Visiedocument. Zorg voor de kwaliteit van de medisch specialistische vervolgopleiding (Inclusief kwaliteitsdoelen OOR ZON)

Transcriptie

1 Visiedocument Zorg voor de kwaliteit van de medisch specialistische vervolgopleiding (Inclusief kwaliteitsdoelen OOR ZON) Academie Medische Vervolgopleidingen Januari 2017

2 Inhoud Inleiding 2 Missie 3 Kerndoelen 3 Deel 1 Zorg voor kwaliteit van de opleiding binnen de OOR ZON De rol van de OOR ZON in de zorg voor de kwaliteit van de opleiding 5 2. De rol van de COC-M (MUMC+) ten aanzien van de zorg voor de kwaliteit van de opleiding a) Regierol met betrekking tot de zorg voor de kwaliteit van de opleiding binnen de instelling 7 b) Borging leer/werkklimaat 8 c) Opleiders en AIOS-professionalisering 10 d) Profilering MUMC+ en regio 11 e) Ondersteunende rol Academie Medische Vervolgopleidingen 11 Deel 2 Handreikingen voor beleid mbt de kwaliteit van de opleiding Leeswijzer bij de handreikingen met betrekking tot uw rol als actor 15 Uitgangspunten bij de handreikingen OOR 16 Cluster 17 Raad van Bestuur 18 COC-M 19 Opleider en opleidingsgroep 20 AIOS 21 AIOS-vereniging 22 Academie Medische Vervolgopleidingen 23 Verklarende woordenlijst termen en begrippen 24 Referenties 26 1

3 Inleiding 1 Voor U ligt een visiestuk over de zorg voor de kwaliteit van de medische vervolgopleidingen binnen MUMC+ en OOR ZON. In onderstaand stuk wordt de missie en de daarvan afgeleide doelen ten aanzien van kwaliteit van de opleiding beschreven. Vervolgens komen op basis van deze visie de uitgangspunten aan bod die ten grondslag liggen aan de inhoud van dit document. Deze uitganspunten zijn vervolgens vertaald naar concrete beleidsvoornemens door de verschillende betrokkenen (actoren). In het eerste deel van dit document wordt een beknopte en globale beschrijving gegeven van de actuele situatie van de zorg voor de kwaliteit van opleiden binnen MUMC+ en OOR ZON. Beknopt omdat de inhoud zich in dit deel beperkt tot een beschrijving van de activiteiten van de belangrijkste actor en regiehouder van de zorg voor de kwaliteit van opleiden binnen het MUMC+, namelijk de COC- Maastricht (COC-M). Voor een goed beeld van de huidige organisatie rondom zorg voor de kwaliteit van opleiden is dit binnen deze context voldoende. De beschrijving is globaal omdat er geen detaillering wordt gegeven van alle routinematige klussen op het terrein van zorg voor de kwaliteit van opleiden waar de COC-M verantwoordelijk voor is. Hiervoor is gekozen omdat in dit document de hoofdlijnen van de visie, activiteiten en ambities met betrekking tot zorg voor de kwaliteit van opleiden de komende jaren ( ) centraal staan en niet zozeer de steeds terugkerende activiteiten van de huidige organisatie. Hetgeen overigens niet wil zeggen dat deze activiteiten minder relevant zouden zijn. In deel 2 wordt voor de periode bovenstaande visie nader geconcretiseerd in nieuwe, toetsbare en actiegerichte beleidspunten per actor voor de komende jaren. Deze beleidsvoornemens worden uitgesplitst naar actoren 2 die bij het proces van kwaliteit opleiding betrokken zijn. Achtereenvolgens zijn dat de AIOS en AIOSvereniging, de OOR, het opleidingscluster, de Raad van Bestuur,, de COC-M, de opleider en de opleidingsgroep, de AIOS-vereniging, de AIOS en de Academie Medische Vervolgopleidingen. Voor elk van deze actoren worden vanuit hun rol concrete suggesties gegeven hoe verdere stappen genomen kunnen worden binnen de zorg voor de kwaliteit van opleiden. Het is aan de actoren zelf een keuze te maken uit deze suggesties of eventueel andere activiteiten te ontplooien ten dienste van de zorg voor de kwaliteit van opleiden. Dit rapport is derhalve geen dictaat voor betrokken actoren maar een handreiking die mogelijk helpt nieuwe doelen te stellen voor de zorg voor de kwaliteit van opleiden in de periode Bovenstaande betekent dat dit document een fase in het proces van zorg voor de kwaliteit van opleiden weergeeft en moet worden beschouwd als een groeidocument dat voortdurende aanpassing behoeft gelet op de dynamiek van het opleidingsveld. 1 Dit document is een update van de versie maart Actoren zijn deels afgeleid van het rapport Scherpbier 2.0 2

4 Missie De OOR ZON MUMC+ staan garant voor het opleiden van zorgprofessionals die uitstekende zorg kunnen verlenen in het toekomstige werkveld. Dit heeft als consequentie dat de opleiding moet voldoen aan de professionele standaard van excellent opleiden welke voor de zorg voor de kwaliteit van opleiden worden geëxpliciteerd in onderstaande kerndoelen. Bekwame opleiders en supervisoren helpen AIOS om hun vakmanschap te ontwikkelen met oog voor vernieuwing en verwevenheid met maatschappelijke ontwikkelingen binnen de zorg. Kerndoelen Om bovenstaande te realiseren is een optimaal systeem van zorg voor de kwaliteit van opleiden een voorwaarde. Dit gebeurt aan de hand van de volgende kerndoelen: continu streven naar verbetering van de kwaliteit van opleiden, zoals gemeten door de verschillende kwaliteitsinstrumenten. De ambitie ligt hoger dan het behalen van minimumnormen (wat gezien de missie ook vanzelfsprekend moet zijn) zo goed mogelijk aan te sluiten op huidige en toekomstige ontwikkelingen in de zorg rekening houdend met bestaande wet- en regelgeving actoren de verantwoordelijkheid te laten nemen bij het proces van verbetering van de kwaliteit van opleiden een (inter)nationale voorbeeldrol vervullen als OOR ZON en MUMC+ ten aanzien van de kwaliteit van opleiden binnen Nederland 3

