De welzijnskoers Gemeente Roermond - afdeling Welzijn 2013

Transcriptie

1 1 De welzijnskoers Gemeente Roermond - afdeling Welzijn 2013

2 2 Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Aanleiding Welzijnsvisie Roermond Regeerakkoord Rutte II Het routeboek: de koers van de welzijnsvisie De route De missie De visie De 3 uitgangspunten De vier ondersteuningsniveaus De 7 leefdomeinen en hun ambities Het welzijnskompas De 28 doelstellingen van het welzijnsbeleid... 9 Tot dusverre De verdere uitwerking Begrippenlijst...11

3 3 Inleiding Voor u ligt de welzijnskoers Meedoen naar vermogen. Deze welzijnskoers borduurt voort op de eerder door de gemeenteraad vastgestelde welzijnsvisie. Deze notitie dient als routekaart aan de hand waarvan de gemeente Roermond, samen met de maatschappelijke partners, de komende jaren de ontwikkelingen in het sociale domein gaat vormgeven. Gezien de veranderingen die gevraagd worden in een snel veranderend speelveld betreft het een dynamisch proces. Het zal immers de komende tijd vooral een procesmatige zoektocht zijn op weg naar ons einddoel dat helder voor ogen staat: de participatiesamenleving. In die zoektocht moeten we voldoende flexibiliteit hebben om nieuwe inzichten en ontwikkelingen te verwerken én burgers en partners voldoende ruimte te geven voor een volwaardige inbreng. Gelet op de eerder in de welzijnsvisie aangekondigde cultuuromslag betekent dit dat we aan de slag gaan met het creëren van draagvlak voor de verandering van rollen en verantwoordelijkheden. De maatschappelijke opgave noopt ons allen om anders te kijken naar zorg, welzijn, werk en ontwikkelen. Met name de burgers, maar ook professionele maatschappelijke partijen en gemeente, zullen een omslag in denken moeten maken. Een cultuuromslag, die niet een-twee-drie gerealiseerd zal zijn. Om deze cultuurverandering te begeleiden zal zwaar ingezet moeten worden op: Brede communicatie over de veranderingen en de aanpak in Roermond. Het activeren en inrichten van actieve en dynamische burger- en bewonersnetwerken in de wijken en deze in verbinding brengen binnen een wijkgerichte aanpak met de formele/professionele zorg en ondersteuning. Het aanreiken en faciliteren van instrumenten aan burgers/sociale verbanden om meer verantwoordelijkheid/zelfregie te kunnen nemen. Scholing/training en ondersteuning van vrijwilligers en professionals in hun veranderende rol en gekantelde werkwijze. De veranderende rol van het maatschappelijk middenveld, die nadrukkelijk in beeld komen als samenwerkingspartijen voor gemeenten. De gemeente krijgt de spilfunctie in het sociaal domein maar we kunnen deze veranderopgave niet alleen vormgeven. We zullen dan ook maatschappelijke partners bij beleid en productontwikkeling moeten betrekken. Daarnaast vraagt deze opgave ook om samenwerking in regionaal verband met de omliggende gemeenten Eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheden van de burger staan dus centraal, maar wél naar ieders vermogen. Uiteraard heeft niet iedereen dezelfde mogelijkheden en zal ook niet iedereen volledig of permanent zelfstandig kunnen meedoen op alle maatschappelijke vlakken. Onze overtuiging is echter dat iedereen waardevol is en op zijn of haar eigen manier een bijdrage kan leveren aan onze maatschappij en daartoe ook uitgedaagd kan worden. Daar waar dat (tijdelijk of gedeeltelijk) niet mogelijk is, is een faciliterende en ondersteunende rol voor de gemeente weggelegd en is er een vangnet voor deze burgers. Deze welzijnskoers dient daarbij als routekaart en als toetsingskader om te bepalen hoe en of we uiteindelijk het beoogde resultaat zoals vastgelegd in de welzijnsvisie bereiken / hebben bereikt. Aanleiding 1 Welzijnsvisie Roermond In februari 2012 is de welzijnvisie van de gemeente Roermond vastgesteld met de titel Meedoen naar vermogen, op weg naar de participatiesamenleving. In deze welzijnsvisie wordt de lange termijnvisie beschreven op het brede terrein van welzijn voor de komende 10 jaar. Ook de aangekondigde

