Kwaliteit van Leven Na NAH. Jeroen Osaer 13/10/2017

Transcriptie

1 Kwaliteit van Leven Na NAH Jeroen Osaer 13/10/2017

2

3 NAH is een diep ingrijpende levenservaring. Brengt verregaande veranderingen met zich mee. Wie ben ik nog, als persoon? Rouwen om het ervaren verlies - om verandering in identiteit is onvermijdelijk en noodzakelijk. depressie en laag zelfbeeld na NAH loeren om de hoek Caroll, 2011 Een NAH is als een implosie in het eigen functioneren, en treft dus ook partner, familie en vriendenkring. Ook bij hen is de QoL in het gedrang Foster, 2012

4 Aanpassingsproces NEEN ANGST ONZEKERHEID STILSTAND Rouwen Ervaren Verwerken Aanpassen JA VERTROUWEN MOGELIJKHEID PROGRESSIE

5 (PS)(HR)QoL? Down the Rabbit Hole

6 Hoe definiëren? Hoe ervaart de persoon zijn/haar eigen positie in het leven nu, Op lichamelijk, zintuiglijk, intellectueel, psychologisch, sociaal gebied, Te zien in de context van de eigen cultuur en het eigen waardensysteem waarin hij/zij leeft, In relatie tot de eigen standaarden, doelen, verwachtingen en bezorgdheden. Definitie Wereld Gezondheidsorganisatie, Post e.a. 2014

7 Waar zet je vooral op in tijdens de revalidatie? Wat is de beste voorspeller van een hoger ervaren levenskwaliteit?

8 Functioneel herstel en andere predictoren van levenskwaliteit Leeftijd Geslacht Opleidingsniveau Ernst van het letsel Functioneel herstel Onafhankelijkheid bij ontslag Taalfunctie bij ontslag Incontinentie Angstige persoonlijkheid (neuroticisme) (Van Mierlo 2017) Copingstrategieën (Van Mierlo 2017) Depressie (Siponkoski 2013 ; Bombardier 2015; Sturm 2004) Self-efficacy (4 elementen )

9 Hoe Meten? Algemene Schalen : SF36 EQ5D WHOQOL NAH specifiek : QOLIBRI StrokeSpecific QOL (short version) Van belang : alle levensdomeinen bevraagd en specifiek aandacht voor NAH-problematiek Polinder, 2013

10 Stroke Specific Quality of Life Scale Physical HRQoL Zelfzorg Had je hulp nodig om een bad/douche te nemen? Mobiliteit Moest je meer stoppen en rusten dan je zou willen terwijl je stapt of rijdt met de rolstoel? Bovenste Lidmaat Had je moeite met het knopen van knopen? Taal Visus Moest je jezelf herhalen opdat anderen jou zoudenkunnen begrijpen? Had je moeite om het televisiescherm voldoende goed te zien om te genieten van je programma? Werk Had je moeite om dagelijks werk rond het huis te doen?

11 Stroke Specific Quality of Life Scale Psychosocial HRQoL Denken Ik had moeite om dingen te onthouden. Rol in de familie Ik voelde me tot last voor mijn familie. Sociale rol Mijn fysieke conditie interfereerde met sociale leven. Persoonlijkheid Mijn persoonlijkheid is veranderd. Stemming Ik voelde me ontmoedigd wat mijn toekomst betreft. Energie Ik was te moe om te doen wat ik wilde doen.

12 Mogelijke Herstelcurves Herstel Letsel maand 5 jaar Tijd

13 Psychologische Factoren als predictor 1. Extraversie en Neuroticisme 2. Optimisme en Pessimisme 3. Self-efficacy 4. Illness cognitions Hulpeloosheid Aanvaarding Waargenomen voordelen 5. Actieve Coping 6. Passieve Coping Wisselt je stemming vaak? In onzekere tijden verwacht ik gewoonlijk het beste versus Als iets verkeerd kan gaan voor me, dan zal het dat ook doen. Ik heb vertrouwen in mijn vaardigheid om efficiënt om te gaan met onverwachtte situaties Overtuigingen ivm de aandoening en de behandeling in welke mate heb je de capaciteit om signalen te herkennen dat iets fout zou kunnen gaan toevlucht zoeken in dromen

14 Analyse van de trajecten o Curve 4 tov 3 : Subgroep 4 : meer neuroticisme. o Curve 2 tov 1 : Minder Ph Qol bij ontslag naar revalidatiesetting, minder aanvaarding meer neuroticisme en pessimisme, meer hulpeloosheid en passieve coping. Minder PS Qol bij ontslag naar een revalidatiesetting, minder self-efficacy en pro-actieve coping, meer hulpeloosheid en passieve coping.

