Toezicht op de medische zorg aan asielzoekers t.g.v. de uitbreiding van het aantal opvangplaatsen

Transcriptie

1 Toezicht op de medische zorg aan asielzoekers t.g.v. de uitbreiding van het aantal opvangplaatsen Rapport van het inspectiebezoek aan de pré-pol in Apeldoorn op 29 oktober 2015 Utrecht, december 2015

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en belang Doel Werkwijze Toetsingskader-3 2 Conclusies Conclusies-4 3 Handhaving en vervolg Maatregelen en aanbevelingen Vervolgacties inspectie 5 4. Resultaten Inleiding Algemene informatie over de pré-pol in Apeldoorn Niet-medische gidsfunctie Huisartsenzorg en andere eerstelijnszorg Medische intake Bereikbaarheid GC A praktijklijn Publieke gezondheidszorg Samenwerking COA, GC A en GGD Andere risico's en signalen-12 Bijlage 1 Overzicht gesprekspartners op de pré-pol in Apeldoorn-14 Bijlage 2 Toetsingskader-15 Pagina 2 van 18

3 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en belang De Inspectie voor de Gezondheidszorg (inspectie) doet in 2015 opnieuw onderzoek naar de kwaliteit van de medische zorg aan asielzoekers. In 2014 is de toestroom van asielzoekers sterk gestegen en is het aantal opvangplaatsen voor asielzoekers in korte tijd uitgebreid. Bij het snel uitbreiden van opvangplaatsen ontstaan mogelijk risico s in de medische zorg aan asielzoekers. Dit concludeerde de inspectie naar aanleiding van vier bezoeken aan recent geopende opvanglocaties in augustus Daarom doet de inspectie in 2015 opnieuw onderzoek gericht op de in 2014 gesignaleerde risico s. Deze risico s hadden betrekking op de volgende thema s: niet-medische gidsfunctie; huisartsenzorg en andere eerstelijnszorg; medische intake; bereikbaarheid praktijklijn GC A; publieke gezondheidszorg. 1.2 Doel In dit onderzoek gaat de inspectie na of de gesignaleerde risico s in de medische zorg aan asielzoekers voldoende in beeld zijn bij de betrokken ketenpartners: Gezondheidscentrum Asielzoekers (GC A), GGD GHOR Nederland en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Daarnaast is het doel te borgen dat deze ketenpartners zo nodig maatregelen nemen zodat asielzoekers verantwoorde zorg krijgen. 1.3 Werkwijze De inspectie toetst tijdens bezoeken aan opvanglocaties of de ketenpartners voldoen aan de normen voor de medische zorg aan asielzoekers. De inspectie bezocht allereerst de col en twee pol s om een actueel beeld te krijgen van het begin van de zorgketen. Daarna bezoekt de inspectie zeven opvanglocaties die recent geopend, of sterk uitgebreid zijn. Tijdens deze bezoeken spreekt de inspectie met asielzoekers en met medewerkers van het COA, het GC A en de GGD/JGZ. Voor een overzicht van de gesprekspartners op de pré-pol in Apeldoorn zie bijlage 1. Na elk bezoek stelt de inspectie een conceptrapport op met de bevindingen. De gesprekspartners krijgen de gelegenheid om de bevindingen te corrigeren op feitelijke onjuistheden. De inspectie informeert ook de ketenpartners op landelijk niveau over de bevindingen, zodat zij zo nodig snel verbeteringen kunnen doorvoeren. Na tien toezichtbezoeken stelt de inspectie een geaggregeerd rapport op dat openbaar wordt gemaakt via Toetsingskader Voor de bezoeken stelde de inspectie een toetsingskader op (bijlage 2). De inspectie heeft op grond van de Kwaliteitswet Zorginstellingen toezicht op het GC A, de GGD en en de JGZ-organisaties. De inspectie heeft geen toezicht op het COA. Het COA valt onder de verantwoordelijkheid van de minister van Veiligheid en Justitie. Omdat de uitvoering van de niet-medische gidsfunctie door het COA een essentieel onderdeel is van de gezondheidszorg aan asielzoekers heeft de inspectie de uitvoering van de niet-medische gidsfunctie ook meegenomen in haar bezoeken. Pagina 3 van 18