5 Deel 1 Inhoudsopgave Zorg voor kwaliteit van de opleiding binnen de OOR ZON De rol van de OOR ZON in de zorg voor de kwaliteit van de opleiding 2. De rol van de COC-M (MUMC++) ten aanzien van de zorg voor de kwaliteit van de opleiding a. Regierol met betrekking tot de zorg voor de kwaliteit van de opleiding binnen de instelling b. Borging leer/werkklimaat c. Opleiders en AIOS-professionalisering d. Profilering MUMC+ en regio 3. Ondersteunende rol van de Academie Medische Vervolgopleidingen bij verbeteren kwaliteit van de opleiding 4

6 1. De rol van de OOR ZON in de zorg voor de kwaliteit van de opleiding. Binnen de OOR ZON is er een bestuurlijk (leden raden van Bestuur) en inhoudelijk (COC-voorzitters) OOR-overleg. Het bestuurlijke OOR kent eveneens een dagelijks bestuur. Buiten deze bijeenkomsten zijn er ook diverse subcommissies op regionaal niveau die bijdragen aan de kwaliteit van opleiden. In de afbeeldingen op blz 6 is het organogram van de OORZON schematisch weergegeven. Het doel van deze bijeenkomsten is het uitwisselen en delen van informatie en het vormgeven van een regionaal beleid ten aanzien van de kwaliteit van opleiden. Op de agenda staan instellings-overstijgende zaken betreffende opleiden in de regio. Regelmatig terugkerende agendapunten de afgelopen jaren waren onder meer: Toewijzing AIOS aan de regio Landelijke ontwikkelingen binnen het kader van opleiden o Schakeljaar o Individualisering van de opleiding o Bekwaam verklaren o Modernisering Medische Vervolgopleidingen o Toezicht op afstand (horizontaal en verticaal visiteren) Profilering regio (implementatie profiel doelmatigheid) Gemeenschappelijk regionaal beleid ten aanzien van kwaliteit van de opleiding Opleidersprofessionalisering (gemeenschappelijke aanbieden van trainingen) Discipline Overstijgend Onderwijs (gemeenschappelijke aanbieden van trainingen) Incidenteel worden er naar aanleiding van actuele onderwerpen extra bijeenkomsten georganiseerd voor opleiders binnen de regio of sprekers uitgenodigd wanneer het een relevant thema betreft (bijvoorbeeld individualiseren opleiding). Zo zijn er binnen de regio bijeenkomsten over de implementatie van het schakeljaar en verkorting opleidingsduur en doelmatigheid. Binnen de OOR ZON zijn alle ziekenhuizen binnen de regio vertegenwoordigd ook de niet-opleidingsziekenhuizen. Er is een sterke onderlinge verwevenheid en afstemming tussen de inhoudelijke en bestuurlijke OOR. Deze verwevenheid maakt korte lijnen mogelijk tussen de diverse instellingen op bestuurlijk en inhoudelijk terrein wat ten goede komt aan de communicatie over instellings-overstijgende zaken betreffende de opleiding. De beleidsvoornemens van deze actor voor zijn in dit rapport in deel 2 weergegeven. 5

7 Organogram OORZON Opleidingscontinuüm Initiële opleiding Geneeskunde 6 jaar Medische Vervolgopleidingen 4-6 jaar OOR ZON Corporate presentatie stafdienst Communicatie maart 2011 March 30, AB* DB AB besluitvormend Lid van RvB* Directeur MVO MUMC Cie inhoud, innovatie & strategie* Cie planning & financiering* vz COC OORZON /leerhuis overleg* DB besluit voorbereidend Decaan Inhoudsdeskundigen * Voorzitters COC OORZON/ leerhuizen, commissies I,I &S en P&F Directeur MVO MUMC = plv voorzitter DB/ linking pin AB/DB Vice voorzitter AB = voorzitter DB Doorgeleiden van besluiten naar eigen instelling * Elk opleidingsziekenhuis is hierin vertegenwoordigd De directeur MVO MUMC is lid van: Cie IIS en het OOR ZON COC/leerhuis overleg 6

8 2. De rol van de COC-M (MUMC+) ten aanzien van de zorg voor de kwaliteit van de opleiding De belangrijkste onderdelen van beleid dat al enige jaren door de COC-M is ingezet zijn de volgende: a) Regierol met betrekking tot kwaliteit van opleiden binnen de instelling De COC-M vervult conform de heersende wet- en regelgeving een regierol bij de zorg voor de kwaliteit van opleiden. Dat betekent dat we in dit deel van het document met name de rol van de COC-M als spil van de zorg voor de kwaliteit van opleiden zullen beschrijven. Dat betekent overigens niet dat de andere actoren een ondergeschikte rol hebben. Iedere actor heeft een eigenstandige verantwoordelijkheid zoals ook blijkt uit de handreikingen per actor die in dit rapport genoemd worden. In onderstaande figuur 3 is schematisch aangegeven bij welke structurele overlegsituaties (DB)COC-M leden aanwezig zijn om de regiefunctie te vervullen met betrekking tot de kwaliteit van opleiden. structureel overleg met stuurgroep DOO media or bij geschillen aios structureel overleg met RvB par cipa e in interne audits (db) COC structureel overleg met AMV begeleiding vakgroepen at risk structureel overleg met COC vz OORZON 3 zie voor de toelichting op de afkortingen de verklarende woordenlijst termen en begrippen in dit document 7

