Astma en COPD. Bart N. Lambrecht Afdeling Longziekten UZGent

Transcriptie

1 Astma en COPD Bart N. Lambrecht Afdeling Longziekten UZGent

2 Definitie astma (WHO) een chronische ontsteking van de lagere luchtwegen Die leidt tot herhaalde periodes van luchtwegvernauwing met piepende ademhaling, kortademigheid, hoesten, vooral s nachts of vroege ochtend De ontsteking veroorzaakt ook een verhoogde prikkelbaarheid van de luchtwegen voor allerlei prikkels Deze symptomen gaan gepaard met een diffuse maar variable luchtstroombeperking, die tenminste reversiebel is, hetzij spontaan, hetzij onder invloed van behandeling

3 allergisch niet-allergisch (30-50% volwassenen)

4 Definitie COPD (WHO) Een aandoening gekenmerkt door luchtstroombeperking die niet volledig reversibel is De luchtstroombeperking is doorgaans progressief En geassocieerd met een abnormale inflammatoire respons van de longen op schadelijke partikels (sigarettenrook) of gassen Er is ook een belangrijke extrapulmonale component De ziekte kan voorkomen worden en is te behandelen

5 Het spectrum van afwijkingen bij COPD Normaal luchtwegobstructie Chronische bronchitis Emfyseem Overlap Novartis

6 Normaal Emphyseem COPD

7

8 COPD is een systeemziekte

9 Dit kan leiden tot respiratoire insufficientie

10 Verschillen astma en COPD REVERSIBILITEIT van de klachten A S T M A wisselende klachten, soms is er niets aan de hand. soms een duidelijke uitlokkende factor Specifiek (allergenen) Niet specifiek (koude lucht) spectaculaire respons op inhalatiesteroiden en op bronchusverwijders C O P D klachten duidelijk progressief over jaren, vrijwel steeds bij rokers Een paar keer per jaar een exacerbatie (meer sputum, groen, dyspnoe emfyseem is kenmerkend, bij astma niet

11 Gemeenschappelijke kenmerken van de ziekte

12 Beide aandoeningen hebben luchtwegobstructie

13 Hoe meten we de luchtwegobstructie?

14 Waardoor wordt luchtwegobstructie veroorzaakt?

15 Bronchoscopische biopten

16 Luchtwegontsteking bij astma gezond Astma

17 Waarom is de luchtweg vernauwd bij astma? Normale luchtweg Luchtweg bij astma Epithelium Basement membrane Smooth muscle Mucus plug Mucus glands 1. Acute bronchoconstrictie door contractie gladde spieren 2. Verdikking van de bronchiale wand door oedeem en ontsteking 3. Mucusvorming in het lumen 4. Structurele remodelling van de bronchuswand met verdikking van basale membraan

18 Bronchiolitis bij COPD Normal COPD

19 Waarom is de luchtweg vernauwd bij COPD? Normale luchtweg Luchtweg bij COPD Epiteel Basale membraan gladde spieren Mucus slijmbekerklieren Elastische rekkracht 1. contractie gladde spieren 2. Verdikking van de bronchiale wand door slijmbekerklieren en ontsteking 3. Mucusvorming in het lumen 4. Verlies van elastische ophanging door emfyseem

20 Hogg J, Lancet, 2004, 364,

21 De incidentie van beide aandoeningen neemt toe

22 Global challenges Disease Asthma COPD Allergic rhinitis Sleep apnea Others Prevalence 300 million 210 million 400 million >100 million >50 million Everyone in the world is exposed to CRD risk factors often common with other NCDs Co-morbidities - paramount importance - often common with other NCDs Global Alliance against Chronic Respiratory Diseases

23 Snelle toename asthma en autoimmuunaandoeningen sinds de infectieziekten afgenomen zijn Bach JF. NEJM 2002; 347:911

24 Wat zijn de mogelijke oorzaken? Luchtvervuiling? Diesel Ozon Sigarettenrook? Dieet? Klimaatveranderingen? Meer blootstelling aan allergenen? Voeding Verre reizen Beter isolatie huizen Westerse leefstijl?

25 Er is een gradiënt in voorkomen van allergie tussen Oost en West Duitsland

26 Leipzig huidtest + 18 % AHR 5.5 % hooikoorts 2.7 % astma 7.3 % München 36 % 8.3 % 8.6 % 9.3 % Kinderen 9-11 jaar E. Von mutius AJRCCM 149:358

27 Luchtvervuiling draagt bij, maar is niet de verklaring voor verschil tussen Oost en West Wat dan wel?

28 Wie heeft meeste kans op krijgen van allergie?

29 In het vroegere Oost Duitsland gingen kinderen al vanaf 6 weken naar kinderdagverblijf hier hebben ze meer kans op doctor-diagnosed loopneus (OR 3.2), middenoorontsteking (OR2.4) sinusitis (OR 2.2) bronchitis/bronchiolitis (OR1.6) Celedon et al. Pediatrics 1999; 104:495

30 ISAAC study kinderen jaar 56 landen Standaard vragenlijst astma hooikoorts eczeem Lancet 351:1225 (1998)

31 Hepatitis A prevalentie is gecorreleerd aan contaminatie water Doormaken hepatitis A geeft een halvering op het astma risico