4 2 Conclusies 2.1 Conclusies De inspectie concludeert dat de ketenpartners (COA, GC A en GGD) op de pré-pol in Apeldoorn deels voldoen aan de getoetste normen. Deze normen hebben betrekking op de risico s die de inspectie ziet in de medische zorg aan asielzoekers als gevolg van de uitbreiding van het aantal opvangplaatsen. Naleving van de normen beperkt deze risico s. Voor wat betreft de niet-medische gidsfunctie voldoet het COA niet aan de normen. De inspectie concludeert dat de COA-medewerkers onvoldoende bekend waren met wat er van hen verwacht wordt in het kader van de niet-medische gidsfunctie. Zij waren onvoldoende getraind en geïnstrueerd in de uitvoering van de niet-medische gidsfunctie. Dit leidde ertoe dat asielzoekers nog veel vragen hadden over de zorg. GC A medewerkers waren niet tevreden over de voorlichting over en toegeleiding naar de zorg door de COA-medewerkers. Het GC A voldoet deels aan de norm die betrekking heeft op de medische intake, omdat het GC A niet alle asielzoekers zo spoedig mogelijk na aankomst op de prépol in Apeldoorn uitnodigt voor een medische intake. Het GC A prioriteert in het uitnodigen voor de medische intake. Echter, het is voor de inspectie onduidelijk of uiteindelijk alle asielzoekers worden uitgenodigd voor de medische intake en binnen welke periode dit gebeurt. De inspectie heeft in dit inspectiebezoek ook gevraagd naar de activiteiten van de GGD in het kader van de technische hygiënezorg. Dit betrof een nieuw onderwerp, dat bij eerdere toezichtbezoeken aan nieuwe opvanglocaties nog niet aan de orde was geweest. In de pré-pol in Apeldoorn had twee maal een hygiënecontrole plaatsgevonden en verbeterpunten werden actief besproken en gemonitord. De samenwerking tussen het COA en het GC A verliep niet optimaal. Dit had deels te maken met de onervarenheid van de COA-medewerkers, maar ook doordat alleen ad hoc overleg plaatsvond tussen beide partijen. Er was geen multidisciplinair overleg. Pagina 4 van 18

5 3 Handhaving en vervolg 3.1 Maatregelen en aanbevelingen De inspectie adviseert de manager van het GC A om: te zorgen dat de norm voor de medische intake wordt nageleefd op de pré-pol in Apeldoorn; dit te toetsen door middel van een interne audit. De inspectie adviseert de COA-locatiemanager om: de COA-medewerkers op de pré-pol in Apeldoorn te instrueren en te trainen in het uitvoeren van de niet-medische gidsfunctie conform het kader nietmedische gidsfunctie. De inspectie adviseert de COA-locatiemanager en de manager van het GC A om: te investeren in de onderlinge samenwerking op de pré-pol in Apeldoorn door expliciet te maken wat men van elkaar verwacht en een structureel multidisciplinair overleg te starten. Gezien de tijdelijkheid van deze opvanglocatie doet de inspectie alleen aanbevelingen, maar legt geen maatregelen op. De inspectie verwacht desondanks van de betrokken partijen dat zij zich inspannen om de aanbevelingen uit te voeren. 3.2 Vervolgacties inspectie Het niet voldoen aan de normen voor wat betreft de medische intake is een onderwerp dat de inspectie bij meerdere opvanglocaties is opgevallen. De IGZ bespreekt dit met de landelijke ketenpartners. De inspectie kreeg tijdens het inspectiebezoek meerdere signalen die mogelijk wijzen op een risico bij de medische zorg en de opvang van asielzoekers (zie paragraaf 4.9). Deze signalen heeft de inspectie niet nader onderzocht, maar kunnen voor de landelijke ketenpartners relevant zijn om kennis van te nemen. De inspectie bespreekt deze signalen daarom met de landelijke ketenpartners. Pagina 5 van 18

6 4 Resultaten 4.1 Inleiding Dit hoofdstuk bevat de resultaten van de toetsing die de inspectie heeft uitgevoerd in de pré-pol in Apeldoorn. Allereerst wordt algemene informatie gegeven over deze opvanglocatie (paragraaf 4.2). De toetsing is gericht op de risico s die de inspectie in 2014 signaleerde tijdens de bezoeken aan nieuwe opvanglocaties. Deze risico s hadden betrekking op de volgende thema s: niet-medische gidsfunctie (paragraaf 4.3); huisartsenzorg en andere eerstelijnszorg (paragraaf 4.4); medische intake (paragraaf 4.5); bereikbaarheid praktijklijn GC A (paragraaf 4.6); publieke gezondheidszorg (paragraaf 4.7). In paragraaf 4.3 tot en met 4.4 en 4.7 staan per thema de normen die de inspectie heeft getoetst, de bevindingen van de inspectie en of de ketenpartners voldeden aan de betreffende norm. Paragraaf 4.6 beschrijft de ervaringen van de ketenpartners met betrekking tot dit thema. Deze normen zijn niet getoetst tijdens het inspectiebezoek. Aan de hand van de bevindingen bepaalt de inspectie of het niet c.q. deels voldoen aan de norm leidt tot risico s in de medische zorg aan asielzoekers op een bepaald thema. Tijdens de inspectiebezoeken is ook de samenwerking tussen de ketenpartners op de locatie aan de orde geweest. De bevindingen op het gebied van de samenwerking tussen het COA, het GC A en de GGD staan in paragraaf 4.8. De inspectie heeft aan de ketenpartners COA, GC A en de GGD gevraagd of zij nog andere risico s zagen ten gevolge van de uitbreiding van het aantal opvangplaatsen voor asielzoekers of andere signalen wilden meegeven aan de inspectie. Deze risico s en signalen staan in paragraaf Algemene informatie over de pré-pol in Apeldoorn Het COA had begin september in Apeldoorn een noodopvanglocatie geopend waar tijdelijk asielzoekers werden opgevangen. Deze noodopvanglocatie fungeerde als pré-pol en zou naar verwachting tot half februari 2016 geopend blijven. In eerste instantie werden asielzoekers opgevangen in de America Hal. Na zes weken waren op de nabijgelegen ijsbaan grote paviljoententen neergezet voor de bewoners en was de America Hal gesloten. Er waren aparte paviljoententen met slaapplaatsen (8-persoonskamers) een eet- en recreatiepaviljoen en een paviljoen met sanitaire voorzieningen. De maximale opvangcapaciteit bedroeg 480 bewoners en was ten tijde van het inspectiebezoek volledig bezet. In deze noodopvanglocatie werden alleen mannen opgevangen. Het merendeel was afkomstig uit Syrië en Irak (65%), gevolgd door mannen uit Eritrea (25%). Daarnaast waren er mannen uit Afghanistan, Iran en Kongo. Alle bewoners in deze pré-pol waren in afwachting van overplaatsing naar een pol voor de start van hun asielprocedure. Het COA kon geen inschatting maken van hoe lang de bewoners in de noodopvanglocatie zouden blijven. Dit was afhankelijk van de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND). Pagina 6 van 18

