Psychosociale Risico s (PSR s) Basiscursus 19 april 2018

Transcriptie

1 Psychosociale Risico s (PSR s) Basiscursus 19 april 2018

2 Nieuw arbeidsreglement Er werd een nieuw arbeidsreglement opgesteld Met bijlage 6 Bescherming tegen psychosociale risico s op het werk, met inbegrip van stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. Met ingang op 1 maart 2015.

3 Wet welzijn De wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, ook de "welzijnswet" genoemd, is de basiswet op het vlak van de veiligheid en de gezondheid op het werk.

4 Wetgeving KB 11 juli 2002 Wet pesten Aanleiding David Van Gysel Ook de wetgeving wijzigt KB 17 mei 2007 Psychosociale belasting op het werk KB 10 april 2014 Psychosociale risico s CAO maart 1999 Beleid ter voorkoming van stress op het werk

5 Welzijn van werknemers Wanneer voelen we ons goed? 3 domeinen

6 Wat als ons welzijn verstoord wordt? Indien problemen binnen één van de drie domeinen gevolgen voor de werknemer gevolgen voor de school

7 Emotioneel Gedrag Lichamelijk Signalen en indicatoren werknemer stress burn-out/ depressie zich slecht voelen of lijden zenuwaanvallen in tranen uitbarsten zeer emotionele reacties conflicten geweld pesterijen ongewenst seksueel gedrag problematisch genotsmiddelengebruik zelfmoord(poging) pijn (spier, gewricht, hoofd, rug) spier- en skeletaandoening slaapstoornissen problemen spijsvertering herhaalde infecties verhoogde bloeddruk hartziekten

8 Signalen en indicatoren school absenteïsme en turnover (vertrekkende leerkrachten) - interims op school arbeidsongevallen beroepsziekten gebrek aan motivatie personeel - verlies op onderwijskwaliteit of administratieve ondersteuning disfunctioneren personeel sociale verhoudingen verslechteren staking imagoschade organisatie

9 Wat als de oorzaak van de signalen/indicatoren zich situeert op het werk? Toepassen Wet psychosociale risico s.

10 Wetgeving KB 10 april 2014 Meer nadruk op collectieve aanpak Preventief luik Verbreding van de scope

11 Wetgeving KB 10 april 2014 Het KB verplicht het schoolbestuur (SB) om: enerzijds preventieve maatregelen ter voorkoming van psychosociale risico s te nemen en anderzijds om procedures te voorzien en toe te passen in geval van een verzoek om psychosociale interventie (formeel/informeel) op het werk.

12 Psychosociale risico s (def.) De kans dat één of verscheidene werknemers

13 Psychosociale risico s (def.) psychische schade ondervinden angst depressie burn-out zelfmoordgedachten posttraumatische stress die al dan niet gepaard kan gaan met lichamelijke schade uitputting slaapproblemen verhoogde bloeddruk hartkloppingen maag- en darmproblemen migraine rugpijn,

14 Psychosociale risico s (def.) als gevolg van de blootstelling aan een arbeidssituatie die een gevaar inhoudt Arbeidsorganisatie Arbeidsinhoud Arbeidsvoorwaarde Arbeidsomstandigheden Arbeidsverhoudingen of interpersoonlijke relaties op het werk De vijf A s

15 De 5 A s Arbeidsorganisatie structuur van een organisatie (horizontaal verticaal) wijze waarop de taken worden verdeeld duidelijkheid in afspraken en communicatie algemeen beleid dat in de school wordt gevoerd Arbeidsinhoud aard van de taak complexiteit en variatie van taken contact met derden duidelijkheid van de taken lichamelijke belasting

16 De 5 A s Arbeidsvoorwaarden werkrooster mogelijkheden tot nascholing mogelijkheden tot deeltijds werken Arbeidsomstandigheden betrekking op materiële omgeving zoals: arbeidsmiddelen omgevingsfactoren / inrichting werkplaatsen fysieke belasting veiligheid en welzijn

17 De 5 A s Arbeidsverhoudingen of interpersoonlijke relaties niet enkel schoolse relaties (tussen personeelsleden met leden directie - ) maar ook relaties met derden (leerlingen, ouders, leveranciers, ) sociaal klimaat participatie overleg communicatie conflicthantering

18 Psychosociale risico s (def.) Bovendien moeten de elementen van de A s objectief een gevaar inhouden d.w.z. dat een subjectieve ervaring door het individueel personeelslid niet doorslaggevend is. Van zodra de situatie als normaal kan beschouwd worden, kan het SB niet verantwoordelijk gehouden worden voor het leed van een personeelslid, zelfs al wordt de situatie slecht beleefd door dit personeelslid, rekening houdend met zijn subjectiviteit en gevoeligheid.

