Voorspellers van langdurig ziekteverzuim*

Transcriptie

1 Onderzoek Voorspellers van langdurig ziekteverzuim* Langer ziek bij lichamelijke klachten, depressie, specialistenbezoek, hogere leeftijd en fysiek zwaar werk ONDERZOEK Moniek C. Vlasveld, Christina M. van der Feltz-Cornelis, Ute Bültmann, Aartjan T.F. Beekman, Willem van Mechelen, Rob Hoedeman, Johannes R. Anema. Gerelateerde artikelen: Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A4251, A4375 en A4479 Doel Nagaan welke factoren samenhangen met de duur van het ziekteverzuim van werknemers die langer dan 4 weken verzuimen vanwege allerlei oorzaken. Opzet Prospectief cohortonderzoek. Methode Van werknemers met ten minste 4 weken verzuim werden data verzameld. Mogelijke voorspellers voor verzuim werden met een vragenlijst gemeten op het moment van inclusie in de studie. De afhankelijke variabele, de duur tot volledige werkhervatting, werd 1 jaar na de start van verzuim berekend met behulp van gegevens uit de database van de arbodienst. Met een Cox proportional hazards -regressiemodel is onderzocht welke factoren de verzuimduur voorspelden. Resultaten Wij analyseerden data van 562 werknemers. In het eerste verzuimjaar had 71% zijn werk volledig hervat, was 9,1% tijdens het verzuim uit dienst getreden en had 19,9% het werk niet hervat. Voorspellers voor een langere verzuimduur waren: fysiek zwaar werk (hazardratio (HR): 0,562; 95%-BI: 0,348-0,908), contact met medisch specialisten (HR: 0,691; 95%-BI: 0,560-0,854), veel lichamelijke klachten (HR: 0,744; 95%-BI: 0,583-0,950), matig tot ernstige depressieve klachten (HR: 0,748; 95%-BI: 0,569-0,984) en hogere leeftijd (HR: 0,776; 95%-BI: 0,628-0,958). Conclusie Verzuimende werknemers met fysiek zwaar werk, contact met medisch specialisten, veel lichamelijke klachten, matig tot ernstige depressieve klachten en een hogere leeftijd liepen een groter risico op een langere verzuimduur. Meer kennis van de voorspellers van langdurig verzuim bij bedrijfsartsen helpt om de werknemers met een hoog risico te identificeren. * Dit onderzoek werd eerder gepubliceerd in Journal of Occupational Rehabilitation (2011 [epub]; doi /s ) met als titel: Predicting return to work in workers with all-cause sickness absence greater than 4 weeks: a prospective cohort study. Afgedrukt met toestemming. Trimbos-instituut, afdeling Diagnostiek en Behandeling, Utrecht. Drs. M.C. Vlasveld, psycholoog (tevens VU medisch centrum, EMGO Instituut voor onderzoek naar gezondheid en zorg, afd. Sociale Geneeskunde, Amsterdam); prof.dr. C.M van der Feltz-Cornelis, psychiater-epidemioloog (tevens Universiteit van Tilburg, afd. Klinische Psychologie, Tilburg en GGZ Breburg, Topklinisch Centrum voor Lichaam, Geest en Gezondheid, Tilburg.) Universitair Medisch Centrum Groningen, afd. Sociale Geneeskunde, Groningen. Langdurig ziekteverzuim is een belangrijk maatschappelijk probleem. Hoewel slechts een klein deel van alle verzuimepisodes langdurig is, draagt dit tot wel 75% bij aan de totale kosten van verzuim. 1 Naast financiële gevolgen heeft langdurig verzuim ook gevolgen voor de kwaliteit van leven van de werknemer. Immers, werk vertegenwoordigt een belangrijk onderdeel van de kwaliteit van leven. Werk geeft het gevoel zinvol bezig te zijn en biedt mogelijkheden tot sociale contacten. Langdurige afwezigheid van het werk vergroot het risico op sociale isolatie. Bovendien bouwen werknemers, naarmate hun afwezigheid langer duurt, steeds meer weerstand op om terug te keren, bijvoorbeeld uit angst voor reacties van collega s. 2,3 Verzuim en de daarop volgende werkhervatting zijn niet alleen afhankelijk van medische factoren, maar worden ook beïnvloed door verschillende persoons- en werkgerelateerde factoren. 4,5 Om verzuim en werkhervatting beter te begrijpen en interventies gericht op werkhervatting te kunnen ontwikkelen, is het nodig die factoren te identificeren. Onderzoek naar voorspellers voor verzuim richtte zich tot nu toe vooral op het ontstaan van verzuim en op NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4243 1