4 4 decentralisatie van de AWBZ naar de WMO, de Participatiewet en de Jeugdzorg hebben hierin een plaats gekregen. Deze lijn komt ook terug in het huidige coalitieakkoord. 2 Regeerakkoord Rutte II In november 2012 is het regeerakkoord van het nieuwe kabinet Rutte verschenen. Het regeerakkoord sluit aan op de maatschappelijke opgave, de transitie en de koers die wij in onze welzijnsvisie hebben aangegeven. In het regeerakkoord zijn een aantal hoofdlijnen te ontdekken. - zorg en ondersteuning dichtbij mensen; - de gemeente in regierol en integraal werken; - het verkleinen van het vangnet; - het verkleinen van langdurige AWBZ-zorg en verregaande extramuralisering; - het kantelen van niet-medische zorg en ondersteuning en meer eigen verantwoordelijkheid. De beweging die vanuit deze hoofdlijnen wordt beoogd is weergegeven in onderstaande afbeelding: Zorg-ondersteuningsarrangementen Eigen kracht- eigen bijdrage Sociaal netwerk Collectieve ondersteuning Individuele zorg-ondersteuning min 1/3 De dingen anders doen volstaat niet meer. We zullen andere dingen moeten doen. 3 Het routeboek: de koers van de welzijnsvisie Zoals gezegd geeft de welzijnsvisie al de richting aan voor deze transitie. Het regeerakkoord dwingt ons echter om deze richting versterkt door te zetten en prioriteiten te stellen. De welzijnskoers voor de komende jaren, zoals verwoord in het voorliggend document, wordt dan ook voor een aanzienlijk deel bepaald door de nieuwe kabinetsplannen. Deze notitie dient als routekaart aan de hand waarvan de gemeente Roermond, samen met de maatschappelijke partners, de komende jaren de transities in het sociale domein gaat vormgeven. We blijven de koers van de welzijnsvisie volgen in de hoogste versnelling!

5 5 De route 4 De missie De gemeente Roermond heeft de volgende welzijnsmissie vastgesteld: Elke burger van de gemeente Roermond moet in staat kunnen zijn om zelfstandig mee te doen aan de Roermondse samenleving, zichzelf te ontwikkelen en actief maatschappelijk betrokken te zijn. De burger is hier in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor. Daar waar de burger niet (meer) in staat is om dit zelf te realiseren heeft de gemeente een ondersteunende taak om de burger weer te helpen zelfredzaam te worden of uiteindelijk een vangnet te bieden met als doel dat de burger zo zelfstandig mogelijk kan blijven functioneren en participeren in de Roermondse samenleving. 5 De visie De gemeente Roermond hanteert daarvoor de volgende visie in haar welzijnsbeleid: Welzijn = meedoen naar vermogen Met meedoen naar vermogen bedoelen we dat we uitgaan van de talenten en mogelijkheden van mensen én dat deze mogelijkheden optimaal benut worden. De mogelijkheden van jonge mensen, van oude mensen, van mensen met en zonder betaald werk, van mensen met en zonder beperkingen, van mensen van autochtone en allochtone afkomst. Maar ook de mogelijkheden van georganiseerde en ongeorganiseerde sociale verbanden en gemeenschappen. Iedereen levert een bijdrage aan onze lokale samenleving. We gaan dus uit van wederkerigheid: het is niet alleen maar meedoen aan maar ook bijdragen aan. 6 De 3 uitgangspunten De gemeente Roermond voert haar missie en visie uit aan de hand van deze uitgangspunten: Zelfredzaamheid Springplank Vangnet