9 Binnen ieder gremium is een afgevaardigde van het DB (COC) aanwezig is zodat over en weer een transparante terugkoppeling ontstaat en regie mogelijk wordt. b) Borging Leer/werkklimaat AIOS De borging van het optimaliseren van het leer/werkklimaat bestaat uit een aantal onderdelen: 1. Instrumentarium dat informatie geeft over leer-werkklimaat van de AIOS 2. Procedures rondom de uitkomsten van de diverse informatiebronnen 3. Ondersteuning vakgroepen met een niet optimaal opleidingsklimaat 4. Ondersteuning AIOS bij conflicten in de organisatie Ad 1: Instrumentarium dat informatie geeft over leer-werkklimaat van de AIOS Binnen het MUMC++ heeft de COC-M afgesproken dat gebruik wordt gemaakt van een aantal instrumenten om zicht te krijgen op de kwaliteit van opleiden van een afdeling 4. Er is een keuze gemaakt voor structurele afname van de D-rect (opleidingsklimaat), de MCTQ (individuele beoordeling van leden van opleidingsteam), het regelmatig uitvoeren van interne audits (algemene beoordeling van een opleiding binnen een afdeling) en reflectiegesprekken (het ondersteunen van vakgroepen bij het verbeteren van aandachtspunten ten aanzien van de kwaliteit van opleiden genoemd in de interne en/of externe audit). Bij het gebruik van het instrumentarium wordt een onderscheid gemaakt tussen vakgroepen met meer of minder dan 5 AIOS. Bij de vakgroepen met minder dan 5 AIOS worden de vragenlijsten vervangen door gesprekken met AIOS en/of opleider (kan per vakgroep verschillen). In de tabellen 1 en 2 is de inzet van de verschillende instrumenten in de tijd weergegeven. Ad 2: Procedures rondom de uitkomsten van de diverse informatiebronnen De algemene regel is dat de resultaten van de meetinstrumenten besproken worden binnen de eigen vakgroep, eventueel aangevuld met feedback op de resultaten gegeven door de Academie Medische Vervolgopleidingen. Vervolgens wordt een plan van aanpak opgesteld en resultaten daarvan worden binnen de vakgroep en de interne audits geëvalueerd. Op deze manier wordt de PDCA op alle niveaus binnen de vakgroep doorlopen. Jaarlijks leveren de vakgroepen bij de COC-M hun verbeterplannen in. Hier wordt tijdens de interne audits en reflectiegesprekken op teruggekomen zodat jaarlijks de stand van zaken ten aanzien van het leer/werkklimaat wordt geëvalueerd. Mochten de resultaten van de metingen wijzen op het feit dat de kwaliteit van opleiden onder druk komt te staan neemt de COC-M haar regierol om een dergelijke opleidingssituatie zo snel mogelijk te verbeteren (zie ad c). Zijn de resultaten echter een voorbeeld voor anderen dan worden vakgroepen uitgenodigd hun best practices te delen met anderen en komen dan eventueel in aanmerking voor het predicaat excellente opleiding binnen het MUMC. 4 De opleidingskwaliteit medische vervolgopleiding samengevat. Intern document Academie Medisch Vervolgopleidingen 8

10 Tabel 1: Bouwstenen interne zorg voor de kwaliteit van opleiden bij opleidingsgroepen met >5 AIOS 5 Tabel 2: Bouwstenen interne zorg voor de kwaliteit van opleiden bij opleidingsgroepen met <5 AIOS 5 Zie ook De opleidingskwaliteit medische vervolgopleiding samengevat. Intern document Academie Medisch Vervolgopleidingen 9

11 Ad 3: Ondersteuning vakgroepen met een niet optimaal opleidingsklimaat Als blijkt dat bepaalde vakgroepen er niet in slagen tot een optimaal leer/werkklimaat te komen, zulks ter beoordeling van het (DB)COC op basis van evaluaties van het leer- en werkklimaat, worden deze ondersteund door het (DB)COC. De intensiteit van de begeleiding kan variëren. In het algemeen vinden er regelmatig gesprekken plaats met vertegenwoordigers van het (DB)COC welke leiden tot concrete adviezen hoe bepaalde knelpunten kunnen worden opgelost en welke ondersteuning hiervoor het meest geschikt lijkt. Voor deze situaties heeft de COC-M een protocol opgesteld met betrekking tot de vorm en inhoud van deze begeleiding 6. Ad 4: Ondersteuning AIOS bij conflicten in de organisatie Het (DB)COC heeft een aantal personen aangewezen die een rol kunnen spelen wanneer AIOS een conflict heeft binnen de organisatie. Afhankelijk van de aard van het conflict kan het gaan om een vertrouwenspersoon primair gericht op vraagstukken rond seksuele intimidate, een vertrouwenspersoon die primair gericht is op AIOS die knelpunten ervaren in het leer/werkklimaat en een vertrouwenspersoon die tracht te bemiddelen voordat een formeel geschil wordt gemeld tussen AIOS en opleider. In de meerderheid van de gevallen melden AIOS zich met vragen en problemen bij de secretaris van de COC-M of bij het secretariaat van de Academie Medische Vervolgopleiding waar de AIOS afhankelijk van de informatie naar één van de bovenstaande vertrouwenspersonen wordt verwezen. Uiteraard neemt de COC-M ook zelf de formele rol op zich conform de regelgeving wanneer er formeel een geschil dreigt tussen opleider en AIOS. c) Opleiders- en AIOS-professionalisering Onder verantwoordelijkheid van de COC-M bestaat er al jaren een goed functionerend en intensief gevolgd cursorisch opleidingsprogramma voor zowel opleiders als AIOS. Het opleidingsprogramma voor opleiders en leden opleidingsgroep bestaat uit een basiscursus ten aanzien van opleiden en toetsing. Eind 2015 is gestart met pilots voor meer ervaren opleiders en leden opleidingsteams die de basiscursus reeds hebben doorlopen. Tevens worden er intervisiebijeenkomsten georganiseerd voor deelnemers aan de interne audits welke tot doel hebben informatie uit te wisselen over de zorg voor de kwaliteit van de opleiding in de praktijk welke met name gericht zijn op ervaringen op het terrein van de interne en externe audits. Voor AIOS is er een aanbod van DOO-cursussen (DOO = Discipline Overstijgend Onderwijs). AIOS dienen ten minste 2 dagen per jaar te besteden aan DOOcursussen. Leden van het (DB)COC maken deel uit van de stuurgroep DOO die het beleid voor de komende jaren bepaald. Omdat het bij het DOO gaat om het verwerven van algemene competenties heeft de COC-M besloten dat indien een AIOS kan aantonen dat zij/hij op een andere wijze bepaalde algemene competenties 6 Toezichtplan medische vervolgopleidingen, intern document Academie Medische Vervolgopleidingen, vastgesteld