2 ONDERZOEK specifieke aandoeningen. 5-7 Er is echter nog onvoldoende bekend over de factoren die de duur van het verzuim voorspellen bij werknemers die verzuimen vanwege uiteenlopende oorzaken. In een literatuuronderzoek werden 16 voorspellers voor langdurig verzuim gevonden. Voor geen van deze factoren kon evenwel sterk bewijs gevonden worden, omdat de betreffende factoren slechts in 1 of 2 studies waren onderzocht. 5 Wel werd zwak bewijs gevonden voor hogere leeftijd en eerder verzuim als voorspellers voor langdurig verzuim. 5 Uit een aantal recente studies bleken de volgende voorspellers voor langdurig verzuim: verzuim vanwege psychische klachten, eerder verzuim om dezelfde reden als het huidige verzuim, veel somatisatieklachten, geringe betrokkenheid bij het werk, geringe bereidheid energie te steken in werkhervatting, geringe sociale steun van collega s, veel sociale steun van de leidinggevende en het werkzaam zijn in bepaalde sectoren, bijvoorbeeld het onderwijs Het identificeren van voorspellers voor de verzuimduur in de populatie van werknemers die verzuimen vanwege uiteenlopende oorzaken is belangrijk. De oorzaak van het verzuim is immers niet altijd even duidelijk, en de werknemer en de bedrijfsarts kunnen daarover van mening verschillen. Bovendien wordt werkhervatting niet alleen beïnvloed door medische factoren, maar ook door persoonskenmerken en werkgerelateerde factoren. Het doel van dit onderzoek was om te onderzoeken welke factoren samenhangen met de verzuimduur bij werknemers die ten minste 4 weken verzuimen. Dr. Ute Bültmann, gezondheidswetenschapper. GGZinGeest, Amsterdam. Prof.dr. A.T.F. Beekman, psychiater (tevens VUmc, EMGO instituut voor onderzoek naar gezondheid en zorg, afd. Psychiatrie, Amsterdam) VUmc, EMGO Instituut voor onderzoek naar gezondheid en zorg, afd. Sociale Geneeskunde, Amsterdam. Prof.dr. W. van Mechelen, bedrijfsartsepidemioloog-bewegingswetenschapper (tevens Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde (KCVG) en TNO VUmc Kenniscentrum Body@Work TNO VUmc); prof.dr. J.R. Anema, bedrijfs- en verzekeringsarts (tevens KCVG). 365/ArboNed, Utrecht. Dr. R. Hoedeman, bedrijfsarts (tevens UMCG, afd. Gezondheidswetenschappen, Groningen) Deelnemers en methoden In dit prospectieve cohortonderzoek werd gebruik gemaakt van data die zijn verzameld in het kader van een gerandomiseerde trial. In deze trial, waarvan de onderzoeksopzet elders beschreven staat, is de kosteneffectiviteit onderzocht van een Collaborative care -behandelmodel onder depressieve verzuimende werknemers. 12 Om deelnemers voor deze trial te werven, zijn werknemers met 4-12 weken verzuim benaderd door de arbodienst. Zij werden gevraagd een vragenlijst in te vullen; aan de hand daarvan konden de onderzoekers nagaan of zij in aanmerking kwamen voor deelname aan de trial. In het huidige onderzoek zijn de data geanalyseerd van werknemers met minstens 4 weken verzuim, ongeacht de reden van verzuim. Werknemers met een depressieve stoornis die deelnamen aan de trial werden niet in het huidige onderzoek meegenomen, evenals werknemers met verzuim vanwege zwangerschapsgerelateerde problemen en werknemers die op het moment van invullen van de vragenlijst hun werk volledig hadden hervat. Het onderzoeksprotocol was goedgekeurd door de medisch ethische toetsingscommissie van het VU medisch centrum. 