32 Levenswijze en allergie?

33 But no asthma

34 Vooral contact met dieren telt/ drinken van niet gepasteuriseerde melk

35 Incidentie van allergische ziekten in 6-13 jaar oude kinderen 2618 parents, Germany Riedler et al Lancet :1129

36

37 Huisdier eerste levensjaar Astma prevalentie op 12 jarige leeftijd Rhinitis op 7 jaar Nee Ja % % 8.5 (1.3) 3.3(1.2) 8.8(1.2) 5.9(1.3)

38 Vroeg in kinderdagverblijf Veel andere kinderen Veel vroege infecties Contact met dieren Weinig infecties voor 1 e levensjaar Bescherming Allergie

39 Of the six leading causes of death in the United States, only COPD has been increasing steadily since 1970 Source: Jemal A. et al. JAMA 2005

40

41 Risicofactoren COPD Roken Luchtvervuiling (SO 2, O 3 ) Genetische defecten > Alfa 1 antitrypsine deficiëntie Genen die tussenkomen in oxidatieve stress response

42 Roken Veroorzaakt 80-90% van alle COPD Slechts 15% van alle zware rokers krijgt COPD 6000 verschillende schadelijke stoffen Na jaar 1 pakje/dag (Packyear) kans op COPD

43 Roken als risicofactor voor COPD

44 Effect van roken op uitzicht lavage vloeistof uit de long Gezonde controle Roker

45

46

47 The evidence for the protease/antiprotease theory : alfa-1 antitrypsin deficiency is a major risk for early emphysema

48 COPD awareness

49

50 Picture the Amazement, 40 jaar ErasmusMC

51 Ondanks alle campagnes stijgt het cigarettenverbruik wereldwijd

52 Andere riscofactor wereldwijd :

53 Behandeling van astma en COPD algemeen 1. Monitoring van de ernst van de ziekte (longfunctie, symptomen) 2. Patient adequaat informeren 2. Vermijden van de uitlokkende factoren - Rookstop - sanering van de woning ivm allergenen

54 Sanering van de woning bij huisstofmijtallergie - Slaapkamer: -gladde vloerbedekking, geen tapijten -luchtdichte matrasovertrek -luchtdichte overtrek rond hoofdkussen -beddengoed wekelijks wassen in water > 55 C -sober meubilair -geen planten; geen kledij, speelgoed of boeken vrij laten rondslingeren. - Algemeen: -relatieve vochtigheid binnenshuis lager dan 50% -geen huisdieren -sober meubilair, geen stoffen zetels -vermijden van tapijten (en zeker 1 X per week stofzuigen)

55 Behandeling van astma en COPD algemeen Management van stabiele ziekte : bronchusverwijders anticholinergica (>COPD) -kortwerkend (Ipratropium/Atrovent) -langwerkend (Thiotropium/Spiriva) Beta-2 mimetica - kortwerkend (Salbutamol/Ventolin ) - langwerkend (Formoterol/Oxis, Salmeterol/Serevent ) - ultra-langwerkend (Indacaterol/Onbrez ) COPD Phosphodiesterase remmers - Theophylline/Xanthium,. - Roflumilast/Daxas

56 Behandeling van astma en COPD algemeen Anti-inflammatoire medicijnen inhalatiecorticosteroiden Beclomethasone/ Becotide Fluticasone/ Flixotide Budesonide/ Pulmicort Leukotriëne receptor antagonisten Montelukast /Singulair : mild astma azithromycine bij ernstig astma (vaak steroid resistent, neutrofielen in sputum) omalizumab (anti-ige, Xolair ) bij ernstig allergisch astma dat niet reageert op maximale therapie, /jr, enkel via ZH)

57 >>>Combinatiepreparaten

58

59

60 Stepwise Approach To Asthma Therapy in Adults Outcome: Asthma Control Outcome: Best Possible Results Controller: None Reliever: STEP 1: Intermittent Controller: Daily inhaled corticosteroid Controller: Daily inhaled corticosteroid Daily longacting inhaled β 2 -agonist Controller: Daily inhaled corticosteroid Daily long acting inhaled β 2 -agonist plus (if needed) Rapid-acting inhaled β 2 -agonist prn STEP 2: Mild Persistent STEP 3: Moderate Persistent -Theophylline-SR -Leukotriene Modifier -Long-acting oral β 2 - agonist -Oral corticosteroid STEP 4: Severe Persistent Alternative controller and reliever medications may be considered. When asthma is controlled, reduce therapy Monitor STEP Down GINA 2002

61

62 In de praktijk zeer moeilijk! Belg. Ver. voor Pneumologie Verpleegk.

63 Hoe is het in de echte wereld? 1/3 van alle astma patienten wordt s nachts wakker en hoest/piept/dyspnoe > 1x per dag 2/3 gebruikte reliever b2 laatste 4 weken 1/3 beperkingen tijdens sporten 1/3 van de astmatici rookt (steroid resistentie) Slechts 2/3 van de patiënten met meest ernstige vorm van astma heeft correcte medicatie in huis Slechts 1/6 van de apothekers kan correct gebruik van inhalatoren uitleggen (in Ndl)

64 Besluit Deze ziektes nemen nog steeds toe, ondanks alle maatregelen Zijn relatief makkelijk te behandelen Therapietrouw van grootste belang Preventie nog onvoldoende Worden een van de duurste aandoeningen van de toekomst