12 heeft verworven dit vrijstellend kan zijn voor bepaalde onderdelen van het DOO. Dit geldt bijvoorbeeld voor het opzetten en participeren in (doelmatigheids) projecten maar ook voor belangrijke organisatorische functies die AIOS intern of extern vervullen. Alle onderdelen van de opleiders- en AIOS-professionalisering worden jaarlijks geëvalueerd. d) Profilering MUMC+ en regio Naast het streven naar excellentie voor de opleidingen binnen het MUMC+ ondersteund de COC-M ook actief het thema doelmatigheid van zorg als een profielkenmerk voor alle opleidingen binnen de instelling en regio. Dat betekent concreet dat activiteiten en verslaglegging rondom het thema doelmatigheid een vast onderdeel vormt van de agenda van de bijeenkomsten van de COC-M. De profilering houdt onder andere in het organiseren van symposia (lokaal, regionaal en landelijk) rondom dit thema, het bespreken van doelmatigheidsprojecten van AIOS door AIOS, het geven van workshops binnen vakgroepen, het piloten van trainingen over doelmatigheid. In samenwerking met de master Health Policy and Information Management [HPIM) van de faculteit FHML kunnen AIOS master modulen volgen en is het mogelijk dat AIOS samen met master studenten een onderzoek opzetten en uitvoeren binnen het thema doelmatigheid. Eveneens wordt ernaar gestreefd dat elk lokaal opleidingsplan een addendum heeft waarin wordt opgenomen hoe doelmatigheid vorm krijgt binnen de lokale opleiding. Gelet op de specifieke geografische ligging van onze regio en het toenemend belang van zorg rondom de oudere patiënt bepleit dit rapport de komende jaren meer aandacht te besteden aan de kwetsbare oudere patiënt. 3. Ondersteunende rol van de Academie Medische Vervolgopleidingen De Academie Medische Vervolgopleidingen initieert en ondersteunt breed scala van bovengenoemde activiteiten die allen ten goede komen aan de zorg voor de kwaliteit van de opleiding. Onderstaande tabel geeft een globale opsomming van de reguliere activiteiten van de Academie. De opsomming is bedoeld als overzicht en niet om een gedetailleerde beschrijving van alle activiteiten weer te geven. In deel twee wordt beschreven welke activiteiten naast de in tabel 3 genoemde door de Academie geïnitieerd en ondersteund zouden kunnen in het kader van verbetering van de kwaliteit van opleiden gelet op toekomstige veranderingen in de zorg en daarmee ook van de opleiding. Dit wordt in deel 2 nader toegelicht. 11

13 De Academie Medische vervolgopleidingen ondersteunt binnen het MUMC+ de COC-M inclusief de monitoring en organisatie rondom de kwaliteit van opleiden (oa organisatie afname D-RECT, MCTQ, Exit enquête, organisatie interne en externe audits, begeleiden vakgroepen at risk ) activiteiten gericht op duurzame inzetbaarheid van AIOS (begeleidingssysteem op maat, gesprekken met AIOS in het kader van mediatie of geschil, monitoring implementatie opleidingsverkorting voor de diverse specialismen aansluiting basis- en vervolgopleiding (schakeljaar enz.) vakgroepen m.b.t de implementatie van de kwaliteitscyclus opleiden (PDCA) de uitvoering en updaten trainingen tbv opleidersprofessionalisering de uitvoering en updaten trainingen voor AIOS binnen het kader van DOO de uitvoering schakeljaar en opleidingsverkorting activiteiten bedoeld om vorm te geven aan de profilering van het thema doelmatigheid van zorg binnen de opleiding. activiteiten gericht op ondersteuning stafleden bij het vervullen van hun rol binnen opleiding en patiëntenzorg ondersteunt alle andere dan bovengenoemde activiteiten noodzakelijk voor het bewaken van de kwaliteit van de opleiding (oa Maastrix, AIOS volgsysteem) Academie Medische Vervolgopleiding (activiteiten m.b.t OOR ZON) levert ondersteuning dmv OOR ZON buro actualiseert OOR ZON website organiseert om de twee jaar OOR ZON symposium doelmatigheid ondersteunt regio bij implementatie thema doelmatigheid ontwikkelt en actualiseert AIOS volgsysteem 12