15 Scharniermomenten Herstel Letsel maand 5 jaar Tijd

16 Scharniermomenten Samenvallende knikken in de curves tonen kantelperiodes Rond de 10 weken : het snelle, spontane herstel vlakt af. Rond de 6 maanden : het functionele maximuum lijkt bereikt. Is dit nou later? De aanpassing wordt prangender.

17 Aanpassingsproces Ambivalentie/discrepantie De revalidant heeft zijn bezorgdheden. Soms liggen de haalbare revalidatiedoelen niet op dezelfde plaats. Wanneer dit niet opgemerkt wordt en geen gepaste interventie gedaan wordt kunnen hier psychologische problemen ontstaan, die mee vorm geven aan angst en depressie. Auton MF 2016

18 Welke interventies? 1. Therapeutische Alliantie Warm en betrokken 1. Motivational Interviewing : Via gesprek op zoek naar de eigen motivatie om zich aan te passen/om te veranderen. 3. Self-efficacy bevorderen : Het vertrouwen van de revalidant in zijn eigen vaardigheden en aanpassingsvermogen. Voor revalidant en zijn dichtste sociale netwerk

19 Therapeutische Alliantie een stevig raamwerk van wederzijds vertrouwen en zorgzaamheid waarbinnen we alles doen om zicht te krijgen op de problemen van de patient vanuit zijn/haar standpunt, om dan ook onze kennis, technieken en vaardigheden in te zetten De ervaring van een oprechte therapeutische relatie, kan verandering faciliteren. Mitchell & Cormack, 1998 De therapeutische relatie op zich heeft reeds een effect op de outcome van een medische behandeling. Vooral wanneer deze betrokken en warm is. Kaptchuk, 2008 Aanwijzing voor positieve invloed op therapietrouw, depressieve symptomen, inzet en effectiviteit van behandeling in Stroke Revalidatie. Nog onduidelijk construct voor wetenschappelijk onderzoek binnen revalidatie. Lawton M, 2016

20 Self-efficacy 1. Succeservaring : Succesvolle uitvoering van een taak. 2. Voorbeeld zien : Observeren van anderen die de taak uitvoeren. 3. Verbale aanmoediging of overtuiging door professionals of familie. 4. Fysiologische toestand : interpretatie van lichamelijke symptomen, zoals angst, stress, opwinding en stemming geven feedback over het vertrouwen in het eigen kunnen.

21 Motivational Interviewing Gesprekstechniek om duurzame gedragsverandering uit te lokken bij de revalidant, gedragen door een oprecht betrokken relatie. 4 sessies MI acuut post-stroke hadden positieve invloed op depressie en zelfbeeld 3 en 6 maand Poststroke. Auton MF, 2016

22 Motivational Interviewing Wat zet de therapeut in? Open vragen, reflecties, bevestigen, controle benadrukken, samenvatten, advies geven na toestemming. Wat doet de therapeut beter niet? Confronteren, waarschuwen, argumenteren, negeren, advies geven zonder toestemming. Focus op waarneming van verandertaal versus behouds- en weerstandstaal bij de revalidant.

23 Tot Slot ANGST ONZEKERHEID STILSTAND 1. Aanpassingsproces 2. Therapeutische Alliantie 3. Versterken Self efficacy JA, VERTROUWEN PROGRESSIE KWALITEIT VAN LEVEN

24 wij moeten zeer de moeite zijn, als zelfs de zee tot hier komt, weggaat en zich weer bedenkt. Bart Moeyaert