7 Sinds de opening van de noodopvanglocatie waren een paar bewoners overgeplaatst naar andere opvanglocaties, o.a. om medische redenen (te grote zorgbehoefte). De andere bewoners verbleven al vanaf de start op de opvanglocatie. Het COA-team was volledig bezet (16/17 medewerkers) en bestond op één na uit nieuwe medewerkers van het COA. Daarnaast waren de senior medewerker ondersteuning en de locatiemanager al langere tijd in dienst bij het COA. 4.3 Niet-medische gidsfunctie Normen Bevindingen Wel/niet/deels conform de norm 1.1 POL 1 Voorlichting wordt gegeven bij aankomst in de pol. De bewoners zijn geïnformeerd over: het GCA: het gebruik van de zorgtelefoon en het inloopspreekuur; wat te doen wanneer spoedeisende hulp nodig is (112 procedure); wat te doen bij zwangerschap; het COA zorginformatiepunt; de mogelijkheid om vragen bij de informatiebalie te stellen; het zorgaanbod in de POL (zijnde medisch noodzakelijke zorg). De COA-woonbegeleiders hadden geen vaste afspraken over welke informatie zij bij aankomst aan de bewoners moesten geven. Zij hadden bij het inwerken op een andere opvanglocatie wel dergelijke afspraken gezien, maar kenden deze niet van deze opvanglocatie. Zij gaven aan dat de instroom van nieuwe bewoners zo snel was gegaan, dat er weinig tijd was geweest om hierover afspraken te maken. De bewoners waren bij binnenkomst door het COA wel gewezen op de ruimte waar het GC A zat en op de inloopspreekuren. Verder gaven de COA-woonbegeleiders aan dat de informatiebalie van het COA dagelijks open was en dat bewoners hier ook over de medische zorg - vragen konden stellen. Informatie over de Praktijklijn GC A stond op het bord van de activiteiten in de recreatiezaal. Bij de receptie waren twee mobiele telefoons beschikbaar waarmee de bewoners de GC A Praktijklijn konden bellen. Over spoedeisende hulp gaven de COAmedewerkers bij binnenkomst van bewoners geen informatie. Zo nodig konden bewoners de COAwoonbegeleiders aanspreken of de beveiligingsmedewerkers. De COAmedewerkers hadden het idee dat dit voldoende bekend was bij bewoners. Van de drie asielzoekers die de inspectie sprak zei één bewoner dat het COA hem had gezegd dat hij bij medische problemen naar het GC A moest gaan. Geen van de bewoners zei door het COA geïnformeerd te zijn over de GC A Praktijklijn. Eén bewoner zei pas na twee weken geïnformeerd te zijn over het GC A en één asielzoeker Niet conform de norm 1 Voor de pré-pol zijn geen specifieke normen beschikbaar in het toetsingskader. De inspectie toetst de locatie daarom aan de hand van de normen voor de pol. Pagina 7 van 18