14 Deel 2 Handreikingen voor beleid mbt de kwaliteit van de opleiding Uitgangspunten Voor het formuleren van de doelen voor de zorg van kwaliteit van opleiden is rekening gehouden met een aantal belangrijke landelijke ontwikkelingen op het gebied van zorg voor de kwaliteit van opleiden enerzijds en lokale speerpunten van instelling en regio ten aanzien van opleidingsbeleid anderzijds. Dit heeft geleid tot de volgende uitgangspunten waarbij ook wordt aangegeven hoe deze uitgangspunten vertaald worden naar de lokale situatie. 1. Het plan met betrekking tot de zorg voor de kwaliteit van opleiden moet aansluiten op de gangbare visie op de zorg voor kwaliteit van opleiden binnen de medisch specialistische vervolgopleidingen in Nederland Eind 2015 verscheen een rapport met aanbevelingen ten aanzien van de visie op en uitwerking van de zorg voor de kwaliteit van voor opleiden binnen de context van de medische vervolgopleidingen (rapport Scherpbier 2.0; Continu Verbeteren). In dit rapport ligt de focus op verbetering van processen die de kwaliteit van opleiden beïnvloeden uitgesplitst naar deelgebieden van kwaliteit opleiden, te weten organisatie en ontwikkeling, professionalisering, leer/werkklimaat en competentie ontwikkeling. Kwaliteit van opleiden wordt in dit rapport gezien als een verantwoordelijkheid van meerdere actoren. Vandaar dat de rol van de actoren hierin afzonderlijk worden beschreven. In dit rapport worden de volgende actoren genoemd: de OOR, Raad van Bestuur, het opleidingscluster, de COC-M, Opleider en opleidingsgroep, AIOS-vereniging, AIOS en de Academie Medische Vervolgopleidingen. Vertaling rapport Scherpbier 2.0 naar de zorg voor de kwaliteit van opleiden OOR ZON/ MUMC+ Het indelen van de verantwoordelijkheden per actor zoals in het rapport Continu Verbeteren aangegeven is in ons visiestuk overgenomen. Echter als relevante actoren binnen onze context zijn de Academie Medische Vervolgopleidingen en de AIOS-vereniging toegevoegd. We vinden dat deze actoren ook een duidelijke verantwoordelijkheid hebben in het proces van de zorg voor de kwaliteit van opleiden. De inhoudelijke invulling van de mogelijke taken per actor (de handreikingen) is in vergelijking met het landelijke rapport aangepast aan de lokale situatie met bijbehorende prioriteiten en waar mogelijk concreter aangegeven. Deze inhoudelijke invulling is vooralsnog gericht op de periode Dat is een periode die te overzien is wat het formuleren van concrete doelen makkelijker maakt. 2. Aansluiting op beleid en regelgeving CGS/ RGS De landelijke regelgeving bepaalt de kaders en van daaruit de eisen waaraan minimaal voldaan moet worden om de kwaliteit van de opleiding te borgen. Belangrijk voor beschrijving van de zorg voor de kwaliteit van opleiden in dit 13

15 document is tevens dat rekening wordt gehouden met verandering van regelgeving in de (nabije) toekomst. Vertaling Beleid en Regelgeving CGS/RGS naar zorg voor de kwaliteit van opleiden OOR ZON/ MUMC+ In dit visiedocument wordt rekening gehouden met een aantal discussies en ontwikkelingen binnen CGS/RGS welke gerelateerd zijn aan toekomstige regelgeving en repercussies heeft voor de zorg voor de kwaliteit van opleiden. Hiertoe behoren: Het opheffen van een vaste erkenningstermijn. Het opzetten van een systeem van horizontale visitaties Het opzetten van een systeem van verticale visitaties. Toezicht op afstand tav de kwaliteit van opleiden Aandacht voor ouderenzorg. Verkorting van de opleiding. 3. Zorg voor de kwaliteit van opleiden moet aansluiten op speerpunten van instelling en regio Instelling en regio hebben speerpunten geformuleerd voor zorg en opleiden. Speerpunten zijn belangrijk omdat zij bijdragen aan een profiel van instelling en regio waarmee de aantrekkelijkheid van de regio als opleidingsregio kan toenemen. Binnen het kader van de opleiding zijn de speerpunten geformuleerd ten aanzien van doelmatigheid van zorg en ondersteuning AIOS (en staf) tijdens het opleidingstraject en klinische werk. Vertaling speerpunten OOR ZON/ MUMC+ naar zorg voor de kwaliteit van opleiden Binnen de instelling zijn de volgende speerpunten gedefinieerd Doelmatigheid Duurzame inzetbaarheid AIOS Zorg voor ouderen In de nu volgende hoofdstukken is weergegeven hoe deze uitgangspunten worden vertaald naar concrete handreikingen aan relevante actoren betrokken bij de kwaliteit van opleiden. U kunt hierbij gebruik maken van de leeswijzer. 14

16 Leeswijzer bij de handreikingen met betrekking tot uw rol als actor Als betrokkene bij de medische vervolgopleiding kunt u de bladzijden 15 tot en met 22 in het document het beste als volgt hanteren. 1) Bepaal tot welke actor U hoort. (U kunt deel uitmaken van meerdere actoren) OOR 15 Cluster 16 Raad van Bestuur 17 COC-M 18 Opleider en opleidingsgroep 19 AIOS-vereniging 20 AIOS 21 Academie Medische Vervolgopleidingen 22 2) Lees bij de actor(en) waartoe U behoort de desbetreffende handreiking(en) door. De vermelde handreikingen per actor dienen als discussiestuk en als een groeidocument gelezen en beoordeeld te worden. De handreikingen zijn suggesties voor aanvullend kwaliteitsbeleid. Aan U als lezer de opdracht om de genoemde actiepunten met de betrokkenen binnen het domein van de actor te bespreken op relevantie, haalbaarheid en acceptabiliteit voor de zorg voor de kwaliteit van opleiden de komende twee jaar. Daarbij zullen bepaalde punten inhoudelijk aanpassing en concretisering behoeven. Belangrijk is dat de discussie hierover voor diegenen die tot de actor behoren moet leiden tot een solide en breed gedragen plan van aanpak over prioriteiten binnen de zorg voor de kwaliteit van opleiden voor de komende periode. Daarbij moet men zich realiseren dat er een onderlinge afhankelijkheid bestaat tussen de diverse actoren zodat besluiten ten aanzien van zorg voor de kwaliteit van opleiden van de ene actor ook consequenties kunnen hebben voor een andere actor. 3) Maak afspraken over prioritering van actiepunten voor de komende 2 jaar met diegenen die tot dezelfde actor als U behoren en hoe U de voortgang van deze actiepunten bewaakt. De regie over dit proces wordt bewaakt door U zelf en de Academie Medische Vervolgopleidingen. Zij zal in samenspraak met U en degenen die tot de actor behoren vaststellen welke actiepunten de komende twee jaar een prioriteit hebben en deze actiepunten in overleg met de actor bewaken. 15