12 De afhankelijke variabele in dit onderzoek was de duur tot werkhervatting, geteld vanaf de eerste verzuimdag. Werkhervatting definieerden wij als de eerste, volledige werkhervatting die tenminste 28 dagen voortduurde. In overeenstemming met de sociale zekerheidsregelgeving, werden 2 verzuimepisodes die elkaar binnen 28 dagen opvolgden, geteld als 1 samengestelde verzuimepisode. De verzuimduur werd gecensureerd op 1 jaar na de start van verzuim. Ook de verzuimdata van werknemers die tijdens hun verzuim uit dienst traden werden gecensureerd. De verzuimdata werden verzameld vanuit de database van de arbodienst. Alle onafhankelijke variabelen, de voorspellende factoren, werden op het moment van inclusie in de studie gemeten met een vragenlijst. We verzamelden demografische variabelen zoals leeftijd, geslacht, burgerlijke staat en opleidingsniveau. Gebruikmakend van de lijst van het Centraal Bureau voor Statistiek bepaalden we het aantal chronische aandoeningen per patiënt. 13 De ernst van lichamelijke klachten maten wij met de Lichamelijke klachten vragenlijst (LKV). 14 Wij gebruikten de Patient health questionnaire (PHQ) om depressie, angst en somatisatieklachten te meten. 15 Het zorggebruik in de afgelopen 3 maanden stelden wij vast met de Trimbos/ imta questionnaire for costs associated with psychiatric illness (TiC-P). 13 Werkgerelateerde factoren werden gemeten met de Job content questionnaire (JCQ), die de mate van regelmogelijkheden, psychologische taakeisen, fysieke taakeisen, sociale steun op het werk en baanon- 2 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4243

3 730 verzuimende werknemers 562 opgenomen in de analyses 168 geëxcludeerd: deelname aan de trial (10)*; geen verzuim tijdens invullen van vragenlijst (145); verzuim wegens problemen gerelateerd aan zwangerschap (13) Factoren gerelateerd aan duur tot werkhervatting De volgende factoren hadden een associatie van p > 0,20 in de univariate analyses en werden daarom niet meegenomen in het terugwaartse regressiemodel: burgerlijke staat, opleidingsniveau, paniek, regelmogelijkheden, ONDERZOEK FIGUUR 1 Stroomdiagram van deelnemers aan een onderzoek naar factoren die de duur van het ziekteverzuim beïnvloeden bij werknemers die langer dan 4 weken niet op het werk kwamen. * Voor dit onderzoek werd gebruik gemaakt van data die zijn verzameld in het kader van een gerandomiseerde trial. 12 zekerheid meet. 16 Eerder verzuim definieerden wij op 2 manieren: het aantal verzuimepisodes in de afgelopen 2 jaar en het aantal verzuimdagen in de afgelopen 2 jaar. Statistiek Alle factoren werden gedichotomiseerd in een lage en een hoge score, die gebaseerd zijn op elders beschreven afkappunten. 17 Er werd niet geïmputeerd voor missende waarden, oftewel er werd geen berekening uitgevoerd waarbij ontbrekende data werden aangevuld op basis van veronderstellingen. De data-analyse bestond uit 2 stappen: eerst maakten wij middels univariate analyses een voorselectie van mogelijke voorspellers; daarna onderzochten wij de geselecteerde voorspellers middels een terugwaartse selectieprocedure in een Cox proportional hazards -regressiemodel. Niet-significante factoren werden één voor één verwijderd uit het model, totdat het regressiemodel alleen nog variabelen bevatte met een p-waarde < 0, Resultaten Kenmerken van de deelnemers De werving van deelnemers voor dit onderzoek vond plaats in de periode oktober 2007-mei Wij verzamelden data van 730 verzuimende werknemers. Daarvan werden 168 werknemers geëxcludeerd om diverse redenen, zodat 562 werknemers werden meegenomen in de analyses (figuur 1). Kenmerken van de studiepopulatie staan in tabel 1. In totaal hadden 399 deelnemers (71%) hun werk volledig hervat binnen 1 jaar na de start van verzuim. Daarnaast werden de verzuimdata van 51 werknemers (9,1%) gecensureerd wegens uitdiensttreding tijdens het verzuim. TABEL 1 Kenmerken van 562 werknemers in een onderzoek naar factoren die de duur van ziekteverzuim beïnvloeden, bij aanvang van het onderzoek* kenmerk % volledige werkhervatting binnen 1 jaar 71,0 mediane aantal dagen tot volledige werkhervatting 168,0 mediane verzuimduur bij aanvang van het onderzoek, in dagen 67,0 gezondheidsgeralateerde factoren; % 1 chronische aandoeningen 71,5 veel lichamelijke klachten (LKV 5) 40,9 matige tot ernstige depressieve klachten (PHQ-9 10) 30,6 matige tot ernstige