6 6 7 De vier ondersteuningsniveaus De analyse van de ontwikkelingen uit het regeerakkoord, afgezet tegen de doelstellingen en aanpak van de welzijnsvisie maakt duidelijk dat we in de welzijnsvisie de juiste koers hebben gekozen. De ingeslagen weg zullen we echter versterkt en versneld in moeten slaan om de inhoudelijke, organisatorische en financiële opgave van de op ons afkomende transities in goede banen te leiden. Concreet betekent dit dat we de komende jaren vanuit de zelfredzaamheid, springplank en het vangnet uit onze welzijnsvisie versneld verder gaan. Vanuit deze drie sporen dient participatie plaats te vinden door gebruik te maken van de volgende ondersteuningsniveaus met elk hun eigen uitgangspunt : Eigen kracht Sociale netwerken Collectieve voorzieningen Individuele voorzieningen En wel op de hierboven benoemde volgorde. Dit is, van binnen naar buiten, weergegeven in de volgende figuur: Afbeelding: Maarten Thönissen

7 7 8 De 7 leefdomeinen en hun ambities Vanuit de drie sporen en de verschillende ondersteuningsniveaus is welzijn onder te verdelen in de zeven leefdomeinen met elk hun eigen ambitie: Sociale participatie Met de ambitie: De burger participeert binnen Sociale leefdomein. Fysieke gezondheid Met de ambitie: De burger is fysiek gezond. Mentale gezondheid Met de ambitie: De burger is mentaal gezond. Inkomen/werk Met de ambitie: De burger voorziet in zijn eigen inkomen. Wonen Met de ambitie: De burger woont zelfstandig. ADL/huishouden Met de ambitie: De burger voert zijn eigen huishouden. Mobiliteit Met de ambitie De burger is mobiel. In onderstaande figuur zijn de verschillende ondersteuningsniveaus en de verschillende leefdomeinen weergegeven: Afbeelding: Maarten Thönissen

8 8 9 Het welzijnskompas De vorige hoofdstukken beschreven de welzijnskoers: Waar gaan we naar toe? Binnen dit hoofdstuk wordt het welzijnskompas beschreven als methode om de koers te volgen. Nu de verschillende ondersteuningsniveaus en de verschillende leefdomeinen met hun ambities op basis van de welzijnsvisie zijn geformuleerd is het ook mogelijk om dit verder te concretiseren in precieze doelstellingen. Dit is vanaf hoofdstuk 10 verder uitgewerkt, steeds van binnen naar buiten, per leefdomein. In het oog van de cirkels is nog een achtste en laatste domein te benoemen: Benaderingswijze. Dit domein staat voor alle overkoepelende zaken en methodieken. Denk hierbij aan het kerntakenboek, de regisseursrol en de kanteling, maar ook communicatie. Daarnaast is leren leren een aspect om deze benaderingswijze succesvol te laten zijn. Op deze wijze kunnen mensen worden begeleid bij het inzetten van hun krachten. Naast het wijzen op de eigen verantwoordelijkheid van burgers is het belangrijk om burgers ook te leren hoe zij deze verantwoordelijkheid moeten nemen. Dit zal specifiek aandacht krijgen binnen het achtste domein en als methode worden meegenomen.

9 9 10 De 28 doelstellingen van het welzijnsbeleid Binnen het welzijnsbeleid zijn een 28-tal doelstellingen geformuleeerd. Voor alle 7 de leefdomeinen wordt toegewerkt naar maximale participatie binnen het domein. Dit wordt gerealiseerd met behulp van eerst: de eigen kracht en het sociale netwerk. Mocht dit niet lukken kan er een beroep worden gedaan op collectieve voorzieningen en in het laatste geval op individuele voorzieningen. Dit wordt hieronder uitgewerkt aan de hand van een voorbeeld op het leefdomein Sociale participatie. Leefdomein: Ambitie: (afbeelding Maarten Thönissen) Sociale participatie. De burger participeert binnen Sociale leefdomein. Doelstellingen: 1. De burger participeert op eigen kracht binnen het sociale leefdomein. 2. De burger participeert binnen het sociale leefdomein met behulp van zijn sociaal netwerk. 3. De burger participeert binnen het sociale leefdomein met behulp van collectieve voorzieningen. 4. De burger participeert binnen het sociale leefdomein met behulp van individuele voorzieningen. Voor een uitwerking van alle doelstellingen op alle leefdomeinen wordt u volledigheidshalve verwezen naar de bijlage.