17 De OOR ZON Onderstaande suggesties betreffen vanwege de verwevenheid met elkaar zowel de bestuurlijke (AB en DB) als de inhoudelijke (voorzitters COC-M en leerhuizen) OOR ZON. De OOR ZON heeft een implementatieplan m.b.t. ontwikkeling, uitvoering en implementatie van een exit enquête (aan het eind van de opleiding en een half jaar na afsluiten opleiding) en een plan van aanpak dat in 2017 wordt gerealiseerd [mede op basis van de uitkomsten van de pilot in 2016] (S). zet zich in voor het uitwisselen van inhoud en formats van DOO en TtT trainingen tussen de verschillende regio partners. Eind 2017 worden resultaten geëvalueerd. zorgt voor een transparante weergave van de kwaliteit van opleiden voor de regio [op basis van de ervaringen met de pilot Maastrix in het MUMC in 2016] (S) bespreekt en evalueert het gebruik en de resultaten van de kwaliteitsinstrumenten t.b.v. de opleidingskwaliteit medische vervolgopleidingen binnen de regio [tijdens de regionale bijeenkomsten (4x/j)] (S) ondersteunt (financieel) activiteiten van het regionaal onderwijskundig netwerk (S) stelt in 2017 criteria op waaraan een regionaal plan zou moeten voldoen om dit OOR breed te kunnen implementeren. Het regionale opleidingsplan is een voorwaarde om te komen tot horizontale en verticale visitatie (R). ondersteunt en evalueert tenminste 1 pilot horizontaal visiteren die in 2017 plaatsvindt (R) bespreekt jaarlijks een overzicht van de bereikte resultaten t.a.v. individualisering van de opleiding (R) ondersteunt en evalueert de activiteiten in de regio rondom het thema doelmatigheid (P) en Het Bewustzijnsproject Besluit gelet op de patiëntenpopulatie in de regio- gerichte aandacht te besteden aan de zorg voor de kwetsbare oudere patiënt binnen de opleiding door aan te sluiten bij landelijke initiatieven op dat terrein (P) draagt bij aan de (landelijke) zichtbaarheid van het profiel doelmatigheid en organiseert en ondersteunt (ook financieel) tenminste iedere twee jaar een symposium over het thema doelmatigheid (P) onderzoekt en rapporteert in 2017welke mogelijkheden er voor AIOS zijn om euregionale stages te doorlopen die een meerwaarde kunnen betekenen voor de opleiding, gebruikmakend van onze unieke geografische ligging van de OORZON bepaalt in 2017 de doelen uit van een regionaal innovatiefonds dat erop gericht is om regionale samenwerking te intensiveren o.a. door regionale opleidingsinitiatieven (ook financieel) te ondersteunen(p) 16

18 Het (opleidings)cluster Het (opleidings)cluster bespreekt jaarlijks de resultaten van kwaliteitsmetingen van de leden en spreekt op basis daarvan een plan van aanpak af inclusief evaluatie. Eventuele clusteroverstijgende zaken worden gemeld aan betrokken actoren bv COC OOR ZON (S). verbindt jaarlijks de resultaten van de kwaliteitsmetingen met professionaliseringsactiviteiten van haar opleiders en leden opleidingsteams in SMART afspraken (S). ondersteunt/ stimuleert en beslist tot eventuele deelname (in overleg met de OOR ZON) aan een pilot horizontaal visiteren medio Resultaten van deze pilot worden besproken binnen alle clusters (R) geeft jaarlijks een overzicht van haar resultaten t.a.v. de verkorting van de opleiding (R) beslist tot eventuele deelname aan een pilot waarbij specifiek aandacht wordt besteed aan het thema zorg voor de kwetsbare oudere patiënt. Evaluatiegegevens worden hierover verzameld en besproken binnen cluster en COC-M (P) stimuleert projecten van AIOS gericht op doelmatigheid van zorg ook op clusterniveau. Afgesproken wordt dat elke AIOS tenminste 1 project doet gedurende de opleiding. Er is een overzicht welke projecten binnen het cluster lopen. Elk jaar wordt binnen het cluster wordt de gelegenheid geboden om verslag te doen van alle lopende doelmatigheidsprojecten binnen bestaande overlegstructuren. Eventueel wordt hiervoor een aparte bijeenkomst belegd. Bewaakt dat het profiel doelmatigheid is opgenomen in het regionale opleidingsplan dan wel binnen de lokale opleidingsplannen (P) 17

