bedrijven, beroepen en competenties Experten interviews Enquête voorlopende bedrijven Stap 5: Consolidatie van de resultaten Rondetafel 7

8 Deel 2: Toepassing van het arbeidsmarktprognosemodel voor Vlaanderen 8

9 Landbouw, jacht en bosbouw Industrie Productie en distributie van elektriciteit, gas en water Bouwnijverheid Groot- en detailhandel Hotels en restaurants Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven Openbaar bestuur en defensie Onderwijs Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Overige gemeenschapsvoorzien., soc.-cult. en pers. diensten Prognoses voor Vlaanderen Aandeel tewerkgestelden per sector: 4.1 Impact op de sector transport en logistiek 30% 25% 24% 20% 15% 19% 17% 16% 13% 13% 15% 13% 10% 5% 0% 3% 2% 1% 7% 7% 3% 8% 10% 5% 3% 2% 7% 10% 9% 8% 3% 4% IV

10 0 Strijdkrachten 1 Leden uitvoer. macht, bedrijfsleiders & hoger kader 2 Intellectuele en wetenschappelijke beroepen 3 Intermediaire beroepen 4 Bedienden in administratieve functies 5 Dienstverlenend en verkoopspersoneel 6 Landbouwers & geschoolde arbeid. in landb. & visserij 7 Ambachtslieden en ambachtelijke vakarbeiders 8 Machine- en installatiebestuurder s, montagearbeiders 9 Ongeschoolde arbeiders en bedienden Prognoses voor Vlaanderen Aandeel tewerkgestelden per beroepengroep: 4.1 Impact op de sector transport en logistiek 25% 24% 22% 20% 15% 10% 18% 12% 11% 14% 13% 11% 15% 12% 17% 11% 9% 10% 12% 11% 5% 3% 0% 1% IV

11 Prognoses voor Vlaanderen Aandeel tewerkgestelden per scholingsniveau: 4.1 Impact op de sector transport en logistiek 50% 45% 43,2% 45,0% 40% 35% 34,2% 37,8% 36,2% 39,2% 30% 27,9% 25% 20% 20,6% 15% 15,8% 10% 5% 0% Laaggeschoold Middengeschoold Hooggeschoold 1996 I 2009 IV 2016 I 11

12 Deel 3: Toepassing van de methode voor arbeidsmarkt- en competentieprognoses voor de logistieke sector in Antwerpen 12

13 Trends in de logistieke sector in Antwerpen Zijde van de arbeidsmarkt Vraagzijde arbeidsmarkt Aanbodzijde arbeidsmarkt Trends Economische ontwikkelingen Technologische ontwikkelingen Ecologische ontwikkelingen Politieke/institutionele ontwikkelingen Ontwikkelingen onderwijs en arbeidsmarkt Demografische en culturele ontwikkelingen Algemene ontwikkelingen Globalisering en liberalisering van de economie Financiële en economisch crisis Technologische innovatie (bvb. voor de voertuigen, infrastructuur, ) Stijgend belang van IT, informatienetwerken en virtuele netwerken Schaarste natuurlijke hulpbronnen (energie) Maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid steeds belangrijker Toenemend wet- en regelgeving (bvb. regulering veiligheid, gezondheid en milieu, arbeidsmarktregulering,..) Toenemende aanbod van opleidingen door bedrijven Gebrek aan instroom in de sector transport en logistiek Vergrijzing en ontgroening (schaarste traditionele werknemer (man, jong, Belg)) Wijzigende levensstijl en consumptiepatronen 13

14 Prognoses voor de logistieke sector in Antwerpen 4.1 Aandeel Impact tewerkgestelden op sector transport transport en logistiek en logistiek: 16% 14% 14% 13% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 7% 6% 3% 3% 11% 10% 3% 2% 9% 11% 7% 7% 9% 8% 11% 4% 3% 0% Bouwnijverheid Groot- en detailhandel Hotels en restaurants Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Onroerende goederen, verhuur en diensten aan bed Openbaar bestuur en defensie Onderwijs Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Overige gemeenschapsvoorzien., soc.-cult. en per.. 14

15 Prognoses voor de logistieke sector in Antwerpen 4.1 Aandeel Impact tewerkgestelden op sector transport per en logistiek subsector en opleidingsniveau: 60% 53,8% 50% 43,7% 40% 39,0% 30% 23,1% 23,0% 20% 17,3% 10% 0% Vervoer en opslag - laaggeschoold Vervoer en opslag - middengeschoold Vervoer en opslag - hooggeschoold

16 Conclusie De sector van transport en logistiek is een groeisector dat een aantal ontwikkelingen met zich mee maakt. Vooral de technologische ontwikkelingen, het gebruik van ICT, globalisering en de wijzigende eisen van de consumenten zijn belangrijke trends in de sector. Hierdoor zijn er een aantal kwantitatieve maar ook vooral kwalitatieve evoluties aan de gang binnen de beroepen: Elk geselecteerd beroep maakt zijn eigen evoluties mee. Een gemeenschappelijke evolutie is dat binnen alle beroepen de taken complexer worden. Een aantal competenties worden essentieel voor elk beroep: ITvaardigheden, flexibiliteit en leergierigheid. De afbakening van beroepen zal in de toekomst vervagen, men zal eerder spreken in termen van competenties. De competenties die een werknemer moeten bezitten worden steeds vaker job- en zelfs soms sectoroverschrijdend. 16

17 Deel 4: Aanbevelingen 17

18 Aanbevelingen Doelstellingen van prognoses op korte en (middel)lange termijn: output en gebruikers Prognosemethoden: data-infrastructuur, methoden, thema s en classificaties Organisatie van prognoses: opdrachtgever, financiering en uitvoering, frequentie en periode van prognose 18

19 Doelstellingen van prognoses Arbeidsmarkt- en/of competentie-prognose op systematische wijze Gebruikers: overheid en/of sectoren, onderwijsen opleidingsinstellingen, Korte termijn: actualisering van arbeidsmarktindicatoren en beroepscompetentieprofielen (Middel)lange termijn: arbeidsmarkt- en competentieprognose 19

20 Methode voor arbeidsmarktprognoses Macro-economische prognose-modellen: volume van tewerkstelling Keuzes prognosemodel: vraag- en/of aanbodzijde, vervangings- en uitbreidingsvraag Data-infrastructuur: nood aan longitudinale geharmoniseerde gegevens, evolutie in classificatie-systemen 20

21 Methode voor competentieprognose Kwalitatieve prognoses op sectoraal niveau: mix van kwalitatieve methoden Consequenties van transformatie in economie en sectoren voor inhoud van beroepen en vereiste competenties Data-infrastructuur: nood aan basisinformatie beroepen en competenties (goed uitgewerkte en geactualiseerde beroepscompetentieprofielen) 21

22 Organisatie van prognoses Keuzes: top-down en/of bottom-up, stakeholders als opdrachtgever, financier, uitvoerder en gebruiker Drie modellen: bureaucratisch model, marktmodel, netwerkmodel Frequentie en periode van prognoses 22

23 Conclusie Criteria voor een geïntegreerde benadering van arbeidsmarkt- en competentieprognoses: Duidelijke doelstellingen Kwaliteit van data-infrastructuur Integratie van methoden Systematiek van prognoses Duidelijke relatie opdrachtgever, financier, uitvoerder en gebruiker 23

24 Arbeidsmarkt- en competentieprognoses Bedankt voor de aandacht! 24