Hoe de omgeving bijdraagt aan gezondheid. Workshop Kennismarkt Omgevingswet Amsterdam 11 oktober 2016

Transcriptie

1 Hoe de omgeving bijdraagt aan gezondheid Workshop Kennismarkt Omgevingswet Amsterdam 11 oktober 2016 Joyce Nellissen Frits van den Berg GGD GHOR Nederland GGD Amsterdam

2 Programma workshop Wie zijn wij? Wat is gezondheid? Invloeden opleiding, milieu, leefstijl Gezondheid en omgevingsvisie, voorbeelden Wat kan GGD bijdragen?

3 Wie zijn wij? Joyce Nellissen beleidsadviseur GGD GHOR NL Frits van den Berg Adviseur Milieu en Gezondheid GGD Amsterdam

4 De GGD-en rijk bestuurlijk gemeente opdrachtgever eigenaar opdrachtgever eigenaar RIVM professioneel GGD

5 Gezondheid in Omgevingswet Maatschappelijk doel Ow: Het, met het oog op duurzame ontwikkeling, en in onderlinge samenhang, bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit en doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke functies. Omgeving heeft invloed (RIVM): De inrichting van de leefomgeving heeft effect op het lopen, fietsen, sporten en spelen, maar ook op het elkaar ontmoeten van bewoners. De fysieke inrichting kan de genoemde activiteiten zowel stimuleren als beperken.

6 Wet Publieke Gezondheid Zorgplicht voor hoogwaardige(r) leefomgevingskwaliteit neergelegd bij gemeenten. algemene gezondheid en risicogroepen in het bijzonder. College B&W moet: (volks)gezondheid monitoren, gezondheidsbeleid opstellen, gezondheidsaspecten bij bestuurlijke beslissingen bewaken, bijdragen aan preventie/gezondheidsbevordering, medisch milieukundige zorg bevorderen. (art. 2.2 WPG) Daarbij kan het College B&W advies vragen aan de GGD (art. 16 WPG)

7 Wat is gezondheid? Het ideaal: de WHO-definitie (1948) een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebreken. Een modernere opvatting (2011) het vermogen van mensen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.

8 Verschillen in gezondheid

9 Een gezonde leefomgeving.. is een leefomgeving die als prettig wordt ervaren, uitnodigt tot gezond gedrag en waar de druk op de gezondheid zo laag mogelijk is Dus drie aspecten: welbevinden/kwaliteit gezondheidsbevordering gezondheidsbescherming

10 Milieu: bijdragen aan sterftekans kleiner bewezen risico groter groter ervaren risico kleiner

11 Leefstijl Roken grootste risicofactor. Andere factoren steeds belangrijker: zitten is het nieuwe roken teveel eten is het nieuwe roken suiker. autorijden. depressies, eenzaamheid

12 In omgevingsvisie: gezondheidsbescherming In/bij huis: rust en schone lucht in huis gezonde kant aan huis: rust, schone lucht en groen Verblijfsplekken buiten: beperkingen aan vervuiling (lawaai, lucht, bodem) Hoe doe je dat? Regels (grenswaarden: voorkeur tot maximale) vaststellen. Keuze wordt mede bepaald door andere belangen.

13 In omgevingsvisie: gezondheidsbevordering Bevorder fietsen en lopen Voldoende en veilige speelruimte Gezond voedingsaanbod Uitnodigend groen voor ontmoeten en sporten Hoe doe je dat? Ontwerpen op kwaliteit en afstemmen op/met buurt Het gaat om de gebruikers!

14 In omgevingsvisie: welbevinden Gevoel van onveiligheid, rommel en achterstallig onderhoud beperken gebruik openbare ruimte. Buiten zijn, groen, elkaar zien bevordert ontspannen en ontmoeten. Hoe doe je dat? Ontwerpen samen met buurt. Goed onderhoud. Signalering vanuit buurt.

15 Voorbeeld omgevingsgeluid: waar doen we het ook weer voor? Omgevingslawaai kan de rust in en bij huis verstoren en kan leiden tot hinder, slechter slapen en lagere woonkwaliteit. Mensen hebben last van lawaai. Het gaat om die mensen! De EU wil onze geluidkaarten en actieplannen, maar helpen we onze burgers?

16 Voorbeeld geluid: vanuit gezondheid anders aanpakken (Berekend) geluidniveau verklaart < 20% van beleving geluid en < 10% van ervaren slaapverstoring. Belangrijker zijn: - werkelijk ervaren geluidniveaus (op bepaalde tijden, pieken, aan achterkant huis), ook van andere bronnen (brommers, oneffenheden weg). - persoonlijke factoren, zoals bezorgdheid/geluidgevoeligheid. Daar doen we (bijna) niets mee! Praat over (geluid)plannen, begrijp klachten, let op doelgroepen.

17 Voorbeeld: participatie bij windprojecten Goede proeftuin voor participatie! Echt meedoen van bevolking bij windprojecten loopt bijna stelselmatig mis. Burgers hebben (bijna) niks in te brengen, maar het is wel hun omgeving. Overheden weten niet hoe diverse belangen te verenigen, letten te veel op regels.

18 Omgeving: samen doen Winst te behalen als (gezonde) belangen worden gecombineerd. Bijv.: meer bewegen minder auto s minder lawaai/luchtvervuiling + meer ruimte/veiligheid In alle opzichten duurzamer! Winst te behalen als wordt samengewerkt, zowel overheidsdiensten met elkaar als met burgers/ondernemers. Maar: echt samen werken moeten we nog leren; we beoordelen nog veel per (milieu- en belangen-)sector.

19 Kijk eens anders We zijn gewend aan een sectorale en juridische blik. Heeft het bestuur voldoende middelen en visie om in de afweging en besluitvorming gezondheidsrisico s en kansen te betrekken?

20 Wat kan GGD doen? Expertise over: o gezondheidsbeleving, levensverwachting en ziekte in eigen gemeente. o cumulatieve effecten van gelijktijdig optredende (milieu)invloeden en onvoorziene gezondheidsrisico s. o beleving burgers van hun fysieke leefomgeving. o gezondheidseffecten, ziektelast en kosten van bijvoorbeeld luchtverontreiniging en geluidshinder. o gevolgen van gezondheid en veiligheid bij veranderende situaties, zoals gezonde en schone mobiliteit. o vele andere onderwerpen, van zoönosen, bodemkwaliteit (verontreiniging) tot roetconcentraties en binnenklimaat. o (risico)communicatie bij veranderingen of onrust over gezondheid en fysieke leefomgeving.

21 Wat kan GGD doen? GGD: gezondheidsadviseur voor de gemeente en gesprekspartner in lastige situaties.

22 Nuttige info Amsterdamse beweeglogica: Gelderse factsheet: heet_gezonde_leefomgeving.pdf

23 Einde