somatisatie (PHQ-15 10) 43,8 paniek 7,4 gegeneraliseerde angst 15,2 persoonsgerelateerde factoren; % 48,0 leeftijd 45 55,9 getrouwd of samenwonend 71,9 opleidingsniveau laag 43,3 gemiddeld 32,4 hoog 24,3 zorggebruik in de afgelopen 3 maanden (minstens 1 contact) met huisarts 88,4 met bedrijfsarts 86,9 met ggz professional (psychiater, psycholoog, psychotherapeut) 33,4 met medisch specialist 53,9 met paramedicus 35,4 met maatschappelijk werker 10,3 met alternatieve genezer 12,3 eerder verzuim 2 verzuimepisoden in de afgelopen 2 jaar 52,3 28 verzuimdagen in de afgelopen 2 jaar 36,1 werkgerelateerde factoren ; % veel regelmogelijkheden (score 78) 31,5 hoge score op psychologische taakeisen (score 39) 19,6 zware fysieke taakeisen (score 17) 6,9 grote baanonzekerheid (score 9) 32,8 veel sociale steun (score 26) 23,6 LKV = Lichamelijke klachten vragenlijst ; PHQ-9 = Patient health questionnaire -9 (depressie subschaal); PHQ-15: Patient health questionnaire -15 (somatisatie subschaal). * Omdat niet alle vragenlijsten compleet werden ingevuld, varieerde het aantal beschreven werknemers van De scores geven de afkappunten weer die elders beschreven zijn. 17 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4243 3

4 ONDERZOEK TABEL 2 Proportional hazards -regressiemodel volgens Cox voor de duur tot volledige werkhervatting* baanonzekerheid, contact met de bedrijfsarts, contact met een GGZ-professional, het aantal verzuimepisodes in de afgelopen 2 jaar en het aantal verzuimdagen in de afgelopen 2 jaar. Tabel 2 laat de resultaten zien van de terugwaartse proportional hazard-regressie. Een hazard ratio (HR) kleiner dan 1 betekent een langere duur tot werkhervatting. Fysiek zwaar werk, contact met medisch specialisten, veel lichamelijke klachten, matig tot ernstige depressieve klachten en hogere leeftijd bleken gerelateerd zijn aan een langere verzuimduur. In tabel 3 staat de mediane verzuimduur tot aan volledige werkhervatting voor subgroepen van werknemers die laag of hoog scoorden op deze factoren. Ter illustratie geven we in figuur 2 de kaplanmeier-curve voor fysiek zwaar werk. Er waren geen significante interacties tussen de verschillende factoren. Beschouwing HR 95%-BI p-waarde zware fysieke taakeisen ( 17) 0,562 0,348-0,908 0,019 1 maal contact met medisch specialist 0,691 0,560-0,854 0,001 veel lichamelijke klachten ( 5) 0,744 0,583-0,950 0,018 matige tot ernstige depressieve klachten 0,748 0,569-0,984 0,038 ( 10) leeftijd 45 jaar 0,776 0,628-0,958 0,018 Significante waarden zijn weergegeven in rood. HR = hazardratio * De analyses zijn gecorrigeerd voor de verzuimduur op het moment van inclusie in de studie. Een HR < 1 verwijst naar een langere verzuimduur. De scores geven afkappunten weer die elders beschreven zijn. 17 werknemer en de fysieke taakeisen in het werk de verzuimduur beter voorspellen dan factoren als regelmogelijkheden en sociale steun in het werk. De bevinding dat contact met medische specialisten een belangrijke onafhankelijke voorspeller was voor de verzuimduur (na correctie voor lichamelijke klachten en aandoeningen), doet vermoeden dat het onder behandeling zijn bij een medisch specialist werknemers thuishoudt, wachtend op een diagnose, behandeling of de uitkomst van een behandeling. 21 Uit dit onderzoek bleek ook dat matig tot ernstige depressieve klachten samenhingen met een langere verzuimduur. Deze bevinding suggereert dat, ongeacht de oorspronkelijke reden van verzuim, depressieve klachten zoals een sombere stemming, verminderd zelfvertrouwen en sociale isolatie de werkhervatting belemmeren. Tot slot, de bevinding dat een hogere leeftijd gerelateerd was aan langer verzuim bevestigde eerder onderzoek. 