10 10 Tot dusverre Er is tot dusverre een verkenning uitgevoerd op zowel het beleid, de verschillende maatschappelijke ontwikkelingen die op ons af komen en het domein waar deze betrekking op hebben. Dit domein is op een aantal gebieden voor gemeentes geheel nieuw. Daarnaast hebben er op verschillende momenten presentaties plaatsgevonden bij zowel externe partijen alsook de commissie Burgers en Samenleving en het college. De verdere uitwerking Op dit moment is de afdeling welzijn bezig met de verdere detailuitwerking van alle doelstellingen. Bij alle doelstellingen wordt op dit moment in beeld gebracht op welke manier de doelstelling behaald zou kunnen worden. Hierbij wordt gekeken naar bestaand beleid dat al een bijdrage levert aan het behalen van bepaalde doelstellingen maar ook naar nieuw beleid dat geformuleerd moet worden als gevolg van bijvoorbeeld de transities. Door het Welzijnskompas als centrale methodiek te gebruiken kunnen bestaand beleid en de hiermee gepaard gaande uitvoering snel worden ingezet om doelstellingen te behalen, hiaten worden snel inzichtelijk, en de integraliteit en samenhang kunnen worden bewaakt. De methodiek biedt ook ruimte om met verschillende (nieuwe) partijen in gesprek te gaan en (gezamenlijke) resultaten af te spreken waarmee een bepaalde doelstelling behaald kan worden. Hierbij dient steeds bekeken te worden welke kansen en bedreigingen er zich voordoen in deze nieuwe manier van werken. Een voorbeeld hiervan is de pilot keukentafelgesprekken waar vanuit een nieuwe methode wordt gewerkt die overeenkomt met het Welzijnskompas. Hierbij wordt nauwlettend in de gaten gehouden welke kansen en risico s er zich voordoen en afhankelijk hiervan de voortgang aangepast. De ondersteuning wordt hierdoor steeds goed en doelmatig gegeven en zonodig bijgesteld. Van alle, in de bijlage benoemde, doelstellingen is er een werkdocument beschikbaar op basis waarvan de stand van zaken op ieder moment te volgen is. Dit document is als bijlage bij dit stuk toegevoegd. Daarnaast wordt per doelstelling, daar waar mogelijk, een directe link aangebracht met de gemeentelijke begroting, regionaal beleid en landelijk beleid. Ook wordt op dit moment een communicatieplan opgesteld. Dit communicatieplan moet een bijdrage leveren aan de bewustwording van de verschillende betrokken partijen. Hiermee laat de gemeente Roermond duidelijk zien waar zij voor kiest. Dit plan is voor de zomer 2013 gereed.

11 11 Begrippenlijst Welzijn = meedoen naar vermogen Met meedoen naar vermogen bedoelen we dat we uitgaan van de talenten en mogelijkheden van mensen én dat deze mogelijkheden optimaal benut worden. Iedereen levert een bijdrage aan onze lokale samenleving. We gaan dus uit van wederkerigheid: het is niet alleen maar meedoen aan maar ook bijdragen aan. Zelfredzaamheid De burgers en sociale verbanden van Roermond zijn primair zelf verantwoordelijk om mee te doen én bij te dragen aan onze samenleving. Springplank Wanneer een burger niet in staat is om mee te doen wordt de burger gestimuleerd om de belemmeringen, die het meedoen in de weg staan, weg te nemen. De burger krijgt waar nodig een springplank aangereikt om (weer) zelf verantwoordelijkheid te nemen en zo zelfredzaam te worden. Vangnet Voor die burgers er niet in slaagt om zelf of door middel van een springplank verantwoordelijkheid te nemen voor zijn leven, faciliteert de gemeente een vangnet. Eigen kracht De burger zorgt ervoor dat hij participeert. Sociale netwerken Sociale netwerken zorgen ervoor dat de burger participeert binnen het sociale leefdomein. Collectieve voorzieningen Collectieve voorzieningen zorgen ervoor dat de burger participeert binnen het sociale leefdomein. Individuele voorzieningen Individuele voorzieningen zorgen ervoor dat de burger participeert binnen het sociale leefdomein.