19 Psychosociale risico s (def.) Bovendien moeten de elementen van de A s objectief een gevaar inhouden en moet het SB er een impact op hebben Het SB moet dus de mogelijkheid hebben om in te werken op het gevaar en op de factoren die kunnen bijdragen tot de totstandkoming van de schade. Zo heeft het SB geen enkele impact op de atypische persoonlijkheid van een personeelslid of op de oorzaak van een relationeel probleem tussen personeelsleden als deze oorzaak zich in de privésfeer bevindt. Het SB heeft wel een impact op de gevolgen die deze elementen met zich kunnen meebrengen op het werk.

20 Wat we al kenden Toepassingsgebied wetgeving psychosociale risico s Pesten Geweld Ongewenst (seksueel) gedrag Stress op het werk Burn-out op het werk

21 Toepassingsgebied wetgeving psychosociale risico s Stress op het werk = een toestand die: door een groep van personeelsleden als negatief ervaren wordt, gepaard gaat met klachten of disfunctioneren in lichamelijk, psychisch en/of sociaal opzicht, en die het gevolg is van het feit dat personeelsleden niet in staat zijn om te voldoen aan de eisen en verwachtingen die hen vanuit de werksituatie gesteld worden. Burn-out = een toestand waarbij een personeelslid : uitputting (extreme vermoeidheid) ervaart en/of cynisch gedrag vertoont (het werk collega s directie - ), en een lager zelfbeeld van de eigen competenties heeft.

22 Toepassingsgebied personen Het SB, de directie en GID Prevor willen zich ten volle inzetten voor het welzijn van alle werknemers en leerlingen in onze scholen. gesubsidieerd en niet-gesubsidieerd personeel, personen die gelijkgesteld worden met werknemers, andere personen die op school aanwezig zijn Immers iedereen heeft het recht om te kunnen werken in een aangename, positieve en stimulerende werksfeer.

23 Risicoanalyse en preventiemaatregelen ARA Los van elke vorm van incident, interventie of klacht dient het SB na te gaan of er binnen de school gevaren aanwezig zijn en of bepaalde risicofactoren binnen de school een invloed kunnen hebben op de gezondheid van personeelsleden (die kunnen leiden tot stress, burn-out, geweld, pesterijen, ongewenst (seksueel) gedrag, ).

24 Risicoanalyse en preventiemaatregelen ARA Om dit te onderzoeken maakt men gebruik van een ARA = algemene risicoanalyse = een instrument op basis van de vijf A s situaties identificeren risico s bepalen risico s evalueren

25

26 Risicoanalyse en preventiemaatregelen ARA Uitvoering met medewerking van personeelsleden. De directeur richt een interne werkgroep op. PPP voorzien Advies en ondersteuning door OVTP en PAPA. Op basis van resultaten met het SB maatregelen nemen. Resultaten dienen opgenomen te worden in GPP JAP.

27 Risicoanalyse en preventiemaatregelen SRA Naast de ARA kan het SB op eigen initiatief een RA laten uitvoeren op het niveau van een specifieke arbeidssituatie waarin een gevaar werd vastgesteld. Deze analyse noemt men een SRA = specifieke risicoanalyse

28 Risicoanalyse en preventiemaatregelen SRA bijkomende bevraging van een specifieke arbeidssituatie op initiatief van het SB op vraag van een lid uit de HL op vraag van 1/3 van de vertegenwoordigers van het personeel in het CPBW uitvoerder: PAPA PAPA adviseert het SB mogelijke collectieve of individuele maatregelen vanuit SB

