DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL EBEN HAEZER

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL EBEN HAEZER Locatie : Brinnummer : 12LB Plaats : Huizen Registratienummer : Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : Datum vaststelling rapport : VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 7

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie kleutergroepen Aantal kleuters in groep a: 19, waarvan 7 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 16, waarvan doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep c: 2, waarvan 4 doelgroepkleuters Context De Eben-Haëzerschool is één van de 5 scholen in Huizen die valt onder het bestuur van VPCBO Ichthus. De school heeft 2 locaties met een directeur en heeft het beleid van de locaties op elkaar afgestemd. In Huizen is in de jaren negentig een taalstimuleringsprogramma ontwikkeld ten behoeve van achterstandsleerlingen in peuterspeelzalen en de onderbouwgroepen van de basisschool. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 7

3 Na de knip in het VVE-beleid hebben de basisscholen dit programma niet meer als leidraad genomen en is de samenwerking tussen de peuterspeelzalen en de scholen verwaterd. De gemeente heeft het voornemen om het aanbod van peuterspeelzalen af te bouwen waardoor de samenwerking tussen de voorschoolse educatie en het onderwijs een bijzonder aandachtspunt is. 2. HET TOTAALBEELD De school gebruikt geen integraal VVE-programma maar delen van het programma Schatkist. Omdat de school zich niet als een specifieke VVE-school beschouwt, zijn niet alleen bij het aanbod maar ook bij veel andere onderdelen ontwikkelpunten aangetroffen. Wel is in de groepen 1 en 2 sprake van een ondersteunend pedagogisch klimaat en de school heeft zodanige contacten met de externe zorgketen dat deze, zowel voor de school als voor de ouders, laagdrempelig bereikbaar is. Naast het aanbod liggen er allereerst ontwikkelpunten bij het opstellen en uitvoeren van een specifiek VVE-ouderbeleid. Daarnaast vraagt ook een aantal indicatoren van het educatief handelen en van de zorg en begeleiding om verdere ontwikkeling. Ook is er geen sprake van een uitwerking van een kwaliteitszorgbeleid gericht op het behoud en bewaken van kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie. Tenslotte is er geen structurele afstemming van het aanbod, het pedagogisch klimaat, het educatief handelen en de zorg tussen de voorscholen en basisscholen. Wel vindt een overdracht plaats van VVE-kinderen tussen de voor- en de vroegschool.. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Huizen A CONDITIES A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Schatkist A Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 2 A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5. Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het vve-programma) 2 (A1) De school werkt niet meer met Spelenderwijs en gebruikt nu Schatkist. Met Schatkist wordt gewerkt aan de tussendoelen op het gebied van mondelinge taal, woordenschat, beginnende geletterdheid, beginnende gecijferdheid en sociaal-emotionele ontwikkeling. (A) De school kent geen dubbele bezetting. Wel heeft zij een aantal RT-uren beschikbaar voor de leerlingen die op ontwikkelingsgebieden uitvallen. (A5.4) Niet alle leraren zijn specifiek geschoold voor het werken met Schatkist. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina van 7

4 B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 B Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de vroegschool 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal 2 Omdat de school zichzelf geen VVE-school noemt, is geen ouderbeleid vastgelegd dat is gericht op de principes van de VVE (B1). Kenmerken hiervan zijn onder andere dat een analyse van de ouderpopulatie (op het gebied van taalachtergrond en opleidingsniveau), alsmede de wensen van de ouders en de eigen doelstellingen van de school, leiden tot concreet ouderbeleid. Ouderparticipatie is een essentieel onderdeel van VVE: hoe meer ouders voortborduren op wat de school in gang zet, hoe meer effect er te verwachten valt. (B2) Tijdens de onderzoeksdag heeft de inspectie met een aantal doelgroepouders gesproken. Zij geven aan niet vooraf geïnformeerd te zijn over specifieke aandacht en aanpak van hun kinderen. Wel hebben zij bij de start van de school informatie gekregen over de algemene werkwijze van de school en hebben zij informatie gegeven over de ontwikkeling van hun kinderen (B). (B5) De school stimuleert de ouders ook om thuis activiteiten uit te voeren. De verteltassen zijn bij hen bekend. Maar de ouders geven ook aan een drempel te ervaren om in de groep ouders te participeren. Een verbeterpunt voor de school is dan ook het aantal participerende doelgroepouders te vergroten. (B7) De school kan hierbij ook nagaan in hoeverre de thuistaal een belemmering vormt voor ouders om thuis activiteiten met hun kinderen uit te voeren. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 2 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 C1. Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 2 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is respectvol C2.2 De leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2. De leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar - afgestemd C.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling 2 uitgevoerd C. De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 2 C.4 De leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C.5 De leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 7