5,11 Opvallend is dat in dit onderzoek eerder verzuim niet bleek samen te hangen met de verzuimduur, terwijl dit in andere studies vaak een belangrijke voorspeller bleek te zijn. 5,8,22 Deze andere resultaten worden mogelijk verklaard door verschillen in de studiepopulaties en verschillen in de gehanteerde definities van eerder verzuim. In een studie onder langdurig verzuimende werknemers bleek bijvoorbeeld dat het risico op arbeidsongeschiktheid alleen vergroot was als het eerdere verzuim langer dan 20 weken duurde. 23 Bovendien bleek in ander onderzoek dat eerder verzuim alleen een belangrijke voorspeller was voor de verzuimduur wanneer het eerdere verzuim dezelfde reden had als de huidige verzuimepisode. 8 In overeenstemming met de resultaten van dit onderzoek, toonde recent onderzoek onder werknemers met minstens 3 weken verzuim aan In dit onderzoek bleken fysiek zwaar werk en contact met een medisch specialist het sterkst samen te hangen met de duur van het ziekteverzuim van werknemers met minstens 4 weken verzuim. Hoewel fysiek zwaar werk en een gebrek aan regelmogelijkheden in eerder onderzoek vaak gerelateerd werden aan het ontstaan van verzuim, was er tot nu toe onvoldoende bewijs voor een verband met de verzuimduur bij reeds verzuimende werknemers In dit onderzoek vonden wij voor fysiek zwaar werk een verband met de verzuimduur. Ook de factor veel lichamelijke klachten werd in dit onderzoek gerelateerd aan een langere verzuimduur. Dit konden wij niet aantonen voor een gebrek aan regelmogelijkheden. Deze resultaten suggereren dat als werknemers eenmaal verzuimen, de lichamelijke conditie van de TABEL 3 Mediane verzuimduur tot aan volledige werkhervatting voor subgroepen van werknemers die laag en hoog scoren op factoren die de duur van het ziekteverzuim voorspellen in een onderzoek onder 562 werknemers die langer dan 4 weken niet op het werk kwamen voorspellende factoren mediane verzuimduur in dagen lage score hoge score verschil (hoog-laag) fysieke taakeisen 161,5 217,0 55,5 contact met medisch specialisten 140,0 192,5 52,5 lichamelijke klachten 152,5 186,0 33,5 depressieve klachten 160,0 180,5 20,5 leeftijd 154,5 179,5 25,0 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4243

5 dat eerder verzuim niet gerelateerd was aan verzuimduur. 11 Dit suggereert dat eerder verzuim op zichzelf, ongeacht de reden van het eerdere verzuim, geen belangrijke voorspeller is voor de verzuimduur. Aanbevelingen voor de praktijk en toekomstig onderzoek Eén jaar na de start van verzuim had 19,9% van de werknemers het werk nog steeds niet volledig hervat. Het is belangrijk dat bedrijfsartsen en andere artsen zich bewust zijn van de factoren die gerelateerd zijn aan een langere verzuimduur, zodat zij werknemers/patiënten met een hoog risico op een langere verzuimduur herkennen. Bij verzuimende werknemers met fysiek zwaar werk kunnen werkaanpassingen gericht op het al dan niet tijdelijk verminderen van fysiek zware taken overwogen worden. 24 Actieve betrokkenheid van de werknemer en de leidinggevende is belangrijk bij dit soort interventies. 24,25 Bedrijfsartsen die werkzaam zijn in sectoren waarin veel fysiek zwaar werk gedaan wordt, dienen hier extra alert op te zijn. Wanneer werknemers een medisch specialist bezoeken, is het van belang dat de bedrijfsarts en de medisch specialist mogelijkheden voor werkhervatting met elkaar bespreken. Communicatie tussen bedrijfsartsen en behandelend artsen is echter vaak beperkt en wordt bemoeilijkt door het feit dat beiden een ander doel hebben in de begeleiding van de patiënt. 21 proportie verzuimende werknemers 1,0 0,8 0,6 0,4 0, ,00 200,00 300,00 400,00 verzuimduur in dagen aantal patiënten at risk FIGUUR 2 Kaplan-meiercurve van de duur van het ziekteverzuim van werknemers met fysiek zwaar werk ( ) en zonder fysiek zwaar werk ( ). + = gecensureerde waarneming Leerpunten Er is onvoldoende bekend over de factoren die de duur van het ziekteverzuim voorspellen bij verzuimende werknemers. Kennis over voorspellers van verzuimduur is belangrijk: de oorzaak van verzuim is vaak multifactorieel en werkhervatting is niet alleen afhankelijk van de initiële oorzaak van