8 Normen Bevindingen Wel/niet/deels conform de norm kende het GC A al uit Ter Apel. Twee van de drie asielzoekers gaven aan graag meer informatie te ontvangen over de zorgpas die zij hadden ontvangen. Zij wilden weten wat zij hiermee konden doen en op welke zorg zij recht hadden. 1.2 POL De medewerker reikt hierbij aan de bewoner uit: de leaflet gezondheidszorg COL/POL. De COA-medewerkers gaven de bewoners bij binnenkomst geen schriftelijke informatie over de gezondheidszorg op de COL/POL. Eén van de drie asielzoekers die de inspectie sprak zei wel informatie op schrift gekregen te hebben van het COA. De COA-woonbegeleiders gaven aan dat er voorlichtingsposters waren besteld, bijv. over het gevaar van het eten van paddestoelen, maar deze waren nog niet beschikbaar. Niet conform de norm 4.4 Huisartsenzorg en andere eerstelijns zorg Normen Bevindingen Wel/niet/deels conform de norm 2.1 De huisartsenzorg voor asielzoekers is 24/7 bereikbaar en beschikbaar. De huisartsenzorg voor asielzoekers was 24/7 bereikbaar en beschikbaar. De praktijkverpleegkundige had 4 keer per week een inloopspreekuur en 2 keer per week hield een huisarts spreekuur. Deze spreekuren werden bij toerbeurt gedaan door 3 huisartsen. Conform de norm Het GC A behandelde in principe alle zorgvragen van bewoners, ook als de zorgvraag al langere tijd speelde of niet acuut was. Alle zorgvragen van de bewoners nam het GC A serieus. Wel was de huisarts van het GC A terughoudend met verwijzingen naar specialisten, omdat bewoners hier maar tijdelijk verbleven. Buiten de spreekuurtijden konden de bewoners de GC A-Praktijklijn bellen. Alle drie de asielzoekers die de inspectie sprak waren op het spreekuur bij het GC A geweest. Zij waren redelijk tevreden met de zorg die zij hadden ontvangen. Eén asielzoeker was bij het GC A geweest om zijn ogen te laten testen, maar was hiermee niet geholpen. Via Vluchtelingenwerk was hij daarna naar de Pearl winkel verwezen. Daar kon hij met zijn zorgpas terecht. Hij had dit advies graag van het COA of het GC A gehad. Pagina 8 van 18

9 Normen Bevindingen Wel/niet/deels conform de norm Op de locatie was geen GGZ-consulent van het GC A beschikbaar en ook niet gepland vanwege de tijdelijkheid van deze opvanglocatie. 2.2 Als het GC A een huisarts heeft gecontracteerd die geen praktijk houdt in de betreffende regio van de opvanglocatie, dan maakt het GC A afspraken met een locale huisarts die voor spoedzorg beschikbaar is, om een consult te verrichten dan wel een visite te rijden naar de opvanglocatie. 2.3 De contractmanager huisartsen informeert de achterwacht van de huisartsenzorg (waarnemer) mondeling over de werkwijze van GC A. De achterwacht ontvangt een informatiemap over de medische zorg aan asielzoekers van de contractmanager huisartsen GC A. 2.4 Voor de ANW-dienst maakt het GC A afspraken met de huisartsenpost (HAP) of doktersdienst die de zorg tijdens deze uren levert namelijk: - de wijze van aanlevering van patiënten tijdens de ANW; - het gebruik van tolken, vervoer van en naar de HAP; - de informatieverstrekking over en weer; - de medicatieverstrekking tijdens de ANW; - de diensten die de gecontracteerde huisarts dient te verrichten voor de inbreng van de groepbewoners van het AZC binnen de HAP. 2.5 MCA heeft ten behoeve van iedere opvanglocatie een apotheker, verloskundige en fysiotherapeut gecontracteerd en telefonisch en schriftelijk geïnformeerd over de medische zorg aan asielzoekers en afspraken gemaakt over vervoer naar deze voorzieningen. Op deze noodopvanglocatie waren 3 huisartsen werkzaam die niet afkomstig waren uit de regio. Het GC A had afspraken gemaakt met een locale huisarts die voor spoedzorg beschikbaar was, om een consult te verrichten dan wel een visite te rijden naar de opvanglocatie. De contractmanager van de huisartsenzorg van het GC A had de achterwacht van de huisartsenzorg (waarnemer) mondeling en schriftelijk geïnformeerd over de werkwijze van het GCA. Volgens het GC A op de noodopvanglocatie waren zij goed op de hoogte van de werkwijze van het GC A. Voor de ANW-diensten had het GC A afspraken gemaakt met de HAP. Eén van de huisartsen die werkzaam was op de noodopvanglocatie was in het verleden lid geweest van deze HAP, waardoor het netwerk bekend was en de samenwerking makkelijker verliep. De huisartsen op de noodopvanglocatie draaiden nog geen diensten op de HAP. Het aantal bewoners was hiervoor te laag. Bovendien werd weinig beroep gedaan op de HAP en was de noodopvanglocatie tijdelijk. De terugkoppeling van patiëntencontacten van de HAP naar het GC A verliep goed. MCA had voor deze opvanglocatie een apotheker en een fysiotherapeut gecontracteerd. Verloskundige zorg was niet aan de orde, omdat er alleen mannen op deze opvanglocatie verbleven. MCA had afspraken gemaakt over vervoer per taxi en ambulance naar voorzieningen. Conform de norm Conform de norm Conform de norm Conform de norm Pagina 9 van 18