29 Interne procedure Stappenplan

30 Ik denk slachtoffer te zijn en/of ik heb behoefte aan een luisterend oor en/of ik wens meer informatie => ik kan achtereenvolgens volgende stappen ondernemen: voor pesten/ geweld/ ongewenst gedrag vanaf stap 1 voor stress/burn-out/ vanaf stap 2 Stap 1 ZELF reageren op de aangeklaagde/dader (maak voldoende assertief duidelijk wat je niet aanvaardt en wat moet stoppen) Stap 2 ZELF op je eigen school contact opnemen met: OF directeur OF lokale vertrouwenspersoon (voor mijn school is/zijn dit:.) OF vakbondsafgevaardigde / OF een lid van het CPBW Stap 3 ZELF of via de lokale vertrouwenspersoon contact opnemen met de overkoepelende vertrouwenspersoon (OVTP) voor verzoek informele psychosociale interventie: Anja Serckx a.serckx@vorselaaroi.be Michel Vertriest m.vertriest@vorselaaroi.be Miet De Ceulaer m.deceulaer@vorselaaroi.be Laura De Smedt l.desmedt@vorselaaroi.be Marleen Raeymaekers prevor@vorselaaroi.be Stap 4 Stap 5 VIA overkoepelend vertrouwenspersoon (OVTP) contact opnemen met de preventieadviseur psychosociale aspecten (PAPA) voor verzoek formele psychosociale interventie: Michel Vertriest m.vertriest@vorselaaroi.be Onderzoek/analyse door de PAPA Stap 6 PAPA stelt maatregelen voor bij het SB. Stap 7 PAPA neemt contact op met Toezicht Welzijn op het Werk (TWW)

31 Interne procedure: verzoek tot informele OVTP PAPA psychosociale interventie Gesprekken die het onthaal, het actief luisteren en/of advies omvatten. Het opstarten van een verzoeningsprocedure indien de betrokken personen hiermee instemmen.

32 PAPA Interne procedure: verzoek tot formele psychosociale interventie Wanneer de informele psychosociale interventie niet tot een oplossing heeft geleid. Wanneer de werknemer ervoor kiest geen gebruik te maken van de informele interventie.

33 Interne procedure Verzoek tot psychosociale interventie

34

35 Consultatie OVTP - PAPA Coördinaten OVTP en PAPA zijn opgenomen in bijlage 2 AR en in sensibilisatieflyer Raadpleging: tijdens de werkuren of - bij onmogelijkheid hiervan - buiten de werkuren Tijd raadpleging = arbeidstijd

36 Vertrouwelijkheid OVTP en PAPA zijn gebonden aan het beroepsgeheim. Aan derden mogen ze geen informatie meedelen die zij ontvangen in het kader van hun functie, tenzij de wetgeving zulks toelaat. Het SB, de leden van dehl en de personen die gehoord worden door de PAPA verbinden zich ertoe absolute discretie in acht te nemen betreffende: de betrokken partijen, de eventuele feiten en de omstandigheden waarin de feiten zich hebben voorgedaan, tenzij de wetgeving zulks toelaat.

37 Tuchtsancties Sanctie overeenkomstig het decreet rechtspositie van 27 maart 1991 voor: het personeelslid dat beschuldigd wordt van feiten van geweld, pesterijen of ongewenst (seksueel) gedrag OF het personeelslid dat misbruik heeft gemaakt van de klachtenprocedure

38 Register extern geweld De werknemer die meent voorwerp te zijn van feiten van geweld, pesterijen of ongewenst (seksueel) gedrag op het werk veroorzaakt door een andere persoon, kan een verklaring doen in het register.

39

40 Interne procedures => voor wie? De procedures zijn voorbehouden aan de werknemers van de school. Andere personen kunnen GEEN beroep doen op de OVTP en/of PAPA Uitzondering: Werknemers van een bedrijf die werkzaamheden uitvoert in de school en die menen het voorwerp te zijn van ongewenst gedrag, kunnen wel een beroep doen op de interne procedures van de school.

41 Externe procedures Wanneer de feiten aanhouden ondanks de interne procedure; wanneer de feiten aanhouden, omdat het SB geen maatregelen heeft genomen, kan de werknemer een beroep doen op de Inspectie van het Toezicht op het Welzijn. De ambtenaar kan nagaan in welke mate de interne procedures zijn toegepast of toepasbaar zijn.

42 Externe procedures De werknemer kan op elk ogenblik: een rechtsvordering instellen bij de arbeidsrechtbank of een klacht indienen bij de politie of de bevoegde rechterlijke instanties. De bevoegde rechter kan evenwel de behandeling van de zaak opschorten en bevelen de voornoemde interne procedures toe te passen.

43 Nog vragen?