ziekteverzuim. Fysiek zwaar werk, contact met medisch specialisten, veel lichamelijke klachten, matig tot ernstige depressieve klachten en hogere leeftijd zijn gerelateerd aan een langere ziekteverzuimduur bij werknemers met ten minste 4 weken verzuim. Als bedrijfsartsen en andere artsen zich bewust zijn van deze factoren, kunnen zij werknemers/patiënten met een hoog risico op een langer verzuim herkennen. Het screenen van verzuimende werknemers op depressieve en lichamelijke klachten kan bedrijfsartsen ondersteunen in het herkennen van werknemers met een hoger risico op langdurig verzuim. Een gevalideerd instrument voor het screenen en monitoren van depressieve klachten is de PHQ Omdat een vermindering in depressieve klachten niet automatisch gepaard gaat met werkhervatting, zijn specifieke cognitief gedragsmatige interventies gericht op zowel klachtvermindering als werkhervatting gewenst voor deze werknemers. 12,27 De PHQ-15 en LKV zouden mogelijk kunnen dienen als screeningsinstrument voor lichamelijke klachten, maar dat dient nader onderzocht te worden. 11,14 Evenals bij de behandeling van depressieve klachten, is bij de behandeling van lichamelijke klachten specifiek aandacht voor werkhervatting nodig om deze sneller te bewerkstelligen. In de curatieve zorg is echter vaak onvoldoende aandacht voor werk en werkgerelateerde problemen. Meer onderwijs hierover leidt mogelijk tot meer aandacht van behandelend artsen voor werk en tot een betere communicatie met bedrijfsartsen. 21,28,29 Gezien het belang van zowel lichamelijke als depressieve klachten, is het voor toekomstig onderzoek interessant om als mogelijke voorspeller mee te nemen of werknemers verwachten hun werk te kunnen hervatten terwijl zij nog klachten hebben. Eerder onderzoek suggereerde het belang van deze verwachting tot werkhervatting bij verzuimende werknemers met stressgerelateerde klachten. 30 Werknemers richten zich misschien veel op de klachten die ze hebben wanneer het werkhervatting betreft, hetgeen de werkhervatting kan belemmeren. Tot slot wordt voor toekomstig onderzoek een langere follow-up aanbevolen met herhaalde meetmomenten van de voorspellers. Ook zou het interessant zijn om terugval in verzuim mee te nemen als uitkomstmaat. ONDERZOEK NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4243 5

6 ONDERZOEK Conclusie In dit onderzoek bleken fysiek zwaar werk, contact met medisch specialisten, veel lichamelijke klachten, matig tot ernstige depressieve klachten en hogere leeftijd gerelateerd te zijn aan een langere verzuimduur bij werknemers met ten minste 4 weken verzuim. Belangenconflict: Het Innovatiefonds Zorgverzekeraars financierde de RCT waar de data uit voortkomen die gebruikt zijn in deze cohortstudie. Prof.dr. C.M. van der Feltz-Cornelis ontving een vergoeding voor een lezing over diabetes en depressie van Eli Lilly, en royalty s voor boeken over psychiatrie. Financiële ondersteuning voor dit artikel: geen gemeld. Aanvaard op 9 november 2011 Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A4243 > Meer op Literatuur 1 Henderson M, et al. Long term sickness absence. BMJ. 2005;330: Bowling A. What things are important in people's lives? A survey of the public's judgements to inform scales of health related quality of life. Soc Sci Med. 1995;41: Bilsker D, et al. Managing depression-related occupational disability: a pragmatic approach. Can J Psychiatry. 2006;51: Loisel P, et al. Disability prevention. New paradigm for the management of occupational back pain. Dis Manag Health Outcomes. 2001;9: Dekkers-Sánchez PM, et al. Factors associated with long-term sick leave in sick-listed employees: a systematic review. Occup Environ Med. 2008;65: Duijts SF, et al. A meta-analysis of observational studies identifies predictors of sickness absence. J Clin Epidemiol. 