19 De Raad van Bestuur De Raad van Bestuur ondersteunt financieel de ontwikkeling van een databank die alle gegevens over de kwaliteit van opleiden bevat (Maastrix). evalueert het gebruik (bruikbaarheid, kosten, acceptabiliteit) van de databank medio En ziet erop toe dat de resultaten van de pilots in 2017 worden gebruikt om tot een verdere implementatie bij vakgroepen MUMC over te gaan (S). laat in 2017 de procedure evalueren over begeleiding vakgroepen met niet optimaal leerklimaat en de rol van de diverse stakeholders hierbij (S) reikt jaarlijks op voordracht van de COC-M jaarlijks een prijs uit aan de vakgroep die zich het meest in positieve zin heeft onderscheiden qua opleiden (S) ondersteunt / stimuleert en werkt mee aan het (laten) uitvoeren van tenminste 1 pilot horizontaal visiteren uiterlijk medio (R) inventariseert jaarlijks een overzicht van de bereikte resultaten over de verkorting van de opleiding (R) stimuleert de integratie van het thema de kwetsbare oudere patiënt in de vervolgopleiding (P). geeft financiële ondersteuning van de verdieping op het thema doelmatigheid middels een plus traject (de master modules van Healthcare Policy and Innovation Management) voor een beperkt aantal AIOS (P) onderzoekt (samen met de OOR ZON partners) de mogelijkheden om te komen tot een regiofonds voor opleiden, waarbij regionale opleidingsinitiatieven binnen instellingen en vakgroepen financieel ondersteund kunnen worden (P) ondersteunt het opzetten van een begeleidingssyteem voor AIOS ter voorkoming van uitval en stelt daarvoor ook budget beschikbaar (P) ondersteunt een systeem bedoeld om voortijdige uitval van stafleden betrokken bij opleiding en patiëntenzorg te voorkomen (P) 18

20 De COC-M De COC-M bespreekt in haar vergadering jaarlijks afdelings-overstijgende informatie uit de instrumenten m.b.t. de zorg voor de kwaliteit van opleiden (D-RECT, MCTQ, int audits, ed.). Deze informatie wordt jaarlijks aan het RvB gerapporteerd (S) evalueert haar begeleiding van vakgroepen met een niet optimaal opleidingsklimaat (S) stelt jaarlijks speerpunten vast m.b.t haar eigen opleidingsbeleid binnen de instelling inclusief plan van aanpak {S) overlegt met haar leden en besluit vervolgens welke vakgroep (op vrijwillige basis) met haar cluster wil participeren in een horizontale visitatie medio 2017 (R) stelt met RvB vast wanneer en hoe een pilot m.b.t een verticale visitatie in 2017 wordt uitgevoerd (R) inventariseert jaarlijks de voortgang m.b.t de verkorting van de opleiding bij haar leden en informeert haar leden m.b.t good practices (R) zorgt ervoor dat doelmatigheid een vast en structureel onderdeel is van de agenda van de (db)coc-m. Hiertoe behoren: presentaties over best practices, jaarlijkse evaluatie doelmatigheidsprojecten MUMC+, evaluatie plus traject, uitnodigen (externe) sprekers (P) evalueert het bestaande begeleidingssysteem ter voorkoming van vroegtijdige uitval van AIOS en geeft aan waar verbeteringen mogelijk zijn (P) inventariseert in hoeverre elementen van het bovengenoemde begeleidingssyteem voor AIOS ook bruikbaar zijn voor opleiders (P) overlegt met haar leden en geeft opdracht om na te gaan hoe inhoudelijke speerpunten bv zorg voor de kwetsbare oudere patient binnen de instelling benut kunnen worden als extra opleidingsactiviteit ten nutte van zoveel mogelijk AIOS. ondersteunt en neemt samen met de Academie Medische Vervolgopleidingen de regie bij de ontwikkeling van de Maastrix 19

21 De Opleider en de opleidingsgroep De opleider en opleidingsgroep formuleren jaarlijks 3 verbeterpunten m.b.t de kwaliteit van de opleiding in overleg tussen opleidingsgroep en AIOS. Hierbij worden resultaten van verbeterpunten in het voorafgaande jaar ook meegenomen. Deze verbeterpunten doorlopen de PDCA cyclus (S) verbinden jaarlijks de resultaten van de kwaliteitsmetingen met professionaliseringsactiviteiten van de opleidingsgroep in SMART afspraken eventueel in clusterverband (S). komen tot een helder en werkbaar systeem van bekwaamverklaringen in de praktijk zoals blijkt uit informatie uit de interne audits en reflectie gesprekken (S & R). bepalen in overleg met het cluster (en COC-M) of de vakgroep in 2017 participeert in een horizontale visitatie (R) maken in 2017 afspraken met tenminste de nieuwe instromende AIOS tot het doen van tenminste 1 doelmatigheidsproject gedurende de gehele opleiding (P) maakt deelname mogelijk van daartoe specifiek geselecteerde AIOS aan het jaarlijkse plus traject in het kader van doelmatigheid (P) zorgt in 2017 voor de uitwerking van het thema doelmatigheid vastgelegd in het lokale of regionale opleidingsplan (P). ontwikkelt en implementeert beleid op afdelingsniveau gericht op het voorkomen van voortijdige uitval bij AIOS en stafleden (P) spreken binnen de vakgroep af op welke wijze de zorg voor de kwetsbare oudere patiënt vorm gegeven wordt binnen de opleiding. 20

22 De AIOS De AIOS streven naar een participatiegraad van 80% van de op de afdeling werkzame AIOS bij het invullen van enquêtes (D-RECT en MCTQ) ten behoeve van het verbeteren van de kwaliteit van opleiden. werken na beëindiging opleiding in de pilotfase mee aan de exit enquête bedoelt om de kwaliteit van opleiden te verbeteren rapporteren aan de AIOS vereniging welke maatregelen binnen de diverse specialismen de in gang gezette opleidingsverkorting stimuleren dan wel remmen (R). dragen d.m.v. het indienen van projecten en volgen van DOO bij aan het profileren van het thema doelmatigheid binnen het MUMC+ (P). zorgen ervoor dat het thema doelmatigheid van zorg tenminste 1x per jaar binnen een opleidingsvergadering aan bod komt (P). werken mee als participant bij de interne opleidingsaudits werken op afdelingsniveau actief mee aan een beleid dat gericht is op het voorkomen van uitval van AIOS binnen de opleiding 21

