Shunt voorbereiding en aanleg

Transcriptie

1 Deze folder is bedoeld om u te informeren over de shunt: wat is een shunt, hoe wordt deze aangelegd, hoe gaat u ermee om en wat u kunt doen bij eventuele problemen? Het kan best zijn dat u na het lezen van deze informatie nog vragen heeft: stel ze gerust aan de dialyseverpleegkundige(n) of aan uw nefroloog. Een dialyseshunt is een naam die zowel voor een fistel als voor een graft gebruikt wordt. De inwendige toegang tot de bloedbaan Dialyse is nodig wanneer uw nieren niet goed of helemaal niet meer werken. Het woord dialyse komt uit het Grieks en betekent: iets ergens uit verwijderen. Dialyse is het kunstmatige proces waarbij afvalstoffen, het teveel aan zouten en vocht uit het lichaam worden verwijderd. Normaal doen dit de nieren als ze gezond zijn. Om te kunnen dialyseren is er een toegang tot de bloedbaan nodig. Dit kan een katheter in een groot bloedvat zijn of een zogenaamde shunt. Een shunt is een verbinding tussen een ader en een slagader. Dit kan van uw eigen bloedvaten zijn (fistel) of een kunststof buisje (graft). Door middel van een operatie wordt de verbinding gemaakt: de shunt is inwendig, dus onder de huid. De shunt wordt meestal aangelegd in de arm. De vaatchirurg bepaald samen met de nefroloog welke arm en welke plaats op de arm het meest geschikt is voor de aanleg van uw shunt. Voorbereidingen voor de operatie Om te kunnen bepalen welke vaattoegang het beste bij u past, worden er vooraf onderzoeken gedaan zoals een shuntanamnese en echo-duplex. Ook brengt u een bezoek aan de chirurg en de preoperatieve polikliniek voor de voorbereiding van de operatie. U wordt voor een dag opgenomen op de afdeling dagopname en meestal mag u die dag in de loop van de avond naar huis. De shuntanamnese De shuntanamnese wordt door de (pre)dialyse verpleegkundige afgenomen. Dit bestaat uit een aantal vragen over uw ziektegeschiedenis en een onderzoek aan uw armen. Deze anamnese duurt ongeveer 20 tot 30 minuten.

2 Spaar uw armvaten, bij bloedafname of infuus aanleggen In de aders op de bovenkant van de hand mag dat wel. De arts of verpleegkundige zal u hier over informeren. U krijgt een kaartje waarop dit staat uitgelegd. Houd deze kaart altijd bij u en laat hem zien op het moment dat iemand bloed bij u wil afnemen of een infuus wil aanleggen in uw arm. Als bekend is in welke arm bij u een shunt wordt geplaatst, mag er vanaf dat moment bij die arm geen bloed meer worden afgenomen of een infuus worden aangelegd. Vaatonderzoek (Duplex) Voordat u een shuntoperatie krijgt worden de bloedvaten onderzocht met echoduplex. Hierbij krijgt u een beetje gel op de arm en wordt er met een apparaatje een echobeeld gemaakt. Hiermee krijgt men informatie over de ligging en vorm van het bloedvat. Beeld duplexonderzoek Bezoek anesthesioloog Als voorbereiding op de operatie onderzoekt de anesthesioloog of er nog andere onderzoeken nodig zijn voor u geopereerd mag worden. De anesthesioloog bepaalt of lokale verdoving voldoende is of dat narcose noodzakelijk is. (voor meer informatie: zie folder anesthesie bezoeken) Bezoek aan de chirurg op de poli Heelkunde Als voorbereiding op de operatie maakt u kennis met de vaatchirurg. Deze onderzoekt uw arm en kijkt of er nog aanvullend onderzoek nodig is. De vaatchirurg zal u uitleg geven en u kunt vragen stellen. De operatie Voor deze operatie wordt u opgenomen op de afdeling dagopname. Na de operatie komt een dialyseverpleegkundige naar uw net aangelegde shunt luisteren met een stethoscoop. Meestal gaat u in de loop van de avond met ontslag. 2