2007;60: Lagerveld SE, et al. Factors Associated with Work Participation and Work Functioning in Depressed Workers: A Systematic Review. J Occup Rehabil 2010;20: Post M, et al. Self-rated health as a predictor of return to work among employees on long-term sickness absence. Disabil Rehabil. 2006;28: Brouwer S, et al. Behavioral determinants as predictors of return to work after long-term sickness absence: an application of the theory of planned behavior. J Occup Rehabil. 2009;19: Post M, et al. Work-related determinants of return to work of employees on long-term sickness absence. Disabil Rehabil. 2005;27: Hoedeman R, et al. The contribution of high levels of somatic symptom severity to sickness absence duration, disability and discharge. J Occup Rehabil. 2010;20: Vlasveld MC, et al. Multidisciplinary collaborative care for depressive disorder in the occupational health setting: design of a randomised controlled trial and cost-effectiveness study. BMC Health Serv Res. 2008;8: Hakkaart-van Roijen L. Handleiding Trimbos/iMTA questionnaire for costs associated with psychiatric illness. Rotterdam: Institute for Medical Technology Assessment; van Hemert AM. Lichamelijke Klachten Vragenlijst. Leiden: Leids Universitair Medisch Centrum; Spitzer RL, et al. Validation and utility of a self-report version of PRIME-MD: the PHQ primary care study. Primary Care Evaluation of Mental Disorders. Patient Health Questionnaire. JAMA. 1999;282: Karasek R, et al. The Job Content Questionnaire (JCQ): an instrument for internationally comparative assessments of psychosocial job characteristics. J Occup Health Psychol. 1998;3: Vlasveld MC, et al. Predicting Return to Work in Workers with All- Cause Sickness Absence Greater than 4 Weeks: A Prospective Cohort Study. J Occup Rehabil 2011:[epub]. 18 Allebeck P, et al. Swedish Council on Technology Assessment in Health Care (SBU). Chapter 5. Risk factors for sick leave - general studies. Scand J Public Health Suppl. 2004;32: Roelen CA, et al. Sickness absence and psychosocial work conditions: a multilevel study. Occup Med (Lond). 2008;58: Bang Christensen K, et al. The fraction of long-term sickness absence attributable to work environmental factors: prospective results from the Danish Work Environment Cohort Study. Occup Environ Med. 2007;64: Anema JR, et al. Ineffective disability management by doctors is an obstacle for return-to-work: a cohort study on low back pain patients sicklisted for 3-4 months. Occup Environ Med. 2002;59: Dewa CS, et al. Factors associated with short-term disability episodes. J Occup Environ Med. 2009;51: Gjesdal S, et al. Predictors of disability pension in long-term sickness absence: results from a population-based and prospective study in Norway Eur J Public Health. 2004;14: van Oostrom SH, et al. Workplace interventions for preventing work disability. Cochrane Database Syst Rev. 2009;CD Anema JR, et al. Multidisciplinary rehabilitation for subacute low back pain: graded activity or workplace intervention or both? A randomized controlled trial. Spine (Phila Pa 1976) 2007;32: Kroenke K, et al. The PHQ-9: validity of a brief depression severity measure. J Gen Intern Med. 2001;16: Blonk RW, et al. Return to work: A comparison of two cognitive behavioural interventions in cases of work-related psychological complaints among the self-employed. Work Stress. 2006;20: Anema JR, et al. Medical care of employees long-term sick listed due to mental health problems: a cohort study to describe and compare the care of the occupational physician and the general practitioner. J Occup Rehabil. 2006;16: van der Feltz CM, et al. Faster return to work after psychiatric consultation for sicklisted employees with common mental disorders compared to care as usual. A randomized clinical trial. Neuropsychiatr Dis Treat. 2010;6: van Oostrom SH, et al. A workplace intervention for sick-listed employees with distress: results of a randomised controlled trial. Occup Environ Med. 2010;67: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4243