10 4.5 Medische intake Normen Bevindingen Wel/niet/deels conform de norm 3.1 Bij aankomst op het AZC (zowel bij eerste instroom als doorstroom) informeert de woonbegeleider de bewoner voor wat betreft zorg o.a. over: de medische intake. Niet van toepassing op de pré-pol Niet van toepassing 3.2 De woonbegeleider reikt hierbij aan de bewoner uit o.a.: de brief medische intake. 3.3 Bij de voorlichtingsbijeenkomst op het AZC gaat het COA bij alle bewoners na of zij een afspraak hebben gemaakt met het GC A voor de medische intake. 3.4 Zo spoedig mogelijk na aankomst in de COA opvanglocatie vindt een eerste inventarisatie plaats van de gezondheidstoestand2 van de asielzoeker. Deze omvat in elk geval: - Huidig medicijngebruik - Huidige klachten - De medische voorgeschiedenis - Eventuele zorgachterstand Op basis van de bevindingen uit deze inventarisatie dient een zorgplan te worden opgesteld en in de uitvoering te worden opgenomen. 3.5 Bij no-show nodigt GC A de asielzoeker nog één keer uit voor de medische intake. Niet van toepassing op de pré-pol Niet van toepassing op de pré-pol Het GC A was gestart met het uitnodigen van bewoners voor een medische intake. Het GC A prioriteerde hierbij; eerst werden de mannen boven de 40 jaar met een chronische ziekte uitgenodigd. Ook als uit het medisch dossier bleek dat er medische risico s waren bij een bewoner, werd deze uitgenodigd voor een medische intake. Uiteindelijk doel was om alle bewoners te zien voor een medische intake, maar niet duidelijk was of dit in de praktijk gerealiseerd zou gaan worden. Eén asielzoeker die de inspectie sprak had een uitnodiging gehad voor een medische intake, maar hij was niet gegaan. Hij had de uitnodiging meegenomen naar het gesprek met de inspectie, omdat hij niet had begrepen waar het voor was. Niet besproken Niet van toepassing Niet van toepassing Deels conform de norm Geen beoordeling 4.6 Bereikbaarheid GC A praktijklijn Alle gesprekspartners gaven aan dat de wachttijden bij de GC A Praktijklijn heel lang waren. Volgens het GC A werd dit veroorzaakt door het gebrek aan tolken, niet door te beperkte inzet van medewerkers op de GC A Praktijklijn. COA-medewerkers belden zelf niet met de GC A Praktijklijn, maar de bewoners wel. De COA-medewerkers zagen dat bewoners een half uur tot een uur moesten wachten voordat ze door iemand van de GC A Praktijlijn werden geholpen. 2 De eerste inventarisatie van de gezondheidstoestand beschouwt de IGZ als de medische intake. Pagina 10 van 18

11 Een bron van irritatie was het regelen van vervoer via de GC A Praktijklijn. Ook hiervoor zaten bewoners of receptiemedewerkers heel lang aan de telefoon. Eén asielzoeker die de inspectie sprak had de Praktijklijn gebeld toen hij bij vrienden logeerde en medicatie nodig had. De Praktijklijn had geregeld dat hij zijn medicatie kon ophalen bij een apotheek in de buurt. Hij was hier blij mee en had nog een keer gebeld om te bedanken. De andere asielzoekers hadden geen ervaring met de GC A Praktijklijn. 4.7 Publieke gezondheidszorg Normen Bevindingen Wel/niet/deels conform de norm 5.1 Volwassen asielzoekers worden bij binnenkomst in Nederland verplicht gescreend op tbc. De tbc-screening wordt uitgevoerd binnen een week na aankomst, tenzij de screening al elders is gedaan en de uitslag bekend is. Niet van toepassing op deze locatie Niet van toepassing 5.2 Asielzoekers uit hoogrisico landen krijgen vier tbc vervolg-screeningen aangeboden. Deze vinden om de zes maanden plaats. De vervolg-screening is vrijwillig en wordt uitgevoerd door en onder verantwoordelijkheid van de locale GGD. 5.3 De JGZ start binnen drie maanden met het RVP bij kinderen van asielzoekers in de leeftijd tot 18 maanden. Technische Hygiënezorg 3 Niet van toepassing op deze locatie, omdat de bewoners hiervoor te kort in Nederland waren. Niet van toepassing op deze locatie De medewerker van de technische hygiënezorg van de GGD had twee keer een inspectie verricht in Apeldoorn; één keer in de America Hal en één keer in de paviljoententen. Van beide inspecties had de GGD een rapport opgemaakt met verbeterpunten. De situatie in de paviljoententen was qua hygiëne beter dan in de Americahal, maar er waren nog wel twee punten die verbetering behoefden (afvoer van condenswater in de paviljoentent met sanitaire voorzieningen en de beschikbaarheid van desinfectie middelen). Deze punten werden opgepakt door het COA. Eén van de asielzoekers die de inspectie sprak was van mening dat de toiletten heel vies waren en dat er onvoldoende mensen waren om schoon te maken. Hij vond dat de bewoners mee zouden moeten helpen. Niet van toepassing Niet van toepassing Geen beoordeling (nieuw thema) 3. De inspectie heeft Technische Hygiënezorg (THZ) toegevoegd als gespreksonderwerp tijdens de bezoeken aan nieuwe opvanglocaties. De reden hiervan is het belang van THZ voor de preventie van infectieziekten. Omdat over THZ geen normen zijn opgenomen in het toetsingskader, is dit onderwerp inventariserend besproken. Pagina 11 van 18