3 De AV-Fistel = Arterio-Veneuze-Fistel Een fistel is een verbinding tussen een ader en een slagader die eerst moet rijpen (groter worden). Na ongeveer 6 tot 8 weken kan deze shunt worden aangeprikt met dialysenaalden. Een week na de operatie komt u terug op de predialysepoli waar de dialyseverpleegkundige uw shunt controleert. De Graft - P.T.F.E. (Poly Tetra Fluor Ethyleen = Gore-tex ) Als uw bloedvaten niet geschikt zijn om een fistel aan te leggen, wordt gekozen voor een kunststof shunt, ook wel graft genoemd. Door middel van een operatie wordt, onder lokale verdoving en soms onder algehele narcose, een kunststof bloedvat in de onderarm geplaatst. De eerste dagen na de operatie zal de arm gevoelig en vaak opgezwollen zijn. Dit trekt na enkele dagen tot enkele weken weg. Zodra het kunststof bloedvat volledig is vastgegroeid in het weefsel (na 2-4 weken) kan deze shunt aangeprikt worden om tijdens de dialyse het bloed van en naar de kunstnier te leiden. Kunststof vaten zijn gevoeliger voor stolling en soms kan de nefroloog hiervoor bloedverdunnende medicijnen voorschrijven. Na de operatie krijgt u een afspraak voor de predialysepoli. De predialyseverpleegkundige observeert dan uw nieuwe shunt. Advies Leg uw arm op een kussen of in een mitella, zodat uw arm niet gaat hangen, dat zorgt ervoor het zwellen door vocht sneller minder wordt. Pijn kunt u voorkomen door de pijnstillers in te nemen zoals de arts voorschrijft. Hoe moet u zelf met uw shunt omgaan? Bloeddruk meten, bloedafname of infuus aanleggen Na de operatie krijgt u een pleister op de hechtingen. Deze hechtingen zijn meestal oplosbare hechtingen (deze hoeven niet meer verwijderd te worden). 48 uur na de operatie kunt u de pleister verwijderen en mag u weer douchen. Als er bij u een shunt is geplaatst, mag er vanaf dat moment bij die arm geen bloeddruk meer worden gemeten, bloed worden afgenomen of een infuus worden aangelegd. Houd altijd het kaartje bij u (waarop staat dat u een shunt heeft) en laat dit bij ieder bezoek in het ziekenhuis zien. Dagelijkse controles Kijk Kijk of er veranderingen aan de shunt te zien zijn: roodheid en of warmte de shunt wordt dik, pijnlijke en/of harde shunt gevoelloze, koude, blauwe vingers een witte hand 3

4 Voel Voelen van de trilling in de shunt (zoek deze trilling met twee vingertoppen op uw arm. De trilling kan zeer moeilijk voelbaar zijn, met name net na de aanleg van de shunt. Door het te doen wordt het steeds makkelijker te voelen. Doe deze controle meerdere keren per dag) Wanneer u niets meer voelt: neem contact op met de dialyseafdeling. Luister Als u de shunt niet kunt voelen of horen dan krijgt u van de dialyseverpleegkundige een stethoscoop. Met een stethoscoop wordt het shuntgeluid versterkt waardoor u de shunt duidelijk kan horen ruisen. Wij raden u aan om dagelijks naar de shunt te luisteren, op dezelfde plek. Zorg ervoor dat u niet te hard drukt met de stethoscoop op de shunt, hierdoor kan het shuntgeluid beïnvloed worden. Het shuntgeluid dat u hoort wordt veroorzaakt door de kracht waarmee het bloed door de shunt stroomt. Door de shunt regelmatig te beluisteren gaat u uw shuntgeluid herkennen. Hierdoor bent u in staat veranderingen daarin op te merken. Verandering van het shuntgeluid kan erop wijzen dat er iets is veranderd aan uw shunt. U kunt dan het best contact opnemen met de dialyseafdeling. Veranderingen van het shuntgeluid kunnen zijn: een zachter geluid een hoger geluid geen geluid gierend of een soort huilend / fluitend geluid Een arterio-veneuze fistel rijpen door shunttraining Dit rijpen of arterialiseren duurt ongeveer 6 tot 8 weken Na een week kunt u de ontwikkeling van de shunt stimuleren door de ader te trainen. De dialyseverpleegkundige geeft u een demonstratie met een knijpbal. Deze krijgt u mee met instructies. 4

5 Een graft hoeft niet te rijpen. Hij moet wel goed ingegroeid zijn in uw arm. Een graft kan ongeveer twee tot vier weken na aanleg aangeprikt worden, afhankelijk van het tempo waarmee de zwelling van de shuntarm wegtrekt. Adviezen om uw shunt langer te behouden: Tijdens het slapen niet op de shuntarm gaan liggen Draag geen knellende kleding, armbanden of horloges aan de shuntarm Niet aan korstjes op de arm krabben Vermijd extreme warmte of kou U kunt de shuntarm wel gewoon gebruiken, maar vermijd het tillen van zware dingen (zoals een volle boodschappentas) Vermijd verwondingen aan de arm Waarschuw direct de dialyseafdeling als u uw shunt niet kunt voelen of horen De shuntarm niet gebruiken om bloed af te laten nemen, tenzij dit gebeurt door een arts of daartoe bevoegd verpleegkundige Zorg thuis en in de auto dat er altijd gaasjes bij de hand zijn i.v.m. mogelijke nabloedingen Indien er een nabloeding optreedt: druk de shunt ongeveer 20 minuten af. De pulsaties moeten nog wel te voelen zijn. Indien de bloeding niet stopt, neem dan contact op met dialyseafdeling. Vragen? U kunt ons gewoon bellen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neem dan contact op of kijk op Heeft u vragen over de vergoeding of betaling? Neem dan contact op met uw zorgverzekeraar of kijk op Contact Dialyseafdeling, locatie West (24 uur per dag, zaterdag gesloten) T (ma t/m vrij uur) T (buiten kantoortijden) Dialyse verpleegkundige T (do en vrij uur) - C. van Gerwen) T (ma t/m do uur) - vraag naar de dienstdoende dialyse verpleegkundige teamleider Dialyseafdeling T (ma t/m vrij uur) F E dialyse.secretariaat@olvg.nl 5

6 Oost Oosterpark AC Amsterdam West Jan Tooropstraat AE Amsterdam Spuistraat Spuistraat 239 A 1012 VP Amsterdam IJburg IJburglaan CH Amsterdam Algemene voorwaarden: Klacht of opmerking: ga naar Redactie en uitgave: Marketing en Communicatie, 23 mei 2017,