23 De AIOS-vereniging De AIOS-vereniging formuleert jaarlijks speerpunten ten aanzien van afdeling overstijgende verbetering van de opleiding. De speerpunten worden ondergebracht in een PDCAcyclus. Hierover wordt gerapporteerd in de COC-M. ondersteunt het afnemen van een pilot exit enquête aan het eind van de opleiding vanaf 2017 waarna definitief besloten wordt tot deelname (S). overlegt regelmatig met de Raad van Bestuur over zaken de opleiding betreffende binnen de instelling (S) werkt mee met de COC-M wanneer besloten wordt mee te werken aan pilots gericht op horizontale of verticale visitatie (R). rapporteert aan de COC-M aan welke maatregelen binnen de diverse specialismen de in gang gezette opleidingsverkorting stimuleren (good practice) dan wel remmen (R). Levert een actieve bijdrage aan een systeem bedoeld ter voorkoming van vroegtijdige uitval van AIOS. 22

24 De Academie Medische Vervolgopleidingen 7 Academie Medische Vervolgopleiding (activiteiten m.b.t MUMC+) beschikken over plan van aanpak 2017 t.a.v. update trainingen opleidersprofessionalisering en ontwikkelen nieuwe trainingen op geleide van suggesties andere actoren kwaliteitszorg van opleiden (S) ontwerpen en ondersteuning implementatie en uitvoering van een begeleidingssysteem bedoeld om weerbaarheid van AIOS te vergroten en voortijdige uitval van AIOS te voorkomen (S) ondersteuning van een signalerings- en begeleidingssysteem bedoelt om de weerbaarheid van stafleden te vergroten en uitval van stafleden tegen te gaan voert regie over het aggregeren van kwaliteitsdata tot zinvolle informatiebron voor direct verantwoordelijken (raad van Bestuur en COC-M) de zogenaamde Maastrix leidend tot een implementatietraject in 2017 (S) ontwikkelt logistiek en ondersteunt pilot horizontaal en verticaal visiteren indien daartoe door andere actoren wordt besloten (R) ondersteunt de integratie van het thema zorg voor de kwetsbare oudere patiënt binnen de vervolgopleidingen in Het MUMC (P). bijdragen aan publicaties voor wat betreft Onderzoek van Onderwijs en Opleiding gerelateerd aan de werkzaamheden van medewerkers Academie Medische Vervolgopleiding (activiteiten m.b.t OOR ZON) draagt in 2017 zorg voor het geven van pilot trainingen m.b.t thema doelmatigheid in tenminste 3 OOR ZON instellingen (P) inventarisatie en daaruit voortvloeiende ondersteuning voortgang individualisering opleiding (R) ondersteunt bij de integratie van het thema zorg voor de kwetsbare oudere patiënt met profiel doelmatigheid binnen OOR ZON (P) ondersteunt ontwikkelt en onderhoudt het AIOS volgsysteem m.b.t. monitoring voortgang AIOS binnen de opleiding 7 is deels afhankelijk van de prioriteiten die de andere actoren stellen 23

25 Verklarende woordenlijst termen en begrippen AMV CGS COC-M D-RECT DOO Externe audit FHML Interne audit HPIM Horizontaal visiteren Maastrix MCTQ OOR ZON PDCA Rapport Scherpbier Academie Medische Vervolgopleidingen College Geneeskundige Specialismen Centrale Opleidings-cie Maastricht De D-RECT (Dutch Residents Educational Climate Test) is een vragenlijst die informatie biedt over het opleidingsklimaat in een specialistische vervolgopleiding Discipline Overstijgend Onderwijs Doel van de externe audits is identiek aan die van de interne audits. Leden van de externe audit zijn niet in dienst van de betrokken instellingen hebben de wettelijke mogelijkheid verplichtende maatregelen op te leggen aan vakgroepen of instellingen bij eventueel geconstateerde ernstige tekortkomingen Faculty of Health, Medicine and Life Sciences Maastricht University Doel van de interne audits is, om continue zicht te houden op de geleverde opleidingskwaliteit en op welke wijze daarin verbeteringen kunnen worden aangebracht. Daarom worden de interne audits ook cyclisch ingepland. Leden van de interne audit cie zijn vrijwel altijd in dienst van de betrokken instelling. Healthcare policy, Innovation and Management, master FHML Een horizontale visitatie richt zich op de kwaliteit van het gehele opleidingstraject in de regio. Instrument waarbinnen diverse data over kwaliteit van opleiden zijn opgenomen zodat hierover een geïntegreerd beeld ontstaat De MCTQ (Maastricht Clinical Teaching Questionnaire) geeft informatie over het functioneren van individuele stafleden op de afdeling betrokken bij de opleiding en patiëntenzorg. Onderwijs Opleidingsregio Zuid Oost Nederland Kwaliteitscyclus: Plan Do Check Act Beschrijving van de kwaliteit van opleiden waarbij de verantwoordelijkheden per relevante betrokken actor in die zorg voor de kwaliteit van opleiden zijn uitgewerkt. Het rapport gaat sterk uit van de gedachte van het voortdurend verbeteren op basis van input door verschillende bronnen (verschenen november 2015). Officiële titel: Stimulans voor interne kwaliteitsverbetering van de geneeskundige vervolgopleidingen. 24

26 RGS Verticaal visiteren Registratie cie Geneeskundige Specialismen Bij de verticale visitatie ligt de focus op hoe een ziekenhuis in het algemeen de kwaliteit van de medisch specialistische opleidingen faciliteert en borgt. Hierbij wordt met name wordt gekeken naar de rollen van de Raad van Bestuur, de COC-M, stafconvent/ bestuur en de opleiding ondersteunende afdelingen. 25

27 Referenties Stimulans voor interne kwaliteitsverbetering van de geneeskundige vervolgopleidingen. Rapport Scherpbier 2.0. Uitgave CGS / RGS, nov2015 Protocol begeleiding vakgroepen zorg voor de kwaliteit van opleiden, Intern document MUMC+ 26