12 4.8 Samenwerking COA, GC A en GGD De samenwerking van het GC A met de GGD was beperkt volgens de gesprekspartners. De afdeling Infectieziekten van de GGD werkte incidentgedreven. Aangezien er nog geen meldingen van infectieziekten waren binnengekomen bij de GGD, was er over infectieziekten geen contact geweest tussen het GC A en de GGD. Ditzelfde gold voor de GGD en het COA. Er waren enkele bewoners geweest met scabiës op de opvanglocatie en hierbij hadden het GC A en het COA volgens protocol gehandeld. De GGD was hierbij niet betrokken geweest. Ten tijde van het inspectiebezoek waren er geen bewoners meer met scabiës. Het COA had enkele malen contact gehad met de medewerker van de technische hygiënezorg van de GGD. Deze samenwerking was uitstekend, aldus het COA. Dit werd bevestigd door de medewerker van de technische hygiënezorg van de GGD. De samenwerking tussen het COA en het GC A werd wisselend ervaren. Het COA vond dat de inzet van het GC A-team groot was en dat de samenwerking naar omstandigheden goed verliep. Een multidisciplinair overleg (mdo) was er niet en hier waren ook geen plannen voor. Er was vooral ad hoc overleg tussen het COA en het GC A. Verder zat een GC A-medewerker regelmatig bij het ochtendoverleg van het COA en de beveiliging. Het GC A-team gaf aan veel last te hebben van onervarenheid van de COAmedewerkers, waardoor de niet-medische gidsfunctie niet goed verliep en veel vragen van bewoners onnodig bij het GC A terecht kwamen. Dit betrof o.a. zelfzorgadviezen aan bewoners en routebeschrijvingen naar zorginstellingen. 4.9 Andere risico s of signalen De inspectie kreeg tijdens het inspectiebezoek meerdere signalen die mogelijk wijzen op een risico bij de medische zorg en de opvang van asielzoekers: T.a.v. de huisartsenzorg: 1. De gesprekspartners van het GC A zeiden dat enkele bewoners op advies van het GC A op medische gronden waren overgeplaatst naar andere opvanglocaties. Het COA nam deze adviezen van het GC A in de regel serieus, maar recent was er een situatie geweest waarin een overplaatsing naar Veldzicht (GGZ-instelling) 5 dagen had geduurd hetgeen tot een zeer onwenselijke situatie had geleid. Voor het GC A was onduidelijk waarom dit zo lang had geduurd. 2. Het GC A-team had klachten over de ruimte waarin zij zaten. Door de wijze waarop deze ruimtes waren ingericht, voelden zij zich niet veilig op deze opvanglocatie. Ook had het GC A-team klachten over de faciliteiten (geen eigen toilet, geen eigen sleutels, e.d.). Deze punten waren meer dan eens aangegeven bij de COA-locatiemanager en bij de regiomanager van het GC A, maar hier werd naar de mening van het GC A-team onvoldoende actie op ondernomen. 3. Het GC A-team was niet tevreden over de taakopvatting van de beveiligingsmedewerkers. Er was een langslepende discussie geweest over het afleveren van medicijnen voor bewoners door de apotheek bij de receptie. De beveiligingsmedewerkers wilden geen medicijnen aannemen. Pas toen de paketjes als post werden behandeld en van een geboortedatum waren voorzien, wilden de beveiligingsmedewerkers deze verspreiden onder de bewoners. 4. Uit de gesprekken met de asielzoekers bleek dat de verwachtingen van sommige asielzoekers niet overeenkwameen met wat in de Nederlandse gezondheidszorg geboden werd. Dit leidde soms tot ontevredenheid en onbegrip. Pagina 12 van 18

13 T.a.v. de technische hygiënezorg: De GGD-medewerkers signaleerden dat er geen eenduidigheid was bij GGD en over wat van de GGD verwacht mag worden m.b.t. de technische hygiënezorg in de noodopvanglocaties en in de gemeentelijke crisisnoodopvanglocaties. In de reguliere opvanglocaties controleert de GGD de hygiëne jaarlijks, maar in de noodopvanglocaties is het afhankelijk van het beleid van de GGD of van het initiatief van de medewerker of deze (pro-actief) de locatie bezoekt. T.a.v. de opvanglocatie: Een gesprekspartner van het GC A maakte zich zorgen over de airconditioning in de tenten. De warmte werd naar binnen geblazen en bleef bovenin hangen. Bewoners vonden het te warm bovenin en gingen met hun matras op de grond liggen, maar kwamen dan in een koude luchtstroom terecht met als risico verkoudheden, e.d. Deze signalen heeft de inspectie niet nader onderzocht, maar kunnen voor de landelijke ketenpartners relevant zijn om kennis van te nemen. Pagina 13 van 18

14 Bijlage 1 Overzicht gesprekspartners op de pré-pol in Apeldoorn Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA): o Senior medewerker ondersteuning (vervanger van de locatiemanager) o Twee woonbegeleider Drie asielzoekers Gezondheidscentrum asielzoekers (GC A): o Praktijkassistent o Praktijkverpleegkundige o Huisarts GGD Noord- en Oost Gelderland: o Arts infectieziekten o Medewerker technische hygiënezorg Pagina 14 van 18