5 C.6 Het gedrag van de leerkrachten met de kinderen is responsief C.7 De leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling 2 van de individuele kinderen De school werkt niet met een VVE-programma en Schatkist wordt niet integraal gebruikt (C1.1). (C1.2) De planning van het aanbod is daarom een ontwikkelpunt voor de school omdat zij onvoldoende kan verantwoorden dat schoolbreed alle ontwikkelingsgebieden evenredig en systematisch aan bod komen. Wel worden afspraken gemaakt over welke thema s minimaal op beide locaties moeten worden gebruikt. (C1. en C1.4) Door het niet integraal gebruiken van een VVE-programma zijn ook het taalaanbod en de differentiatie in het aanbod ontwikkelpunten. Vooral voor taalzwakke kinderen vraagt dit om verdere ontwikkeling (C1.). Wel krijgen taalzwakke kinderen buiten de groep extra aanbod, waarbij het fonemisch bewustzijn en de woordenschat veel aandacht krijgen. Positief is ook dat er een verschil wordt gemaakt in de planning voor de jongste en oudste kleuters. Maar uit de planningen wordt niet duidelijk dat er ook binnen deze groepen planmatig in het aanbod wordt gedifferentieerd. Het pedagogisch klimaat is op alle aspecten als voldoende beoordeeld (C2.1 t/m C2.5). Er is sprake van respectvol handelen naar kleuters en van duidelijke pedagogische gedragsgrenzen terwijl er ook oog is voor de autonomie van kinderen. Ook dragen de verschillende werkvormen bij aan de ontwikkeling van de sociale vaardigheden van de kinderen. Uit de inrichting van de lokalen is duidelijk welk thema er behandeld wordt. (C.4 t/m C.6) Drie indicatoren in het educatief handelen dragen in voldoende mate bij aan de kwaliteit van het onderwijsproces. Omdat er geen sprake is van dubbele bezetting op de groepen, wordt indicator C.1 niet beoordeeld. Er zijn daarnaast drie ontwikkelpunten aangetroffen. Het betreft allereerst de activiteiten gericht op de taalontwikkeling (C.2). In de school zijn aanzetten zichtbaar om het taalaanbod ook in dagelijkse doelgerichte activiteiten om te zetten. Maar er ontbreekt een reflectie op de geplande activiteiten. Zo zouden de leraren in hun week- en dagplanningen de fasering van de woordenschatuitbreiding kunnen aangeven en achteraf kunnen evalueren of alle fasen aan bod zijn gekomen en of de activiteiten passend waren. Een tweede verbeterpunt ligt bij het bevorderen van de interactie tussen de kinderen. De leerkrachten zijn geneigd veel zelf aan het woord te zijn. Dit belemmert zichtbaar de interactie tussen kinderen en vraagt meer evenwicht in het stellen van gesloten en open vragen en het benutten van reacties van kinderen (C.). Tenslotte is ook de differentiatie een ontwikkelpunt. Uit de registratie en planning is onvoldoende op te maken hoe de leerkrachten een koppeling leggen tussen de observaties en de daaruit voortvloeiende kennis over de ontwikkeling van kinderen, naar een daarop aansluitend aanbod. Ook is niet inzichtelijk hoe leidsters in tijd en extra ondersteuning, afstemmen op de behoefte van individuele kinderen (C.7). D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1. De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 7

6 D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2. De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden (D1.1 en D1.2) In de kleutergroepen is sprake van een vroegtijdige signalering aan de hand van landelijk genormeerde toetsen en de inzet van een observatie-instrument. Op grond van deze gegevens bepaalt de school of een kind in aanmerking komt voor extra ondersteuning buiten de klas en hierbij is specifieke aandacht voor de taalontwikkeling. De daarop aansluitende vervolgstap is een ontwikkelpunt. (D1.) De evaluatie van de geboden zorg is nog onvoldoende zichtbaar. De contacten met de externe zorgketen zijn adequaat en naar de mening van de intern begeleider laagdrempelig en functioneel (D2.1 tot en met D2.). E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de vroegschool 2 E2 De vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 E De vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 De vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en 2 voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken 2 (E1-E6) De school heeft een systeem van kwaliteitszorg waardoor zij periodiek de kwaliteit van de belangrijkste aspecten van het onderwijs meet. Hiertoe behoren ook de opbrengsten. Binnen dit systeem neemt VVE en de doelen die de school daarmee wil bereiken, geen specifieke plaats in. Daardoor weet de school niet precies op welke onderdelen de uitvoering van VVE voldoende is ontwikkeld en waar nog verbeterpunten liggen. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 F De basisschool wint doelmatige informatie in bij de voorschool over de instromende peuters en maakt daar aantoonbaar gebruik van F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar 2 afgestemd (F1t/m F7) In Huizen hebben de peuterspeelzalen een wijkfunctie en zijn niet per se aan een school verbonden. Na de knip in het VVE beleid is de samenwerking tussen de school en peuterspeelzalen verwaterd. Er is geen sprake van afspraken over de doorgaande lijn op het gebied van het aanbod, het pedagogische en didactisch handelen, de zorg en de ouderbetrokkenheid. Waar het om geïndiceerde VVE-kinderen gaat, is er altijd wel sprake van een overdracht van gegevens van de peuterspeelzalen (F). VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 7

7 G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de afspraken G2 De resultaten zijn van voldoende niveau G Verlengde kleuterperiode (G1-G2) Op gemeentelijk niveau zijn geen afspraken gemaakt over de resultaten van VVE, de inspectie onthoudt zich daarom van een oordeel op dit punt. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 7