15 Bijlage 2 Toetsingskader Toetsingskader Medische zorg aan asielzoekers t.g.v. uitbreiding aantal opvangplaatsen Thema s Risico( s) Mogelijke oorzaken Normen Bronnen 1. Niet-medische gidsfunctie Asielzoekers 4 weten niet hoe zij de huisartsenzorg en de spoedeisende hulp kunnen bereiken. Asielzoekers hebben geen of beperkte informatie ontvangen van het COA over de bereikbaarheid van/toegang tot de huisartsenzorg en de spoedeisende hulp. 4 Daar waar asielzoeker staat wordt ook bewoner van de opvanglocatie bedoeld en omgekeerd. 1.1 COL De (groeps)voorlichting wordt gegeven bij aankomst in de col. De bewoners zijn geïnformeerd over: het GCA: het gebruik van de zorgtelefoon en het inloopspreekuur; wat te doen wanneer spoedeisende hulp nodig is (112 procedure); het tbc-onderzoek, waaronder de verplichte deelname door de bewoner; wat te doen bij zwangerschap; het COA zorginformatiepunt; de mogelijkheid om vragen bij de informatiebalie te stellen; het zorgaanbod in de col (zijnde medisch noodzakelijke zorg). 1.2 COL De medewerker reikt hierbij aan de bewoner uit: de leaflet gezondheidszorg col/pol; de folder tbc-onderzoek van de GGD. 1.1 POL Voorlichting wordt gegeven bij aankomst in de pol. De bewoners zijn geïnformeerd over: het GCA: het gebruik van de zorgtelefoon en het inloopspreekuur; wat te doen wanneer spoedeisende hulp nodig is (112 procedure); wat te doen bij zwangerschap; het COA zorginformatiepunt; de mogelijkheid om vragen bij de informatiebalie te stellen; het zorgaanbod in de pol (zijnde medisch noodzakelijke zorg). Kader niet-medische gidsfunctie COA, februari 2013, pag Kader niet-medische gidsfunctie COA, februari 2013, pag Kader niet-medische gidsfunctie COA, februari 2013, pag POL De medewerker reikt hierbij aan de bewoner uit: Kader niet-medische Pagina 15 van 18

16 Toetsingskader Medische zorg aan asielzoekers t.g.v. uitbreiding aantal opvangplaatsen Thema s Risico( s) Mogelijke oorzaken Normen Bronnen de leaflet gezondheidszorg col/pol. gidsfunctie COA, februari 2013, pag Kort na aankomst AZC 1.1 AZC Voorlichting wordt gegeven bij aankomst in het AZC. De bewoners zijn binnen 5 dagen geïnformeerd over: -screening (indien van toepassing); gebruik van de zorgtelefoon; Kader niet-medische gidsfunctie COA, februari 2013, pag huisarts op locatie; 2. Huisartsenzorg en andere eerstelijnszorg De huisartsenzorg buiten de spreekuren van de opvanglocatie en tijdens de avond, nacht en weekend (ANW) is suboptimaal. De huisartsenzorg is niet beschikbaar. De achterwacht van de huisartsenzorg (waarneming) buiten de spreekuren van de opvanglocatie is onvoldoende bekend met de medische zorg aan asielzoekers. voor zorg bij zwangerschap. 1.2 AZC De woonbegeleider reikt hierbij aan de bewoner uit: de COA informatiemap; algemene voorlichtingsbrochure gezondheidszorg; leaflet gezondheidszorg; de uitnodiging tbc-onderzoek (indien ongescreend). 2.1 De huisartsenzorg voor asielzoekers is 24/7 bereikbaar en beschikbaar. 2.2 Als het GC A een huisarts heeft gecontracteerd die geen praktijk houdt in de betreffende regio van de opvanglocatie, dan maakt het GC A afspraken met een locale huisarts die voor spoedzorg beschikbaar is, om een consult te verrichten dan wel een visite te rijden naar de opvanglocatie. 2.3 De contractmanager huisartsen informeert de achterwacht van de huisartsenzorg (waarnemer) mondeling over de werkwijze van GC A. De achterwacht ontvangt een informatiemap over de Kader niet-medische gidsfunctie COA, februari 2013, pag COA Overeenkomst Menzis inzake Curatieve zorg asielzoekers, april 2013 Op basis van correspondentie met GC A, mei 2015 Op basis van correspondentie met GC A, mei 2015 Pagina 16 van 18

17 Toetsingskader Medische zorg aan asielzoekers t.g.v. uitbreiding aantal opvangplaatsen Thema s Risico( s) Mogelijke oorzaken Normen Bronnen medische zorg aan asielzoekers van de contractmanager huisartsen GC A. 3. Medische intake Geen afstemming zorg/behandeling met andere eerstelijns disciplines. Asielzoekers met medische klachten krijgen niet, of niet tijdig een medische intake. De huisartsenzorg tijdens ANW is onvoldoende bekend met de medische zorg aan asielzoekers. Geen afspraken gemaakt met andere eerstelijns voorzieningen. Het COA verwijst asielzoekers met Medische klachten niet op tijd naar het GC A voor een medische intake. Het GC A voert de medische intake niet of niet tijdig uit. 2.4 Voor de ANW-dienst maakt het GC A afspraken met de huisartsenpost (HAP) of doktersdienst die de zorg tijdens deze uren levert namelijk: - de wijze van aanlevering van patiënten tijdens de ANW; - het gebruik van tolken, vervoer van en naar de HAP; - de informatieverstrekking over en weer; - de medicatieverstrekking tijdens de ANW - de diensten die de gecontracteerde huisarts dient te verrichten voor de inbreng van de groepbewoners van het AZC binnen de HAP. 2.5 MCA heeft ten behoeve van iedere opvanglocatie een apotheker, verloskundige en fysiotherapeut gecontracteerd en telefonisch en schriftelijk geïnformeerd over de medische zorg aan asielzoekers en afspraken gemaakt over vervoer naar deze voorzieningen. 3.1 Bij aankomst op het AZC (zowel bij eerste instroom als doorstroom) informeert de woonbegeleider de bewoner voor wat betreft zorg o.a. over: de medische intake. 3.2 De woonbegeleider reikt hierbij aan de bewoner uit o.a.: de brief medische intake. 3.3 Bij de voorlichtingsbijeenkomst op het AZC gaat het COA bij alle bewoners na of zij een afspraak hebben gemaakt met het GC A voor de medische intake. 3.4 Zo spoedig mogelijk na aankomst in de COA opvanglocatie vindt een eerste inventarisatie plaats van de gezondheidstoestand5 van de asielzoeker. Deze omvat in elk geval: - Huidig medicijngebruik - Huidige klachten Op basis van correspondentie met GC A, mei 2015 Op basis van correspondentie MCA, mei 2015 Kader niet-medische gidsfunctie COA, februari 2013, pag Kader niet-medische gidsfunctie COA, februari 2013, pag Kader niet-medische gidsfunctie COA, februari 2013, pag COA Overeenkomst Menzis inzake Curatieve zorg asielzoekers, april De eerste inventarisatie van de gezondheidstoestand beschouwt de IGZ als de medische intake. Pagina 17 van 18

18 Toetsingskader Medische zorg aan asielzoekers t.g.v. uitbreiding aantal opvangplaatsen Thema s Risico( s) Mogelijke oorzaken Normen Bronnen - De medische voorgeschiedenis - Eventuele zorgachterstand Op basis van de bevindingen uit deze inventarisatie dient een zorgplan te worden opgesteld en in de uitvoering te 4. Bereikbaarheid praktijklijn GC A 5. Publieke gezondheidszorg Onvoldoende bereikbaarheid van de praktijklijn GC A. Uitbraken van tbc en andere besmettelijke ziekten. De wachttijd om contact te krijgen met praktijklijn GC A is te lang. De capaciteit (apparatuur en menskracht) voor 1 ste screening op tbc is beperkt. Vervolg-screeningen op tbc worden niet of niet tijdig uitgevoerd. De vaccinatiegraad van de kinderen van asielzoekers is niet tijdig in beeld bij de jeugdgezondheidszorg (JGZ), waardoor niet tijdig wordt gestart met het RVP. worden opgenomen. 3.5 Bij no-show nodigt GC A de asielzoeker nog één keer uit voor de medische intake. 4.1 Bij minimaal 85% van de reguliere vragen heeft de asielzoekers binnen 120 seconden een GCA-medewerkers aan de lijn. 4.1 Bij minimaal 95% van de spoedgevallen heeft de asielzoeker binnen 30 seconden een medisch kundig persoon aan de lijn. 5.1 Volwassen asielzoekers worden bij binnenkomst in Nederland verplicht gescreend op tbc De tbc-screening wordt uitgevoerd binnen een week na aankomst, tenzij de screening al elders is gedaan en de uitslag bekend is. 5.2 Asielzoekers uit hoogrisico landen krijgen vier tbc vervolg-screeningen aangeboden. Deze vinden om de zes maanden plaats. De vervolg-screening is vrijwillig en wordt uitgevoerd door en onder verantwoordelijkheid van de locale GGD. 5.3 De JGZ start binnen drie maanden met het RVP bij kinderen van asielzoekers in de leeftijd tot 18 maanden. COA Overeenkomst Menzis inzake Curatieve zorg asielzoekers, april 2013 Op basis van correspondentie met het GC A, mei 2015 Op basis van correspondentie met het GC A, mei Protocol tbc-screening, - behandeling en BCGvaccinatie bij asielzoekers, april GGD GHOR Nederland, april 2015, pag. 1 -Protocol tbc-screening, - behandeling en BCGvaccinatie bij asielzoekers, april GGD GHOR Nederland, april 2015, pag. 1 Op basis van correspondentie met GGD GHOR NL, mei 2015 Pagina 18 van 18